KAT HİZMETLERİNDA ÇAMAŞIR ENVANTERİ
Admin
ÇAMAŞIR ENVANTERİ
Çamaşır stokunun belirlenmesi için şu konuların göz önünde
bulundurulması gerekmektedir:
-İşletmenin sunduğu hizmetin kalitesi,
-İşletmenin yatak kapasitesi,
-Çamaşırların değiştirilme sıklığı,
-Yıkanma devri hızı.
Bu faktörlerden başka her işletme için geçerli olabilecek ve genel
kabul görmüş tahminlerden hareketle belirli rakamlara ulaşılması
mümkün olmamaktadır.Otellerde yatak çarşafı,yatak miflonu,yastık
kılıfı(yatak takımları) ve banyo havlusu, el havlusu,ayak
havlusu(banyo takımları) sayıları hesaplanırken;
-Yatakta kullanımda olan mevcutlar,
-Personelin kullanabileceği kat ofisindeki mevcutlar,
-Çamaşırhanede linen-room’da bulunanlar,
-Depoda bulunanlar.
-Depoda oteli iki defa donatacak miktarda yedek malzemenin önünde
alınması gerekmektedir.Buradaki tüm
mevcutlar,ofistekiler,linenroom’dakiler oteli bir defa donatacak
sayıda hesaplanırken,ana depoda sayının en az iki defa donatımı
sağlayacak sayıda olması da bir önlem konusu olarak gerekli
olmaktadır.Buna göre 600 yataklı bir otelin yatak takımı ve banyo
takımlarının sayısı incelendiğinde sonuç aşağıdaki gibi
çıkmaktadır.
Çarşaflar :600x2=1200 Mevcutlar
:600x2=1200 Ofistekiler
:600x2=1200 Linen-room’da
:600x4=2400 Depoda
TOPLAM :6000 Adet Çarşaf
Banyo Havlusu :600x1=600 Mevcutlar
:600x1=600 Ofistekiler
:600x1=600 Linen-room’da
:600x2=1200 Depoda
TOPLAM :3000 Adet Banyo Havlusu
Genel kat yöneticisi(executive housekeeper) otelin belirlediği bir
sürede elindeki malzemelerin sayımını yapmak ve bir envanter
çıkarmak zorundadır.Bu sayımda,hem malzemenin şu andaki
miktarının ne olduğu belirlenir ve siparişe gerek olup olmadığı
ortaya çıkarılmış olur,hem de malzemenin ne derece iyi
kullanıldığının da denetimi tapılmış olur.Eğer, çamaşırlar
belirlenen sayının çok altındaki bir yıkama sayısı ile hasarlı
duruma geliyorlarsa da kayıplar fazla ise yönetici bunun önlemini
alacaktır.
-Çamaşırların sayımında şu hususlar dikkate alınmalıdır:
-Temizlenmekte olanlar,
-Tamirde olanlar,
-Kullanımda olanlar,
-Hasarlı olanlar,
-Ofislerde bulunanlar,
-Çamaşırhane deposunda bulunanlar,
-Genel depoda bulunanlar.
Bir önceki sayım sonuçları ile yeni sonuçlar
karşılaştırılarak malzeme envanteri ortaya konulmaktadır.Bu tür
sayımların kolay kontrol edilebilmesi için sayım föyleri
hazırlanmalı ve sonuçlar bu föylerde izlenmelidir.Sayım işlemi en
az üç,en fazla altı ayda bir yapılmalıdır.
ÇAMAŞIRHANEDE KULLANILAN MAKİNALAR
Çamaşırhane bölümünde çeşitli amaçlarla kullanılan makinalar
bulunmaktadır.İyi bir çamaşır yıkama için bu makinaların ilgili
özelliklerini bilmeleri gerekmektedir.
Çamaşırhanede kullanılan makinalar şu şekilde
gruplandırılabilirler:
1.Yıkama makinaları,
2.Sıkma makinaları,
3.Yıkama ve sıkmanın birlikte düzenlendiği makinalar,
4.Kurutma makinaları,
5.Kuru sistemle temizleme yapan makinalar(Kuru temizleme makinaları)
Yıkama Makinaları
Bu gruptaki makinalar otomatik olmayan(merdaneli) ve otomatik(yıkama
ve sıkma beraber olduğu) makinalar(yıkama-sıkma) olarak
gruplarlandırılır.Yıkama makinalarının merdaneli türleri sadece
çamaşır yıkar.Daha sonraki işlemlerin başka makinalarda
yapılması gerekir.Otomatik makinalar yıkama,sıkma ve çalkalama
işlemlerini birlikte yapar.Çamaşırhanelerde bulunan yıkama kazanı
şeklinde olan eski model yıkama makinaları ise otomatik olmayan
makine grubundandır.
Yıkama makinasının otomatik olmaması durumunda sıkma makinasına
ihtiyaç duyulmaktadır.Tam otomatik yıkama makinasının olması
durumunda ise,kurutma makinasına ihtiyaç duyulmaktadır.
Sıkma Makinası
Otomatik olmayan yıkama makinası ile birlikte kullanılması gereken
makine türüdür.Sadece sıkma yapan makinalara santrifüj de
denilmektedir.Bu makinalar,belli bir eksen etrafında hızla dönen bir
tamburdan oluşur.Bu tamburun dönmesi sırasında dengesinin
bozulmaması için çamaşırların içine dikkatlice ve dengeli olarak
konulması çok önemlidir.Bunun için de personelin deneyimli olması
şarttır.
Otomatik makinalarda yıkama ve sıkma birlikte kullanılmaktadır.Bu
tür makine gruplarının kullanıldığı çamaşırhanelere de sıkma
makinasına ayrıca ihtiyaç yoktur.
Kurutma Makinası
Çamaşırların kurutulması amacıyla kullanılır.Özellikle
müşteri çamaşırları ve havlu cinsi malzemelerin mutlaka kurutma
makinasıyla kurutulması gerekir.Bu nedenle,kurutma makinaları
günümüzde çamaşırhanelerde yıkama makinaları kadar önemli bir
araç olmaktadır.Kurutma makinasının daha verimli kullanılması
için bazı kurallara dikkat edilmesi gerekir.Bu kurallar şöyle
sıralanabilir:
-Çarşafların sıkma makinasından sonra çok kurutulması
ütülenişini zorlaştıracağından,kurutma makinası içinde kısa
süreli tutulmalıdır.
-Havluların yumuşak bir görüntü kazanmaları için mutlaka kurutma
makinasında kurutulmalıdır.
-Her tür tamburlu makinada olduğu gibi kurutma makinasının tamburu
içinde de çamaşırın rahat hareket edebileceği bir alan,boşluk
olarak düşünülmelidir.(Sıkma makinaları hariç)Bu boşluk
çamaşırın hareket alanını arttırarak kurumasını
kolaylaştıracaktır.Tamburun tepesinden aşağıya doğru bir karış
boşluk en çok kullanılan ölçüdür.
-Kurutma makinasının buharla kurutma yapması durumunda buhar
basıncı elektrikle kurutmada ise voltajın sürekli olarak kontrol
edilmesi gerekmektedir.
-Çamaşırın elyaf özelliğinin kurutma süresi ile yakından
ilişkisinin olduğunun bilinmesi gerekmektedir.
-Kurutma makinasının pamuk olan filtresinin havlarla ve tozlarla
dolması önlenmeli,her gün temizlenmelidir.
-Kurutma makinasının tambur neminin düşük olması ve
çalışanların sağlığı için bacası mutlaka dışarıya
bağlanmalıdır.
Ütüler
Çamaşırhanelerde sıkma ve kurutma işleminden sonraki aşmada
kullanılan makinalardır.El ütüsü,küçük
parçaların,müşteri,personel kıyafetleri,peçetelerin
ütülenmesinde kullanılmaktadır.Pres ütü,personel kıyafetleri ve
müşteri kıyafetlerinin ütülenmesinde kullanılır.Daha seri ve
çabuk kullanım sağlamaktadır.Çamaşırhanelerde kullanılan diğer
bir ütü türü de, “Rulo Ütüler”dir. “Silindir Ütü” de
denilen bu tür ütüler, çarşaf, yastık kılıfı,masa örtüsü
gibi düz ve tek parça kumaşların ütülenmesinde
kullanılmaktadır.
Rulo ütülerin kurutmalı ve geriye dönüşlü olan türlerinin
piyasaya çıkması ile silindir ütü yapmada kullanılan eleman
sayısında % 50 oranında bir azalma söz konusu olmaktadır. Bu
ütülerin yastıklarının kalın ve muntazam olması ütü kalitesini
arttırmaktadır.
Ütü grubu içerisinde manken ütülerinin de sayılması
gerekmektedir. Gövde şeklinde olan bu ütülerin ısıtılması ve
kıyafetlerin bu ütüye sürülmesi suretiyle ütülenmesi söz
konusudur.
Kuru Sistemle Temizleme Makinası
Bu makinalarda yıkanmaya dayanıksız olan müşteri ve personel
kıyafetlerinin temizliği yapılmaktadır.Su yerine leke çıkartıcı
ve temel maddelerin kullanıldığı tankı olan özel makinlardır.
Oteller genellikle bu tür hizmetleri dışarıdan anlaşmalı olarak
bağlantılı tesislerde yürütmektedirler. Ancak, beş yıldızlı
büyük otellerde bu tür makinalar bulunmaktadır. Bu makinalarda,
benzin, karbontetrokorür, perkloretilen gibi temizlik maddeleri
kullanılmaktadır.
Makinaların Yük Analizleri
Çamaşırhanede kullanılan makinaların kapasiteleri bir defada
yapacakları yıkama miktarını oluşturmada önemli bir etken
olmaktadır. Bu tür makinanın yük hacmi, makine sayısını
belirlenmesinde de önemli etken olmaktadır. Bu nedenle makinaların
tahmini yük ağırlıklarının, yapılarının özellikle tesisin
analizi ve iş yapma miktarının belirlenmesi açısından önem arz
ettiği bir geçektir.
Makinaların yük analizlerinin hesaplanmasından önce, yıkanacak
malzemelerin ağırlıklarının tespiti şarttır. Çamaşırhanede en
çok yıkanan bazı temel çamaşırların yaklaşık kur
ağırlıkları şöyledir:
Nevresim : 1400 gr.(iki çarşaf)
Yastık kılıfı : 125 gr.
El havlusu : 225 gr.
Banyo havlusu : 600 gr.
Ayak havlusu : 250 gr.
Masa örtüsü : 900 gr.(kapak dahil)
Peçete : 50 gr.
Plaj havlusu : 300 gr.
Yük Dağılımı :
Yatak yükü : 2900 gr./ adet
Restoran yükü : 950 gr/adet
Toplam yük : 3850 gr/adet
Yıkama kapasitesinin hesaplanmasında kullanılan semboller:
Yıkama Kapasitesi : Q
Toplam Yatak Sayısı : B
Yatak Haftalık Değişim Katsayısı : F
Otel Ortalama Doluluk Oranı : P
Yatak Başına Toplam Yük Ağırlığı : K
İlave Yük Yoğunluğu Oranı : S
Personel Çamaşır Yükü : T
Makine Kullanım Verimi Oranı : N
Haftalık Çalışma Süresi : H
Yukarıdaki konuları makine kapasitesinin hesaplanmasında şöyle bir
formül kullanılmaktadır:
Q=BxFxKxPx(1+S)x(1+T)/NxH
Konuyu bir örnekle açıklamak gerekirse;
Toplam yatak sayısı 250,yatak haftalık değişim katsayısı 4,yatak
başına toplam yük ağırlığı 3850/1000=3.9,otel ortalama doluluk
oranı%95,ilave yük oranı %5,personel yükü %15,makinalar %85
oranında verimli çalışmakta,haftalık çalışma süresi ise 48
saattir.
Saatte 103 kg’lık çamaşır temizleneceği büyüklük ve sayıda
makinaya ihtiyaç vardır.Çamaşırhanenin yıkama kapasitesi saatte
103kg’dır.
Toplam kapasitenin makinalara göre dağılımı ise şöyle
yapılabilmektedir.
-Silindir yükü toplam makine yükünün %55’ini oluşturmaktadır.
103kg / saat x 0.55=57kg / saat kapasitede silindir ütü,
-Kurutma yükü toplam yükün %50’sini oluşturmaktadır.Burada
çarşafların sıkmadan sonra ütüye vereceği varsayılmaktadır.Bu
nedenle kurutma makinası kapasitesi;103kg / saat x0.50=52kg / saat
olarak saplanabilir.
-Pres ütü yükü toplam iş yükünün %15’i kadardır.
Bu da; 103kg / saat x 0.15=16kg / saattir.
-Kuru temizleme yükü %5-10 oranında tutulmaktadır.
Yaklaşık %7 oranında alındığında,103x0.07=7.21kg /saat
olmaktadır.
YIKAMA SUYU
Çamaşır ister elle ister otomatik makine isterse otomatik olmayan
makinalarla yıkansın iyi bir yıkama için kullanılan suyun kalitesi
çok önemlidir. Suyun kalitesi suda bulunan alkalililerin çeşitleri
ve bulunuş şekilleriyle belirlenmektedir. Bu alkalilere göre su,
sert yada yumuşak su olarak adlandırılmaktadır. Suyun sert olması,
kumaş liflerini yıpratır, çamaşırı sertleştirir ve ömrünü
kısaltır. Aynı zamanda, makinalarında kireçlenmesine neden olur
Suyun sertliği iki şekilde oluşmaktadır. Suda bulunan kalsiyum ve
magnezyum bikarbonat halinde bulunuyorsa geçici sertlik ortaya
çıkmaktadır. Geçici sertlik, suyun kaynatılmasıyla
giderilebilmektedir. Sıcak su ile yıkama yapıldığında bu sorun
belli bir ölçüde ortadan kalkmaktadır. Ancak çalkalama sularının
soğuk olması ve düşük ısıda yıkamalarda bu sorun
giderilememektedir. Ayrıca sıcak su ile yıkamada kullanılan
makinaların kireçlenmesi devam etmektedir. Sudaki kalsiyum ve
magnezyum sülfat veya klorür halde bulunuyorsa oluşan sertliğe
kalıcı sertlik denmektedir.
Kalıcı sertliğin giderilmesi için suya alkali karbonat(çamaşır
sodası) konulabilir. Soda bu tür suları yumuşatabilmektedir. Ancak
soda beyazlarda kullanıldığı için otel çamaşırlarının bu
yolla sertliğe karşı korunması mümkün olmamaktadır.
Bu nedenlere bağlı olarak ister kalıcı sertlik olsun isterse
geçici sertlik olsun suyun bir su artıma cihazı ile arıtması
yapıldıktan sonra yıkama suyu olarak kullanılması gerekmektedir.
Bu tür su arıtma tesisatında su iyon değişimi ile
temizlenmektedir. Suda sertlik yapan kalsiyum veya magnezyum iyonu
sodyum iyonu ile yer değiştirerek zararsız hale getirilir. Ortaya
çıkan sodyum iyonu suya zarar vermez. Bu nedenle bu sisteme
sodyumlama ismi verilmektedir. Suyun içindeki bu alkalilerin oranına
göre de sular sınıflandırılmaktadır. Bu amaçla en çok
kullanılan suyun sertlik birimi alman ölçü birimi olan PH’ dır.
Buna göre;
5˚-10˚ = çok yumuşak su
10˚-15˚= yumuşak su
15˚-20˚= orta sertlikte su
20˚-25˚=sert su
25˚- sonrası=çok sert su