Semaglutide giảm cân: Giải pháp y khoa mới cho người thừa cân béo phì
Phòng Khám MedFit
Giảm cân không đơn thuần là câu chuyện về vóc dáng mà còn là yếu tố then chốt giúp cải thiện sức khỏe tổng thể, giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch, tiểu đường và các bệnh lý chuyển hóa khác. Trong bối cảnh tỷ lệ thừa cân béo phì ngày càng gia tăng trên toàn cầu, các phương pháp hỗ trợ giảm cân an toàn và hiệu quả ngày càng được quan tâm. Một trong những giải pháp nổi bật hiện nay là semaglutide, một loại thuốc tiểu đường được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) phê duyệt cho mục đích giảm cân ở người béo phì.
Semaglutide là gì?Semaglutide là một chất đồng vận thụ thể GLP-1 (glucagon-like peptide-1 receptor agonist), có khả năng bắt chước hoạt động của hormone GLP-1 tự nhiên trong cơ thể. GLP-1 được tiết ra từ ruột non sau bữa ăn, giúp kích thích sản xuất insulin, ức chế glucagon và làm chậm quá trình làm rỗng dạ dày, từ đó giảm cảm giác đói và giúp kiểm soát đường huyết.
Ban đầu, semaglutide được sử dụng để điều trị tiểu đường type 2. Tuy nhiên, trong quá trình sử dụng, các nhà nghiên cứu nhận thấy một tác dụng phụ tích cực là giảm cân rõ rệt. Điều này đã dẫn đến việc nghiên cứu sâu hơn về tác dụng giảm cân của semaglutide trên những người không mắc tiểu đường.
Semaglutide giúp giảm cân thông qua nhiều cơ chế phối hợp:
-
Tác động lên vùng não điều khiển cảm giác đói: Semaglutide kích thích các trung tâm no ở vùng dưới đồi, từ đó giảm cảm giác thèm ăn và hỗ trợ kiểm soát hành vi ăn uống.
-
Làm chậm làm rỗng dạ dày: Điều này giúp người dùng cảm thấy no lâu hơn sau bữa ăn, giảm lượng calo nạp vào tổng thể.
-
Tăng tiết insulin và giảm glucagon: Điều hòa đường huyết hiệu quả, giúp kiểm soát quá trình tích mỡ.
-
Tác động hành vi ăn uống: Một số nghiên cứu cho thấy semaglutide còn giúp giảm sự ưa thích với các thực phẩm giàu calo, chất béo hoặc đường.
Một trong những thử nghiệm lớn nhất về hiệu quả giảm cân của semaglutide là nghiên cứu STEP 1, công bố trên New England Journal of Medicine năm 2021. Trong nghiên cứu này, 1.961 người trưởng thành bị béo phì hoặc thừa cân có bệnh lý đi kèm (nhưng không mắc tiểu đường) được theo dõi trong 68 tuần. Nhóm dùng semaglutide 2,4 mg/tuần giảm trung bình 14,9% trọng lượng cơ thể, so với chỉ 2,4% ở nhóm dùng giả dược (placebo).
Nghiên cứu STEP 2Ở bệnh nhân tiểu đường type 2, nghiên cứu STEP 2 cũng cho thấy hiệu quả giảm cân tốt, mặc dù mức giảm trung bình thấp hơn. Nhóm dùng semaglutide 2,4 mg/tuần giảm khoảng 9,6% trọng lượng cơ thể sau 68 tuần so với 3,4% ở nhóm placebo (Wilding et al., 2021).
Các lợi ích sức khỏe khácNgoài giảm cân, semaglutide còn mang lại nhiều lợi ích sức khỏe:
-
Giảm nguy cơ bệnh tim mạch: Theo nghiên cứu SUSTAIN-6, semaglutide giảm tới 26% nguy cơ biến cố tim mạch lớn (tử vong do tim, đột quỵ hoặc nhồi máu cơ tim) ở bệnh nhân tiểu đường type 2 có nguy cơ cao (Marso et al., NEJM 2016).
-
Cải thiện huyết áp và lipid máu
-
Giảm viêm hệ thống (có thể liên quan đến cải thiện sức khỏe chuyển hóa toàn diện)
FDA đã phê duyệt semaglutide (với tên thương mại Wegovy) để giảm cân ở:
-
Người có chỉ số BMI ≥30 (béo phì)
-
Người có BMI ≥27 kèm theo ít nhất một bệnh lý liên quan đến thừa cân (như tăng huyết áp, rối loạn lipid, tiểu đường type 2)
Điều quan trọng là người dùng phải kết hợp thuốc với chế độ ăn uống lành mạnh và tăng cường vận động thể chất để đạt hiệu quả tối ưu.
Các dạng bào chế: uống và tiêmSemaglutide hiện có hai hình thức sử dụng:
-
Tiêm dưới da (Wegovy, Ozempic): Liều dùng thông thường là 0,25 mg/tuần, tăng dần lên 2,4 mg/tuần
-
Uống (Rybelsus): Dùng hàng ngày, thường với liều từ 3 mg đến 14 mg
Tiêm thường cho hiệu quả giảm cân cao hơn so với uống, nhờ khả năng hấp thụ tốt hơn và duy trì nồng độ thuốc ổn định trong máu. Tuy nhiên, dạng uống thuận tiện cho những người không muốn tiêm thường xuyên.
Tác dụng phụ thường gặpMặc dù semaglutide có hiệu quả cao trong giảm cân, một số tác dụng phụ có thể xảy ra, đặc biệt trong giai đoạn đầu sử dụng:
-
Buồn nôn, nôn, tiêu chảy hoặc táo bón
-
Đầy hơi, chướng bụng
-
Chán ăn quá mức
-
Ít gặp hơn: viêm tụy, sỏi mật, hoặc tăng men gan
Những tác dụng này thường nhẹ và giảm dần theo thời gian. Tuy nhiên, bệnh nhân nên theo dõi và thông báo cho bác sĩ nếu xuất hiện các dấu hiệu nghiêm trọng.
Có nên tự ý sử dụng semaglutide?Câu trả lời là không. Semaglutide là thuốc kê đơn và phải được sử dụng dưới sự chỉ định và theo dõi của bác sĩ chuyên khoa. Tự ý dùng thuốc không chỉ tiềm ẩn nguy cơ về tác dụng phụ mà còn có thể dẫn đến lạm dụng thuốc hoặc dùng sai cách, ảnh hưởng đến sức khỏe lâu dài.
So sánh với các phương pháp giảm cân khácPhương pháp
Mức giảm cân
Ghi chú
Semaglutide
10–15% sau 1 năm
Dùng thuốc, cần theo dõi y khoa
Thuốc giảm cân khác (Orlistat, naltrexone-bupropion...)
5–8%
Hiệu quả thấp hơn semaglutide
Chế độ ăn và tập luyện đơn thuần
3–7%
Cần kiên trì và thay đổi lối sống triệt để
Phẫu thuật giảm cân (cắt dạ dày...)
20–30%
Hiệu quả cao nhất, nhưng xâm lấn và rủi ro cao
Semaglutide là lựa chọn phù hợp cho những người không đáp ứng tốt với thay đổi lối sống đơn thuần nhưng chưa muốn hoặc chưa đủ điều kiện phẫu thuật.
Semaglutide tại Việt NamHiện nay, semaglutide đã bắt đầu có mặt tại Việt Nam thông qua các tên thương mại như Ozempic, Rybelsus hoặc Wegovy. Tuy nhiên, chi phí vẫn còn khá cao và có thể dao động từ 3–7 triệu đồng/tháng tùy dạng bào chế và nhà cung cấp. Người dùng cần tìm đến các phòng khám y khoa uy tín để được tư vấn đúng đắn và kê đơn hợp lý.
Kết luận
Semaglutide là một bước tiến lớn trong điều trị béo phì bằng y học hiện đại. Với hiệu quả giảm cân rõ rệt, cơ chế tác động toàn diện và lợi ích về mặt chuyển hóa, semaglutide đang trở thành lựa chọn hàng đầu cho những người cần hỗ trợ y khoa để kiểm soát cân nặng.
Tuy nhiên, đây không phải là phép màu. Việc sử dụng thuốc cần kết hợp với thay đổi lối sống, ăn uống lành mạnh và vận động thường xuyên. Và quan trọng hơn hết, semaglutide phải được chỉ định bởi bác sĩ chuyên khoa để đảm bảo an toàn tuyệt đối.