Literaturo 2
Peeter
http://groups.google.com/group/estonio/browse_thread/thread/6e510c2fe16034c1#
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Por rekomenci la temon jen la novelo "Miragxo" de Friedebert Tuglas
tradukita de Henrik Seppik:
Aperis origine en la revuo "Literatura Mondo" januaro 1923
http://www.tekstoj.nl/lm/lm23-1/miragho.html
La dua traduko estas en "Kvin noveloj" aperinta 1985 (Eesti Raamat,
Tallinn)
http://donh.best.vwh.net/Esperanto/Literaturo/Noveloj/miragxo.html
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
"MIRAĜO"
FRIEDEBERT TUGLAS
I
Tiu ĉi parto de l' arĥipelago estis kvieta. La maro estis plena de
rifoj, la markoloj inter la insuloj malprofundaj. Grandaj ŝipoj
malofte erarvenis ĉi tien.
La loĝantaro vivis trankvilan kaj laboreman vivon. La viroj fiŝkaptis,
paŝtis la brutarojn kaj kulturis la vinberkampojn. La virinoj sidis
malantaŭ la ŝpiniloj aŭ klakigis la teksilojn.
Aŭtune alvenadis komercistoj kaj alportis feron, ornamaĵojn kaj
novaĵojn el la vasta mondo. En la korto de l' insulestro oni tiam
foiris dum pluraj tagoj. La fremduloj ŝanĝis la komercaĵojn kontraŭ
vinbareletoj kaj retsakoj kun lano kaj revelis al la kontinento.
Dum la maturiĝo de l' unuaj vinberoj la insulanoj festis ĉiujare
rikoltfeston.
Tage la gejunuloj vizitis domon post domo, portante vinberarojn kaj
glorkantante al la ĝojiganto de ĉiuj. Vespere la viroj sidis longan
tempon antaŭ la pordegoj, parolante pri la tempoj pasintaj, dum el la
olivboskoj aŭdiĝis danco kaj muziko kiel dum la tagoj de Daphnis kaj
Chloë.
Ĉar la loĝantoj de l' insulo estis ankoraŭ konservintaj multajn
idolanajn morojn. La estanteco de ili estis interplektita kun la
pasinteco.
Jam iliaj prapatroj trovis en la valo marmoran statuon, kiu prezentis
dormantan viron kaj virinon kun torĉo, kliniĝantan super li. De tiam
ili kultis la verkon kiel dipatrinon, kiu funebras la filon.
Tio estis popolo tro vivĝoja, por eĉ la morton vidi malĝoja.
Ili estis bonvolemaj kaj humilaj. Kiam la insulestro prenis la plej
bonajn fiŝakvojn al si aŭ ne donis kalkulraporton pri la preĝeja kaso,
tiam ili konsentis pri tio. Iuj paŝtistoj aŭ salajruloj grumblis al si
mem, sed ĝis vortoj la afero ne venis.
Ĝi estis ja popolo kutimiĝinta al la ĉirkaŭanta vivo kaj ne povanta eĉ
imagi pli bonan.
Tiun jaron estis tre severa vintro. Dum tutaj semajnoj malvarma pluvo
frapadis al la rokoj, la maro plaŭdegis minace kaj kruela vento balais
la insulon.
La insulanoj sidadis en la kabanoj apud la fajroj kaj manlaboris. La
tutan jaron neniu fremdulo venis al iliaj bordoj kaj el ili ankaŭ
neniu sukcesis preterveturi la ekstremajn rifojn. Eĉ najbaro malofte
vizitis najbaron.
Sed fine alvenis la printempaj tagoj. La sunlumo estis blindige hela.
La kretbordoj de l' ekstremaj insuloj helblankiĝis en la daŭro de
kelke da tagoj. Sukriĉa herbo kreskis okulvideble.
Milda vento karesis la branĉojn de l' arĝentsaliko kiel harojn de
knabino. Ĝi venis el oriento, venis el okcidento, sin turnis al
sudokcidento, ĉesis por tagoj. La ĉielarkaĵo ardis blusilke super la
helanta maro.
Kiam la paŝtisto Nikias levis sur la paŝtejo la vizaĝon, li vidis unu
ĉielon etendiĝantan post alia. En la juna koro plene de malgajo li
rigardis la vastaĵojn, kiuj kreskis unu el la alia kiel florburĝonoj
el florburĝonoj.
Ha, ĝi estis tiel profunda, tiel malproksima, tiel senlima! Kaj Nikias
sentis sin tiel sola kaj forlasita.
Sed turninte la okulojn malsupren, li vidis la teron kaj maron en la
helo de la senmova suno. Li vidis la vilaĝon en la valo, vidis la
grandan korton de l' insulestro kaj la filinon de l' insulestro
paŝantan tra la korto. La manojn sur la randoj de l' korbo tenata sur
la kapo, la bruston alte, la krurojn nudaj, tiel ŝi iris al la
marbordo kiel reĝidinoj dum tempoj antikvaj.
Ha, nun Nikias sciis, kial li estis tiel malĝoja!
Tie iris kaj rekantis al la maro lia amatino. Kun malpezaj vualoj
flirtantaj en la silkmola vento kiel flugiloj: tiel tiu iris, kiun li
sopiris, sed neniam esperis atingi.
Ĉar kio estis li, paŝtisto Nikias, por ke li povu eĉ rigardon turni al
ŝi. La bastono kaj ŝalmo kaj vila hundo, kiu dancis ĉirkaŭ li
persekutante sian voston, estis lia havaĵo.
Kiam dum la vesperoj li iris kun la brutaro tra la vilaĝo, haltis
antaŭ la korto de l' insulestro kaj ĵetis rigardon trans la
ŝtonbarilon, la insulestra filino fiere sin deturnis. Kaj kiam li
faris tion duafoje, la insulestro venis mem kaj kriis kontraŭ li,
ronde svingante sian tuberan bastonon.
Ha, nun Nikias sciis, kial li estis tiel malĝoja! Kaj li deturnis la
vizaĝon de la vilaĝo kaj rigardis la landojn, kiuj sin etendis
malsupre.
La vinberejoj nigris ankoraŭ kiel ŝtuparoj sur la montdeklivoj. Junaj
branĉoj eligis idojn, idoj foliojn, — vinberoj leviĝis de l' tero al
la suno.
La montdeklivon supreniris kvin homoj. Sur iliaj ŝultroj estis grandaj
plektitaj korboj kun nigra humo, kiun ili portis al la vinberejo de l'
insulestro.
Tio estis la malfeliĉa Koras kun siaj edzino kaj gefiloj. Iliaj dorsoj
estis kurbaj, la manoj plenaj de kaloj kaj la piedoj sangaj. Apenaŭ
moviĝetis pensero en la griza senhara kapo de Koras, kiam li tiel iris
antaŭ sia familio.
"Ĝi estis mia kampo, de kie mi venas", li meditis. "Ĝi estis mia
kampo, kien mi iras", li remeditis; "ĝi estas mia humo, kiun mi
portas."
"Nun mi havas nenion", li meditis post kelka tempo. Kaj li rememoris
la tagojn de l' junaĝo kiam li estis edziĝinta, kiam la familio estis
pligrandiĝinta, kiam ilin estis trafintaj malsanoj kaj akcidentoj.
Tiam li estis farinta ŝuldojn, ĝis la insulestro forprenis ĉion.
Li devis doni siajn kampojn kaj forlasi la domon. Kiel taglaboristo li
devis labori sur siaj antaŭaj kampoj. En fremdula ĉambrangulo eduki la
idojn — je sklavoj kiel li mem.
Kaj Koras ekĝemis.
"Tio ŝajnis esti tiel aranĝita", li meditis. "La mondo ne povis resti
alie ol tiel. Tio estis ordo kaj justeco sub la lazura ĉielo. Ne estas
donita feliĉo al ĉiu!", li ĝemis, levetante la korbon sur la maljunaj
ŝultroj.
Ĉar eĉ tiuj ne ricevis pli bonan vivon, kiuj estis serĉintaj ĝin en
aliaj landoj, post la insuloj kaj maroj. Estas riĉeco kaj malriĉeco
ĉie, kien povas iri la mallongaj piedoj de l' homo.
Kaj Koras vidis, kiel malsupre, en la insulestra boathaveno, Kleon,
maristo kaj migrulo, riparis boaton. Liaj rezinkovritaj vestoj brilis
kiel felo de lutro, lia hakilo leviĝadis kaj malleviĝadis dehakante
splitojn.
Tiu ĉi viro estis ja vidinta la mondon, sed ĉi tien li ĉiam revenadis.
Nun li sidis rajde sur la renversita boato, enbuŝigis tabakon,
rigardis jen al la maro, jen al tero kaj kraĉis larĝarke.
— Agrabla estus la vivo, — li diris al la helpanto — se ne ekzistus
riĉuloj. La mondo estas bona, sed ne por ni. Ni kuras post pano,
aliajn pano postkuras. Por la ceteraj estas oro, por ni tero. Tiel,
tiel, junuleto!
Kaj li kraĉis ree.
Tiam li ekrakontis pri la landoj, kiujn li estis vizitanta kaj pri
kiuj aŭdinta. La mondo estis stranga! Sed en unu rilato ĝi estis
egala: malriĉulo laboris kaj riĉulo rigardis senokupe. Rikoltis tiu,
kiu ne semis, kaj en lankusenoj dormis tiu, kiu ne estis tondinta la
ŝafojn.
Per la kurba dikfingro li faris rondon direkte al la tero kaj maro.
— Al kiu apartenas la kampoj? — li demandis. — Ĉu al tiu, kiu portas
la humon kaj plantas la vinberujojn? Al kiu apartenas la fiŝoj en la
maro? Ja al tiu, kiu akiras ilin per la fiŝreto? Sed ĝi ne estas tiel
— li respondis. — Ankaŭ ni vidas la maron kaj teron, sed ne havas ni
vinberĝardenojn kaj fiŝkaptejojn. Ni ruladas aliulajn barelojn, ni
riparas fremdajn boatojn: jen nia tasko. Tiel, tiel, junuleto!
Kaj liaj okuloj, plenaj de ironio, trafis preterpase Korason,
kliniĝinte suprenirantan la montdeklivon, kaj haltis sur la monto, kie
staris Nikias en la ĉiela heleco, sin apogante al la bastono, dum la
hundo dancis ĉirkaŭ li persekutante sian voston.
II
Estis posttagmeza tempo kaj la suno proksima al subiro. La aero estis
senmova kaj plena kvazaŭ de ora polvo.
Tiam okazis antaŭ la okuloj de Nikias, Koras kaj Kleon io
eksterordinara en la ĉielo.
La vastaĵo super la maro estis nerimarkite plumbegriziĝinta. Ia peza
kupolo estis pendiĝinta super la akvaro. Kaj en tiu ĉi grizaĵo estiĝis
vertikale kaj oblikve teruraj strioj.
Nikias, Koras kaj Kleon sentis, kvazaŭ de tie, el la senlima
malproksimo, ondo de malvarmo venus balanciĝante al ili.
Ĉiam pli kaj pli da oblikva lumo aperis en la ĉielo. Ĝi moviĝis kiel
teksaĵfadenoj sur la teksilo, supren kaj malsupren, dekstren kaj
maldekstren. Tiam ekblovis kvazaŭ vento, kaj ĉio malaperis.
Antaŭ la admirantaj rigardantoj leviĝis vicoj da grandegaj domoj kun
neĝkovritaj tegmentoj apud neĝplenaj stratoj. Neĝeris malrapide, poste
la neĝado ĉesis. La plumbokolora ĉielo apenaŭ plilumiĝis pro la neĝo.
Dume jam unuj kaj aliaj en la vilaĝo estis venintaj sur la straton,
levintaj la okulojn al la ĉielo, poste ektimiĝinte vokintaj kaj
svingintaj la manojn. Pro la kriado elkuradis novaj kaj novaj grupoj.
Subite aperis granda urbo kun senlimaj strataroj, palacoj, temploj,
pontoj kaj turoj.
Ĝi leviĝis, terura kaj granda, kaŝante la ĉielon kaj maron, — la turoj
estis kiel surfalontaj al la vilaĝo!
Nikias, Koras kaj Kleon ekkuris, la unua kun bastono en la mano, la
dua kun renversita korbo sur la kapo, la tria kun hakilo sur la
ŝultro. Kleon kuregis kiel lutro sur la splitplena bordo, la hundo
saltadis bojante ĉirkaŭ Nikias. Poste ĝi subite interpiedigis la
voston kaj komencis bojĝemi.
La kurantoj miksiĝis en la popolamason sur la vilaĝa strato. Tie ĉi
sin trovis viroj, virinoj kaj infanoj.
La vizaĝo de potisto estis ŝmirita per argilo, la manoj de bakisto per
pasto kaj la forĝisto tenis ankoraŭ ruĝan feron per la prenilo. En la
pordo de la barbiro staris viro, kun duone senharigita kapo, trans
lian ŝultron rigardis la majstro, ankoraŭ instinkte klakante per la
tondilo.
La virinoj kunmetis la manplatojn, tenante suĉinfanojn sur la brakoj.
Blindaj maljunulinoj movadis la sendentajn buŝojn, kun stultaj vizaĝoj
turnitaj al la ĉielo. Infanoj kuradis tien kaj reen, kiel en foiro.
Sed ĉiam pli stranga kaj pli terura fariĝis la ĉielo. La vidaĵo
disvolviĝis kiel teksaĵo.
Videbliĝis stratego kun senmezura perspektivo. Eksvarmis homoj,
komence kiel apenaŭ distingebla fajlaĵo, ĝis fine la konturoj
klariĝis: ruliĝis veturiloj, galopis rajdantoj, rapidis zigzage
piedirantoj.
La ponton transveturis kaleŝoj kvazaŭ tutaj domoj kun brilantaj
vitromuroj. La kirasoj de l' kavalerianoj brilegis, la kasktufoj el
ĉevalharoj svingiĝis super la kapoj. Kaj la figuroj de unuopaj homoj
fariĝis pli kaj pli klaraj, — ili kvazaŭ dancis trans la vitrecan
vastaĵon.
Kio ĝi estis? Kaj kie ĝi estis?
Ĉiam pli tumulta fariĝis la sceno. Kvazaŭ blovego de vento estus
balainta la amasojn. Homogrupoj kunfandiĝis, kaleŝoj veturegis amase,
— sed tiam ĉio reklariĝis.
Subite unuopa nigra viro kuris tra la popolamaso, svingante la
maldikajn manojn, kun buŝo malfermita. Fariĝis malordo, la homoj
ekiris pli rapide.
Tiam la popolamasoj ekposteniĝis, kaj sur la konveksa ponto
proksimiĝis areto da homoj. Tio estis plejparte ĉifonvestitaj virinoj,
kun terkoloraj vilaĝoj, ekstreme malgrasaj, portantaj sur la brakoj aŭ
trenantaj tiajn samaspektajn infanojn.
Ili paŝis malrapide kaj peze. Multaj el ili postrestis kaj novaj
aliĝadis. La ponto ŝajnis fleksiĝi sub la malfortaj piedoj de tiu ĉi
malalta kaj kurbiĝinta grupo.
La lasta homo en la vilaĝo estis kurinta al la strato. Ili silentis,
retenante la spiradon, kun buŝoj malfermitaj kaj manoj tremantaj kiel
en febro. Ilin estis ekreginta nekomprenebla teruro.
Subite antaŭeniĝis, tra la popolo, plenigante la straton, aro da
kavalerianoj kun levitaj lancoj. Ili galopis en la proksimiĝantan
virinaron, subpiedigante ĝin, pikante per la lancoj kaj hakante per la
glavoj.
Tio influis tiel neatendite la insulanojn, ke la virinoj komencis
kriegi, ekkaptis per la manoj la kapojn kaj kuris en la domojn, por
reaperi post momento en la pordoj.
Tiu ĉi tumulto daŭris nur minuton, tiam ĉiuj disiris, sed sur la neĝo
nigris tie ĉi kaj tie sangmakuloj kaj kuŝis iu infano, malforte
movanta la membrojn kiel vundita cikado. Unuopa virino kuris tordante
la manojn de unu infankadavro al alia, ne trovante la sian.
Subite leviĝis malantaŭ la ponto sennombraj popolamasoj, rapide
proksimiĝante. Super iliaj kapoj baraktis en la malforta vento
standardoj, la vizaĝoj kunfandiĝis je unusola nigra makulo, la manoj
leviĝis kiel arbobranĉoj.
Denove la kavalerianoj galopis antaŭen, ilia flugilo entranĉis la
popolamason, sed post momento ĝi estis dispecigita kiel papera birdo.
Ĉevaloj sen rajdantoj kuris trans la ponton, kavalerianoj sen ĉevaloj
falis trans la balustradon kiel nigraj ŝtipoj.
Tiam ĉio intermiksiĝis en unu kapturna tumulto: tabulbariloj rompiĝis
kvazaŭ kartonaj, veturiloj renversiĝis kiel ludiloj, homoj faladis
kvazaŭ kuloj. Sed ili alvenis senĉese, senĉese sur la senlimaj
stratoj!
Tiam penetris aro da infanterianoj kun bajonetoj antaŭen, pafiloj
alvangiĝis, malgrandaj fumstrioj leviĝis supren, — la popolamaso
diskuris kiel forbalaita, dum agonie ĵetiĝantaj korpoj solaj restis
sur la neĝo.
La insulanoj levis la manojn kaj ekkriis pro terurego. Ili diskuris
kiel ŝafaro, sed baldaŭ retrovis sin kune observantaj la ĉielbordon.
Nun disvolviĝis antaŭ ili bildoj, unu pli terura ol la alia.
La tumulto havis jam nenian formon, nek limon. Ne distingiĝis plu
unuopaj partoj el homo, nek unuopa homo el la amaso. Ĉio moviĝis kiel
nigraj kaj grizaj makuloj, kiujn de tempo al tempo kaŝis nuboj de fumo
kaj neĝo.
La popolamaso ĵetiĝis kiel ĉifono de unu stratflanko al la alia, tien
kaj reen. Tio estis kvazaŭ senĉesa ondado de nigraŝaŭma maro. Kaj
super ĉio mortsilento!
Tiam leviĝis depost la domoj karbenigraj nuboj. Densa fumo penetris
sur la straton, disfluis super la tero, mortvundito movis la manojn
kaj piedojn en la nuboj de haladzo.
La observantoj kvazaŭ sufokiĝis antaŭ tiu ĉi bildo, metinte la manojn
al la kapoj kaj mallaŭte ĝemante. Kaj ili vere ĝojis, kiam super la
konstruaĵoj vidiĝis ondantaj flamoj, koloritaj kaj malvarmaj.
Sed ĉiam pli kaj pli terura iĝis la tumulto. Tio estis tutaj armeoj,
kiuj nun pafadis reciproke. Homgrupo dispeciĝis kiel inter feraj
rulegoj. Ia giganto disrompis per feraj manoj la domojn, homojn kaj
arbojn.
La neĝo nigris pro la sango, kadavroj kuŝis senorde sur la bazaro,
vunditaj ĉevaloj baraktis, la piedojn supre, — ĝis la nevidebla forto
forbalais la renversitajn veturilojn kaj kadavrojn kaj sur la bildo
disvastiĝis malhela ombro.
Sed baldaŭ ekvidiĝis malantaŭ ĝi sennombraj popolamasoj, marŝantaj
rekte kaj fiere, dum centoj da standardoj ondadis super la kapoj. La
fabela procesio larĝiĝis kaj longiĝis ĝis senfineco.
La stratoj leviĝis kiel bretoj unu super la alian, la procesio
zigzagis kiel serpento, la standardoj disvastiĝis kiel nuboj, — en la
tuta ĉielo ondis la kreskantaj vicoj de homoj, marŝantaj peze kiel
bronzaj gigantoj kaj malpeze kiel nebulaj vizioj.
Tiam ĉio komencis malaperi, vualo sterniĝis antaŭ la vastaĵo,
malrapide neĝeris, ankoraŭ, sed tiam la nuboj fariĝis palgrizaj kiel
fumo, ĝis ree ekvidiĝis la stankolora ĉielo super la maro kaj insuloj.
La suno estis malaltiĝinta.
Tra la cindrokolora nubo penetris ruĝa brilo, disvastiĝanta sur la
akvosupraĵo kiel sanga glavo. Tio estis malvarme-hela lumo, kiu vibris
nigre kaj sangokolore, miksiĝante en la akvon kaj teron, fandante en
si ĉion.
III
La homoj staris kiel ebriaj. Tiam komenciĝis murmurado, kiu
plilaŭtiĝis ĝis kriado. Poste ĝi silentis momenton, por denove fariĝi
same laŭta.
Nikias staris senmove, rigardante per larĝe malfermitaj okuloj al la
ĉielo. Li vidis tie ankoraŭ kavalerianojn galopantajn kaj standardojn
flirtantajn. Tiam li viŝis per la maniko la frunton, sed la vizio
ardis ĉirkaŭ kaj en li.
Koras frotis la okulojn, volante vekiĝi, sed li vidis la aliajn ĉirkaŭ
si same skuitaj kaj li ne komprenis, kio estis efektive okazinta. Ĉiam
ankoraŭ li vidis la senkarnajn manojn kaj la kliniĝe rapidantajn
mizerajn virinojn.
Nur Kleon ridetis ironie. Li batadis per la manoj kun elstarantaj
vejnoj al la leda antaŭtuko kaj kraĉis kvazaŭ konfirmante la malofte
diritajn vortojn.
— Se ne fleksiĝas, do rompiĝas — li murmuris al si mem. — Kiu ne
submetiĝas, tiu surleviĝas — li ripetis. — Oni batu pli forte, por ke
venu deziro kontraŭbati. Pli forte, pli forte! — li kriis al la
popolo.
Subite la vetero fariĝis ventega. La maro ŝaŭmis ruĝe kaj la suno
falis en la nordokcidento kiel pokalo da sango. Vento ŝiradis la
mizerajn tegmentojn kaj la malelegantajn ĉifonojn de la homoj. La
vizaĝoj de la virinoj estis bluaj kaj la viroj staris kolere, kun
pugnoj en la poŝoj.
— Al ĉiuj ne sufiĉas eĉ propra morto, diris Kleon — tiom pli malmulte
la vivo. La ĉielo ne apartenas al ĉiuj, — li murmuris sed ankoraŭ pli
malmulte la tero. Kaj kiel povus tiu leviĝi en la lasta tago, — li
remokis — kiu en la antaŭlastaj tagoj neniam estis leviĝinta.
Tion dirinte li surŝultrigis la hakilon kaj ekiris fajfante. Li
direktis sin al la boathaveno de l' insulestro.
La viroj postrigardis lin. Ili ekvidis la belan domon, la bonajn
fiŝakvojn kaj la nigrajn kampojn de l' insulestro. Kaj tiam ili
ekvidis la insulestron mem starantan en la pordego kaj kolere
rigardantan la virojn.
Koras tiris rapide la korbon pli profunden sur la kapo kaj rapide
ekiris.
Sed iom malproksimiĝinte, li diris al siaj malgrasa edzino kaj
malsanemaj gefiloj: "Estas maljuste, ke ni kulturu nian kampon por
fremdulo..."
Pli multe li ne pensis tiufoje.
Nikias staris ankoraŭ momenton, sed tiam li iris rapide persekuti la
diskurintajn brutojn, kun humoro ankoraŭ pli distrita. Subite ĉio
antaŭa ekŝajnis al li malproksima, persona zorgo ne plu ekzistis, nur
la grandajn standardojn li vidis ankoraŭ flirtantaj.
La venta mallumo venis baldaŭ, sed neniu en la vilaĝo volis dormi.
La viroj turnadis sin sendorme de unu flanko al la alia, tiam ili
leviĝis kaj iris al Kleon. Tiu sidis en la fiŝejo de l' insulestro en
lanterna lumo, gratetis la hundon de Nikias kaj parolis sen levo de l'
kapo:
— Tiel, tiel, amiko, plenaj de favoj ni estas ĉiuj kaj hundoj ni estas
ĉiuj. Nur ni grumblas pli malmulte kaj mordas ankoraŭ malpli multe.
Homo estas hundo interne, hundo de pli malbona speco. Tiel, tiel,
amiko, ci ne komprenas min, sed ĉu ci opinias, ke mi komprenas la
homojn?
Tiam li levis subite la kapon kaj demandis abrupte:
— Ĉu vi volas teron? Ĉu vi volas liberon? Ĉu vi malŝatas la servuton?
Kaj la viroj respondis kiel per unu buŝo: "Jes!"
Tiun nokton oni maldormis longan tempon kune, parolis flustre. Koras
eksopiris balancante la kapon, Nikias svingadis la manojn, kun vangoj
febraj, sed Koras ekscitis ĉiujn per sarkasmo. Hejmen oni iris ŝtele,
kaŝante la lanternojn sub la baskoj, kiujn la uragano ŝiradis kaj
tiradis.
Matene kolektiĝis grupoj unu post la alia en la korto de l'
insulestro.
— Kiu estas lin elektinta insulestro? — oni ekdemandis. Neniu sciis.
Lia patro estis tiu estinta, same la avo. Tiam ĉio malaperis en la
krepusko de l' tempoj. Sed kion li estis farinta, en tio troviĝis jam
nenia krepusko.
Ili postulis vidi la insulestron, kaj tiu venis, maĉante ankoraŭ panon
kaj kun miro sur la vizaĝo. "Kion ili volas?" li pridemandis
malsevere.
— Li donu kalkulraporton pri la preĝeja havaĵo — oni diris al li. — Li
fordonu la monon de l' vidvinoj kaj georfoj. Li ne ekspluatu la
kampojn de l' komunumo.
— Ni malsatas — diris Kleon malantaŭ la aliaj.
— Ni volas liberecon! — vokis Nikias antaŭ ĉiuj.
— Liberecon vi povas ricevi tiom kiom vi volas, — la insulestro diris
glatigante la barbon — sed ĉiujn rajtojn mi estas heredinta de miaj
patro kaj avo.
— Ni konas nek vian patron nek avon — oni kriis al li. — Ni volas
ricevi, kio apartenas al ĉiuj!
Sed jam la insulestro estis malaperinta, kaj en ĉiuj pordoj kaj
fenestroj ekaperis pafiltuboj.
La estro estis jam delonge preta por ĉio! La domo estis plena de
armitaj dekestroj kaj servistoj!
— Hundo! — kriis Kleon, elkurante. — Mi volas ankaŭ vin grateti!
Sed en tiu momento ektondris la pafiloj, kaj la kadavro de Kleon
ruliĝis malsupren de la ŝtuparo. Kaj sammomente iu kriis: "brulas!
brulas!" kaj ĉiuj ekvidis ĉe la rando de l' vilaĝo fumkolonon.
Ili kuris tiel rapide kiel ili povis tien kaj trovis brulanta la
kabanon de iu farmulo. Sed estis plej mirinde: ili trafis la serviston
de l' insulestro kun torĉo, ekbruligantan ankaŭ la najbaran
farmobienon kaj ili tuj mortigis lin.
Tiam la armita popolamaso rekuris al la domo de l' insulestro. Ŝtonoj
flugis nube kontraŭ la pordojn kaj fenestrojn, ĉion dispecigante. Sed
tuj retondris la pafiloj, kovrante la teron per sango.
Tiel komenciĝis la sanga tumulto, kiu pereigis la insulon.
Tio estis sanga ekstazo, kiu plenigis la spiritojn. Tio estis
kolerego, postulanta agojn. La viroj enbataliĝis kun hakiloj kaj
harpunoj, kaj la virinoj portadis ŝtonojn en la antaŭtuko kiel
suĉinfanojn. La vunditojn oni portis flanken sur ŝtupetaroj,
senvunduloj kuris tra la mortintoj al batalo.
Kaj en tiu ĉi tumulto neniu rimarkis, kiam unuopa boato remveturis al
la maro. La insulestro rifuĝis. Li aŭdis la malproksimiĝantan
batalkriadon kaj vidis rerigardante fajrokolonon leviĝantan super sia
domo.
Kiam la batalo ĉesis, neniu el ĝiaj iniciatintoj estis sendifekta.
Estis malvivaj Nikias, Koras kaj Kleon. La vilaĝo estis plena de
kadavroj kaj ruinoj. La virinoj ploris multon da tagoj kiel super unuj
tiel super la aliaj.
Kaj neniu komprenis, el kio ĉio ĉi estis ricevinta la komencon. Ĉu tio
estis sorĉo, ĉu vizio, ĉu terura sonĝo? La restintoj frotis la
okulojn, pridemandis unu la alian, sed ne trovis respondon.
Sed la suno leviĝadis kaj subiradis. La vivado, daŭris kiel antaŭe.
Kaj ankaŭ la homoj devis vivi.
Tiu estis malfacila somero. La kampoj estis dezertigitaj, la domoj
bruligitaj, mankis laboristoj. La malmola tero ne kreskigis grenon kaj
la ventema maro ne eldonis facile fiŝojn.
Kaj aŭtune strangmaniere neniu fremdulo venis al la insulo. La
insulanoj ne sciiĝis, kio estis okazinta en la cetera mondo. La
sekvintan aŭtunon la venantoj havis jam freŝajn novaĵojn kaj la
malnovaj estis forgesitaj. Kaj tiel ĉio restis por la insulanoj
nesciata.
Unu fruan printempon la estro boatveturis akompanate de kelke da viroj
ree al la insulo. En la komenco li evitis ceterulojn, sed intertempe
ĉio ŝajnis esti forgesita. Li dungis geservistojn, rekonstruis la
domon, rekomencis preni depagojn, kaj la antaŭa vivo daŭriĝis. Nur lia
kaprobarbo tremis pli multe ol antaŭe.
Kiam li estis travivinta sian tempon, lia filo fariĝis insulestro.
Tiu ĉi parto de l' arĥipelago estis kvieta kaj ankaŭ restis tia. La
loĝantaro vivis trankvilan, malriĉan kaj laboreman vivon. Estis
kreskinta nova generacio, malĝojeta kaj flegmatika. Ĝi estis diskreta,
kvazaŭ rememoriganta ion.
Sed dum la maturiĝo de l' unuaj vinberoj la insulanoj festis ankaŭ nun
ĉiujare rikoltfeston.
Tage la gejunuloj vizitis domon post domo, portante vinberarojn kaj
kantante antikvajn kantojn. Vespere la viroj sidis longan tempon antaŭ
la pordegoj, parolante pri la tempoj pasintaj, dum el la olivbosko
aŭdiĝis mallaŭta muziko kaj danco.
La parolado de la viroj interrompiĝis kelkfoje per longaj silentoj.
Ili levis la vizaĝojn al la malkare lumetanta ĉielo. Ia rememoro
turmentis iliajn pensojn, sed ju pli ili disvolvis ĝin, des pli nebula
kaj nekredebla ĝi fariĝis.
Kaj ili demandis sin mem:
— Ĉu iam estis okazinta io simila? Ĉu la vivo ne estis ĉiam tia kiel
nun? Ĉu tio ne estas sonĝo kaj vizio, terura legendo, kiun niaj patroj
rakontis, kiam ni estis ankoraŭ malgrandaj infanoj kaj ludis sur la
helkolora marborda sablo?
El la estona: HENRIKO SEPPIK
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
NOTO PRI LA AŬTORO. Friedebert Tuglas (naskiĝis en la jaro 1886) estas
konsiderata la plej granda estona moderna verkisto. En nia
literaturhistorio ne troviĝas egalulo al li. Lia plej bona kaj plej
sukcesinta libro el arta vidpunkto estas novelkolekto "Saatus" 1917
("La sorto"). La jena novelo estas tradukita el la kolekto "Raskuse
vaim ", eldonita en la jaro 1920 de la eldonejo "Jun-Estonujo".
Tuglas estas novromantikulo kaj simbolisto. — Tre karakteriza trajto
de li estas stilkulto, — kio devus esti ekstreme grava ankaŭ por la
Esperantaj verkistoj. "En formo elmontriĝas la konsekvenca, logika
progreso de l' arto... La materio estas nur fera skeleto... Nur la
artformo faras la ŝtalfadenojn de l' abstraktaj ideoj elastaj lianoj",
li mem skribas.
Lastatempe Tuglas elmontris grandan intereson ankaŭ por Esperanto. En
sia "Literatura taglibro" li skribis sur unu paĝo pri ĝi. Li kredas je
la estonteco de Esperanto.
La tradukinto
Peeter
28.01.2008 mi trovis interesan kaj ĝojigan informon pri tio ke la
libro "La strato de Zamenhof" de Roman Dobrzynski estas tradukita en
la estonan (fare de Mall Pärn) kaj aperas 2008.
Gratulon!
Roman Dobrzyński*. Zamenhofi tänav**
* Rikkalikult fotosid.
Poola kirjaniku ja teleajakirjaniku Roman Dobrzyński usutlus esperanto
keele
looja L. L. Zamenhofi lapselapse L. C. Zaleski-Zamenhofiga on
huvitav,
ajaloolise väärtusega kirjapanek, mis tutvustab kahe suure isiksuse,
Doktoro
Esperanto ja tema Prantsusmaale elama asunud ehitusinsenerist
pojapoja
kaasaega, elu ja saatust. See on sisukas kolmekõne võrdsete
partnerite
vahel, mille ulatuslik teemade ring hõlmab muu hulgas rahvaste ja
riikide
ajalugu, keeleteadust ja tehissaarte ehitamist.
PK Lehekülgi: 256 ISBN: 978-9985-65-642-6 Mõõtmed: 145 x 210
Ilmumisaasta:
2008 Tõlkija: Mall Pärn Teema: Tõlke ilukirjandus Üksikväljaanded
Hind:
173.00
Peeter Aitai
Sed ni ne tro rapidu kun la konkludoj. Por komparo mi rakontu iom pri miaj spertoj pri revendado de libroj.
Peeter Aitai
Miskolc urba "Király Lajos" Esperanto Amika Rondo
Tie vi trovas ankaŭ literaturaĵojn.
Peeter
Sur la hejmpaĝo de CLAUDE PIRON
http://claudepiron.free.fr/
vi trovas multajn literaturaĵojn.
(C.Piron mortis antaŭ monato kaj pri tio legeblas en
http://www.liberafolio.org/2008/forpasis-claude-piron )
P.A.
Peeter Aitai
EU financos peresperantan tradukprojekton de infanlibroj
La Eŭropa Komisiono aprobis tradukprojekton de infanlibroj, en kiu Esperanto rolas kiel pontolingvo. EU financos per 64 000 eŭroj la projekton, en kiu infanlibroj pere de Esperanto estos tradukitaj inter la bengala, itala, slovena kaj kroata lingvoj, kaj poste distribuitaj en elementaj lernejoj.
La eldonprojekto, kiun ellaboris por Kroata Esperanto-Ligo Zlatko Tišljar, kaj en kiu partoprenos kiel partneroj Edistudio el Pisa (Italio), Inter-kulturo el Maribor (Slovenio) kaj la barata eldonasocio Samatat Prakashan - Samatat Sanstha (Kalkato) estis aprobita de kultura agentejo de Eŭropa Komisiono (EACEA – Culture).
EU financos la projekton per 64.000 eŭroj. La projekto antaŭvidas ke ĉiuj partneroj (itala, slovena, kroata kaj barata) tradukos el siaj lingvoj unu infanlibron de sia literaturo al Esperanto. Poste la barata partnero plutradukos la tri eŭropajn librojn el Esperanto en la bengalan, kaj la tri eŭropaj partneroj tradukos la baratan libron ĉiu al sia nacia lingvo.
Post kiam ĉiuj eldonos la librojn, oni distribuos ilin en elementaj lernejoj de siaj urboj kaj organizos legokonkurson inter la infanoj. La plej bonaj verkoj de la infanoj pri libro legita kaj apartenanta al alikontinenta kulturo estos premiitaj. Pri la tuto la eldonistoj daŭre informados la gazetaron, radion kaj televidon.
La barata partnero kunlaboras kun la prezidanto de UEA, Probal Dasgupta. La projekto estos efektivigata inter majo 2008 kaj majo 2010. Tiu estas la unua tiaspeca interkultura projekto uzanta Esperanton, kiun finance subtenas Eŭropa Komisiono.
Raportis Zlatko Tišljar
http://www.liberafolio.org/2008/eubaratalibro
Tiu estas tre bona ideo sed bedaŭrinde malmulte uzata.
Iam mi provis mem funkciigi projekton de dulingvaj infanlibroj (en kiuj teksto estas malmulta) en esperanto kaj eble eĉ ĝis 100 naciaj lingvoj de Eŭropo. Mian ideon subtenis Kulturministerio de Estonio kaj mi penis ricevi financan helpon de Eŭropa Konsilio. Tiufoje la afero ne sukcesis kaj ĉar mi mem ne estis poste kapabla antaŭenigi la projekton, la ideo restis atendi pli bonan tempon estonte.
Sube vi vidas anglalingvan leteron de la kulturministerio lige kun la peto al Eŭropa Konsilio.
Peeter Aitai
Peeter
Lydia Koidula
PLEJ KARA DONACO
Tempo-rad' turniĝas
susurante,
tago tagon sekvas
tumultante.
Je ĉiu turniĝo
de l' rado tuj
mi aŭdas la vorton ;
La patruj'.
Donacoj de Dio
estas multegaj;
el ili emanas
ĝojoj bonegaj;
plej bona donaco
estas por mi
mia kara hejmo,
dank' al Di'.
(traduko de Francisco Valdomiro Lorenz)
Peeter Aitai
Peeter Aitai
La E-Librejo de Zhang Xueson nun ankaŭ troviĝas je
http://is.gd/2Ear
La fabelara sekcio je
http://is.gd/2Eb6
450 e-libroj elŝuteblas!
http://www.ipernity.com/doc/deodaro/album/81041
http://www.ipernity.com/doc/deodaro/album/84486
Krome estas ankaŭ aliaj e-libro en formatoj PDF kaj CHM:
http://www.ipernity.com/doc/deodaro/album/85640
http://www.ipernity.com/doc/deodaro/album/86016
Ĝis hodiaŭ estas ĉirkaŭ pli ol 450 liborj elŝuteblas, sed por elŝuti la librojn oni devas registri ĉe la retejo
Peeter
scias kion kaj kiel sercxi en la reto. Jen kelkaj adresoj:
http://www.akademio-de-esperanto.org/ Akademio de Esperanto
http://www.everk.it/ Akademio Literatura de Esperanto
http://esperanto.net/literaturo/index.html Bona kolekto de informoj
kaj tekstoj pri la esperantlingva literaturo
http://radioarkivo.org/ Por aŭdi, kaj ne nur legi, esperanton -
sonregistroj
http://www.bertilow.com/pmeg/index.html Detalaj informoj pri la
esperanta gramatiko
http://members.aon.at/aldone/konvertilo.html Por konverti tekstojn de
la x-konvencio al Unikodo
http://mihxil.komputilo.org/bibliografio/8/verloren.html Granda
bibliografio pri la nacilingvaj tradukoj de la esperanta literaturo
http://www.vanoostendorp.nl/interlinguistiek/kalocsay.kaj.waringhien/
La projekto pri reta kritika eldono de la leteroj inter Kalocsay kaj
Waringhien
http://www.onb.ac.at/sammlungen/plansprachen.htm La kolekto pri
planlingvoj de la Internacia Esperanto-Muzeo en Vieno.
Peeter Aitai
Peeter
Peeter Aitai
Hodiaŭ mi deziras konatigi al vi tre interesan retpaĝon de mia malnova amiko Jan Stanislaw Skorupski:
Peeter
La 21-an de novembro mi skribis:
Bedaurinde la rapide donita gxojiga informo evidentigxis ne plene
gxojiga!...
Sur tiu retadreso vi povas vidi nur komercan reklamon de "Beltra
Almanako" (ecx tio ja estas bona afero), sed ne klara restas por mi
kial UEA aperigas verkojn de sia konkurso nur en tiu nemalmultekosta
almanako kaj ne enretigas cxion krome por libera legado en interreto.
Pri literaturo diskuteblas en Google-grupo ELIRO
http://groups.google.com/group/eliro
Kaj La Karavelo
http://groups.google.com/group/lakaravelo
Cxiujn numerojn de La Karavelo eblas por legado senpage ricevi lau la
adresoj:
http://www.esperantopt.com au
http://www.gazetejo.org/eo/lakaravelo
Peeter Aitai
Peeter
Por plifaciligi al literaturamikoj trovadon de Hilda Dresen en nia
grupo estu ligoj ankau cxi tie.
Hilda Dresen
http://groups.google.com/group/estonio/browse_thread/thread/7940cb2689526cab#
Hilda Dresen 2
http://groups.google.com/group/estonio/browse_thread/thread/92dee142c07190cc#
.
Peeter
On Dec 30, 5:03 pm, Peeter <Peeter.Ai...@googlemail.com> wrote:
> Por plifaciligi al literaturamikoj trovadon de Hilda Dresen en nia
> grupo estu ligoj ankau cxi tie.
>
> Hilda Dresen 2http://groups.google.com/group/estonio/browse_thread/thread/92dee142c...
> .
PARDONPETO!
Trafis pagxoj Aliaj Temoj kaj Aliaj Temoj 2.
Nun Gxustaj
Hilda Dresen
http://groups.google.com/group/estonio/browse_thread/thread/1649dd3f65647582#
Hilda Dresen 2
http://groups.google.com/group/estonio/browse_thread/thread/e7f7dae9ef548469#
.
Peeter
Pri bibliotekoj mi skribis en antaua parto de la temo (ligo al
"Literaturo" estas supre cxi tie en "Literaturo 2") kaj ligojn vi
trovas ankau en pli fresxaj mesagxoj.
Eble por esploremuloj pri literaturo unu aldona retadreso kie vi
trovas utilajn ligojn:
http://www.math.chalmers.se/~martinw/esperanto/bibl/
.
Peeter Aitai
Peeter Aitai
Peeter Aitai
Peeter Aitai
Tuomo Grundström
Salutojn, Tomas'
Peeter Aitai
Peeter Aitai
Peeter Aitai
Peeter Aitai
Peeter Aitai
E. Krusten aperigis jenajn kolektojn de miniaturoj, rakontoj kaj noveloj: "Eriko" (1927), "Blinda amo" (1941), "Turnpunktoj" (1946), "En la nonio de la paco" (1951), "Enterigo de la vipo" (1957), "Malfelicha amo" (1957), "Serchante printempon" (1960), "Maljuna fripono" (1966), "Tre malbona takso" (1967), "Kvin historietoj" (1968), kaj la rakonton "Okupacio" (1969).
Aperonta estas nova libro, "Soifanto de ghojo". Krom la nomitaj aperis kolekto de prozaj miniaturoj kaj poeziajhoj "Manihoto" (1963) kaj pluraj romanoj: "Serchante la pasintecon" (1928), "La amo de Org Magedi" (1939), "Libro pri Peks'oj" (1946), "La koroj de gejunuloj" I—II (1954—1956) kaj "Kiel guteto en maro" (1962). Li verkis ankau la teatrajhojn "Mi vivas" (1956) kaj "La amerikanoj venis" (1959) kaj librojn por infanoj.
La verkoj de Krusten estas trasorbitaj de humanismo. Lin karakterizas bonhumoro, ofte ech inklinigho al satiro. Li estas konsiderata kiel kulturanto de mallongaj prozajhoj, miniaturoj kaj fragmentajhoj en la estona soveta literaturo. Pro liaj lirikismo kaj rakontmaniero oni iam kaj tiam komparas lian talenton kurt tiu de I. Turgenev.
La romaneto "Okupacio", kiu ricevis jaran premion de la Estona SSR por 1969, apartenas al liaj plej bonaj lastatempaj verkoj. Ghia agado okazas dum la germana okupacio de Estonio en 1941—1944. Sub lia majstra plumo vivighas la pezeco de l' okupacio, ghia senlima nehumaneco, la subpremado de vere homaj sentoj kaj idealoj, pereigo de homeco. La autoro konvinkas, ke ech en tiaj cirkonstancoj ne malaperas homaj sentoj kaj pensado, ke precipe en peze premanta atmosfero manifestighas la virtoj kaj malvirtoj de la homo eksterordinare klare.
Multaj verkoj de Erni Krusten estas tradukitaj en la rusan lingvon kaj aliajn lingvojn de Sovet-Unio, same en la finnan, hungaran, bulgaran k. a. lingvojn.
OKUPACIO:
http://miresperanto.narod.ru/biblioteko/okupacio.htm
.
Peeter Aitai
Peeter Aitai
"LUMO DE ORIENTA EUROPO"
ELDONEJO "EESTI RAAMAT"
TALLINN 1978
El la estona lingvo tradukis:
Hilda Dresen, Jaan Ojalo, Hillar Saha
Redaktis Henrik Seppik
----------------------------------------------------------------------------------------------------------
ENKONDUKO
La poemo "Lumo de Orienta Europo" naskighis el la percepto de la
komuna sorto, kiu unuigas la popolojn de la orienta parto de nia
kontinento, kiom ajn malsamaj ili estas lau siaj deveno, lingvo,
temperamento kaj kutimoj. La historio plurfoje donis al ni dolorajn
lecionojn, kiam ni penis vivi chiu aparte, fermante la okulojn por la
zorgoj de la najbaro. Jam venis tempo por cherpi saghon el tiuj
lecionoj. Chu ne chi tiu rekono gvidis la popolojn de Orienta Europo
che la elekto favore al la nova, socialisma evoluvojo post la
rulighado de la du sangaj militoj de nia jarcento tra iliaj hejmlokoj
?
Povas okazi, ke leganto de chi tiu libro, ne tre bone konanta la
historion de la orient-europaj popoloj en la lastaj jardekoj, havas
malfacilajhojn por kompreni iujn detalojn, char krom la ghenerale
konataj historiaj eventoj en la poemo respegulighas ankau kelkaj
suflche konkretaj cirkonstancoj. Mi volonte uzas la eblecon por
proponi mian helpon al malproksima leganto, kiun mia verko pere de
Esperanto nun atingas. Al mi shajnas, ke antau chio tio estas necesa
pri la lokoj koncernantaj la estonajn cirkonstancojn, kiujn multaj
legantoj de la poemo ne povas sufiche bone koni — pri mia malgranda
popolo kaj ghia farto oni scias en la mondo malmulte.
En la chapitro "Krucho kun papavofloroj" temas pri la servisto de
Saarde Mart, la polo Jan, kaj pri novbienuloj. La afero estas tia, ke
en Estonio de la tridekaj jaroj, la tiutempa malgranda burgha
respubliko, kie senlaboreco estis ordinara afero, same ordinaraj estis
ankau kamplaboristoj, venintaj por serchi laboron el Pollando, kie
senlaboreco estis ech pli granda. Tio estis la plej malmultekosta
laborforto, kiun bonhavaj terposedantoj volonte uzis, per tio
malaltigante ankau la salajrojn de la lokaj estonaj kamplaboristoj.
Post la revolucio en junio 1940, kiam Estonio farighis socialisma
respubliko, en la estona vilagho okazis agrara reformo, per kiu oni
donis teron al multaj miloj da etbienuloj kaj senteruloj, kiuj ghis
tiam devis farmi teron au serchi laboron che grandbienuloj. Oni
eknomis ilin "novbienuloj", kiu vorto naskighis en la estona lingvo
kune kun la agrara reformo.
Tragika farighis la sorto de multaj novbienuloj. Post malpli ol unu
jaro komencighis agreso de la hitlera Germanio kontrau Sovet-Unio kaj
Estonio estis okupata de fashista armeo. Uzante la militan situacion
kaj reghimshanghon la eksproprigitaj terposedantoj komencis sangan
venghadon, formis armitajn bandojn kaj senjughe venghis al la
novbienuloj; lau la logiko de la historio ili farighis fidelaj lakeoj
de la okupantoj. El tiuj tagoj en la estonaj arbaroj kaj pashtejoj
restis miloj da sennomaj tomboj. Post la frakaso de la fashista
militmashino tiuj kunlaborintoj de la okupantoj fughis kun siaj
mastroj, por savi sin de justa rekompenco, el Orienta Europo
malproksimen, en okcidenton.
La ideo de la poemo "Lumo de Orienta Europo" konsistas en senkondicha
rekono de la neceso pri internacia interkomprenado kaj kunlaboro. Pro
tio ne estas hazarda la turnigho al Esperanto-motivo kaj L. L.
Zamenhof en la poemo. Mi estas tute certa, ke la ideo krei lingvon por
universala interkomunikado devis naskighi ghuste en Orienta Europo.
Kial — tion argumentas jam la poemo mem.
Al mi kiel al la autoro estas speciale agrable konstati, ke ghuste chi
tiu mia verko trovas en tiu chi eldono la vojon en la Esperantan
mondon, kie mankas baroj kaj limbarieroj sur la interkomunikada vojo
de la homoj el malsamaj popoloj kaj rasoj.
Vladimir Beekman
------------------------------------------------------------------------------------
Dum traduko-eldonado s-ro Vladimir Beekman estis prezidanto de
Verkista Asocio de Estonio kaj tio estas la cxaefkialo kial
esperantistoj elektis la verkon (poemon) por traduko. Cetere en la
teksto estas foje ankau io pri Esperanto sed tio estas malgrava
epizodo...
LUMO DE ORIENTA EUROPO:
http://miresperanto.narod.ru/biblioteko/lumo.htm
"Lumo de orienta Europo" de Vladimir Beekman en Libroservo de UEA
http://katalogo.uea.org/katalogo.php?inf=1740
Peeter Aitai
longan SOVETAN historion en sia biografio. Tio signifas ke la tekstoj
kia estias Enkonduko de Lumo de Orienta Europo estas al ili
komprenataj kiel ĉiuj tekstoj de tiu tempo (ne laŭvorte, aŭ ofte
entute akceptataj kiel senenhava deviga akompana kantoteksto...) Povas
esti nun iuj foraj legantoj erare akceptas la tekston laŭvorte. La
lingvo de tiu epoko estis tiom alia ke eble necesus nomi ĝin alia
lingvo (malgraŭ tio ke vortoj estas ja samaj)...
Peeter Aitai
estas esperante ankaŭ alia libro
"Noktaj aviadistoj"
1989
Traduko de s-ro Jaan Ojalo
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Enkonduko
La romano "Noktaj aviadistoj" aperis unuafoje en la estona lingvo en
la jaro 1975 kaj dum kelkaj sekvintaj jaroj ghi estis tradukita en
kelkajn lingvojn de Europo. Nun la preskvanto de "Noktaj aviadistoj"
proksimighas jam al tri kvaronoj de miliono, kio ne estas malmulte por
libro verkita en la lingvo de iu malgranda popolo.
Kio kauzas tion? Fare de mi estus ekstreme aplombe, se mi skribus tiun
interesighon de la legantaro al la konto de arta kvalito de la romano.
Oni verkas multajn bonajn librojn en chiuj lingvoj de la mondo, sed
tute ne chiuj kapablas en la densighanta inundo de informoj trovi sian
leganton. Por kapti atenton la libro devas diri al la nuntempa
leganto, saturita de konoj kaj sensaciaj famoj, ion tre novecan au tre
gravan. Nur tiam, kiam tio sukcesas, oni povas esperi, ke la leganto
bonvolas profundighi en la verkon kaj ghui ties estetikan shargon.
Mi ne opinias, ke che "Noktaj aviadistoj" la leganton katenus chefe
ghia neordinara intrigo, kvankam che la unua konatigho kun la romano
ghuste tio povus lin interesigi. Sed en nia tempo en la literaturo
certe trovighas ankau multaj autoroj pli ingheniaj ol mi. Krome,
interesa enhavo estas unuavice alte taksata che mensostrecha
literaturo, al kiu speco chi tiu verko ne apartenas. Evidente gravas
tamen io alia.
Lastajn jardekojn ni vivis en nia daure malvastighanta mondo en la
kondichoj, kie super la kapo pendas militodanghero, senchesa
apokalipsa minaco. Fojfoje ni penas forgesi ghin pro la chiutagaj
zorgoj, fojfoje chi tiu subpremita timo ekaperas kiel profunda streso.
Sed de tiu chi sento de danghero ni liberighos definitive neniam,
simple ni kutimigis nin daurigi la vivon kun ghi. "Noktaj aviadistoj"
donas al nia tiu chi komuna timo certan formon, helpas konsciigi ghin.
Che tio gravas noti, ke la mensopremega militodanghero devenas ne nur
de la senrespondecaj politikistoj au potenculoj. La politikistoj kaj
potenculoj oftfoje intershanghighis, sed la apokalipsa minaco en la
formo de nuklea milito daure pendas super niaj kapoj. Ties radikoj
estas pli profunde, ili plektighis en la homa karaktero tiel, ke ofte
ni mem havas malfacilajhojn por ghin rekoni. Eble tiu chi fakto estas
ech la chefa, kion povas diri al ni la nekutima sorto de kapitano Berg
kaj liaj kunuloj — la sorto de noktaj aviadistoj. Ili estas homoj,
kiuj — tiritaj en la militon — restas en la milito ghis sia lasta
horo. Au, rigardataj de alia flanko, la milito pluvivas en ili ankau
post la milito.
Mi volis en mia romano paroli ankorau pri unu afero — pri nia granda
indiferenteco. Zorgadi pri io, respondeci pri io shajnas al ni ofte
shargho superanta nian forton. Chu ni ne preferas ofte fermi la
okulojn antau realo por ne esti ghenataj, por devigi nin al decidoj
kaj agado? Ankau tiam, kiam en nian chambron, ne sciate de kie, kvazau
el sennuba chielo falis bombo. Se ghi ne konsideras nin persone, ni
pretas rapide meti plastron sur la truon kaj daurigi la vivon kun
mieno, kvazau nenio okazis. Ech momenton ne pensante, kien tia
agadmaniero kondukos nin morgau. Chu vere ni alkutimighis vivi jam en
la ombro de pereo, tion ne rimarkante ?
Skrupulaj legantoj kelkfoje demandis min, chu io simila al la
priskribito en la romano ankau okazis en Europo? Chu tio entute estas
imagebla? Volonte mi restus shulda respondon. Tion respondu fantazio
de la leganto. Mi ja ne indikas geografiajn koordinatojn de tiu izola
insulo, de kie startas kapitano Berg kun sia viraro kaj la lasta bombo
en la aviadilo. Mi ech ne diras, chu la insulo lokighas en oriento au
okcidento de la meridiano de Nordo. Sed la arktaj maroj estas
senlimaj, en iliaj vastajhoj troveblas multaj surprizoj.
"Noktaj aviadistoj" estis jam verkita, kiam sur Filipinoj el ghangalo
elvenis unu el la lastaj vastekonataj japanaj fanatikaj posttempaj
militistoj de la Dua mondmilito, leutenanto Onoda. Ankau li daurigis
tridek jarojn sian personan militon, ne kapablinta tion fini. Necesis
tuta vivo por tio, ke li finfine fordonu, kiel signon de kapitulaco,
sian en la trivita ledkovrita ingo glavon. Chu post tio ne estas
sensencajho demandi, kio estas, rilate la homon, imagebla kaj kio ne?
Mi estas kontentega pri tio, ke la romano aperas nun ankau en
Esperanto. Kiam mi ghin verkis mi havis la deziron, ke la libro estu
samtiel universala, samtiel komprenebla chie en la mondo, kiel estas
Esperanto. Tiucele ghi devas esti legebla por laueble multaj homoj —
kaj chi tiu traduko estas ankorau unu vojo al la dezirita celo.
Vladimir Beekman
------------------------------------------------------------------------------------------------------
La verko estis elektita lau prefero de Jaan Ojalo
(La verko ne havas gravecon en estona literaturo)
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
NOKTAJ AVIADISTOJ
http://miresperanto.narod.ru/biblioteko/aviadistoj.htm
.
Peeter Aitai
"Somermeze"
Tallinn 1981
Traduko de s-ino Alma Lekko
SOMERMEZE
http://miresperanto.narod.ru/biblioteko/somermeze.htm
"Somermeze" en Libroservo de UEA
http://katalogo.uea.org/katalogo.php?inf=2430
.
Peeter Aitai
"Danco ĉirkaŭ lokomobilo"
Tallinn 1984
Tradukis H.Saha, H.Seppik
-----------------------------------------------------------------------------------------
Mats Traat, naskighinta en 1936 en Sud-Estonio en familio de
kamp-laboristo, estas unu el la plej fekundaj autoroj en la nuntempa
estona literaturo, agnoskita kaj kiel poeto kaj kiel prozisto. Fininte
lernejon de ghenerala klerigo li lernis mekanizadon de terkulturado
kaj liaj unuaj laborlokoj estis ligitaj kun tiu fako. Intereso al
literaturo, kiu jam pli frue aperis en li, konstante plibonighadis
(pres-debuto en 1958), kondukis lin en 1959 al Moskvo en la
Literaturan Gorki-Instituton, kiun li finis en 1964. Li laboris en la
Tallinna kinostudio kaj lernis dum la jaroj 1968-1969 en supera kurso
de scenaristoj en Moskvo. Post tio li farighis liberprofesia verkisto.
Li estas aperiginta sociale delikatsentajn, etikajn problemojn
pritraktantajn poeziajhojn, kiuj disvolvighadis de konkretaj realajhoj
de la kampara vivo al pli vasta kompreno de la homa vivo. Poemaroj:
"Malgraciaj kantoj" (1962), "Pesejo" (1966), "Lanternoj en nebulo"
(1968), "Etudoj por ekbruligo" (1971), "Vivhistorioj de Harala"
(1976), "La tempo de ebenajhoj" (1977), "Septembra fugo" (1980) ktp.
La temo de liaj prozaj verkoj estas chefe la kampara vivo, en ili
estas pritraktataj antau chio la rilatoj inter la tero kaj homo kaj la
influo de la shanghighantaj sociaj cirkonstancoj je tiuj rilatoj kaj
en historia plano kaj en la nuna tempo. Romanoj: "Danco chirkau
lokomobilo" (1971), "Pejzagho kun pomarbo kaj fumtubo de laktejo"
(1973), "La ghardeno de Pommer" (1974), "Arboj estis, arboj estis
teneraj fratoj" (1979) ktp.
Lia verkaro ricevis plurajn literaturajn premiojn de la Estona
Respubliko, parto de lia poezio kaj prozo estis tradukita en la rusan,
germanan, finnan, bulgaran, latvan, litovan kaj aliajn lingvojn.
-----------------------------------------------------------------------------
la verko leginda
"DANCO ĈIRKAŬ LOKOMOBILO"
http://miresperanto.narod.ru/biblioteko/lokomobilo.htm
"Danco cxirkau lokomobilo" en Libroservo de UEA
http://katalogo.uea.org/katalogo.php?inf=2124
.
Peeter Aitai
kaj ankau aliajn
http://miresperanto.narod.ru/biblioteko.htm
.
Peeter Aitai
"Serpentoj en la puto"
nun rete akirebla en Ondo de Esperanto
http://esperanto.org/Ondo/Beletro/Nemere1.htm
.
UEA-Libroserva Katalogo enhavas 22 titoliojn de la sama autoro
http://katalogo.uea.org/
Peeter Aitai
1909 - 1993
http://eo.wikipedia.org/wiki/Antonina_Apollo
http://esperanto.net/literaturo/autor/apollo.html
Ŝin oni konas ĉefe kiel tradukinto de "En fremda urbo" de Arvo Valton
(Eesti Raamat, Tallinn 1987)
Sed en 1986 aperis ŝia poemkolekto "Saluto" kio estas al estonaj
esperantistoj preskaŭ nekonata (ĉar ĝi ne estis aĉetebla en Estonio)
http://www.geocities.com/origlit/poem/index.html diras al ni:
APOLLO, Antonina ; Saluto : poemaro ; [20] p. ; [Coatbridge ; 1986] ;
Eld. Kardo
En http://www.sabukan.com/buscar/saluto.html retas:
Antonina Apollo
Esperantigis novelaron de Arvo Valton. /Ordeno de verda plumo, 2006.
Verkoj: Saluto (poemoj, 1986) Reen al: Aŭtoroj – Romanoj –
Noveloj/rakontoj – Poemaroj – Dramoj
http://esperanto.net/literaturo/autor/apollo.html
"En fremda urbo" aĉeteblas ĉe UEA
http://katalogo.uea.org/index.php?inf=2899
Antonina Apollo estis esperantisto en Tallinn kaj mi loĝis ne tie, sed
tamen mi renkontis ŝin kaj ŝian verkaron kaj literaturan kaj
pentroartan dum esperantistaj renkontiĝoj kaj per la revuo "Amikeco".
Mi ĉiam tre miris pri tio ke ŝi esperantistiĝinte jam en maljuna aĝo
ekverkis poezion kaj sukcesis atingi bonajn rezultojn. Same estis kun
ŝia artisteco. Do poeto kaj artisto estis en ŝi verŝajne ĉiam kaj nur
en maljuna aĝo ŝi lasis tion eliĝi en siajn verkojn.
Espereble ni sukcesos dum proksima tempo trovi kaj aperigi ĉi tie "Saluto"-n.
Peeter Aitai
Peeter Aitai
artikolo pri Hendrik Adamson.
La artikolo (de J.Ojalo, estonlingva) estis akirebla ankau kiel
apartaĵo kaj estu ĝi nun aperigita ĉi tie.
Peeter Aitai
en la 1-a numero estis ankaŭ pri Hendrik Adamson.
Cetere ekde la dua numero redaktis la reaperintan literaturan revuon
Jaan Ojalo.
Bedaŭrinde la bona iniciato de finna samideano Lasse Kivisto
(Mendoservo OY) ne sukcesis releviĝi al iama alteco de "Norda Prismo"
kaj la afero baldaŭ fiaskis...
(sur la foto estas la kovrilpaĝo nigra-blanka sed vere estis pleje verda).
Peeter Aitai
=============================
Ŝia poemokolekto "Mizoto" estas preskaŭ nekonata en Estonio sed oni
trovas ĝin en libromerkato de Usono nur por 2 $
http://www.esperanto-usa.org/retbutiko/index.php?main_page=product_info&cPath=20_300&products_id=11510
Ankoraŭfoje ligo al loko pri ŝi
http://www.esperanto.net/literaturo/autor/kart.html
En Vikipedio estas nur nomo kaj neniu informo
http://eo.wikipedia.org/wiki/A%C5%ADtoroj_de_originala_esperantlingva_literaturo
Ŝi tamen estas en "Esperanta antologio" redaktita de W.Auld 1958
En interreto oni trovas
"Ni venkos"
http://209.85.129.132/search?q=cache:6YsSzJBO4r8J:users.atw.hu/debrecenbulteno/Downloads/doc/Numero%2520018.doc+Benita+K%C3%84RT&cd=9&hl=en&ct=clnk&gl=uk
--------------------------------------------------------------------------
NI VENKOS
Malrapide la printempo
paŝas en ĉi tiu jar',
ĉiam blovas frida vento,
griza estas la branĉar'.
Sed ĉe l'mur' asfalto krevas...
Kiu flustras je la help'?
Tie jen persiste levas
la kapeton verda herb',
Fikse celas la kontemplon
herbokulo al lazur',
kvazaŭ por homar' ekzemplon
bonan montras la natur'.
Ne timigu nin fridventoj
en batalo por framat'!
Ni kunligu la telentojn
kaj ni venkos - amikar'!
Benita Kärt (Tallinn, Estonio)
---------------------------------------------------------------------------
Neestonaj esperantistoj konas ŝin ĉefe kiel tradukinto de "La mastro de Korboja"
http://katalogo.uea.org/katalogo.php?inf=2290
Mi memoras ŝin kiel amikema esperantistino kiu pretis esperante babili
kun mi (mi estis komencanto...).
Ni penu iom post iom enretigi ŝiajn versojn
Peeter Aitai
Peeter Aitai
kaj Benita Kärt,
mi nun iom "krokodilas" kaj sendas al vi iujn versajxojn de mi kiujn
mi trovis en unu kajereo kiun mi kunprenis de mia rabita domo
cxi-somere...
Mi estas dirinta ke versfarado estas bona lingvopraktiko dum lernado
de aliaj lingvoj kaj precipe facila por komencantoj de Esperanto.
Mi estas provinta ankau en aliaj lingvoj.
Kiam mi estis 20-jara mi skribis estone (en novembro 1974)
------------------------------------------
SINU SÜDAME SUITS
Sa aurad nurmenukuna
üht imemaitsvat lõhna
Kui kullerkupu kollapäisus
erk on sellest meel
ja kosutab see
minu rinda kõhna
mis mesi suhkrunektar
limpsib limpsib keel
Kuid udu rasvane
Kaon paksu pilvepahna
Ei märkagi ma
Kõduusse mõrkjaid naha all
Ah pettus kõik
veel eritad vaid tahma
Ja must on meelehektar
äratundmise teel.
----------------------------------------------
SÜGISSOPAS
Näe sajab jälle
sajab sajab vihma
on sopaloigud laiad
üle kogu tee
Neis magab mõnda
uppund palju pahna
ja miskit
peale pahna veel
Näe siiski vaata
punetab seal miski
kui läinud suve
viimne päiksekiir
See väike leht on
värvides ja ehtne
tal miskit
loota pole eel
See pilt on nukker
Nukralt sajab vihma
ja sopaloigud laiad
üle kogu tee
nüüd ootan lund
et rahustada lehte
ja miskit
peale lehe veel
---------------------------------------------------
printempe 1975
----------------------------
Ma kirjutaksin
sulle luuletuse
aga tinti ei ole
ja mõtteid
ei ole
ja tundeid
ei ole
Kuid luuletuse
kirjutaksin
sulle ikkagi
aga sind
ju ei ole
------------------------------------------------
Tumesinised silmad
kevadeilmad
nendes on armastus
truudus
ja muu
Nendes on taevas
ja tähed
ja kuu
Ja ehkki
jahedaid sõnu
räägib su suu
silmades
on miski muu
(1975-03-03 26:15)
---------------------------------------------------------
NAISTEPÄEVAKS
kolm kämblatäit
tulbimaltsa
sulle kingiksin
kui varaniidetud
heinateost
ei küsitaks
nii kõrget hinda
see poleks see
kui tingiksin
ja mõtteroos
vai pista rinda
---------------------------------------------------
tiutempe mi korespondis finne kun iu finnino kaj inter konstanta
vortosercxado kaj tradukado provis rimi ankau finne
Jen unu el tiaj provoj:
On merella
nyt kaunis laiva
se purjealus
heiluva
ja minulle
kuin onnen aika
jo tuntu katse
syöpyvä
Se on kuin joutsen
kaunis lintu
vanha haltija
hyväntekevä
romantiikka
ja ihmenrohto
kuoleman saaka
mieleenpainuva
(1974-12-26)
-----------------------------------------------------
estis ankau provoj angle (miaj scipovoj de tiu lingvo estis tute elementaj...
------------------------------------------------------
You are a bloom
and I am a bee
but You are abroad
for me
And I must be starved
My starv is new
That is not glee
You are a fern
and I am a fly
but You haven't never
my
And I burst into tears
I cry every day
I must go away
You are apple
of the eye
and secretly
I sleep with You
in flowerbed
of spring
Your eyes
are singing
in my heart
and always
Your wish
is my king
(1975)
--------------------------------------------------
Versfarado en lingvoj kiujn oni ankorau ne bone posedas estas bona kaj
evoluiga lernometodo.
Kiam mi lernis esperanton estis jam nature ke mi provas rimversi ankau
esperante...
Do se vi havas viajn versojn kiujn vi taksas eble ne valoraj, aperigu
ilin cxi tie kiel ekzempojn de la lingvolernado
por instigo al aliaj...
Peeter Aitai
Peeter Aitai
>
> Lydia Koidula
>
> PLEJ KARA DONACO
>
> Tempo-rad' turniĝas
> susurante,
> tago tagon sekvas
> tumultante.
> Je ĉiu turniĝo
> de l' rado tuj
> mi aŭdas la vorton ;
> La patruj'.
>
> Donacoj de Dio
> estas multegaj;
> el ili emanas
> ĝojoj bonegaj;
> plej bona donaco
> estas por mi
> mia kara hejmo,
> dank' al Di'.
>
> (traduko de Francisco Valdomiro Lorenz)
>
----------------
La tradukon mi prenis el la libro
"Diverskolora Bukedeto" de Francisco Valdomiro Lorenz
(eldonita en Brazilo 1941)
La libro enhavas poezitradukojn el 40 lingvoj kaj eblis ja supozi ke
la traduknivelo ne tre bonas pro nebona scipovo de linvo originala...
Nun mi ricevis leteron de Donald Gasper, kiu pridemandas la originalon.
S-ro Gasper aldonis en sia letero ankaŭ tradukon de Edgar de Wahl
-----------------------------------------------
> >> Max car donation
> >>
> >> Tempor-rote rota
> >> susurante,
> >> dies die secue
> >> tumultante.
> >>
> >> Ye chascun vólue
> >> nu on ya
> >> audi un parole:
> >> Estonia.
> >>
> >> Deo-donationes
> >> es numerosi,
> >> posit in lor manus
> >> ex vive joyosi.
> >>
> >> Plu bon don ne have
> >> ili nequam,
> >> que yo ha nascet quam
> >> Estonian.
--------------------------------------------------
Necesas nun rekomenci de la komenco:
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
LYDIA KOIDULA
http://et.wikipedia.org/wiki/Lydia_Koidula
(krom la estona en Vikipedio estas pri Koidula ankaŭ en deko da aliaj lingvoj)
Lydia Koidula estas tiom grava persono en la historio de esonoj ke oni
multe instruas pri ŝi al ĉiu en estonaj lernejoj.
Al alilandanoj estu klarige dirita ke ŝi edziniĝis al latva kuracisto
armea kaj ili ekloĝis sur militistplena insulo proksime de
Sankt-Peterburgo (Rusio). Tio grave plifortigis ŝiajn nostalgion kaj
sopirojn pri la hejmlando kaj sia estona popolo...
Jen la versoj originale:
-------------------------------------
"KALLIM KINGITUS"
Kuulen ühte nime
kõlavat,
taeva võlvist vastu
hõiskavat!
Kuu ja tähed temast
keeravad!
Temast lilleõilmed
õhkuvad!
Temast lindude laul
pajatab!
Metsahin temast
tunnistab!
Ehatuulel tungib
põue mul,
hüüab kullakiirest
koidikul!
Ajaratas veereb
vuhinal,
päevad päevi sundvad
tuhinal-
ikka nende keerul,
ikka sa
kuuled ühte sõna:
Eestimaa!
Ja su oma süda
kuulata:
kuidas oskab vastu
hõisata!
Heliseb nii valjult
päev ja öö
südames see sõna
tagasi!
Jumalatel andeid
palju on,
nende kätte pandud
rõõm ja õnn-
kallimat neil kinki
polnudki,
kui et sugust sünd`sin
e e s t l a n e!
------------------------------------
La versaĵo aperis unue en "Kalendaro de Eesti Postimees" en Tartu 1871
(cetere tie aperis 11 versaĵoj de Koidula).
Ĉar la skribmaniero de la lasta vorto diferencas en eldonoj de 1936 kaj 1967
indis rigardi la originalon...
vidu jpg.kopion sube
Kiu nun havu sufiĉan talenton kaj kuraĝon por bone traduki "La plej
kara donco"-n...
Peeter Aitai
Peeter Aitai
kiun oni konas kiel aŭtoron de internacia lingvo Occidental (loĝinta
en Tallinn).
Estu ĉi foje ankaŭ lia traduko en Esperanton.
En "Fundamenta krestonatio" de L.L.Zamenhof
(mi havas la sepan eldonon (Paris 1012))
sur la paĝo 395 estas:
--------------------------------------------------------
ĈE L' MARO
(el Heine)
Ĉe l' maro nigra roko grandegas,
Sur ĝi nun en sonĝoj mi sidas.
La vento fajfas, la mevoj kriegas
Kaj la ondoj bruantaj rapidas.
Amata de mi estis multa knabino,
Kaj ĝoja kolego en rondo...
Kien ili foriĝis? Nur vento sen fino
Eraras kaj ŝaŭmas la ondo.
E. de WAHL
Peeter Aitai
estas taŭga momento memorigi kion ni faris okaze de 100-jariĝo de
Esperanto eldonadsfere 1987.
Indis (ĉiam indas) eldoni iun propagandan (konatigan) libreton pri Esperanto.
Feliĉe en Moskvo ruslingve jam estis iu tia kaj por plifaciligi
trapason de cenzuro (GLAVIT) ni elektis tion kiel bazo.
La broĵuro
"ESPERANTO" de M.Issajev
tradukis Alo Leis
Aldonojn kaj prilaborojn faris Jaan Ojalo.
Eldonkvanto 8000 ekzempleroj.
Prezo po 30 kopekoj (do malmultekosta kaj ebla al esperantistoj aĉeti
grandkvante por senpaga disdonado).
Ĉar ne klaras stato pri la aŭtoraj rajtoj, mi ne riskas aperigi ĉi tie
nun tutan libreton sed donas nur kelkajn paĝojn (aldonitajn en
Estonio)...
Akompana klarigo de Jaan Ojalo (estone)
A.H.Tammsaare "Poiss ja liblikas" - "Knabo kaj papilio"
J.Liiv "Ta lendab mesipuu poole" - "Al abelujo ĝi flugas"
Biblografieto...
Tia libreto pri Esperanto estus bezonata ankaŭ nun (malgraŭ tio ke
estas jam epoko de interreto).
Peeter Aitai
Peeter Aitai
Do rigardu la ĵus enretigitan legaĵaron (nomata Helpmaterialo) de Johannes Palu
http://groups.google.com/group/estonio/browse_thread/thread/e8a3c95e3cc52b78
aŭ paĝojn 105 - 115 en Lernolibro de Jaan Ojalo 1973
http://groups.google.com/group/estonio/browse_thread/thread/efc4416632683d69
Bona legaĵaro estas malnova "Esperanta legaĵaro" de Jakob Rosenberg
(enhavanta ankaŭ kaj gramatikon kaj vortaron)
(mi iam havis unu ekzempleron sed unu mia lernanto prenis por legado
kaj ne reportis...)
Se iu havas do indas enretigi. Nun mi konsilas al novuloj por legado
"Faktoj kaj fantazioj" de Marjorie Boulton
http://katalogo.uea.org/katalogo.php?inf=644
Peeter Aitai
"HEJMLANDO" de Hendrik Adamson
http://wapedia.mobi/eo/Hejmlando_(libro)
Kiu en Tallinn scias pli?
Kiu havas la libron?
Pri Hendrik Adamson ni temis jam plurfoje. Indas pli...
http://wapedia.mobi/eo/Hendrik_Adamson
http://et.wikipedia.org/wiki/Hendrik_Adamson
http://eo.wikipedia.org/wiki/Hendrik_Adamson
http://esperanto.net/literaturo/roman/adamson.html
----------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------------
la 20-an de februaro pasintjare mi skribis pri dulingvaj infanlibroj.
Tiam mi aldonis leteron subtenan de la Kultur-ministerio. Mi trovis
nun akau similan subtenleteron de la urbo Parnu kaj aldonas sube:
Peeter Aitai
En "The Musical Times" Nov. 1934 (paĝo 995):
en la listo de primuzikaj presaĵoj 1622 - 1917 estas
"Eesti Muusikaajaloo Lugemik" ('legaĵaro de historio de estona muziko')
de Hillar Sakaria
La enkonduko estas en Esperanto, same estas tradukitaj en Esperanton
la titollistoj kaj subtitoloj.
http://www.jstor.org/pss/917937
Hillar Sakaria = Saha
http://eo.wikipedia.org/wiki/Hillar_Sakaria
la libro
http://www.raamatukoi.ee/cgi-bin/raamat?40283
Pri alia libro lia trovebla en vendado
1.305 Enkonduko en la pedagogion (Historia skizo). Hillar Sakaria.
Esperanto-Instituto de Estonio, Tallinn,1932. 20p. €2
Fonto: www.esperanto-gacond.ch/brokanta_servo_libroj.pdf
Vidu pri li ankau la bibliografian liston de Talinna bibliotekaro
http://ester.nlib.ee/search~S1*est?/aSaha%2C+Hillar%2C+1899-1981/asaha+hillar+1899+1981/-3,-1,0,B/browse
Liaj libroj en bibliotekoj
http://ester.nlib.ee/search~S1*est?/aSaha%2C+Hillar%2C+1899-1981/asaha+hillar+1899+1981/-3%2C-1%2C0%2CB/exact&FF=asaha+hillar+1899+1981&1%2C7%2C
Peeter Aitai
http://www.tekstoj.nl/lm/index.html
Ankau estonaj verkoj videblas tie:
Albert Kivikas "La ovo" (tr. Hilda Dresen)
http://www.tekstoj.nl/lm/lm22-3/ovo.html (LM dec. 1922);
Friedebert Tuglas "Miraĝo" (tr. Henriko Seppik)
http://www.tekstoj.nl/lm/lm23-1/miragho.html (LM jan. 1923);
Paul Berg > Ariste "Pri la liva literaturo"
http://www.tekstoj.nl/lm/lm23-1/ml_observo.html#liva (LM jan. 1923);
K.Salte "La patrino" (tr. el la liva lingvo Hilda Dresen)
http://www.tekstoj.nl/lm/lm23-1/ml_observo.html#patrino (LM jan. 1923);
Ankorau neretigita estas en la enhavolisto
Maria Under "Noktaj stratoj" (tr. Hilda Dresen)
http://www.tekstoj.nl/lm/lm23-2/index.html (LM feb. 1923)
Refoje mi rememorigas la retadreson
http://donh.best.vwh.net/Esperanto/Literaturo/literaturo.html
kie oni tovas multajn estonajn verkojn kaj origine esperantajn kaj
tradukitajn...