Housekeeping Bölüm 3
Admin
Çamaşır stokunun belirlenmesi için şu konuların göz önünde
bulundurulması gerekmektedir:
-İşletmenin sunduğu hizmetin kalitesi,
-İşletmenin yatak kapasitesi,
-Çamaşırların değiştirilme sıklığı,
-Yıkanma devri hızı.
Bu faktörlerden başka her işletme için geçerli olabilecek ve genel
kabul görmüş tahminlerden hareketle belirli rakamlara ulaşılması
mümkün olmamaktadır.Otellerde yatak çarşafı,yatak miflonu,yastık
kılıfı(yatak takımları) ve banyo havlusu, el havlusu,ayak
havlusu(banyo takımları) sayıları hesaplanırken;
-Yatakta kullanımda olan mevcutlar,
-Personelin kullanabileceği kat ofisindeki mevcutlar,
-Çamaşırhanede linen-room'da bulunanlar,
-Depoda bulunanlar.
-Depoda oteli iki defa donatacak miktarda yedek malzemenin önünde
alınması gerekmektedir.Buradaki tüm
mevcutlar,ofistekiler,linenroom'dakiler oteli bir defa donatacak
sayıda hesaplanırken,ana depoda sayının en az iki defa donatımı
sağlayacak sayıda olması da bir önlem konusu olarak gerekli
olmaktadır.
Genel kat yöneticisi(executive housekeeper) otelin belirlediği bir
sürede elindeki malzemelerin sayımını yapmak ve bir envanter
çıkarmak zorundadır.Bu sayımda,hem malzemenin şu andaki
miktarının ne olduğu belirlenir ve siparişe gerek olup olmadığı
ortaya çıkarılmış ,hem de malzemenin ne derece iyi
kullanıldığının da denetimi tapılmış olur.Eğer, çamaşırlar
belirlenen sayının çok altındaki bir yıkama sayısı ile hasarlı
duruma geliyorlarsa da kayıplar fazla ise yönetici bunun önlemini
alacaktır.
-Çamaşırların sayımında şu hususlar dikkate alınmalıdır:
-Temizlenmekte olanlar,
-Tamirde olanlar,
-Kullanımda olanlar,
-Hasarlı olanlar,
-Ofislerde bulunanlar,
-Çamaşırhane deposunda bulunanlar,
-Genel depoda bulunanlar.
Bir önceki sayım sonuçları ile yeni sonuçlar
karşılaştırılarak malzeme envanteri ortaya konulmaktadır.Bu tür
sayımların kolay kontrol edilebilmesi için sayım föyleri
hazırlanmalı ve sonuçlar bu föylerde izlenmelidir.Sayım işlemi en
az üç,en fazla altı ayda bir yapılmalıdır.
Çamaşırhane hizmetlerinin outsource edilmesi durumunda,
Çamaşırhane Sorumlusunun da aynı bilgileri kayıt altında
tutması, kontrol etmesi gerekmektedir.
www.rotapazarlama.com
Admin
Çamasirhane bölümünde çesitli amaçlarla kullanilan makinalar
bulunmaktadir.Iyi bir çamasir yikama için bu makinalarin ilgili
özelliklerini bilmeleri gerekmektedir.
Çamasirhanede kullanilan makinalar su sekilde
gruplandirilabilirler:
1.Yikama makinalari,
2.Sikma makinalari,
3.Yikama ve sikmanin birlikte düzenlendigi makinalar,
4.Kurutma makinalari,
5.Kuru sistemle temizleme yapan makinalar(Kuru temizleme makinalari)
Yikama Makinalari
Bu gruptaki makinalar otomatik olmayan(merdaneli) ve otomatik(yikama
ve sikma beraber oldugu) makinalar(yikama-sikma) olarak
gruplarlandirilir.Yikama makinalarinin merdaneli türleri sadece
çamasir yikar.Daha sonraki islemlerin baska makinalarda
yapilmasi gerekir.Otomatik makinalar yikama,sikma ve çalkalama
islemlerini birlikte yapar.Çamasirhanelerde bulunan yikama kazani
seklinde olan eski model yikama makinalari ise otomatik olmayan
makine grubundandir.
Yikama makinasinin otomatik olmamasi durumunda sikma makinasina
ihtiyaç duyulmaktadir.Tam otomatik yikama makinasinin olmasi
durumunda ise,kurutma makinasina ihtiyaç duyulmaktadir.
Sikma Makinasi
Otomatik olmayan yikama makinasi ile birlikte kullanilmasi gereken
makine türüdür.Sadece sikma yapan makinalara santrifüj de
denilmektedir.Bu makinalar,belli bir eksen etrafinda hizla dönen bir
tamburdan olusur.Bu tamburun dönmesi sirasinda dengesinin
bozulmamasi için çamasirlarin içine dikkatlice ve dengeli olarak
konulmasi çok önemlidir.Bunun için de personelin deneyimli olmasi
sarttir.
Otomatik makinalarda yikama ve sikma birlikte kullanilmaktadir.Bu
tür makine gruplarinin kullanildigi çamasirhanelere de sikma
makinasina ayrica ihtiyaç yoktur.
Kurutma Makinasi
Çamasirlarin kurutulmasi amaciyla kullanilir.Özellikle
müsteri çamasirlari ve havlu cinsi malzemelerin mutlaka kurutma
makinasiyla kurutulmasi gerekir.Bu nedenle,kurutma makinalari
günümüzde çamasirhanelerde yikama makinalari kadar önemli bir
araç olmaktadir.Kurutma makinasinin daha verimli kullanilmasi
için bazi kurallara dikkat edilmesi gerekir.Bu kurallar söyle
siralanabilir:
-Çarsaflarin sikma makinasindan sonra çok kurutulmasi
ütülenisini zorlastiracagindan,kurutma makinasi içinde kisa
süreli tutulmalidir.
-Havlularin yumusak bir görüntü kazanmalari için mutlaka kurutma
makinasinda kurutulmalidir.
-Her tür tamburlu makinada oldugu gibi kurutma makinasinin tamburu
içinde de çamasirin rahat hareket edebilecegi bir alan,bosluk
olarak düsünülmelidir.(Sikma makinalari hariç)Bu bosluk
çamasirin hareket alanini arttirarak kurumasini
kolaylastiracaktir.Tamburun tepesinden asagiya dogru bir karis
bosluk en çok kullanilan ölçüdür.
-Kurutma makinasinin buharla kurutma yapmasi durumunda buhar
basinci elektrikle kurutmada ise voltajin sürekli olarak kontrol
edilmesi gerekmektedir.
-Çamasirin elyaf özelliginin kurutma süresi ile yakindan
iliskisinin oldugunun bilinmesi gerekmektedir.
-Kurutma makinasinin pamuk olan filtresinin havlarla ve tozlarla
dolmasi önlenmeli,her gün temizlenmelidir.
-Kurutma makinasinin tambur neminin düsük olmasi ve
çalisanlarin sagligi için bacasi mutlaka disariya
baglanmalidir.
Ütüler
Çamasirhanelerde sikma ve kurutma isleminden sonraki asmada
kullanilan makinalardir.El ütüsü,küçük
parçalarin,müsteri,personel kiyafetleri,peçetelerin
ütülenmesinde kullanilmaktadir.Pres ütü,personel kiyafetleri ve
müsteri kiyafetlerinin ütülenmesinde kullanilir.Daha seri ve
çabuk kullanim saglamaktadir.Çamasirhanelerde kullanilan diger
bir ütü türü de, "Rulo Ütüler"dir. "Silindir Ütü" de
denilen bu tür ütüler, çarsaf, yastik kilifi,masa örtüsü
gibi düz ve tek parça kumaslarin ütülenmesinde
kullanilmaktadir.
Rulo ütülerin kurutmali ve geriye dönüslü olan türlerinin
piyasaya çikmasi ile silindir ütü yapmada kullanilan eleman
sayisinda % 50 oraninda bir azalma söz konusu olmaktadir. Bu
ütülerin yastiklarinin kalin ve muntazam olmasi ütü kalitesini
arttirmaktadir.
Ütü grubu içerisinde manken ütülerinin de sayilmasi
gerekmektedir. Gövde seklinde olan bu ütülerin isitilmasi ve
kiyafetlerin bu ütüye sürülmesi suretiyle ütülenmesi söz
konusudur.
Kuru Sistemle Temizleme Makinasi
Bu makinalarda yikanmaya dayaniksiz olan müsteri ve personel
kiyafetlerinin temizligi yapilmaktadir.Su yerine leke çikartici
ve temel maddelerin kullanildigi tanki olan özel makinlardir.
Oteller genellikle bu tür hizmetleri disaridan anlasmali olarak
baglantili tesislerde yürütmektedirler. Ancak, bes yildizli
büyük otellerde bu tür makinalar bulunmaktadir. Bu makinalarda,
benzin, karbontetrokorür, perkloretilen gibi temizlik maddeleri
kullanilmaktadir.
Makinalarin Yük Analizleri
Çamasirhanede kullanilan makinalarin kapasiteleri bir defada
yapacaklari yikama miktarini olusturmada önemli bir etken
olmaktadir. Bu tür makinanin yük hacmi, makine sayisini
belirlenmesinde de önemli etken olmaktadir. Bu nedenle makinalarin
tahmini yük agirliklarinin, yapilarinin özellikle tesisin
analizi ve is yapma miktarinin belirlenmesi açisindan önem arz
ettigi bir geçektir.
Makinalarin yük analizlerinin hesaplanmasindan önce, yikanacak
malzemelerin agirliklarinin tespiti sarttir.
Yikama kapasitesinin hesaplanmasinda kullanilan semboller:
Yikama Kapasitesi : Q
Toplam Yatak Sayisi : B
Yatak Haftalik Degisim Katsayisi : F
Otel Ortalama Doluluk Orani : P
Yatak Basina Toplam Yük Agirligi : K
Ilave Yük Yogunlugu Orani : S
Personel Çamasir Yükü : T
Makine Kullanim Verimi Orani : N
Haftalik Çalisma Süresi : H
Yukaridaki konulari makine kapasitesinin hesaplanmasinda söyle bir
formül kullanilmaktadir:
Q=BxFxKxPx(1+S)x(1+T)/NxH
Admin
· Çamasir Hijyen Ürünleri
· Mutfak Hijyen Ürünleri
· Genel Temizlik Ürünleri
· Yer Bakim Ürünleri
· Kisisel Hijyen Ürünleri
· Imalat Sanayi Temizlik Ürünleri
· Gida Sektörü Ürünleri
· Içecek Endüstrisi Ürünleri
· Ilaç Sektörü Ürünleri
· Oto Bakim Ürünleri
· Havuz Bakim Ürünleri
ÇAMASIR HIJYEN ÜRÜNLERI
· Endüstriyel Amaçli Ana Yikama Maddeleri
· Yardimci Yikama Maddeleri
· Agarticilar
· Yumusaticilar
· Leke Sökücüler
· Oda ve Çamasir Parfümleri
· Diger Yardimci Ürünler
· Hastane Çamasirlari Için Özel Ürünler
Endüstriyel Amaçli Ana Yikama Maddeleri
STANDART ÜRÜNLER :
Az köpüren, agartici ve TAED içeren ana yikama maddeleri
Normal kirlilikte, günlük veya sik yikanan çamasirlarda
kullanilir. Beyaz veya renkli
her tür tekstilin yikanmasinda uygundur. Klor bazli agarticilar
disinda tüm yardimci ürünlerle
birlikte kullanilabilir.
PLUS ÜRÜNLER :
Az köpüren, agartici, TAED ve enzim içeren ana yikama maddeleri
Normal veya çok kirli çamasirlarin yikanmasi için kullanilir.
Yüksek performansli yüzey aktif maddeleri sayesinde düsük
kullanim oranlarinda da çok etkilidir. Yag ve protein sökücü
enzimler içerir. Beyaz veya renkli her tür tekstilin yikanmasi
için uygundur. Klor bazli agarticilar disinda tüm yardimci
ürünlerle birlikte kullanilabilir.
AGARTICILI ÜRÜNLER :
Az köpüren, agartici, TAED ve enzim içeren ana yikama maddeleri
Beyaz çamasirlar, tül vb. tekstilin yikanmasi için özel olarak
formüle edilmistir. Agartma etkisinin tamami °60C'ye kadar
gösterebildiginden, yüksek su sicakliklarina çikilamayan
çamasirhanelerde kullanilmasi özellikle tavsiye edilir.
AGARTICISIZ ÜRÜNLER :
Az köpüren, agartcisiz ana yikama maddeleri
Günlük yikanan çamasirlar ile renk kaybina ugrayan tekstilin
yikanmasinda kullanilir. Beyaz
çamasirlarda sabitlenmis lekelerin çikartilmasinda özel bir
yikama programi ile çok iyi neticeler verir. Ayrica, Sert
(kireçli) su bölgelerinde yapilan yikamalarda kullanilir. Yikama
suyundan gelen kireçlenme ve grilesmeyi engeller. Tüm yardimci
ürünlele birlikte kullanilabilir.
Yardimci Yikama Maddeleri
Yag ve kir çözücü sivi yikama maddeleri
Restoran masa örtüleri, isçi tulumlari gibi yagli kir içeren
çamasirlarin yikanmasinda yardimci ürün olarak kullanilir.
Battaniye, yünlü ve narin tekstilde ana yikayici olarak
kullanilir. Ayrica ceket, pantolon ve elbise gibi tekstillerin
yikanarak temizlenmesinde güvenle uygulanabilir.
Agir kirli, yagli ve kanli çamasirlar için yardimci yikama
maddeleri
Tekstili gevseterek ve su sertligini gidererek deterjanin rahat
çalismasini saglar. Yikama performansini arttirir. Her tür
ana yikama maddesi ile birlikte kullanilir.
Agarticilar
Klor bazli agartici
Beyaz çamasirlarin agartilmasinda ve leke çikarma
islemlerinde kullanilir. Beyaz çamasirlarda sabitlenmis
lekelerin çikartilmasinda, özel bir yikama programi ile çok iyi
sonuçlar verir.
Oksijen bazli agartici
Beyaz çamasirlarin agartilmasi ve leke çikartma islemlerinde
güvenle kullanilir. Tüm ana yikama deterjanlari ile kullanima
uygundur.
Aktif oksijen bazli sivi agartici
Beyaz çamasirlarin agartilmasi ve leke sökme islemleri ile
çogu renkli tekstilden leke sökülmesi islemlerinde güvenle
kullanilir. Tüm ana yikama deterjanlari ile kullanima uygundur.
Çamasir suyu
Beyaz çamasirlarin agartilmasi ve dezenfekte edilmesinde
kullanilir. Ayrica sert yüzey dezenfeksiyonu için de
uygulanabilir.
Yumusaticilar
STANDART ÜRÜNLER :
Yikama esnasinda çamasirlarda olusan sertlikleri giderir.
Çamasirdaki elektriklenmeyi önleyerek yumusaklik ve kayganlik
verir; ütülenmesini kolaylastirir.
PLUS ÜRÜNLER :
Yogun parfümlü çamasir yumusaticisi. Yikama esnasinda
çamasirlarda olusan sertlikleri giderir. Çamasirdaki
elektriklenmeyi önleyerek yumusaklik ve kayganlik verir;
ütülenmesini kolaylastirir. Yogun ve kalici parfümü sayesinde
çamasirlarin mis
gibi kokmasini saglar.
Leke Sökücüler
Pas sökücü
Beyaz veya renkli her tür tekstildeki pas lekelerini hizli bir
sekilde temizler. Pas kalintilarini suda çözünen renksiz bir
türevine dönüstürerek uzaklastirir.
Yag sökücü
Bitkisel veya madensel yaglar, zift, boya, yapistirici
kalintilari, sakiz vb. yapiskan maddelerin temizlenmesinde
kullanilir. Beyaz veya renkli her tür tekstile uygulanir. Kumas
veya hali dokusuna zarar vermez.
Tanin sökücü
Çay, kahve, meyve, meyve suyu, sarap vb. içkilerden kaynaklanan
tanin esasli lekelerin temizlenmesinde kullanilir. Beyaz veya renkli
her tür tekstile uygulanir. Kumas veya
hali dokusuna zarar vermez.
Pigment - tanin sökücü
Bazi çay, kahve ve meyve sularinda bulunabilen boyar maddeleri ve
mürekkep gibi lekeleri sökmek için kullanilir. Beyaz veya renkli
her tür tekstile uygulanir. Kumas veya hali dokusuna zarar vermez.
Oda ve Çamasir Parfümleri
Oda ve çamasir parfümü (Fresh floral). Uygulandigi mekanda hos
ve ferahlatici bir ortam
olusturur. Ortami deodorize ederek kötü kokulari yok eder;
kalici bir koku birakir. amasirlarin
mis gibi kokmasini saglar.
Diger Yardimci Ürünler
Su sertligini giderici yardimci yikama maddeleri
Sert (kireçli) sular ile yapilan yikamalarda ana yikama
deterjanina katki olarak
kullanilir. Çamasirlarin grilesmesini ve makinanin
kireçlenmesini önler. Deterjanin çalismasini rahatlatir ve
deterjan sarfiyatini minimize eder.
Çamasirdaki grilesmeyi gideren sivi yikama maddeleri
Özel bir yikama programi ile uygulanir. Çamasirlardaki kireç
birikimini ve grilesmeyi
giderir ve çamasirlari yeniler. Çamasir makinasinin iç
yüzeylerinde olusan kireç
tabakalarini söker.
Hastane Çamasirlari için Özel Ürünler
Protein ve kan çözmek için kullanilan enzim içeren yikama
maddeleri
Kan ve protein esasli (sebze, meyve, çay, kahve, kakao, çikolata,
ketçap, içki, yemek, çimen vb.) lekelerin temizlenmesinde
kullanilir. Ana yikama maddesine katki olarak veya bastirma
yöntemi ile leke çikarma isleminde uygulanabilir.
DIGER ÜRÜNLER :
Tendürdiyot, baticon gibi elementel iyot içeren müstahzarlarin
sebep oldugu lekeler
için temizleyici. Beyaz veya renkli her tür tekstilde kullanilir.
Admin
Kullanilmakta olan ekipmanlar;
1. Markalama Mak.
2. Press Ütü
3. El Ütüsü
4. Manken Ütü
5. Leke Masasi
6. Kuru temizleme makinesi
Kuru temizleme asamalari ;
· Markalama
· Kuru Temizlemeye gelen malzemenin kontrolü
· Kuru temizlemeye uygunluk kontrolü
· Renklerine göre ayirma
· Leke kontrolü
· Leke var ise lekeye uygun ilacin seçilerek kuru temizleme islemi
öncesi temizlenmesi
· Kuru Temizleme makinesinin program kontrolü
· Kuru temizleme yapilacak malzeme sirasi
1. Beyaz
2. Orta Renkler
3. Koyu Renkler
4. Boya Veren Renkler
· Yikama sonrasi genel kontrol
· Ütüleme
· Paketleme & Aski
Önemli Not : Kuru temizleme yapilirken mutlaka malzeme üzerindeki
isaretlere dikkat edilmesi gerekir.
Admin
Çamasir ister elle ister otomatik makine isterse otomatik olmayan
makinalarla yikansin iyi bir yikama için kullanilan suyun kalitesi
çok önemlidir. Suyun kalitesi suda bulunan alkalililerin çesitleri
ve bulunus sekilleriyle belirlenmektedir. Bu alkalilere göre su,
sert yada yumusak su olarak adlandirilmaktadir. Suyun sert olmasi,
kumas liflerini yipratir, çamasiri sertlestirir ve ömrünü
kisaltir. Ayni zamanda, makinalarinda kireçlenmesine neden olur
Suyun sertligi iki sekilde olusmaktadir. Suda bulunan kalsiyum ve
magnezyum bikarbonat halinde bulunuyorsa geçici sertlik ortaya
çikmaktadir. Geçici sertlik, suyun kaynatilmasiyla
giderilebilmektedir. Sicak su ile yikama yapildiginda bu sorun
belli bir ölçüde ortadan kalkmaktadir. Ancak çalkalama sularinin
soguk olmasi ve düsük isida yikamalarda bu sorun
giderilememektedir. Ayrica sicak su ile yikamada kullanilan
makinalarin kireçlenmesi devam etmektedir. Sudaki kalsiyum ve
magnezyum sülfat veya klorür halde bulunuyorsa olusan sertlige
kalici sertlik denmektedir.
Kalici sertligin giderilmesi için suya alkali karbonat(çamasir
sodasi) konulabilir. Soda bu tür sulari yumusatabilmektedir. Ancak
soda beyazlarda kullanildigi için otel çamasirlarinin bu
yolla sertlige karsi korunmasi mümkün olmamaktadir.
Bu nedenlere bagli olarak ister kalici sertlik olsun isterse
geçici sertlik olsun suyun bir su artima cihazi ile aritmasi
yapildiktan sonra yikama suyu olarak kullanilmasi gerekmektedir.
Bu tür su aritma tesisatinda su iyon degisimi ile
temizlenmektedir. Suda sertlik yapan kalsiyum veya magnezyum iyonu
sodyum iyonu ile yer degistirerek zararsiz hale getirilir. Ortaya
çikan sodyum iyonu suya zarar vermez. Bu nedenle bu sisteme
sodyumlama ismi verilmektedir. Suyun içindeki bu alkalilerin oranina
göre de sular siniflandirilmaktadir. Bu amaçla en çok
kullanilan suyun sertlik birimi alman ölçü birimi olan PH' dir.
Buna göre;
5°-10° = çok yumusak su
10°-15°= yumusak su
15°-20°= orta sertlikte su
20°-25°=sert su
25°- sonrasi=çok sert su
Admin
Kullanilan suda bulunmasi istenilen özellikler, suyun
kullanilacagi yere, isleme göre birbirinden farklidir.
Genellikle kazan suyu ve isletme suyu seklinde bir ayrim
yapilmaktadir.
· Kazan Suyu :
Enerji kaynagi olarak ve isitmada kullanilacak su buharinin elde
edilmesinde gerekli suyun saf olmasinda fayda vardir ve hatta modern
basinçli kazanlarda bu sarttir. Sert sular kisa zamanda kazan
tasi yapmaktadir. Kazan tasi da isi kaybina ve hatta
patlamalara yol açmaktadir. Bu suyun pH 'inin belirli bir
aralikta olmasi gerekmektedir. Yoksa kazanin korrozyonu
kolaylasmaktadir. Suda bulunan oksijen ve karbondioksitte korrozyonu
arttirici etki göstermektedirler.
· Isletme Suyu :
Isletmede kullanilan suyun her seyden önce temiz olmasi gerekir.
Yoksa sudaki
yabanci maddeler su ile islem gören tekstil malzemesinin üzerinde
toplanirlar ve zarar verirler.
Genellikle isletme suyunun da mümkün derece yumusak olmasinda
yarar vardir. Sert sular kullanildiginda yikamada sabun
kullaniliyorsa sabun tüketimi artar ve olusan sert sabunlar tekstil
malzemesinin üzerine çökebilir veya bazik ve yüksek derecelerde
yapilan islemlerde sertligi olusturan maddeler örnegin Ca(HCO3)2
çökerek malzememizin tutumunu bozarlar, yapilacak boyamanin
düzgün olmamasina neden olurlar. Yalniz H2O2 ile agartma
yapilirken kullanilacak suda az da olsa magnezyum sertligi
bulunmasi istenir. Çünkü flotteye konan su cami, sudaki magnezyum
iyonlariyla birleserek magnezyum silikati yapar ki bu da
stabilizatör olarak etki eder.
Isletme suyunda demir ve mangan iyonlarinin bulunmasi istenmez,
bunlar kasar gibi bazi islemlerde katalitik etki göstererek
liflerimizin zarar görmesine yol açacaklari gibi tekstil
malzemesinde lekeler meydana gelmesine neden olurlar.
Kullanilmakta olan suyun hangi durumda oldugunu anlamak ve ne gibi
islemlere ne derece gerek oldugunu saptamak, temizlenen suyun
istenilen kosullari yerine getirip getirmedigini kontrol etmek için
çesitli su analizlerine gerek vardir. Bu analizlerde kimyasal olarak
suyun içerisinde bulunan yabanci maddeler saptandigi gibi, suyun
renk, koku ve berrakliginin saptanmasi da yerine göre
gerekmektedir
Renk Ve Berraklik
Su bir temiz deney tüpüne konulup beyaz bir fona karsi tutulup
incelenir. Konulan
suyun tüpte 10 cm yükseklige kadar olmasi gerekir. Degerlendirme,
görülen rengin, bulanikligin renksiz, az çok kahverengimtrak
gibi olmasi seklinde ifade edilir.
Suyun pH 'i
Normal bir suyun metilorange'a karsi bazik, turnusola karsi
nötr, fenolftaleine karsi
asidik özellik göstermesi gerekir. Yani pH 'i 6-8 arasinda
olmalidir. Bu üniversal indikatörler veya pH-metre yardimiyla
ölçülebilir.
Süspansiyonlar
Bulanik sularda süspansiyon seklinde bulunan yabanci maddelerin
miktari su
sekilde saptanir.
Iyice çalkalanmis sudan 1 lt alinarak tam agirligi bilinen
bir filtreli kroseden geçirilir. Filtreli krose 105°C 'de
kurutulduktan ve oksikatör içerisinde oda sicakligina kadar
sogutulduktan sonra tekrar tartilir. Aradaki fark suyun bir
litresinde bulunan süspansiyon miktarini verir.
Buharlasma Kalintisi
100 ml veya daha fazla su önce bir filtreden geçirilerek içindeki
süspansiyon
halindeki yabanci maddeler uzaklastirildiktan sonra
buharlastirilir, ve tartilirsa, kalinti miktarina buharlasma
kalintisi denir. Bu kalinti normal sartlar altinda suda
çözünmüs olarak bulunan yabanci maddelerden meydana gelmektedir.
Kor Haline Getirildikten Sonra Kalan Kalinti
Tartilmis olan buharlasma kalintisi 700°C 'ye kadar
isitilirsa ve bu arada birkaç kere
sogutulup birkaç damla derisik nitrik asit damlattiktan sonra
tekrar isitilirsa, kalintidaki organik maddeler bozusur ve
geriye beyaz bir kül kalir.
Böylece buharlasma kalintisi miktarindan, kor haline
getirildikten sonra kalan kalinti miktarini çikarirsak
yaklasik olarak bozunmus olan organik madde miktarini buluruz.
Organik maddeler oksitlenebildikleri için bunlarin miktari
oksitlenmeleri için harcanacak potasyum permanganat çözeltisi
miktarindan hesap yoluyla da bulunabilir.
Bazikligin Degerlendirilmesi
Suyun bazikligi sudaki soda, bikarbonat ve sudkostikten ileri gelir ve
100 ml analizi
yapilan suyun titrasyon için gerekli n/10 HCl ile belirlenir. Üç
sekilde baziklik ayirt edilir.
1. Tüm baziklik (metilorange bazikligi) (m) : 100 ml suya 3 damla
metilorange konulduktan sonra renk saridan turuncuya dönünceye kadar
n/10 HCl titre edilir. Harcanan n/10 HCl miktari tüm bazikligi (m
degerligini) gösterir.
2. Fenol ftalein bazikligi (p) : 100 ml suya 3 damla fenol ftalein
konulduktan sonra pembe renk kayboluncaya kadar n/10 HCl ile titre
edilir. Harcanan n/10 HCl miktari fenolftalein bazikligini gösterir.
3. Kostik bazikligi (a) : Ilk iki degerden hesap yoluyla bulunur.
a = 2p - m
Suda bulunan karbonat, bikarbonat ve hidroksil iyonlarinin miktari
yukarda anlatilan
sekilde bulunan m ve p degerliklerinden hesap yoluyla bulunur.
Suyun bazikligini degerlendirme tablosu
Titrasyonda
Bulunan Sudaki
Hidroksil Karbonat Bikarbonat
P = m m - -
2p > m 2p - m 2 (m-p) -
2p = m - 2p -
2p < m - 2p m - 2p
p = 0 - - m
Tüm Baziklik Degerinden Geçici Sertligin Hesabi
Metilorange 'i indikatör olarak kullanip yapilan baziklik
tayininde harcanan her
n/10 HCl çözeltisi 2.8 mg CaO veya 5 mg CaCO3 'e, dolayisiyla
2.8° Alman sertligine veya 5° Fransiz sertligine tekabül
etmektedir. Demek ki ml olarak sarf edilen n/10 HCl miktarini (m
degerligini) 2.8'le çarparak suyun geçici sertligini Alman
sertlik derecesinde, 5'le çarparak Fransiz sertlik derecesinde
saptanabilir.
Suyun Sertligi Ve Ölçülmesi
Sertlik, suda çözülmüs durumda bulunan toprak alkali metal
bilesikleri tarafindan
meydana getirilir. Çesitli sertlikleri asagidaki sekilde
incelemek mümkündür.
1. Toplam Sertlik : Suda çözülmüs olarak bulunan tüm toprak
alkali bilesiklerinin meydana getirdigi sertliktir.
2. Geçici Sertlik : Suda çözülmüs olarak bulunan kalsiyum ve
magnezyum bikarbonat tuzlarinin meydana getirdigi sertliktir. Buna
karbonat sertligi de denir. Su isitilinca bikarbonat bilesikleri
karbonata dönüsüp çökeldiklerinden bu sekilde giderilebilirler.
3. Kalici Sertlik : Bikarbonatlarin disindaki kalsiyum ve
magnezyum bilesiklerinin meydana getirdigi sertliktir. Isitilarak
yok edilemez. Bu nedenle buna kalici sertlik veya çogunlukla suda
çözünmüs olarak bulunan alçinin meydana getirdigi sertlik
oldugundan alçi sertligi de denir.
4. Kalsiyum Sertligi : Suda çözülmüs olarak bulunan kalsiyum
bilesiklerinin meydana getirdigi sertliktir. Bir litrede mg olarak
bulunan CaO miktarini 10'a bölerek Alman sertlik birimindeki
degerligi bulunur.
5. Magnezyum Sertligi : Suda çözülmüs olarak bulunan magnezyum
bilesiklerinin meydana getirdigi sertliktir. Bir litrede mg olarak
bulunan MgO miktarini 1.4 ile çarptiktan sonra ( 1 kisim MgO =
1.4 CaO tekabül ettiginden) 10'a bölerek Alman sertlik birimindeki
degerligi bulunur .
Sertlik birimleri;
1 Alman sertlik derecesi = 1° (A.S) 1 lt suda 10 mg CaO
1 Fransiz sertlik derecesi = 1° (F.S) 1 lt suda 10 mg CaCO3
1 Ingiliz sertlik derecesi = 1° (I.S) 0.7 lt suda 10 mg CaCO3
1 Amerikan sertlik derecesi ppm = 1 lt suda 1 mg CaCO3
1 Miliekivalent t/lt = mval/lt = 1 lt suda 1 miliekivalent
Su sertligi derecelerinin çesitli sistemler arasindaki
dönüsümleri
Sertlik Derecesi mval/lt
Toprak Alkali Iyonlari
Alman
Fransiz
Ingiliz
Amerikan
1.00 1.78 1.25 17.8 0.356
0.56 1.00 0.70 10.0 0.200
0.80 1.43 1.00 14.3 0.285
0.056 0.10 0.07 1.0 0.020
Türkiye de genellikle Fransiz sertlik derecesi kullanilmaktadir.
Suyun tüm ve kismi sertliklerinin bulunmasi çesitli yöntemlere
göre yapilabilmektedir.
Boutron ve Boudet yöntemine göre tüm sertligin ölçülmesi
Yöntemin temeli sert bir suya sabun çözeltisi damlatarak
çalkalandiginda sertligi
yapan kalsiyum ve magnezyum iyonlarinin sert sabun olarak çökmesi
bitmeden, köpürme olmamasina dayanmaktadir.
Yaygin bir yöntem olmamakla birlikte, kesin rakamlara gerek olmayan
rutin kontrollerde en çok kullanilan yöntemdir.
Schwarzanbach Kompleksemetri Yöntemi
Iyi çalisildiginda çok saglikli sonuçlar veren bir
titrasyon yöntemidir. Bu yönteme
göre degisik indikatörler kullanilarak kolaylikla hem toplam
sertlik hem de kalsiyum sertligi saptanabilir ki aralarindaki farkta
magnezyum sertligini verir.
Komplekson 111 ile tüm sertligin saptanmasi :
Sertligi istenen sudan 100 ml alinarak buna bir spatül ucu
indikatör (Eriochromschwarz T+NaCl) katildiktan sonra 40-50°C 'ye
kadar isitilir ve 5 ml tampon çözelti ilave edilir. Renk sarap
kirmizisindan maviye dönünceye kadar Komplekson 111 çözeltisi
ile titre edilir.
Komplekson 111 ile kalsiyum sertliginin saptanmasi :
Sertligi istenen sudan 100 ml alinarak buna birkaç ml seyreltik
sudkostik ve bir spatül ucu indikatör (Murcid + NaCl) ilavesinden
sonra renk kirmizi menekseden mavi menekseye dönünceye kadar
Komplekson 111 çözeltisi ile titre edilir.