anket

[sungur]

ANKET
 Anket, insanlardan; fikirleri, duyguları, planları, inançları,
sosyal, ekonomik ve eğitim durumları hakkında bilgi toplama
yöntemidir.
Anket Yönteminin Olumlu Yönleri:
 Genellikle başka bir yöntemle bilgi toplama imkânı olmadığı
durumlarda daha da önemlidir.
 Daha kısa sürede bilgi elde edilebilmektedir.
 Daha az harcama ile bilgi elde edilebilmektedir.
 Daha doğru bilgi alınabilmektedir. İyi planlanmış bir anket
çalışmasıyla oldukça doğru ve faydalı bilgiler elde edilebilmektedir.
 Çok sayıda birime (aile, iş ortamı) ulaşmak mümkündür.
 Planlanması ve uygulanması kolaydır (basit anketler için).
Anket Yönteminin Olumsuz Yönleri:
 Anketle elde edilen bilgiler, deneysel veriler gibi ölçü ve tartı
sonuçları değil, beyan ve yanıt durumundadırlar. Bu yöntem çeşitli
nedenlerden kaynaklanan (hatırlamamak, bilmemek, kasti olarak yanlış
cevaplamak) hatalar içerebilmektedir.
 Eğitilmiş ve deneyimli personele sahip olmak her zaman mümkün
değildir.
 Aylarca süren anketlerde, bu süre içerisinde birçok hususlar (ortam
ve bireyler) sonuçları etkiler.
 Anketler kanun dışı eylemler ve dini inanışlar konusundaki
araştırmalar için uygun bir yöntem değildir.
Anket her zaman için en yararlı veri toplama tekniği olmaz:
Örnek
Bir fabrikadaki sorunlar araştırılırken araştırmacının fabrikada
zaman geçirerek bilgi toplaması, gözlem yapması ve kayıtlardan
yararlanması anketten daha yararlı olacaktır.

Anket için gereklilikler
 Yeterli büyüklükte örneklem
 Popülasyondaki bir bireyin seçilme olasılığının bilinmesi
 Güvenilir, geçerli sorular oluşturmak
 Cevap vermeyen ve cevap veren insanların benzer olması
Anket araştırması aşamaları
• Amaçların tanımlanması
• Soruların hazırlanması
• Anketin dizaynı
• Pilot çalışma
• Örneklemin seçilmesi
• Verinin toplanması
• Veri girişi
• Verinin analizi
• Rapor
Soruları hazırlarken nelere dikkat etmeli?
 Soru sayısı mümkün olduğunca düşük tutulmalıdır. Aksi taktirde
katılımcı anketi doldurmayı reddedebilir ya da son soruları çok
sağlıklı bir şekilde cevaplamayabilir.
 Belirsiz, üstü kapalı sorulardan kaçınılmalıdır.
 Sorular kısa tutulmalıdır.
 Sorular açık, anlaşılır ve net olmalıdır.
 Sorularda birden fazla cevap isteniyorsa ya da tek cevap isteniyorsa
belirtilmelidir.
 Sorular da mantıksal sıraya uyulmalıdır. Birbiri ile ilgili sorular
bir arada bulunmalıdır.
 Sorularda toplumun ahlak ve değer yargılarını ya da kişi ve
kurumları kötüleyici şeyler olmamalıdır.
 Soru sayısı cevaplayanı bıktıracak şekilde gereksiz sayıda ve uzun
olmamalıdır

Anket Yaparken Uyulması Gereken Kurallar
 Yönlendirici sorulara yer verilmemesi,
 Bütün cevaplar için olanak sağlanması,
 Fazla kişisel olan sorulardan kaçınılması,
 Uygulama planının iyi yapılması,
 Basit soruların başa zor soruların sona alınması,
 Anket kâğıt üzerinde ise kalitesine ve tasarımına dikkat edilmesi,
 Uygulama ortamının çevresel şartlarının uygunluğuna özen
gösterilmesi,
Ankette Yapılmamasına Özen Gösterilecek Hususlar
 Alanda yapılan çalışmalarda işe yarar bir anket gerçekleştirebilmek
için anketleri değersiz kılan dört ana hatadan kaçınmaya
çalışılmalıdır. Bunlar sırasıyla, örnekleme hatası, ölçüm hatası,
kapsam hatası ve anketin cevaplanmamasıdır.
 Örnekleme Hatası
 Örneklemenin doğru seçilememesi, anketin uygulanmasında seçilen
örneklemin, hakkında bilgi toplanmak istenen hedef kitleyi tam
manasıyla temsil etmediği veya kapsamadığı zaman oluşur.
 Seçim Anketlerinde Sadece Toplumun belli bir kesimine yönelinmesi.

 Ölçüm Hatası
 Ölçüm hatası genellikle anketin sorularından kaynaklanır. Sorular
hazırlanırken “ara sıra, nadiren” gibi çoğunluğun kolaylıkla tercih
edebileceği sorulardan kaçınmak gerekir. Ayrıca cevap şıklarında da
birbirini kapsayan cevapların bulunmamasına özen gösterilmelidir.
 Ölçüm Hatası ÖRNEK:
 Mesela “sigarayı nasıl içersiniz” sorusunun cevapları arasında:
 Açık havada
 Kapalı mekânlarda
 Çayla birlikte
 Yemekten sonra
 Şıklarının bulunması ölçüm hatasıdır. Zira şahıs sigarayı yemekten
sonra açık havada çayla birlikte içiyor olabilir.
 Kapsam Hatası
 Kapsam hatası örneklemenin seçildiği liste yada çerçevenin,
araştırmacının ilgilendiği kitlenin tüm üyelerini içermemesi durumunda
oluşur.
 Örneğin bir telefon anketi yapılıyor, fakat hedef kitlenin bir
kısmının telefonu yok, bir kısmının rehberde adı geçmiyor, bir
kısmının da evinde birden fazla telefon var vb. Dolayısıyla kitledeki
herkes eşit seçilme şansına sahip değil.
 Soru hazırlarken yapılan tipik hatalar
 Soruların belirsiz ifadeler içermesi
 Soruların karmaşık cümlelerden oluşması
 Soruların duygusal yaklaşıma yol açması
 İki sorunun aynı anda sorulması
 Yönlendiren soruların sorulması
 Oran ve yüzde soran soruların seçilmesi
Soru Tipleri
Kapalı Uçlu Sorular
 Anket formlarında genellikle bu tip sorular kullanılmaktadır.
 Bu tür sorularda alternatif cevap seçeneklerinin bir listesi verilir
ve cevaplayıcılardan düşüncelerini en iyi yansıtan seçenek /
seçenekleri işaretlemeleri istenir.
Söz konusu cevap seçenekleri şu şekillerde olabilir;
 Likert Tipi
– ( 1=Kesinlikle katılmıyorum … 5=Kesinlikle katılıyorum )
 Basit
– ( Evet , Hayır )
 Çoktan seçmeli
Kapalı uçlu soru örnekleri:

Kapalı uçlu sorular- Avantajları
 Daha pratik ve kolay olduğundan yanıtlanma şansı yüksektir.
 Alternatif cevap seçeneklerinin, her bir cevaplayıcı için aynı
olması ve cevaplayıcılar arasında karşılaştırma yapılmasını
kolaylaştırmasıdır.
 Veri girişi aşamasını kolaylaştırır.
 Yanıtlayıcının soruya başka bir bakış açısıyla yaklaşmasını
engeller, ortak bir bakış açısı sağlarlar.
 Cevap seçeneklerinin soruları, cevaplayıcı için daha anlaşıla bilir
bir hale getirmesidir
 Yanıtlayıcıya ipucu sağlar, unutmuş olabileceği bilgileri
hatırlatırlar.
 Cevaplayıcılar tarafından kişisel olarak değerlendirilebilecek
hassas konularda, bu tip soruların kullanılması genellikle daha
sağlıklı sonuçlar vermektedir.

Kapalı uçlu sorular- dezavantajları
 Yanıtlayıcıyı gerçek fikrini yansıtmayan bir cevap vermek zorunda
bırakabilirler.
 Yanıtlayıcıyı aslında yanıtı olmadığı ya da soruyu anlamadığı halde
cevaplamaya iterler.
 Cevaplayıcının seçeneklerden birisini rast gele işaretleme olasılığı
her zaman vardır.
 Bütün sorular kapalı uçlu ise yanıtlayıcı kendi fikrini ifade
edemediğini düşünebilir

Açık uçlu sorular-Avantajları
1. Yanıtlayıcıların hiçbir etki altında kalmadan, kendi fikirlerini
belirtmelerini sağlarlar.
2. Bu tür sorulara verilen cevapların, araştırmacının düşünceleri ile
sınırlı olmamasıdır.
3. Kapalı uçlu sorulardan alınamayacak bilgileri sağlayabilirler.
4. Duygusal konularda katılımcıların kendilerini ifade etmelerini
sağlarlar.
5. Açık uçlu soruların hazırlanması diğer soru tiplerine göre daha
kolaydır.
Açık uçlu sorular-Dezavantajları
1. Açık uçlu soruların, bir miktar ilgisiz ve tekrar niteliğinde cevap
içermesi kaçınılmazdır.
2. Açık uçlu soruların eksiksiz bir şekilde doldurulabilmesi için,
cevaplayıcının iletişim ve kendini ifade etme kabiliyetlerinin
gelişmiş olması gerekir.
3. Cevaplamak zor geldiğinden katılımcı soruyu boş bırakabilir.
4. Açık uçlu soruların doldurulması, kapalı uçlu sorulara nazaran daha
fazla zaman ve emek gerektir.
5. İstatistik analizleri açısından bu tip soruların tasnif edilmesi,
veri girişi ve analizi oldukça zaman ve teknik altyapı
gerektirmektedir.
Örnek: Eğitim durumunuz nedir?..................
Doğum Tarihiniz nedir?.................
İÇERİKLERİNE GÖRE SORULAR
1- OLGUSAL (DEMOGRAFİK) SORULAR: Bu sorular kişilerin yorumunu
katmadan kolaylıkla cevap verebileceği, onların durumlarını saptayan,
kişisel karakterisitikleri belirleyen sorulardır. Doğum yeri, yaş,
cinsiyet, ırk, etnik köken, sosyal statü, medeni durum, öğrenim
durumu, iş ve konut durumu vb. gibi katılımcı hakkında betimsel-
tanımlayıcı bilgi sağlayan sorulardır.
Cevaplayıcı hakkında tanımlayıcı bilgi sağlayan en yaygın demografik
sorular şunlardır;

2- DAVRANIŞ SORULARI (NE, NASIL, NE ZAMAN YAPILIR): Kişilerin
davranışlarına, her türlü kişisel ve toplumsal etkinliklerine ilişkin
soruları kapsar. Cevaplayıcının yaşadığı tecrübeler yada
davranışlarıyla ilgili bilgi istenen sorulardır.Okuma, eğlence ve
tüketim gibi bireysel alışkanlıklarla, aile ve çevre ile ilişkileri
belirleyen bilgilere davranış soruları aracılığıyla ulaşılır. Olgusal
sorular gibi gözlenme ve sınanma şansına sahiptir. Herkese göre
değişebilir. Çalışma hayatı, tüketim, boş zaman değerlendirme gibi
konular hakkında istenen cevaplar bu türe girer.
Örnek:
“Son bir (1) yılda kaç kere dişçiye gittiniz?”
“Son on yılda kaç iş değiştirdiniz?”
“Günde ortalama ne kadar zamanınız otobüste/derste geçmektedir?”
3- TUTUM VE GÖRÜŞ SORULARI : (Yargı soruları): Cevaplayıcıların her
hangi bir konudaki tutum, fikir, beklenti, duygu, algı yada inanç
bilgisini öğrenmek için sorulan sorulardır. Tutum soruları
katılımcılara bir konuya ilişkin tutumları, görüşleri, inançları ve
algılarını sorar. Bu tip sorular kurum anketlerinde çok popülerdir
çünkü tutum soruları kurumla ilgili hemen hemen her konuda
yazılabilir.
Örnek: Size göre ekmek/emek israfı önlenebilir mi?
Çalışanların işlerini, patronlarını, arkadaşlarını ve çalışma
sisteminin diğer yönlerini nasıl algıladıklarını belirlemek için
kullanılabilir.
Örnek: “Size göre işyerinde motivasyonu arttırmak için ne yapmak
gereklidir?”
4- BİLGİ SORULARI: Kişilerin bilgi düzeyini ölçmek için sorulan
sorulardır. Cevaplayıcının bilgi düzeyinin ne olduğunu, neyi, ne
ölçüde bildiğini; bildiğini nereden ve ne zaman öğrendiği ortaya
konmak istenir. Bazen eleme sorusu niteliği taşır. Bir konuda
bilgisinin olmadığı tespit edilirse o konuyla ilgili olmayan sorulara
geçilir.
Örnek: Aşağıdakilerden hangisi ilk içişleri bakanımızdır?
Örnek: “Aşağıdakilerden hangisi iyotlu tuzun faydalarındandır?”
Anket Dizaynı
 Kolay okunabilir
 Kolay anlaşılır
 Yalın bir görüntüye sahip
 Text ve beyaz alan oranı dengeli
 Özellikle ilk sayfa karışık görünmemeli
 Sayfalar arkalı önlü kullanılmalı
 Yazılar büyük tutulmalı
 Önemli kelimeler italik, koyu ya da altı çizili olmalı
 Boşluk doldurma yerine seçenekli sorular
 Check boxlar rahatça işaretlenebilecek büyüklükte olmalı
 Uçuk renkler tercih edilmemeli
 Yanıtlar renkli yazılabilir.
 Sorular sayfalara bölünmemeli