Biegański

[u2]

Polacy pojawiają się w Ściganym jedynie przez chwilę. To, że widzimy ich tak krótko, w połączeniu z przypisaną im rolą oraz z brakiem wątpliwości co do ich narodowości, wskazuje, z jak mocno zakorzenionym stereotypem mamy do czynienia. Doktor Kimble prezentuje się nam początkowo w smokingu, w towarzystwie osób wyrafinowanych i pełnych powabu. Uciekając przed prawem, musi porzucić przestronne, ekskluzywne mieszkanie i zanurzyć się w świat obskurnych suteren (Dundes przytacza dowcip, w którym biedni Polaczkowie kojarzeni są z mieszkańcami suteren: Dlaczego wskaźnik samobójstw wśród Polaczków jest tak niski? A próbowałeś kiedyś wyskoczyć z okna w piwnicy? – Dundes, A Study of Ethnic Slurs 200). Jak trudna jest sytuacja Kimble’a? Otóż, właścicielką mieszkania, które wynajmuje, jest Polka – w ten sposób widz zostaje poinformowany o beznadziejnym położeniu bohatera. Kobieta wypowiada kilka kwestii w języku polskim, a nad łóżkiem Kimble’a wisi tandetna kopia czczonej w Polsce Czarnej Madonny. Postać Polki reprezentuje stereotypowy wizerunek zdeklasowanej bohunkowej płci – jest brzydka i zwalista, jej twarz, oprócz tępej wrogości, pozbawiona jest wyrazu. Gdybyśmy jednak zapomnieli, w jak opłakanym i upodlonym stanie znalazł się bohater, przypomni nam to policja, robiąc nalot  na dom Polaków. Ekipa policjantów, która zgodnie z akcją afirmatywną ma w swoich szeregach Afroamerykanina, aresztuje grubego, łysiejącego i szpetnego syna właścicielki mieszkania pod zarzutem narkotyzowania dwunastolatek. Afroamerykański glina prowadzi do radiowozu zatrzymanego Polaczka. Na posterunku brzydki Polaczek kryminalista, najwyraźniej przekupiony łakociami, które pakuje sobie do ust, zdradza miejsce pobytu Kimble’a. Podobnie jak w wypadku jego matki, żadna myśl czy emocja nie pojawia się na nalanej twarzy mężczyzny. Spokojnie… – ta scena ma podbudować typowego amerykańskiego widza: Tak, Afroamerykanie robią postępy, ale nie twoim kosztem. Biały, anglosaski protestant wciąż jest liderem zespołu śledczego. Jako bonus, oferujemu ci, widzu, poczucie sprawiedliwości, kiedy widzisz Afroamerykanina aresztującego białego złoczyńcę. Czuj się bezpiecznie i jak człowiek prawy, bo złoczyńca w rzeczywistości nie jest białym, jak ty. Jest Polaczkiem. O tak, na tym świecie istnieją odrażające, brzydkie, złe nacje, ludzie wyjątkowo zdeprawowani i ogłupieni wrogością, których wyróżnia skrajne bezguście, co wywołuje w nas niepokój i obrzydzenie i zasługuje na zdecydowane traktowanie przez naszą policję. Możemy ich pokazać w naszej sztuce, jako analogon zagrożenia, obsesyjnej wrogości, przestępczych skłonności i brzydoty. To oni – Biegańscy tego świata.

Biegański. Stereotyp Polaka bydlaka … Danusza V. Goska