Mikali Nguyễn
👉 Caritas (tiếng Latinh) = Bác ái / Tình yêu thương.
→ Không chỉ là từ thiện, mà là tình yêu đến từ Thiên Chúa, thúc đẩy người tín hữu giúp tha nhân.
👉 Diakonia (Hy Lạp) = Phục vụ.
→ Dùng cho các việc phục vụ cộng đoàn, giúp đỡ người nghèo khổ.
2. Phật giáo
👉 Từ bi (Mettā – Karuṇā) = tình thương vô điều kiện, lòng thương xót với người đau khổ.
👉 Bố thí (Dāna) = chia sẻ vật chất, thời gian, công sức, hoặc kiến thức cho người khác.
👉 Cứu khổ – ban vui = công thức kinh điển để diễn tả tinh thần giúp đỡ.
3. Hồi giáo
👉 Zakāt = “bố thí bắt buộc”, một trong 5 trụ cột của Islam, nhằm chia sẻ tài sản cho 8 nhóm người yếu thế.
👉 Ṣadaqah = “bố thí tự nguyện”, không bắt buộc nhưng được khuyến khích.
👉 Iḥsān = “làm điều tốt”, hành động thiện nguyện với ý hướng trong sáng vì Allah.
4. Do Thái giáo (Cựu Ước)
👉 Tzedakah = nghĩa đen là “công chính / công bằng”, nhưng trong đời sống tôn giáo lại có nghĩa là “bố thí, giúp người nghèo”.
→ Không phải chỉ là lòng trắc ẩn, mà là bổn phận công bình.
Tóm tắt so sánh
👉 Kitô giáo: Caritas, Diakonia → Bác ái, phục vụ.
👉 Phật giáo: Từ bi, Bố thí (Dāna) → Cứu khổ, chia sẻ.
👉 Hồi giáo: Zakāt, Ṣadaqah, Iḥsān → Bố thí, làm điều tốt.
👉 Do Thái giáo: Tzedakah → Công bình qua việc bố thí.
✝️ Kitô giáo (Cựu Ước + Tân Ước)
Kinh sách:
👉 Cựu Ước: Yêu thương, công bình với kẻ yếu thế (Lv 19,9–10; Xh 22,21–22).
👉 Tân Ước: Yêu thương tha nhân như chính mình (Mt 22,39), đồng hóa việc giúp tha nhân với giúp chính Đức Kitô (Mt 25,31–46).
Điều răn:
👉 Điều răn thứ hai trong hai điều răn lớn: “Ngươi hãy yêu tha nhân như chính mình.”
👉 Mười Điều Răn (Cựu Ước): tuy không ghi trực tiếp “giúp đỡ”, nhưng các điều như “chớ giết người”, “chớ trộm cắp” là nền tảng bảo vệ tha nhân, và tinh thần bác ái được Tân Ước kiện toàn.
🪷 Phật giáo
Kinh sách:
👉 Kinh Tập (Sutta Nipāta), Kinh Pháp Cú, Kinh Từ Bi đều khuyến khích từ bi, bố thí, cứu khổ ban vui.
👉 Các chuyện tiền thân (Jataka) cho thấy Đức Phật nhiều lần hy sinh để giúp người, cứu vật.
Giới luật:
👉 Ngũ giới: không sát sinh, không trộm cắp… tạo nền tảng cho việc tôn trọng và giúp ích người khác.
👉 Ba-la-mật (Pāramitā): “Bố thí Ba-la-mật” (Dāna Pāramitā) là hạnh đầu tiên trong 6 pháp tu, nhấn mạnh tinh thần chia sẻ.
☪️ Hồi giáo
Kinh sách (Qur’an & Hadith):
👉 Qur’an dạy: “Chớ ngược đãi người mồ côi, chớ xua đuổi người ăn xin.” (Q 93:9–10).
👉 Zakat được coi là hành động thanh lọc tài sản và tâm hồn (Q 9:60).
Điều răn / Trụ cột:
👉 5 Trụ cột của Hồi giáo, trong đó có Zakat (bố thí bắt buộc).
👉 Ngoài ra có Ṣadaqah (bố thí tự nguyện), thể hiện sự tự do nhưng vẫn là hành vi được ca ngợi.
✡️ Do Thái giáo
Kinh sách (Torah & Các sách Ngôn sứ):
👉 “Ngươi hãy yêu đồng loại như chính mình.” (Lv 19,18).
👉 Ngôn sứ Isaia kêu gọi chia cơm cho người đói, rước kẻ lang thang về nhà (Is 58,7).
Điều răn (Mitzvot):
👉 Trong 613 điều răn (Mitzvot), có nhiều điều liên quan đến tzedakah (bố thí), chăm sóc người nghèo, mồ côi, góa phụ, ngoại kiều.
👉 “Tzedakah” không chỉ là từ thiện, mà là công chính và bổn phận.
🌍 Điểm chung
👉 Cả 4 truyền thống tôn giáo lớn đều coi giúp đỡ tha nhân không phải việc “tùy thích”, mà là mệnh lệnh tôn giáo / đạo đức căn bản.
👉 Đối tượng ưu tiên: người nghèo, yếu thế, mồ côi, góa phụ, khách lạ, tù nhân, người bệnh khổ.
👉 Hình thức: có thể là bác ái tự nguyện (Phật giáo, Kitô giáo) hoặc nghĩa vụ bắt buộc (Hồi giáo, Do Thái giáo).
📊Bảng so sánh: Chủ trương giúp đỡ người khác trong Kinh sách & Điều răn
| Tôn giáo | Kinh sách dạy gì | Điều răn / Giới luật | Đối tượng được nhấn mạnh | Hình thức |
|---|---|---|---|---|
| Công giáo / Kitô giáo | Yêu tha nhân như chính mình (Mt 22,39); giúp tha nhân là giúp chính Đức Kitô (Mt 25,31–46) | 2 Điều răn lớn (yêu Chúa – yêu người); Mười Điều Răn (bảo vệ sự sống, công bằng) | Người nghèo, khát, đói, khách lạ, tù nhân, người bé mọn | Bác ái (Caritas), phục vụ (Diakonia) |
| Phật giáo | Kinh Pháp Cú, Kinh Từ Bi: thương xót, cứu khổ ban vui; Jataka kể nhiều chuyện hy sinh giúp người | Ngũ giới (không sát sinh, không trộm cắp…); Bố thí Ba-la-mật (Dāna Pāramitā) | Tất cả chúng sinh (người và muôn loài) | Từ bi (Mettā, Karuṇā), Bố thí (Dāna) |
| Hồi giáo | Qur’an: “Chớ ngược đãi mồ côi, chớ xua đuổi ăn xin” (Q 93:9–10); Zakat để thanh lọc tài sản (Q 9:60) | 5 Trụ cột Hồi giáo – có Zakat (bố thí bắt buộc); ngoài ra có Ṣadaqah (tự nguyện) | Người nghèo, mồ côi, khách lữ hành, nô lệ, người mắc nợ | Zakat (nghĩa vụ), Ṣadaqah (tự nguyện), Iḥsān (làm điều tốt) |
| Do Thái giáo | Torah: “Ngươi hãy yêu đồng loại như chính mình” (Lv 19,18); Isaia: chia cơm cho kẻ đói (Is 58,7) | 613 điều răn (Mitzvot) – nhiều điều về Tzedakah (bố thí) | Người nghèo, góa phụ, mồ côi, ngoại kiều |
👉 Kitô giáo & Phật giáo: nhấn mạnh tình yêu và lòng từ bi vô điều kiện.
👉 Hồi giáo & Do Thái giáo: nhấn mạnh bố thí như nghĩa vụ bắt buộc, gắn với công chính/công bình.
Trong kho tàng kinh sách của các tôn giáo lớn, có những câu chuyện cảm động nói về tấm lòng sẵn sàng giúp đỡ người xa lạ. Những giai thoại ấy không chỉ mang tính đạo lý, mà còn trở thành kim chỉ nam cho đời sống nhân loại qua nhiều thế kỷ.
1. Trong Thiên Chúa giáo
Trong Tin Mừng Kitô giáo (Luca 10,25–37), Chúa Giêsu kể dụ ngôn người Samari nhân hậu. Đây là câu chuyện nổi tiếng mà hầu hết người Kitô hữu đều biết.
Nguyên văn:
Một hôm, có người thông luật (được xem là người có hiểu biết về giáo luật ở XH Do Thái lúc bấy giờ) đến hỏi Chúa Giêsu:
“Thưa Thầy, tôi phải làm gì để được sự sống đời đời?”
Chúa Giêsu hỏi lại:
“Trong Lề Luật viết gì?”
Ông đáp:
“Ngươi hãy yêu mến Chúa, Thiên Chúa của ngươi, hết lòng, hết linh hồn, hết sức lực và hết trí khôn; và hãy yêu tha nhân như chính mình.”
Chúa Giêsu nói:
“Ngươi trả lời đúng lắm. Cứ làm như vậy thì sẽ được sống.”
Nhưng ông kia lại hỏi tiếp:
“Vậy ai là tha nhân của tôi?”
Chúa Giêsu liền kể một câu chuyện:
Có một người kia đi từ Giêrusalem xuống Giêricô. Ông bị bọn cướp vây đánh, lột sạch quần áo, rồi bỏ mặc nằm nửa sống nửa chết bên vệ đường.
Tình cờ, có một thầy tư tế đi ngang qua, thấy vậy nhưng tránh sang bên kia đường mà đi. Cũng có một thầy Lêvi đi đến, nhìn thấy, rồi cũng bỏ đi như thế.
* Thầy tư tế và thầy Lêvi là những người được chọn để lo việc phụng tự ở Đền thờ Jerusalem: dâng lễ tế, cầu nguyện thay cho dân..., được xem là những chức sắc tôn giáo có đạo đức cao
Nhưng một người Samari đi đường ngang qua, khi thấy ông, thì động lòng thương. Ông lại gần, lấy dầu và rượu rưới lên vết thương, băng bó cẩn thận, rồi đặt người bị nạn lên lừa của mình, đưa vào quán trọ và chăm sóc.
* Người Samari:
Người Do Thái coi Samari là dân lai tạp, không tinh tuyền, lạc đạo nên xem thường và xa lánh.
Ngày hôm sau, ông đưa cho chủ quán hai quan tiền và nói: “Xin bác chăm sóc cho người này, có tốn kém thêm bao nhiêu, khi tôi trở lại sẽ hoàn lại.”
Kể xong, Chúa Giêsu hỏi: “Trong ba người ấy, ai là người thân cận của kẻ bị cướp?”
Người thông luật thưa: “Chính là kẻ đã tỏ lòng thương xót với ông ta.”
Chúa Giêsu nói: “Vậy hãy đi, và cũng hãy làm như thế.”
2. Trong Phật giáo
Trong truyền thống Phật giáo, câu chuyện về hoàng tử Vessantara được coi là biểu tượng của hạnh bố thí. Vessantara nổi tiếng với tấm lòng rộng lượng, sẵn sàng cho đi bất cứ thứ gì.
Vessantara là một hoàng tử nổi tiếng có lòng từ bi và tinh thần bố thí không giới hạn.
Ngài sẵn sàng cho đi mọi thứ: voi trắng quốc bảo, tài sản, vương quốc, thậm chí cả vợ con.
Các hành động trên muốn nói lên tinh thần bố thí không giới hạn, mở rộng từ bi đến cả những người xa lạ chưa từng quen biết.
3. Trong Hồi giáo
Trong Hồi giáo, Qur’an nhiều lần nhắc nhở tín đồ phải đối xử tốt với khách lữ hành.
Trong cảnh đói khát, Tiên tri Muhammad đã hỏi cộng đoàn ai sẵn sàng tiếp đãi khách, và một người Ansar đã tình nguyện đứng lên và thưa rằng, "Tôi, hỡi Sứ giả của Allah!". Tuy nhiên, khi vị Ansar này về nhà, ông nhận ra mình chỉ có đủ thức ăn cho hai người, trong khi gia đình ông đông con.
Sau đó, người Ansar đã khéo léo sắp xếp để vợ mình dọn dẹp và chuẩn bị thức ăn, sau đó đi lại tắt đèn và cùng nhau giả vờ ăn, để khách có thể ăn cho đến khi no. Khi khách rời đi, họ cũng đã ăn một phần thức ăn còn lại, và Tiên tri đã khen ngợi hành động của người Ansar ấy.
Đây là câu chuyện nổi tiếng về sự hào phóng và lòng hiếu khách của người Ansar, một người thuộc dân cư bản địa ở Medina, đã đón tiếp và cưu mang những người di cư (Muhajirun) từ Mecca theo lời kêu gọi của Tiên tri Muhammad. Tấm lòng ấy được Thiên Chúa chúc phúc, trở thành tấm gương sống động về lòng hiếu khách.
4. Trong Do Thái giáo:
Sách Sáng Thế kể chuyện tổ phụ Abraham. Vào buổi trưa nắng gắt, Abraham thấy ba người khách lạ đi ngang. Ông vội vàng mời họ vào nghỉ, giết bê béo, dọn bánh và sữa thiết đãi. Ông không hề biết rằng đó chính là ba sứ giả của Thiên Chúa, đến báo tin cho ông và bà Sara rằng họ sẽ sinh một người con nối dõi. Chính sự hiếu khách với những người xa lạ đã đem đến cho Abraham phúc lành lớn lao.
Dù được diễn đạt trong bối cảnh và ngôn ngữ khác nhau, cả bốn tôn giáo đều gặp nhau ở một điểm chung: giúp đỡ người xa lạ không chỉ là hành vi đạo đức, mà còn là con đường mở ra ân sủng, bình an và sự sống cho chính mình.