Nên tẩy chay hay tái đồng hóa Halloween theo tinh thần Công giáo?
* Đây là Tập V (cuối) của loạt bài mang tính chất thảo luận (TL)
Bàn v/v người Công Giáo có nên nói không với lễ Halloween?
Và cũng là vấn đề đặt ra: "Có nên mừng lễ Halloween theo ý nghĩa ban đầu của nó?"
* Như đã biết ở Tập I, gần đây có nhiều ý kiến của các chức sắc và website Công giáo tỏ ý phản cảm với việc ăn lễ Halloween. Họ đưa ra nhiều lý do để nói: "không nên...", "nói không...", "từ chối..., "cảnh báo về ngày Halloween... , "đó là lễ hội ma quỷ..."...
1. Giáo hội nói gì về lễ Halloween?1.1. Hội nghị trừ tà thuộc Vatican nói gì?
Trước nhất, cách đây 10 năm, cũng vào dịp lễ Halloween năm 2014, Hội nghị trừ tà chính thức đầu tiên của Vatican đã được tổ chức tại Rome.
Ngay từ lần đầu tiên này Hội nghị đã cảnh báo về mối nguy hiểm đối với những người trẻ tuổi khi tham gia vào lễ Halloween, là thời điểm các hoạt động huyền bí gia tăng.
Cha Aldo Buonaiuto, thuộc Hiệp hội trừ tà quốc tế (Associazione internazionale degli esorcisti -AIE), cho biết sự gia tăng đột biến các vụ quỷ ám vào tháng 10 là do hiện tượng Halloween.
Ông nói: "Nhiều người nói Halloween là một lễ hội đơn giản, nhưng thực tế không có gì ngây thơ hay vui vẻ về nó cả - nó là tiền đề cho một điều gì đó nguy hiểm hơn nhiều". "Luôn có nhiều nghi lễ tà ác, hiến tế động vật, phá hoại nghĩa trang và trộm xương thiêng vào thời điểm ngày 31/10".
Ông cho biết: "tham gia lễ hội Halloween giống như một nghi lễ nhập môn vào thế giới huyền bí". "Đối với các giáo phái, đây là thời điểm tốt nhất trong năm để tuyển thành viên mới. Từ đây, cánh cửa dẫn đến ma quỷ có thể mở ra. Vì lý do này, chúng ta cần phải lên tiếng và không được coi nhẹ mối nguy hiểm"...
Catholics call for ban on 'Satanic' Halloween
1.2 Quan điểm chính thức của Vatican về vấn đề này?
Để cho nhanh, ta hãy hỏi Gemini. Gemini không phải lúc nào cũng đưa ra câu trả lời chính xác. Nhưng lần này có vẻ nó đã trả lời đúng:
Vatican và Lễ Halloween: một quan điểm trung lập
Vatican, trung tâm của Giáo hội Công giáo, thường không đưa ra những tuyên bố chính thức, cụ thể về việc có nên tham gia lễ Halloween hay không. Thay vào đó, Giáo hội khuyến khích các tín hữu tự do lựa chọn và đưa ra quyết định dựa trên lương tâm của mình.
Tại sao Vatican lại có quan điểm như vậy?
- Nguồn gốc đa dạng của Halloween: Lễ Halloween có nguồn gốc từ các lễ hội cổ xưa của người Celt, kết hợp với nhiều truyền thống dân gian và tôn giáo khác nhau. Việc đưa ra một quan điểm quá cứng nhắc có thể làm giảm sự linh hoạt và thích nghi của Giáo hội.
- Tôn trọng tự do cá nhân: Giáo hội Công giáo luôn tôn trọng quyền tự do lương tâm của mỗi người. Việc tham gia vào các hoạt động văn hóa như lễ Halloween là một quyết định cá nhân, và mỗi người nên tự mình cân nhắc dựa trên đức tin và giá trị của mình.
- Tập trung vào các giá trị cốt lõi: Thay vì tập trung vào việc cấm đoán các hoạt động cụ thể, Giáo hội thường nhấn mạnh đến các giá trị cốt lõi của đức tin như tình yêu thương, lòng bác ái, sự tôn trọng và sự khiêm tốn.
Những điều Giáo hội quan tâm:
- Ý nghĩa thực sự của lễ hội: Giáo hội khuyến khích các tín hữu nên tìm hiểu về nguồn gốc và ý nghĩa thực sự của lễ Halloween để tránh những hiểu lầm và những ảnh hưởng tiêu cực.
- Tránh xa những hoạt động trái với đức tin: Giáo hội cảnh báo các tín hữu nên tránh xa những hoạt động có liên quan đến ma quỷ, mê tín dị đoan hoặc những hành vi đi ngược lại với giáo lý của Giáo hội.
- Tập trung vào các giá trị tích cực: Thay vì tham gia vào những hoạt động tiêu cực, Giáo hội khuyến khích các tín hữu tham gia vào các hoạt động có ý nghĩa hơn như giúp đỡ người nghèo, làm việc thiện nguyện hoặc tham gia các hoạt động tôn giáo.
Kết luận:
Vatican có một quan điểm khá cởi mở về lễ Halloween. Giáo hội không cấm đoán nhưng cũng không khuyến khích việc tham gia vào lễ hội này. Quyết định cuối cùng thuộc về mỗi cá nhân. Quan trọng là mỗi người cần suy xét kỹ lưỡng và lựa chọn những hoạt động phù hợp với đức tin và giá trị của mình.
* Cần nói thêm, không có Giáo hội ở nước nào ngăn cấm ăn lễ Halloween ngoài những lời kêu gọi tránh xa hay cảnh giác về những hậu quả xấu của ngày lễ này như ở Italia, Philippines... và VN gần đây
2. Xem lại lời của nhà sư Thích Nhật Từ ở Tập I
Để rút ra kinh nghiệm gì có liên quan từ case study này.
Xin được nêu vài ý kiến:
- Theo 1 bình luận ở trê mạnh: Ý thầy muốn nói những phật tử thuần thành như mình phải truyền bá rộng rãi những ngày lễ của đạo Phật, để phật pháp được nhân rộng hơn nữa. Nếu không gìn giữ và phát huy mạng mạch phật giáo thì hệ lụy khó lường. Vì đạo Phật, những lời Phật dạy là tối thượng, là chân lý của vũ trụ.
- Theo chúng tôi, đây là 1 nỗ lực "hộ giáo", không có gì lạ và cũng không có gì đáng phải bài bác. Nhà sư này muốn lôi kéo các Phật tử quay về với những giá trị của đạo Phật, tránh xa sự tác động ảnh hưởng của đạo Chúa, "hòa hợp chứ không hòa tan"...
Nhưng rất tiếc, lời kêu gọi này khó thể thực hiện được bởi nhiều lẽ:
1/ Văn hóa Noel đã toàn cầu hóa hàng nhiều TK qua. Nó đã ăn sâu vào tâm trí, đi vào lòng của mọi người qua, thu hút bằng: không khí bình an, âm nhạc du dương với ca từ nhẹ nhàng sâu lắng hay vui tươi, được trang trí tôn tạo bằng màu sắc lộng lẫy, có nhiều tập tục tốt đẹp: đi lễ đêm, trang hoàng nhà cửa, gửi cho nhau lời chúc, mọi người mặc đồ đẹp đi dạo phố hay đi nhà thờ... Hình tượng cây Noel và hang đá không chỉ có ở nhà thờ mà còn ở những nơi công cộng và ở nhiều nhà tín hữu, cả những người không theo đạo.
2/ Ngược lại ở lễ Phật đản thì không có đủ các yếu tố này, mặc dù các nhà chùa cũng có tổ chức treo đèn, kết hoa và tạo hình tượng, hoạt cảnh sinh động để kỷ niệm về ngày sinh của Đức Phật...
3/ Lời khuyên này có phần thái quá và có thể gây chia rẽ giữa các tín hữu của 2 đạo: các Phật tử ăn reveillon, thậm chí đi lễ, với các nhà có đạo không phải vì có niềm tin vào đạo Chúa. Họ tham gia chỉ vì muốn tìm được không khí vui vẻ, bình an trong ngày lễ hội này, hòa cùng với niềm vui chung của mọi người, theo tinh thần hòa đồng tôn giáo.
4/ Trừ ở nhà thờ, không có nơi nào giảng đạo trong dịp lễ này. Khi tham dự, quá lắm các Phật tử chỉ bày tỏ lòng ngưỡng mộ đối với 1 bậc tôn sư của đạo Chúa, cũng như các tín hữu đạo Chúa ngưỡng mộ với đạo đức của Đức Phật.
Khi một người đã có niềm tin vững chắc thì họ sẽ bảo vệ niềm tin đó, không dễ gì bị tác động lay chuyển. Không thấy có Phật tử nào "hòa tan" bằng cách cải đạo qua đạo Chúa sau ngày lễ Noel và nhà thờ cũng không có yêu cầu điều này!
3. Nên tẩy chay hay tái đồng hóa Halloween theo tinh thần Công giáo?
Cùng với case study trên, ta thấy khó có thể nào tẩy chay, ngăn cấm 1 lễ hội đã trở thành 1 sự kiện văn hóa của nhiều người trên hành tinh, nhất là khi đã được thúc đẩy bằng nỗ lực thương mại hóa trên phạm vi toàn cầu.
Sau đây là 1 số gợi ý để làm cho ngày Halloween quay về với ý nghĩa ban đầu của nó (có nơi gọi là sáng kiến "Holyween"), mang nhiều ý nghĩa Công giáo hơn, sau khi các yếu tố này đã bị thế tục hóa nên phai mờ và biến mất:
2.1 Bỏ các tư tưởng cực đoan như: coi đây là dịp ăn chơi đàng điếm (?), rước ma quỷ vào nhà mình hay, vào linh hồn mình, giết chết Tin Mừng, phản Kitô giáo...
2.2. Nên tổ chức ngày Halloween, ngày đánh dấu sự bắt đầu của Mùa Thánh hóa - Allhallowtide, cũng là Tam Nhật Thánh gồm: Lễ vọng các Thánh - All Hallows Eve (31/10, gọi tắt là Halloween), Ngày Lễ các Thánh - All Saints Day (All Hallows Day, 1/11), và Ngày cầu cho các linh hồn - All Souls Day (2/11), thành 1 ngày lễ vọng và lễ trọng để tưởng nhớ và cầu nguyện cho linh hồn các tín hữu đã qua đời. Nếu có thể tổ chức ở các nghĩa trang Công giáo vào ban chiều là tốt. Trước đó, các nhà thờ nên nói về những điều nên làm và nên tránh trong dịp lễ này.
* Vào dịp lễ Halloween năm 2019, ĐGH Phanxicô đã kêu gọi mọi người hãy đến thăm một nghĩa trang và cầu nguyện cho những người đã khuất. Đức Giáo hoàng cử hành Thánh lễ tại Catacomb of Priscilla, "một trong những nơi chôn cất những người theo đạo Thiên chúa đầu tiên của Rome".
2.3. Tổ chức tập tục người thân quét vôi và lau sạch bia mộ, chuẩn bị vòng hoa, vòng nguyệt quế và thánh giá bằng hoa thật và hoa giấy để trang trí, thắp nến cho các ngôi mộ vào buổi tối.
2.4. Các nhà thờ nên làm gương đi đầu đem lại hình tượng mới và vui vẻ cho các tín hữu trong ngày Halloween bằng cách:
- Trang trí bí ngô khắc hình tượng Công giáo (thay thế cho hình tượng ma quỷ)

- Tổ chức hóa trang thành các nhân vật trong Kinh thánh hay các Thánh (thay vì ma quỷ ghê rợn)....
2.5. Duy trì tập tục làm và tặng “Bánh linh hồn” (Soul Cakes), nhất là cho các trẻ em nghèo, với hứa và nhắc nhớ hãy cầu nguyện cho những người thân đã khuất.
2.6. Sáng tác các bài thánh ca cầu nguyện và vui tươi vào dịp lễ Halloween.
Chúc các bạn một ngày Halloween lành thánh và vui tươi!
MS (The End)