Đây cũng là phần dẫn nhập của bài này. Xin phép được dài dòng giải thích như sau:1. Như chúng ta đã biết, ĐHY Robert Francis Prevost, nguyên là Tổng trưởng Thánh bộ Giám mục và Chủ tịch Hội đồng Giáo hoàng về Châu Mỹ Latinh, thuộc Dòng Augustinô, là người Mỹ đầu tiên được bầu làm Giáo hoàng lấy tước hiệu là LEO XIV
Hãy xem chi tiết tại bài:
Giáo hội Công giáo chào đón Tân Giáo Hoàng mới: Leo XIV Francis Prevost | Lm. Anmai CSsR
2. Group (AF) là 1 diễn đàn giáo dân, nơi các tín hữu có quyền và không ngại nêu lên các ý kiến nói lên sự quan tâm và tâm tư nguyện vọng của mình trước những bước đi của Giáo hội Công giáo, mà xét thấy có ảnh hưởng đến lợi ích thiêng liêng của mình và lợi ích của Giáo hội.
3. Với chủ đề như trên, ắt có nhiều tín hữu cho rằng cách tiếp cận như vậy là thiếu nghiêm túc, có cái nhìn sai lệch và méo mó vì đạo Công giáo luôn là Thánh thiện, Công giáo và Tông truyền. Giáo hội luôn Hiệp nhất, phi chính trị và không hề có phe này, phe nọ...
4. Thực ra trong lịch sử đạo Công giáo, có hai khuynh hướng lớn thường được nhắc đến là bảo thủ (conservative) và canh tân (progressive) luôn đấu tranh lẫn nhau. Đây là hai cách tiếp cận khác nhau đối với việc giải thích giáo lý, thực hành tôn giáo và thích ứng với các thay đổi trong xã hội. Nó chi phối đến cách đối xử của Giáo hội đối với các tín hữu và ảnh hưởng cụ thể đến đời sống thiêng liêng của nhiều người.
5. Nếu quý vị là những người tín hữu tự cho mình đã sống hợp lẽ đạo, sống đạo đức trọn vẹn, luôn tuân thủ các giáo lý và được hưởng các bí tích 1 cách trọn vẹn (như rước lễ...) của một tín hữu hạng 1 thì sẽ không đặt vấn đề như trên vì nghĩ rằng phần hồn mình đã an ổn. Nhưng đối với những người đang sống trong tình trạng "rối đạo" thì sao?
6. Chúng tôi, những người quan tâm đến chủ đề trên (bảo thủ - canh tân), là những tín hữu hạng 2, bị coi là đang sống trong tình trạng tội lỗi hay "rối đạo" (khó hay không được lên Thiên đàng) hoặc là những người tuy không phải như vậy nhưng có trăn trở với những bước đi tiến bộ của Giáo hội phù hợp với thời đại: bao dung theo tinh thần Lòng Chúa thương xót, tương thích và không đi ngược với quan niệm đạo đức cốt lõi của xã hội.
Họ có thể là một những người sau đây:
- Đồng tính và có quan hệ ĐTLA
- Đã từng ly dị và tái hôn không hợp theo quy tắc của Giáo hội
- Đã từng phá thai, đã và đang sử dụng các phương thức ngừa thai, tránh thai bị cấm
- Đã và đang có quan hệ tự do luyến ái: QHTD tình dục trước hôn nhân; sống chung và có QHTD đối với người chưa có bí tích hôn phối.
- Mong muốn được chết theo cách trợ tử và an tử trong bình an
- Mong muốn phụ nữ có vai trò chính thức và lớn hơn trong giáo hội: được làm phó tế (như hầu hết các giáo hội Kitô giáo khác), được làm linh mục, giám mục (như Tin Lành, Anh giáo)
- Mong muốn Giáo hôi cởi mở hơn trong vấn đề độc thân linh mục: cho phép đàn ông đã có vợ được làm linh mục (như Công giáo Đông phương và Chính Thống giáo Đông phương), cho phép linh mục được cưới vợ (như Tin Lành, Anh giáo)
- Mong muốn Giáo hội có những bước đi tiến tới hợp nhất đối với các giáo hội Kitô giáo khác và không kỳ thị, tẩy chay đối với các tôn giáo khác (hiếm có).
Họ cũng có thể là những người di dân, người nghèo, những người ở nơi xa xôi hẻo lánh nào đó: rừng Amazon, Phi châu...thiếu chăm sóc mục vụ.
7. Điều cuối cùng mà chúng tôi muốn nói ở phần dẫn nhập này là: nếu quý vị không quan tâm hay phản bác với cách đặt vấn đề "phe phái" nêu trên, chúng tôi không dám nói quý vị là "ngây thơ về mặt chính trị - tôn giáo" mà chỉ đơn giản là bàng quan do không liên quan đến mình mà thôi.
Nhưng hãy lý giải tại sao có các hiện tượng sau đây, ngay cả khi ĐGH Phanxico vừa mới nằm xuống và trong tang lễ của Ngài:
1. Chỉ trích và vận động bầu cử trước thềm bầu tân giáo hoàng mới:
👉 Trong khi các nguyên thủ quốc gia đến Vatican dự tang lễ ĐGH và truyền thông đang nhắc nhớ đến cựu Giáo hoàng quá cố với lòng kính trọng sâu sắc thì nhiều hồng y, nhà báo và thần học gia Công giáo buông lời chỉ trích bóng gió về ĐGH Phanxico, thậm chí có người còn nói xấu trắng trợn và thiếu tôn trọng, mà theo chúng tôi mục đích không là gì khác ngoài để dọn đường cho phe phái mình.
Hãy xem điển hình qua bài này: Cuộc chiến vận động của các thế lực bảo thủ trước thềm bầu Giáo hoàng (Tập 3)
👉 Trước thềm bầu cử, 1 số hồng y bảo thủ đăng đàn buông lời giáo huấn có ẩn ý, mà theo chúng tôi là nhằm đánh bóng tên tuổi mình.
* Các bài này không thấy có website Công giáo chính thống nào đăng nhưng được nhiều tu sĩ, tín hữu phổ biến rầm rộ "không công" trên mạng với nhiều lời tán dương vô tội vạ!
Xem điển hình bài này, rất tiếc là chúng tôi không có thời gian phân tích tiếp theo
Giáo huấn của HY Müller trước thềm bầu Giáo hoàng: xin đừng ngây thơ về chính trị!
👉 Nhiều website vào tờ báo Công giáo nổi tiếng bảo thủ như: Vietcatholic... lancer, quảng cáo trắng trợn cho "gà nhà" của mình là các hồng y cực hữu - bảo thủ
Hãy coi bài dưới đây:
Bầu Giáo hoàng: Phe bảo thủ bắt đầu lancer các ứng viên sáng giá của mình
2. Những chống đối cải cách của phe bảo thủ dưới triều của ĐGH Phanxico
Đây là từ phía cấp cao của Vatican gồm các hồng y, tổng giám mục và giám mục:
👉 Chỉ trích và phản đối hướng đi canh tân trên nhiều mặt của các Thượng hội đồng Giám mục đã được đa số các nghị phụ đồng thuận (khoảng 80%): Thượng Hội đồng về Gia đình ngoại thường (2014), Thượng Hội đồng về Gia đình thường lệ (2015), Thượng Hội đồng về vùng Amazon (2019) và đặc biệt công khai chỉ trích "Thượng Hội đồng về Tính Hiệp Hành" (2021-2024) do ĐGH Phanxicô khởi xướng.
👉 Gửi văn bản Dubia năm 2016 (4 hồng y bảo thủ ký tên) chất vấn ĐGH Phanxico về Tông huấn Amoris Laetitia v/v việc manh nha cho phép những người ly dị và tái hôn được rước lễ.
👉 Gửi văn bản Dubia 2023 (5 hồng y bảo thủ ký tên) yêu cầu ĐGH Phanxicio làm rõ các vấn đề liên quan đến tiến trình Thượng Hội đồng về tính Hiệp hành, việc chúc lành cho các cặp đồng giới, và khả năng phong chức linh mục cho phụ nữ.
👉 Tuyên bố ủng hộ Thánh lễ Latinh truyền thống (Tridentine), mà Công Đồng Vatican II đã bãi bỏ, phá vỡ sự hiệp nhất của Giáo hội, tương tự như vụ Huynh đoàn PIO X đã làm trong lịch sử, làm đau đầu nhiều triều đại giáo hoàng. Thâm chí có nhiều vị hồng y còn công khai cử hành thánh lễ Tridentine.
* Các hồng y ủng hộ thánh lễ Tridentine, phần lớn là thành phần cực hữu - bảo thủ: Raymond Burke (Mỹ), Robert Sarah (Guinea), Gerhard Müller (Đức), Juan Sandoval Íñiguez (Mexico),
Pierbattista Pizzaballa (Israel), Salvatore Cordileone (Hoa Kỳ)...
👉 Những lời chỉ trích khác đến từ một số Hồng y, Giám mục, linh mục, và người Công giáo bảo thủ vì quan điểm của Giáo hoàng về các vấn đề như:
Người ly dị và tái hôn: Trong tông huấn Amoris Laetitia (Niềm Vui của Tình Yêu, 2016), Giáo hoàng mở ra khả năng cho người Công giáo đã ly dị và tái hôn được rước lễ. Điều này gây tranh cãi vì một số người cho rằng nó đi ngược lại giáo lý truyền thống của Giáo hội.
Vấn đề LGBTQ+: Giáo hoàng đã bày tỏ sự ủng hộ về lòng khoan dung đối với cộng đồng LGBTQ+, nói rằng "Chúng ta là ai mà phán xét họ?" Điều này khiến một số nhà phê bình cho rằng ngài làm suy yếu giáo lý truyền thống về hôn nhân và gia đình.
Đối thoại liên tôn: Một số người chỉ trích việc Giáo hoàng thúc đẩy đối thoại với các tôn giáo khác (như Hồi giáo và Do Thái giáo) mà họ coi là "nhượng bộ" hoặc không bảo vệ đủ vai trò duy nhất của Công giáo.
Môi trường và kinh tế: Tông huấn Laudato Si' (2015) của Giáo hoàng về biến đổi khí hậu và trách nhiệm môi trường cũng bị một số nhóm bảo thủ chỉ trích vì họ cảm thấy Giáo hội không nên can thiệp vào các vấn đề chính trị hoặc kinh tế.
👉 Những nhóm Công giáo bảo thủ: Một số nhóm và học giả Công giáo cực đoan đã công khai buộc tội ngài về lạc giáo, thường qua các tài liệu hoặc tuyên bố trực tuyến.
👉 Giới truyền thông bảo thủ: Các trang web và tổ chức bảo thủ như LifeSiteNews hoặc Church Militant thường chỉ trích Giáo hoàng vì quan điểm cấp tiến của ngài.
II. ĐGH Leo XIV Francis Prevost thuộc thành phần bảo thủ hay canh tân?
Vì Tân Giáo hoàng chỉ mới được bầu, để khách quan ta sử dụng đánh giá tổng hợp của các con AI về thái độ chính trị - tôn giáo trong lịch sử của ĐHY Francis Prevost
Hồng y Robert Francis Prevost, O.S.A. (thuộc Dòng Augustinô), trước đây là Tổng trưởng Bộ Giám mục tại Vatican, hiện là Giáo hoàng Leo XIV, được xem là người tiếp nối di sản của Giáo hoàng Phanxicô, với cách tiếp cận dung hòa giữa truyền thống và đổi mới. Ông được xem là một nhân vật có khuynh hướng canh tân (progressive) hơn là bảo thủ (conservative), mặc dù ông không hoàn toàn thuộc về một phe phái cực đoan trong Giáo hội Công giáo. Dưới đây là phân tích dựa trên thông tin hiện có:

1. Bối cảnh và vai trò của Hồng y Prevost
Quá trình bổ nhiệm: Hồng y Prevost được Đức Giáo hoàng Phanxicô bổ nhiệm làm Tổng trưởng Bộ Giám mục vào năm 2023 và được thăng hồng y trong Công nghị ngày 8/12/2024. Việc được Đức Phanxicô chọn vào các vị trí quan trọng như vậy thường cho thấy sự đồng hành với tầm nhìn canh tân của ngài, tập trung vào một Giáo hội mục vụ, cởi mở, và hướng đến các "vùng ngoại biên".
Liên kết với Đức Phanxicô: Các nguồn trên X và báo chí Công giáo mô tả Prevost như một đồng minh thân cận của Đức Giáo hoàng Phanxicô, người đã thúc đẩy một Giáo hội "bao gồm hơn, ít tập trung vào quyền lực phẩm trật truyền thống". Điều này cho thấy ông nghiêng về các cải cách mục vụ và xã hội mà Đức Phanxicô khởi xướng, chẳng hạn như tăng cường vai trò của giáo dân, đối thoại với các vấn đề xã hội hiện đại, và sự cởi mở với các nhóm bị gạt ra bên lề.
2. Quan điểm thần học và mục vụ
Khuynh hướng bảo thủ
Giáo lý truyền thống: Giáo hoàng Leo XIV duy trì lập trường truyền thống về các vấn đề như chống phá thai, không chấp nhận phụ nữ làm linh mục và bảo vệ định nghĩa hôn nhân truyền thống.
Quan điểm về LGBTQ+: Ông đã từng chỉ trích "ý thức hệ giới tính" và các cấu trúc gia đình đồng giới, cho thấy quan điểm bảo thủ trong lĩnh vực này.
Khuynh hướng canh tân:
Ông được xem là người ủng hộ sự chuyển đổi của Giáo hội theo hướng mục vụ hơn. Ông được mô tả là "giữ sự cân bằng giữa tiếp nối và đổi mới", tập trung vào việc phục vụ người nghèo và những người bị thiệt thòi, phù hợp với tinh thần của Đức Phanxicô.
Công bằng xã hội: Giáo hoàng Leo XIV nhấn mạnh đến công bằng xã hội, bảo vệ người di cư và môi trường, tiếp nối tinh thần của Giáo hoàng Phanxicô.
Thực hành mục vụ bao dung: Ông ủng hộ việc cho phép người Công giáo đã ly dị và tái hôn được rước lễ, và thể hiện sự cởi mở trong việc chúc lành cho các cặp đôi đồng giới, mặc dù vẫn giữ nguyên giáo lý truyền thống.
Thúc đẩy tính đồng nghị: Giáo hoàng Leo XIV là người ủng hộ mạnh mẽ "tính đồng nghị" — một mô hình quản trị Giáo hội dựa trên đối thoại và sự tham gia rộng rãi, nhằm giảm bớt sự phân cực trong Giáo hội hiện nay.
Phản hồi trái chiều:
Tuy nhiên, có ý kiến cho rằng Prevost từng bày tỏ quan điểm phê phán về một số vấn đề xã hội, chẳng hạn như liên quan đến cộng đồng LGBTQ+, khiến một số người coi ông là bảo thủ. Dù vậy, các ý kiến này không được xác nhận rộng rãi qua các nguồn chính thức, và tổng thể, ông vẫn được đánh giá là gần gũi với đường hướng canh tân của Đức Phanxicô hơn.
3. Thái độ với Thánh lễ Tridentine
Liên quan đến câu hỏi trước của bạn về Thánh lễ Tridentine, không có bằng chứng cụ thể cho thấy Hồng y Prevost công khai ủng hộ hoặc phản đối việc sử dụng Thánh lễ Tridentine. Tuy nhiên, với vai trò Tổng trưởng Bộ Giám mục và sự liên kết chặt chẽ với Đức Phanxicô, ông có khả năng tuân thủ đường hướng của Traditionis Custodes (2021), hạn chế việc sử dụng Thánh lễ Tridentine để thúc đẩy sự thống nhất trong phụng vụ theo Nghi thức Novus Ordo. Khuynh hướng canh tân của ông cũng ngụ ý rằng ông có thể ưu tiên các cải cách phụng vụ hiện đại hơn là quay về các truyền thống cổ xưa như Thánh lễ Tridentine.
4. Kết luận
Hồng y Robert Francis Prevost được ĐGH Phanxico bổ nhiệm làm Tổng trưởng Bộ Giám mục tại Vatican với vai trò bổ nhiệm các giám mục trên toàn thế giới. Do vậy ông thuộc khuynh hướng canh tân hơn là bảo thủ và được xem là người tiếp nối di sản của Giáo hoàng. Ông kết hợp giữa việc giữ vững giáo lý truyền thống với sự nhấn mạnh vào lòng thương xót, công bằng xã hội và đối thoại mục vụ. Điều này phản ánh một cách tiếp cận "cả hai" thay vì "hoặc là", nhằm dẫn dắt Giáo hội Công giáo trong thời đại hiện đại.
Chúng tôi rất mừng vì Mật nghi Hồng y được Chúa Thánh Thần soi sáng đã thành công trong việc bầu nên 1 giáo hoàng như thế. Rất tiếc cho các nỗ lực của phe bảo thủ đã thất bại. Không lạ gì mà hãy chờ các phản kích của bọn này tiếp theo dưới triều của Tân Giáo hoàng mới.
MS