TARİH : Kıpçak ve Kuman Türkleri kimlerdir ? Nerede yaşarlar ?

[Özel Büro (Digi.Security.Isnet)]

Türk kaynaklarında, İslami kaynaklarda, Çin ve Moğol kaynaklarında Kıpçak adıyla bilinen topluluğa; Bizanslılar, çok az da olsa Ruslar ve Latinler de Kuman demiştir. Macarlar aynı topluluğa Kun, Ruslar çoğunlukla Polovets, Almanlar Palladi ve Valwen, Ermeniler ise Xarteşkn demişlerdir. Kıpçak ve Kuman sözcükleri ise en çok kullanılanlardır. Bu iki sözcüğün de anlamı, "kumral/sarışın" demektir.

 

Rusça Polovets sözcüğü aynı zamanda "gök gözlü" anlamına gelir. Kıpçak/Kuman Türkleri, bazı Türk toplulukları gibi kumral/sarışın ve kimi kez de renkli gözlü idi. "Beyaz Türkler" de denmektedir. Çoğu kez Batı Kıpçaklarına Kumanlar denmiştir.

Yayıldıkları Bölgeler

11. yy'da bugünkü Macaristan'dan Moğolistan'a dek uzanan geniş topraklarda yaşadılar. Bunlar, Kuzey Türkleridir ve Batı Göktürklerin bir koludur. Birçok yere yayılmış olmalarına karşın, çoğunlukla Karadeniz'in Kuzeyinde ve Kafkaslarda etkili olmuşlardır. Bugün Tatar Türkleri, Kırım'da ve Kaflkaslarda yaşayan Türk topluluklarının çoğu Kıpçaklardan gelmektedir. Tarihte Selahaddin Eyyubi'nin yönettiği Memlükler (Kölemenler) diye bilinen topluluk da Kıpçak Türklerinin bir koludur.

Doğu Avrupa'da:

Bunun dışında Doğu Avrupa'da çeşitli hanlıklar ve beylikler kurmuşlardır. Örneğin; bugünkü Moldova'nın eski adı olan Beserabya, bu bölgede bir tudunluk kurmuş olan Kuman tigini Tokdemir’in oğlu Basaraba'dan gelmektedir. Yine bugün Bulgaristan ve Romanya’nın Karadeniz kıyılarını oluşturan bölge olan Dobruca'ya adını veren de bir Kuman komutanı olan Dobriç'tir. Makodonya'nın Kuzeyinde Kumanova adlı bir kent vardır.

Küçük Asya'da (Anadolu'da):

Diğer yandan bir Oğuzlardan olan Peçeneklerle savaşmışlar ve onları sürerken batıya da akın yapmışlardır. Bu sırada bazıları Hıristiyanlaşmış ve Bizans ordusunda paralı askerlik yapmaya başlamıştır. Malazgirt Savaşı sırasında da Bizans ordusunda görev alanların bir bölümü bunlardan oluşmaktadır. Daha sonra Peçenekler ve Uzlar gibi onlar da Anadolu'ya yerleşmiş ve Müslümanlaşmışlardır. Karamanoğulları Kuman, Salur ve Avşar Türklerinden gelmekteydi. Ayrıca Oğuz boyu olan Çepnilerle ve Saltuklarla yakın ilişkiler kurmuşlardır. Bugün Doğu Karadeniz'de Laz diye bilinmekte ve Çepni Türkleri ile karışarak yaşamlarını sürdürmektedirler. Kıpçak beylerinden birinin adı olan Kemenche, bugün Kırım'da birçok yere adını vermiştir. Bugün kemençe çalgısı da bu beyin adıyla anılmaktadır. Kırım'da Horo adlı bir oyun bizdeki Horon gibi kemençe çalınarak oynanmaktadır. Bunun dışında, Avrupa'dan gelen Kumanların bir bölümü, Çanakkale ve Balıkesir dolaylarına yerleşmişlerdir.

Dilleri

Bugünkü Kıpçak öbeği Türkçelerin kökü eskiden yaşamış olan Kıpçak Türklerine dayanmaktadır. Bu öbekte; Karaim Türkçesi, Kumuk Türkçesi, Karaçay-Balkar Türkçesi, Kırım Tatar Türkçesi, Tatar Türkçesi, Başkurt Türkçesi, Nogay Türkçesi, Karakalpak Türkçesi, Kazak Türkçesi ve Kırgız Türkçesi yer almaktadır. Toplam Türkçe konuşanların %14,46'sı bu öbekte yer almaktadır.

Kıpçak Boyları

1. Toksoba (Dokuzoba)
2. Jetioba (Yedioba)
3. Burdjogli (Burçoğlu)
4. Elbarli (Kurtbölgeli)
5. Kangarogli (Konguroğlu)
6. Uladjogli (Ulaşoğlu)
7. Durutlar (Dörtler-Dörtoba)
8. Kulabogli (Kulobaoğlu)
9. Jortan (Çortan)
10. Karabirkli (Karabörklü)
11. Kotan (Kutan)

[publicize twitter]

[publicize facebook]

[category araştırma]

[tags TARİH, Kıpçak, Kuman, Türk]