Tai nạn thang máy & Cách phòng tránh _ Google groups

[Mikali Nguyễn]

Tai nạn thang máy & Cách phòng tránh 

Group đã đăng bài:

Con vịt: thang máy đứt dây thì phải làm sao? | HCD 

https://groups.google.com/g/giaitrikienthuc/c/TcwKH0BUEJ0

Bài trên thì có khẳng định "Thang máy không bao giờ bị đứt cáp và rơi tự do. Việc này rất hiếm xảy ra vì có cơ chế bảo vệ an toàn". Nhưng vì có nhiều vụ tai nạn thang máy xảy ra trên thế giới nên bài này bị factcheck lần hai

FACTCHECK

1. Thang máy có an toàn?
Trên thực tế, nguy cơ rơi thang máy cực kỳ thấp.
Thang máy là một trong những phương tiện vận chuyển an toàn. Lý do là chúng dựa vào các dây cáp thép, thường là từ bốn đến tám dây.
Do đó, nếu một dây đứt, những dây khác vẫn có thể giữ thang máy. Các dây cáp này được thiết kế để chịu được trọng lượng của thang chở đầy người. Vì vậy nguy cơ đứt cáp do chở nặng là rất khó xảy ra.
Ngay cả khi nhiều dây cáp bị đứt trong một sự cố kỳ lạ, thang máy vẫn được trang bị các lớp phòng ngừa bổ sung để có thể bảo vệ hành khách.
Theo dữ liệu của Trung tâm Kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC), riêng ở nước này, tai nạn liên quan đến thang máy cũng như thang cuốn giết chết khoảng 30 người và làm bị thương nặng khoảng 17.000 người/năm. Gần một nửa số ca tử vong đó liên quan đến những người làm việc trên máy móc bị mắc kẹt giữa các bộ phận chuyển động hoặc xuống trục.
Theo số liệu thống kê chính thức từ Mỹ, các sự cố như dây cáp thang máy bị đứt và toa rơi đột ngột thực tế không được ghi nhận trong những năm gần đây.

2. Thấy gì qua các vụ tai nạn thang máy?
Wikipedia đã thống kê các vụ tai nạn thang máy xảy ra thế giới và số người chết: https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_elevator_accidents
Xem qua danh sách này và các thống kê về nguyên nhân tai nạn thang máy, trong đó có ở VN, ta thấy:

2.1. Hầu hết tai nạn xảy ra đều là ở thang máy kém an toàn: lắp đặt tạm ở các công trình đang thi công, thang máy ở các hầm mỏ, thang máy chở hàng, thang máy tự chế, thang máy không bảo trì, thang máy đang sửa chữa.

2.2. Thang máy bị tác động bất thường từ bên ngoài: cháy, máy bay đâm vào, hố thang máy bị sụt..

2.3. Các sự cố khác hay tai nạn do bất cẩn khác:
- Thang máy bị hư dừng lại nửa chừng, nạn nhân có gắng leo thoát ra bên ngoài, đột ngột có điện trở lại làm thang máy di chuyển: bị đứt đầu, kẹp nát người
- Bị kẹt thang máy lâu ngày, giải cứu chậm
- Vô tình bước hụt chân rơi xuống hố thang máy
- Sử dụng thang máy đang bảo trì. Nạn nhân là công nhân đang sửa chữa thang máy.

- Bị kẹt ở cửa khi thang máy bị hư, di chuyển trước khi đóng

3. Cách phòng tránh:

Ngoài việc bảo trì thang máy theo đúng quy định, có thể phòng tránh tai nạn thang máy bằng cách:

3.1. Không sử dụng thang máy kém an toàn và khi có dấu hiệu bất thường: thang máy chở hàng, thang máy công trình đang thi công, thang máy quá tải, bị mất điện, đang bị sự cố chập điện, đang sửa chữa....

3.2. Khi sử dụng thang máy:
- Tuân thủ quy định: Luôn đọc và tuân thủ các quy định về tải trọng, số người tối đa được phép đi trong thang.
- Không nghịch phá: Tránh nghịch phá các nút bấm, cửa thang máy hoặc cố gắng sửa chữa khi xảy ra sự cố.
- Chú ý đến trẻ em: Giám sát trẻ em khi đi thang máy, không để trẻ em nghịch ngợm hoặc chạy nhảy trong thang.
- Sử dụng đúng cách: Đứng đúng vị trí, không tựa vào cửa, không chìa tay ra ngoài khi thang máy đang di chuyển.
- Báo ngay khi có sự cố: Nếu phát hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, hãy báo ngay cho quản lý tòa nhà hoặc bộ phận kỹ thuật.

3.3. Khi bị kẹt thang máy: gọi khẩn cấp để báo tình trạng kẹt thang máy ra ngoài (ở vị trí cửa thang máy có các nút báo tình trạng khẩn cấp hoặc gọi bằng điện thoại) hoặc dùng ĐTDĐ báo động cho Ban Quản lý, cơ quan cứu nạn (ở VN là 114). Đồng thời bình tĩnh tránh hoảng loạn để tránh làm mất hết oxy trong buồng thang. Nhân viên cứu hộ phải can thiệp sớm bằng cách phá cửa thang đưa người bị nạn ra ngoài.

3.4. Các mẹo định vị cơ thể làm tăng sự an toàn:
- Nằm thẳng: Nếu có thể, hãy nằm ngửa trên sàn thang máy. Tư thế này phân bổ lực tác động lên một vùng rộng hơn trên cơ thể, có khả năng giảm nguy cơ chấn thương nghiêm trọng. Nằm phẳng sẽ là cách rất tốt để phân bổ trọng lượng của bạn trên diện tích lớn nhất có thể, thời gian tính bằng giây. 

- Bảo vệ đầu và cổ: Dùng tay che đầu và cổ. Cúi cằm vào ngực có thể giúp bảo vệ cổ khỏi bị thương.
- Gập đầu gối: Nếu bạn không thể nằm thẳng, hãy thử gập đầu gối và đưa chúng lên gần ngực. Điều này có thể giúp hấp thụ một số tác động.
- Giữ hai chân khép lại: Nếu đứng, giữ hai chân khép lại và chống người vào tường hoặc bám vào lan can, nếu có. Điều này có thể giúp ổn định cơ thể bạn khi ngã.
- Tránh nhảy: Trái với một số quan niệm sai lầm, việc nhảy ngay trước khi va chạm không hiệu quả và thực sự có thể dẫn đến nhiều chấn thương hơn.
- Đứng nhưng cong đầu gối và nghiêng về phía trước và sang một bên: Nếu chân bạn thẳng tại thời điểm va chạm, lực hướng xuống hàng tấn sẽ làm gãy chân bạn, và có thể đẩy xương chân vào thân mình, đâm thủng các cơ quan quan trọng của bạn. Với đầu gối cong, chân bạn sẽ chỉ đơn giản là sụp xuống, hấp thụ một số tác động, nhưng hy vọng là không làm gãy xương. Nếu có thể, hãy ngã sang một bên để tác động được lan tỏa thành nhiều tác động nhỏ hơn khi đầu gối, hông và vai của bạn chạm sàn.

Di chuyển đến một góc của thang máy, đặt một khuỷu tay vào góc sao cho bạn hướng mặt theo đường chéo. Thư giãn chân thành tư thế hơi khom người và hơi nghiêng người ra xa góc, như tư thế của lính dù tiếp đất.

* Dẫu sao tất cả đều là ý tưởng, đang còn nhiều bàn cải

3.5.  Chú ý thời điểm ra và vào thang máy là nguy hiểm nhất:
- Bước ra và bước vào cabin nhanh, không đứng lần chần ở cửa

- Không tự ý thoát, chui ra khỏi thang máy khi thang máy có sự cố chưa thực sự hoạt động ổn định trở lại.
- Quan sát cẩn thận trước khi vào thang máy, tránh bị lọt vào khoảng không
- Không mở cửa tầng trừ khi cabin đã dừng, hoặc ở vị trí dừng nằm trong vùng mở khóa của cửa đó.” (Vùng mở khóa – Unlocking zone là vùng được giới hạn ở phía trên và dưới mức sàn của tầng dừng, khi sàn cabin ở trong vùng này cửa tầng mới có thể mở được theo cửa cabin).
- Không dùng tay cản khiến cửa tầng mở ra trong khi cabin thang đã di chuyển

- Không tò mò chạy ra xem, đứng sát hố thang máy khi tai nạn xảy ra.

MS

[Mikali Nguyễn]

Lý do tại sao đi thang máy an toàn (Quora.com)

Thang máy thực tế được chia thành hai loại: Thang máy kéo và Thang máy thủy lực (Traction Elevators & Hydraulic Elevators).  

Thang máy thủy lực được dẫn động bằng piston di chuyển theo phương thẳng đứng nhờ dầu dưới áp suất bên trong xi lanh. Hệ thống piston và xi lanh được gọi là "kích thủy lực". Trong hệ thống này, dầu được bơm vào "Kích" được kết nối với vỏ cabin và được đặt trực tiếp bên dưới vỏ cabin thang máy (nơi hành khách đi) hoặc bên cạnh. Vì không có hệ thống cáp nào liên quan đến hệ thống thang máy thủy lực thông thường nên câu hỏi này không áp dụng cho những thang máy này, chúng đại diện cho phần lớn các thang máy phục vụ sáu đến bảy tầng hoặc ít hơn.

Thang máy phục vụ nhiều tầng hơn so với những thang máy được mô tả ở trên được gọi là Thang máy kéo. Những thang máy này được treo bằng bất kỳ loại nào từ 3 đến 6 hoặc nhiều hơn dây cáp thép. Những sợi dây này được gắn vào đỉnh của khoang cabin, chạy lên đỉnh của trục thang máy (“Hoistway”) và đi qua một ròng rọc (ròng rọc kéo) rồi đi xuống và dọc theo cabin và gắn vào đỉnh của một đối trọng. 

Cabin và đối trọng di chuyển lên xuống trong hố thang máy khi ròng rọc kéo được quay bởi một động cơ điện mà trục ròng rọc được gắn trực tiếp hoặc thông qua khớp nối cơ học. Bất kỳ một trong những dây cáp nâng nào cũng có thể chịu được toàn bộ tải trọng của cabin cộng với toàn bộ tải trọng của cabin, vì vậy nếu một sợi dây vì bất kỳ lý do gì bị đứt hoặc bị cắt đứt thì cả cabin và đối trọng đều không rơi. Hệ thống sẽ cảm nhận sự cố bằng điện tử và dừng cabin. Nếu vì lý do nào đó mà tất cả các dây nâng đều hỏng thì cabin thực tế sẽ bắt đầu rơi xuống, tuy nhiên, một thiết bị an toàn cơ học được đặt bên dưới cabin và gắn vào cabin sẽ cảm nhận cơ học khi cabin chạy quá tốc độ theo hướng xuống và kẹp vào hai thanh dẫn hướng bằng thép chịu lực nặng được đặt ở hai bên cabin và gắn vào kết cấu tòa nhà. Hành động kẹp này sẽ khiến cabin dừng lại. 

Cũng cần lưu ý rằng rất khó có khả năng tất cả các dây tời đều hỏng. Lần duy nhất điều này xảy ra là vào năm 1945 khi một chiếc máy bay đâm vào Tòa nhà Empire State và cắt đứt tất cả các dây tời cũng như dây điều tốc (thiết lập an toàn cơ học của cabin) trên một trong những thang máy. Lính cứu hỏa cũng báo cáo rằng một trong những chiếc máy bay đâm vào WTC có thể đã làm điều tương tự với một trong những thang máy ở một trong những tòa tháp khi họ nghe thấy tiếng động và cảm thấy rung động từ thứ mà họ nghĩ là một thang máy có thể đã đâm vào hố thang máy. Ngoài hai sự cố này, chưa bao giờ có trường hợp tất cả các dây thang máy đều hỏng khi thang máy đang hoạt động.

Cơ chế an toàn chống sự cố: 

Nếu cáp hỗ trợ thang máy đang di chuyển bị cắt, hỏng hoặc đứt, thường có một số cơ chế an toàn được áp dụng để ngăn ngừa sự cố thảm khốc. Sau đây là những gì thường xảy ra:

1. Phanh an toàn : Hầu hết các thang máy hiện đại đều được trang bị phanh an toàn được thiết kế để tự động kích hoạt nếu cáp bị hỏng. Các phanh này bám chặt vào thanh ray dẫn hướng của thang máy, làm chậm tốc độ xuống của thang máy và dừng lại.
2. Hạ xuống có kiểm soát : Trong một số hệ thống tiên tiến, thang máy được thiết kế để hạ xuống với tốc độ được kiểm soát trong trường hợp cáp bị hỏng, cho phép dừng lại an toàn hơn.
3. Hệ thống dự phòng : Nhiều thang máy có cáp hoặc hệ thống dự phòng để đảm bảo rằng nếu một cáp bị hỏng, những cáp khác vẫn có thể hỗ trợ thang máy.
4. Liên lạc khẩn cấp : Thang máy được trang bị hệ thống liên lạc khẩn cấp cho phép hành khách gọi trợ giúp nếu họ bị mắc kẹt.
5. Kiểm tra và bảo trì : Việc kiểm tra và bảo trì thường xuyên rất quan trọng để đảm bảo tất cả các bộ phận, bao gồm cả cáp, đều hoạt động tốt, giảm nguy cơ hỏng hóc.

Tóm lại, mặc dù sự cố cáp có thể rất nghiêm trọng, nhưng hệ thống thang máy hiện đại được thiết kế với nhiều tính năng an toàn để bảo vệ hành khách khỏi nguy hiểm.