भास्करकण्ठः उपक्रम-श्लोकाः

[Lokesh Sharma]

नमोनमः सर्वेभ्यः

Could someone translate these introductory verses of Bhaskarakantha Tika of Yoga Vasistha?

ॐ

स्वातन्त्र्याख्यगुणेरितेन सततं सङ्क्षोभ्यमाणान् निजाद् इच्छामन्दरकेण सारभरिताद् रूपाद् अलोलात् सदा /
स्वान्तःस्थं स्वमयं स्वभिन्नसदृशं तत्त्वालिरत्नोच्चयम् बोधाह्वः प्रतिभासयन् परसरिन्नाथो जयत्य् अद्भुतः //

शुद्धं स्फाटिकदर्पणेन सदृशं नित्यं स्वशक्त्युत्थितैर् अच्छत्वात् स्वमयीकृतम् बहुविधैर् बाह्यान्तरैः स्वैर् मलैः /
शक्त्यैतान् अपि सर्वदात्मनि लयीकुर्वाणम् आद्यं शिवम् बोधाह्वम् प्रणतो ऽस्मि देवम् अनघं षट्कोशदावानलम् //

बोधाबोधविभेदभासनपरम् बोधान्वितैर् बोधितम् बोधाबोधविहीनमूर्तिम् अमलम् बोधैकसारं विभुम् /
बोधाबोधविभेदगोपनकरं स्वस्मिंस् तु तस्याप्य् अनु बोधं तं शरणं श्रयामि सततं सद्बोधसम्प्राप्तये //

स्वच्छत्वाश्रयमातृभावभजनाद् वैडूर्यनामार्हताम् आसाद्यान्व् अवतारनामकलनाम् एत्याच्छमेयास्पदाम् /
तत्त्वं स्वम् प्रकटं विधाय च ततः स्वम् भावम् एवागतो यस् तस्मै सततं स्वभावगुरवे नैर्गुण्यधाम्ने नमः //

अच्छाच्छस्वविमर्शने ऽपि कुशलो वैडूर्यनाम्नाश्रितो यातो ऽतो ऽन्व् अवतारभावम् अमलं तत्त्वोपदेशेच्छया /
शिष्याणाम् उपदिश्य तत्त्वम् अथ यः स्वं रूपम् एवागतस् तस्मै श्रीनिधये प्रकाशगुरवे सद्बोधदात्रे नमः //

देहाद्रिस्थमनोद्रुमोत्थकलनाशाखालिसन्ध्यन्तराद् द्रष्टुं जाड्यहरं विमर्शविभवाद् उन्मेषरूपं रविम् /
लग्ना ये सततं तदेकमयताम् पश्यन्त आत्मन्य् अथो संसारे ऽपि च तत्प्रकाशवशतो भाते ऽस्तु तेभ्यो नमः //

अपूर्वं सामर्थ्यं किम् अपि हृदयागोचर इदम् परिच्छेदातीतं जयति लघुमुख्यम् भगवतः /
विवृत्त्याख्ये कर्मण्य् अतिमहति वाक्पत्यविषये यदाविष्टो ऽमुष्मिन्न् अपि भजति मूको ऽप्य् अधिकृतिम् //

स्वतःसिद्धाल् लब्धम् परमगहनं यत् स्वजनकाद् रहस्यं सङ्क्षेपान् निरतिशयम् आभ्यन्तरम् अलम् /
तद् एतत् सर्वेषु प्रकटयितुम् एवात्र विहितो मयासाव् उद्योगो न निजधिषणाख्यापनधिया //

स्वभावेनैवान्धाः कतिचिद् अपरे रोषतमसा परेषां नापेक्षा भवति च निजालोकविभवात् /
अतो व्याख्यादीपे ऽप्रकट इव नात्रास्त्य् अधिकृतो भवेद् वा को ऽपीति भ्रमत इह यत्नस् तु रचितः //

अवतारकण्ठपुत्रः पौत्रो वैडूर्यकण्ठपादानाम् /
भास्करकण्ठो रचयति विद्वत्कण्ठे विभूषणं व्याख्याम् //

शक्त्यादीनाम् अभावे मे प्रवृत्तस्य पदे पदे /
स्खलितानि भविष्यन्ति सन्तु सन्तो ऽवलम्बनम् //

नुत्वा गणेशं विबुधेशवन्द्यं वाग्देवतां च प्रतिभास्वरूपाम् /
गुरूंस् तथा कौलनरोत्तमादीन् करोमि टीकां श्रुतिपात्रपेयाम् //

गुरूणां चरणौ स्मृत्वा कृत्वा स्वात्मार्चनं स्वतः /
मोक्षोपायाभिधे ग्रन्थे व्याख्यां कुर्वे समासतः //

इह खलु कश्चिन् महापुरुषः श्रीवाल्मीकिनिबद्धश्रीमहारामायणाख्यसागरादिकाण्डस्थश्रीरामज्ञानोत्पादकश्रीवसिष्ठोपदेशरत्नैः स्वयम् आसादितसम्यग्ज्ञानाख्यप्रकाशः अथान्यान् प्रति दयया प्रकटीकरणार्थम् प्रोक्तसागरात् तान्य् उद्धर्तुकामस् तदुद्धृतिनिर्विघ्नसमाप्तिगमनाय परदेवतास्वरूपम् परमात्मानं स्तौति।

[लोकेश]

स्वातन्त्र्याख्यगुणेरितेन सततं सङ्क्षोभ्यमाणान्निजाद्

इच्छामन्दरकेण सारभरिताद्रूपादलोलात्सदा ।

स्वान्तःस्थं स्वमयं स्वभिन्नसदृशं तत्त्वालिरत्नोच्चयं

बोधाह्वः प्रतिभासयन् परसरिन्नाथो जयत्यद्भुतः ॥

Victorious (जयति) is the wondrous (अद्भुतः) Supreme Ocean (परसरिन्नाथः) called Consciousness (बोध), which shines (प्रतिभासयन्) the heap of gems (रत्नोच्चयं)—that is, the multitude of Principles (तत्त्वालि)—which reside within it (स्वान्तस्थं), consist of it (स्वमयं), yet appear as if different from it (स्वभिन्नसदृशं).

[It does this] by continuously (सततं) churning its own essential form (संक्षोभ्यमाणान्निजात्)—which, though eternally (सदा) unmoving (अलोलात्), is filled with essence (सारभूताद्रूपाद्)—using the Mandara Mountain of Will (इच्छामन्दरकेण), impelled by the rope (गुणेरितेन) known as Absolute Freedom (स्वातन्त्र्यम्).