SaRpa salpa biraz daha fazla bilgi :) levent hocamızdan
ali tanju oguz
Sevgili Grup Uyeleri,
Sarpa salpa ile ilgili biraz daha literatur karistirdim ve Mozzachiodi ev arkadaslarinin 2001 yilinda Neuroscience isimli dergide yayinladiklari makaleden okudugum cumleyi aynen asagidaki gibi sizlerle paylasmak isterim:
"De Haro et al. (1993) reported that patients with food poisoning due to the ingestion of Sarpa salpa, a fish consuming C. taxifolia, showed neurological disorders such as amnesia, vertigo, and hallucinations; these symptoms have been ascribed to CYN."
Turkcesi: De Haro ve arkadaslari (1993) Caulerpa taxifolia tuketen Sarpa salpa isimli balikla beslenen insanlara ait g�da zehirlenme oykusu bulgularinda haf�za kaybi, vertigo (denge kaybi), ve halusinasyonlar gibi norolojik rahatsizliklarinda gozlendigini ve bu norolojik rahatsizliklarin caulerpenyne (Caulerpalarin sitotoksik salgisi)'ninle iliskili oldugunu rapor etmislerdir.
Dolayisiyla, Sarpa salpa'larin noral bozukluklara neden olduguna yonelik bilgi bundan ceyrek asir onceden beri bilinmektedir (ilk makale 1986 yilinda basilmistir), daha once de belirttigim uzere "yeni" bir bilgi degildir. Ote yandan, Sayin Goksel'in sundugu linkteki haberde yer alan bilgiye gore 2006yilinda Guney Fransa'da iki erkek (birisi 90 yasinda:) te bu ture yonelik bir rahatsizlik gozlenmis. 90 yasindaki birinin fazla balik ve ickiyi kacirdigi gozonune alinirsa ve 90 yasindaki bir insan organizmasinin fizyolojik kosullari gozonune bir kez daha alinirsa halusinasyon gormesi bence normal bir psikolojik-norolojik bir durum olabilir (elbette tip hekimi uzmanlari daha iyi degerlendirecektir). Gozumun onune birden Levent Kirca'nin o meshur alkollu skecleri geliyor.
Kiyilarimiza gelirsek; bilgilerime gore, Turk kiyilarinda sarpa yedikten sonra halusinasyon gorulmesine yonelik bir literatur bilgisi bilmiyorum. Elbette gruba uye olan ve bol miktarda bu turu tuketen grup uyeleri -eger boyle bir durumla karsilasmislarsa- paylasabilirler. Sarpa'lar kiyilarimizda oldukca bol miktarda tuketilen ve herbivor bir canli oldugu icin oldukca esansiyel yag asitleri ve esansiyel amino asitleri barindiran besin degeri yuksek sayilabilecek ve fiyat bakimindan da makul bir tur. Bence sonbahar aylari disinda yani Caulerpa tuketmedikleri donemde yenilmesi bakimindan bir zarar yok. Veya eger sarpa yenilecekse, temizlenirken mide iceriginde Caulerpa turleri olup olmadigi kontrol edilebilir. kisisel olarak Dikili-merkezdeki balikci arkadaslardan Sarpa alirken daha dogrusu "mide iceriklerini incelemek icin" midelerini alirken Sarpalarin midelerinde "sindirilmemis" ve hatta anusunden Caulerpa racemosa var.cylindracea sarkan sarrpalar gozlemistim. Bu bilgilerde Ruitton ve arkadaslarinin 2006 yilindaki Vie et Mileu isimli dergideki raporlarinda belirtilmisti.
Caulerpa tukettigini bildigim sarpalari yine tipik davranislarini cok yakindan bildigim bizim yazligin serafettin kedisine pisirilmeden verdim, bende pisirdikten sonra yedim, ben kafasini yemedim ama serafettin kedi once kafasini yedi, sonrada kuyruguna kadar iki tane orta boy sarpayi midesine indirdi. Ne ben ne de serafettin kedi halusinasyon gorduk.
Ozetle; Sarpa'larin muhtemel halusinasyon ozellikleri yedikleri Caulerpa isimli yosun turlerinden kaynaklanabilmekte olup, Sarpa'lar sonbahar aylarinda bol Caulerpa tuketmektedirler, Sarpa yemeyi seven grup uyeleri ozellikle bu baligi yemek istiyorlarsa bence baligi almadan once mide iceriklerini kontrol etmelerini oneriyorum. Afiyet olsun.
Saygilarimla,
To: sualti...@yahoogroups.com
From:
Date: Thu, 14 May 2009 15:56:07 +0000
Subject: RE: [sualtidergisi] Salpa salpa
Sevgili Grup Uyeleri,
Sarpa salpa (Linnaeus, 1758) isimli bal�k t�r�n�n juvenil formlari karnivor ozellik tasirken yetiskin bireyler herbivor ozellik gosterirler. S. salpa'nin Caulerpa tukettigi 1990 yilinda Verlaque tarafindan Tunus'ta ilk kez gozlenmistir. Ote yandan, ve "zaten" bu baligin toksik ve hallusinojenik oldugu 1986 yilinda Bauchot ve Hureau isimli arastiricilarca rapor edilmistir. Konu "yeni" bir bilgi degildir.
Bu turun yetiskin formlari ozellikle sonbahar aylarinda yeterli besin bulamadigi donemlerde Caulerpa turleri de tuketmekte olup, bu turun sitotoksik salgilari olan caulerpenyne ve caulerpenyne turevlerine maruz kalmaktadirlar.
Simdi normal kosullarda siz bir deniz kestanesini ters cevirirseniz, tekrar normal formuna donmesi 30 saniye alir, ancak Caulerpa turleri yemeye maruz birakilan bir deniz kestanesi 30 saniyelik donme hareketini ancak 30 dakikada gerceklestirdigi rapor edilmistir (yani sinir sistemi uzerine etki yapmakta). Ote yandan bazi sinir hucre kulturlerine yonelik calismalarda caulerpenyne'nin etkili oldugu belirtilmektedir. Bu bilgilerin isigi altinda Caulerpa turleri yemeye maruz kalmis bir S.salpa'nin vucut dokularinda caulerpenyne turevlerinin birikim yapmasi ve ozellikle bazi serbest amino asitlerle cross-link yapabiliyor olmasi muhtemel halusinojenik etki nedeni olabilir. Bu konuda yeterli calisma bulunmamakla birlikte bu konunun arastirilmasi gerekmektedir.
Ilgilenenler icin Sarpa salpa'nin halusinojik etkisine yonelik makaleler:
1. Ruitton et al, (2006) Vie et Milieu, 56, 1, 33-41
2. Verlaque, (1990) Oceanol Acta, 13: 373-388.
3.Bauchot ve Hureau (1986) Fishes of the north-eastern Athlantic and the Mediterranean. UNESCO Publishers, Paris 883-907.
Fransiz arastirma grubunca yapilan 1 nolu yayinda Turkiye kiyilarinda Caulerpa racemosa'nin Sarpa salpa turunce tuketildigine yonelik bilgi tarafimdan saglanmistir.
Saygilarimla,
To: sualti...@yahoogroups.com
From: gok...@yahoo.com
Date: Thu, 14 May 2009 04:31:58 -0700
Subject: Re: [sualtidergisi] Salpa salpa
From: "Sel�u...@yahoo.com" <Sel u...@yahoo.com>
To: sualti...@yahoogroups.com
Sent: Thursday, May 14, 2009 1:26:17 PM
Subject: [sualtidergisi] Salpa salpa
Bu haberde Sarpa ya da �itari olarak bildi�imiz ve yemekte hi�bir sak�nca g�rmedi�imiz Salpa salpa t�r�n�n kafa k�sm�n� yemenin hal�sinasyona yol a�abilece�i belirtilmi�. Daha �nce bilmedi�im bir konuyu bu �ekilde duyunca �a��rd�m. Uzman �yelerimizden yorum bekliyorum.
http://www.hurriyet.com.tr/dunya/11648407.asp?gid=229
Sayg�lar,
Sel�uk Dil�en
Windows Live�: Keep your life in sync. Check it out.
Hotmail� has a new way to see what's up with your friends. Check it out.
Change settings via the Web (Yahoo! ID required)
Change settings via email: Switch delivery to Daily Digest | Switch format to Traditional
Visit Your Group | Yahoo! Groups Terms of Use | Unsubscribe