La problemo estas, ke kaj la nomoj kaj la mallongigoj de la SI-unuoj
estas laux internacia konsento unuecaj cxie (esceptoj estas
"komunuzaj" unuoj kiel metro aux gramo, kiu estas multe pli malnovaj
ol SI mem). Oni uzas la samajn nomojn, skribitajn per latinaj literoj,
cxie, ecx en Cxinio. Tio kontrauxas la esperantistan kutimon adapti
kaj prononcon kaj literumon. Do kion fari?
Plej multaj el tiuj unuoj cetere estas nomitaj laux famaj sciencistoj.
Se oni decidas esperantigi ilin, indas scii cxu jam ekzistas
esperantigitaj formoj. Cxu ekzistas nomlistoj?
Jen kelkaj gravaj unuoj (mi certe forgesis aliajn...):
Ampere Becquerel Coulomb Farad Gray Henry Hertz Joule Kelvin lumen lux
mol Newton Ohm Pascal Siemens Sievert Tesla Watt Weber
--
-------------------------------------------------------------------------------
Konrad Hinsen | E-Mail: hin...@ere.umontreal.ca
Departement de chimie | Tel.: +1-514-343-6111 ext. 3953
Universite de Montreal | Fax: +1-514-343-7586
C.P. 6128, succ. Centre-Ville | Deutsch/Esperanto/English/Nederlands/
Montreal (QC) H3C 3J7 | Francais (phase experimentale)
-------------------------------------------------------------------------------
> Jen kelkaj gravaj unuoj (mi certe forgesis aliajn...):
> Ampere Becquerel Coulomb Farad Gray Henry Hertz Joule Kelvin lumen lux
> mol Newton Ohm Pascal Siemens Sievert Tesla Watt Weber
Jen iuj tradukoj esperanten, lau` "Esperanto-English Dictionary" de J C
Wells:
ampero, -?-, kulombo, farado, -?-, henrio, herco, j`ulo, -?-, -?-, -?-,
molaro, -?-, omo, -?-, -?-, -?-, -?-, vato, -?-.
-- __Q Stefano MAC:GREGOR Mi dankas al miaj bons`ancigaj steloj,
-- -`\<, (s-ro) \ma-GREG-ar\ ke mi ne estas superstic`ulo.
-- (*)/ (*) Fenikso, Arizono, Usono ==================================
--------------- <http://www.indirect.com/www/stevemac/ttt-hejmo.html> ---
Konrad> Jen kelkaj gravaj unuoj (mi certe forgesis aliajn...): Ampere
Konrad> Becquerel Coulomb Farad Gray Henry Hertz Joule Kelvin lumen lux
Konrad> mol Newton Ohm Pascal Siemens Sievert Tesla Watt Weber
Jen ili per la suoma lingvo:
ampeeri, becquerel, kulombi, faradi, ?, henry, hertsi, joule, kelvin,
lumen, luksi, mooli, newton, ohmi, pascal, siemens, sievert, tesla,
vatti, weber
Krome:
kandela, kilogramma, metri, radiaani, voltti
Malgraux la ensuomigitaj ununomoj la mallongigoj estas cxiam
internaciaj:
senttimetri -> cm
hertsi -> Hz
vatti -> W
Marko
Ili estas simboloj, ne mallongigoj; tial ili estas la samaj en ^ciuj
lingvoj, e^c ne latinalfabetaj. Ili estas kvaza^u bildoj.
Pierre
--
Pierre Jelenc Know what's weird? Day by day nothing seems to
rc...@panix.com change, but pretty soon everything is different.
pie...@nycbeer.org Calvin & Hobbes
http://www.columbia.edu/~pcj1/
Mi konsentas ke gxenerale, cxiuj sciencistoj el la mondo uzas
la oficialajn latinajn SI mezurunuojn; tamen, leginte kaj eldonite
multajn referajxojn, ankaux sxajnas al mi ke ofte nur referajxoj
kiuj estas skribita angle estas opinita bonaj kvalitoj. Do, la
plej grava demando estas cxu esperanto iam estos akceptita (ecx kun
latinaj SI mezurunuoj) simile al anglalingvo inter sciencistoj? Se
esperanto farigxos tiel populara kiel anglalingvo por eldoni
sciencajn referajxojn, mi kredas ke uzi la esperanta traduko de la
SI mezurunuoj ne estos problemo.
*
*****************************************************************
Johano Fogarti /Joh...@gnn.com/Sankta Luiso, Usono
*****************************************************************
Faru nenion ekscese.
Konu vin.
Vi estas.
- La reguloj de la Delfa Orakolo
******************************************************************
Jen vera katastrofo, kiu bone elmontras nian tutan qaoson rilate nomojn.
Evidente oni devos iom kompromisi rilate fonetikon kaj ortografion.
Tamen rezulto nepre restu ekkonebla.
Do ek al la atako!
Ampere = ampero
Becquerel = bekverelo
Coulomb = kulombo
Farad = farado
Gray = grajo
Henry = henrio
Hertz = herco
Joule = jxulo
Kelvin = kelvino
lumen = lumeno
lux = lukso
mol = molo
Newton = neu~tono
Ohm = omo
Pascal = paskalo
Siemens = simenzo
Sievert = siverto
Tesla = teslo
Watt = vato
Weber = vebero
Simono
> Jen ili per la suoma lingvo:
>
> ampeeri, becquerel, kulombi, faradi, ?, henry, hertsi, joule, kelvin,
> lumen, luksi, mooli, newton, ohmi, pascal, siemens, sievert, tesla,
> vatti, weber
Interese. Kiel oni prononcas la netradukitajn nomojn? Kaj kial oni
ne tradukas cxiujn?
> kiuj estas skribita angle estas opinita bonaj kvalitoj. Do, la
> plej grava demando estas cxu esperanto iam estos akceptita (ecx kun
> latinaj SI mezurunuoj) simile al anglalingvo inter sciencistoj? Se
Mi ne komentos pri "iam", sed certe tio ne okazos baldaux. Nuntempe
sciencaj tekstoj en Esperanto estas ege maloftaj, kaj la ekzistantaj
estas preskaux senescepte je popularscienca nivelo (ekz-e la artikoloj
en "Monato"). Pro tio ecx ne ekzistas akceptitaj terminoj. La plej
granda parto de la fizika terminaro en PIV konsistas el inventitaj
terminoj, foje simple fusxtradukoj el la franca aux la angla, kiuj
neniam estis uzataj. Bedauxrinde mi ne havas la tempon plibonigi
la situacion; mi limigas min al korekto de fusxaj difinoj, modernigo
(ekz-e enkonduko de SI-unuoj), kaj forigo de evidentaj fusxajxoj.
Do jen grava alvoko al cxiuj sciencistoj en Esperantujo: ekverku
en Esperanto!
>> La problemo estas, ke kaj la nomoj kaj la mallongigoj de la SI-unuoj
>> estas laux internacia konsento unuecaj cxie (esceptoj estas
Tio ne eblas por la derivitaj nomoj : cxu en la tuta mondo 1 J/m3 estu
"joule par me`tre cube", kiel en la franca ?
>> "komunuzaj" unuoj kiel metro aux gramo, kiu estas multe pli malnovaj
>> ol SI mem). Oni uzas la samajn nomojn, skribitajn per latinaj literoj,
>> cxie, ecx en Cxinio. Tio kontrauxas la esperantistan kutimon adapti
>> kaj prononcon kaj literumon. Do kion fari?
>
>Mi iom dubas, ke tiu decido vere estas obeata lauxlitere (!). Cxu
>vere la Cxinoj skribas tiajn vortojn latinlitere meze de cetere
>Cxina teksto? Cxu la Rusoj same? La Araboj? Cxu vi esploris tion?
>
>Laux mi oni senhezite Esperantigu tiajn vortojn.
Kompreneble. La Rusoj skribas "santimetr (sm)", "gerc (Gc)", "paskal' (Pa)",
cxio en la rusa alfabeto ecx por la mallongigoj ! Ni senhezite uzu
esperantigitajn nomojn kaj la kutimajn latinliterajn mallongigojn.
>> Jen kelkaj gravaj unuoj (mi certe forgesis aliajn...):
>> Ampere Becquerel Coulomb Farad Gray Henry Hertz Joule Kelvin lumen lux
>> mol Newton Ohm Pascal Siemens Sievert Tesla Watt Weber
Oni ne forgesu, ke la nomoj de unuoj estas komunaj nomoj. Ili estas
skribendaj per minuskloj (pri mll estas alia afero).
>Cxiuj ekzemploj estas jam delonge Esperantigitaj. Cxu vi ne sciis
>tion? Cxu vi ne havas PIV-on?
Teruriga, cxu ne ?
>/Bertilo
Dankon al vi pro la sagxaj vortoj
Marc
> "Molaro" estas speco de dento, kaj en PIV, kaj en "Esperanto-English
> Dictionary". La fizikajxo estas "molo" (mankas cxe Wells). Sed PIV
> havas ankaux la vorton "molara" = "enhavanta po unu molon en litro".
> Cxu tiu A-vorto estas bona mi ne povas jugxi.
"Molo" estas la ^cefvorto, kaj ^ciuj aliaj estu facile deriveblaj el
^gi.
Problemo esti^gas pro la fakto, ke la adjektivo "molara" ne rilatas al
molo, t.e. kvanto de materio, sed al koncentro/eco/iteco/i^go (cetere,
a^ca fu^svorto! Ni nepre bezonas vorton, kiu esprimas la ideon de
"concentration" sendepende de "koncentri").
(Unu)molara solva^jo enhavas unu molon en unu litro: ^cu ^gi estu
"molopa"?
Tiu koncepto estas gravega por kemiisto, sed ^gi ne estas _skriba_
problemo, ^car la simbolo "M" estas ^ciam uzebla. Fakte oni praktike
neniam skribas la vorton anstata^u la simbolon.
Lau` mi, tio estas la plej bona ago.
> Por malambiguigi w/v mi proponis (en la Komputika leksikono)
> nomi W vuo [tio sekvas la polan nomon de la litero; kaj oni
> scias, ke W estas ne nur "duobla vo", sed ankavx "double u";
> kompreneble, mi pli zorgis pli prononceblo ol pri la justo].
> La sekva pasxo estus prononci la liternomon en la vorto, kio
> rezultigus "vuato"n.
PMEG (Plena Manlibro de Esperanta Gramatiko) rekomendas la nomon "vavo"
por la esperante nelitera simbolo "W".
Ke la simbola por "vato" estas nelitera "W" estas neniom probleme ol ke
en la angla, la simbolo por "potassium" estas "K".
"Vavo" estas nomo de hebrea litero, grafike tute malsimila.
Oni ja havas apartajn nomojn por la literoj grekaj --
malgravx ke ilia fonetika valoro esprimeblas per respondaj
literoj latinaj/E-aj.
Sergio.
"Bekerelo" ankavx precize respondas al la rusa transskribo.
Tamen "kv" estus helpa en Eo pro la q en la mallongigo de
la mezur'unuo (se oni lasas la mallongigojn internaciaj).
Sergio.
On 30 Mar 1996, PEJNO Simono wrote:
> Ampere = ampero
cxu "am-pero"? ;-)
> Becquerel = bekverelo
nepre "bekerelo"
> Farad = farado
tro homonima...
> lux = lukso
hm... kiom pri "multluksa lampo"?... ;-)
> mol = molo
"mola solvajxo"?...
> Ohm = omo
cxu mi iu legis "ohmo"? cxu oni trovas gxin neprononcebla?
> Siemens = simenzo
aw "simenso" (aw "ziemenso"...)
> Watt = vato
polemike ankaw "wat(t)o"
> Weber = vebero
ankaw eblus "vebro"
_]||/|[_ (\o_>_/\, -----------------------------------------------<-{@
<<Na~o invejo de quem tem
Anto'nio MARTINS carros, parelhas e montes.
Rua Alfredo Jose' Marques 21 c/v esq. So' invejo de quem bebe
PT-2735 CACE'M +351 (0)1 913 28 23 a a'gua em todas as fontes.>>
-----------------------------------------------------------------------
> >> Nuntempe sciencaj tekstoj en Esperanto estas ege maloftaj <<
>
> Rilate al la kvanto de nesciencaj tekstoj miaopinie en tute normala
> proporcio.
Mi fakte dubas pri tio. Iru al universitata biblioteko kaj vidu, kiom
da sciencaj publikajxoj regule aperas (plejparte neniam legota, sed
tio estas alia afero). Mi ne scias, cxu ekzistas statistikoj, sed
mi ne surprizigxus, se evidentigxus, ke aperas same multaj sciencaj
kiel nesciencaj verkoj.
Por havi la saman situacion en Esperanto, ni verku amase nelegotajn
sciencajn artikolojn. Ek!
<<
Manuelo:
> Ridinde ! La franca nomo "Becquerel" prononcendas /bek'rel/ (La
> apostropho indikas la akcenton). Ne enmetu germancentrisman
> kverelon en gxin !
> BEKRELO !
Intertempe mi konvinkigxis, ke pli bona estas la formo "bekerelo", kiu
estas registrita almenaux en la Sveda-Esperanta vortaro de Vilborg.
>>
Nu konsiderante, ke belgoj prononcas /bek@'rel/, mi konsentus
kompromisi por "bekerelo".
Manvxelo
.
Manvxelo KAMPANJAHXA . . . . 1 613 789 21 11
opini-enketisto . . Otavo (Ontario) Kanadio
tradukisto (an/it/Eo -> fr) . . ah...@freenet.carleton.ca
<<
Manuelo mispasxis:
>> "kelvino" - Japana-Esperanta Vortaro
> Mispasxo. Devas esti 'kelveno'.
Ne ekzistas ia ajn malpermeso de sxajnafiksoj en Esperanto.
Jen kelkaj kutimaj vortoj kun sxajna IN-sufikso: "heroino, urino,
kombino, margarino, masxino, medicino, origino, parafino, rutino,
tamburino, turbino, Berlino, Kalvino".
>>
La Esperanto-radikoj, en kiuj "in" farigxis 'en' estas fakte tiuj,
kiuj en la franca efektive finigxas per "in" (/e~/ avx naza e) kaj
_ne_ per "ine".
"Berlin" kaj "Calvin" devas esti 'Berleno' kaj 'Kalveno', kiel ja jam
la sxulca leksaro listigas ilin.
France ne estas "une kelvine" sed "_un_ kelvin". Do 'kelveno'.
Sxajnas, ke Sxulco ankoravx ne avxdis pri Lordo Kelvena.
<<
Sed ja ekzistas vortoj, cxe kiuj oni evitis sxajnan IN-sufikson uzante
"e" anstataux "i": azeno, delfeno, ermeno, frakseno, jasmeno, plateno,
rosmareno, rubeno, sukceno, tendeno" k.a.
>>
Tiu "oni" estas pleje Zamenhofo.
Mi dirus, ke france ne estas "une kelvine" sed "un kelvin", do
'kelvino'. S`ajnas, ke Schultz au`dis pri Lord Kelvin, same kiel la
plimulto el ni.
> La Esperanto-radikoj, en kiuj "in" farigxis 'en' estas fakte tiuj,
> kiuj en la franca efektive finigxas per "in" (/e~/ avx naza e) kaj
> _ne_ per "ine".
Jes, sed tio ne tauxgas kiel regulo por _novaj_ vortoj. Ni ne dependas de
la franca lingvo!
> "Berlin" kaj "Calvin" devas esti 'Berleno' kaj 'Kalveno', kiel ja jam
> la sxulca leksaro listigas ilin.
"Devas"? Laux kiu regulo? Kaj kio estas "lekso"?
-- Jouko --
Ili ne estas mallongigoj sed simboloj. Kvaza^u bildoj.
> La Esperanto-radikoj, en kiuj "in" farigxis 'en' estas fakte tiuj,
> kiuj en la franca efektive finigxas per "in" (/e~/ avx naza e) kaj
> _ne_ per "ine".
Finfine simpla regulo por konstrui vortojn el Esperanto! Oni simple
lernu la francan kaj sekvu ties prononcon. Genie simpla ideo.
Konrad> In article <4josfa$3...@freenet-news.carleton.ca>
Konrad> ah...@FreeNet.Carleton.CA (Manuel M Campagna) writes:
>> La Esperanto-radikoj, en kiuj "in" farigxis 'en' estas fakte tiuj,
>> kiuj en la franca efektive finigxas per "in" (/e~/ avx naza e) kaj
>> _ne_ per "ine".
Konrad> Finfine simpla regulo por konstrui vortojn el Esperanto! Oni
Konrad> simple lernu la francan kaj sekvu ties prononcon. Genie simpla
Konrad> ideo.
Tamen ne tute ridinda laux mia opinio. Unue ni memoru, ke vortkreado ne
estas cxiutaga afero de jxus komencintaj studantoj de la lingvo kaj tial
ne malfaciligas ilian lingvolernadon. Due Manuxelo interese montris la
regulon, laux kiu oni esperantigis vortojn, kiuj devenas el la _franca_
lingvo. Kaj tre multajn vortojn esperanto ricevas de aux per la franca
lingvo -- ecx la tiel nomatajn internaciajn vortojn.
Do nun mi komprenas, ke la -en- -finajxo neniam estis provo eviti la
konflikton kun la -in- -sufikso, sed Zamenhof simple provis imiti la
prononcon de la -in -finajxo de la franca lingvo. Do se iu volas
enkonduki franclingvajn vortojn en esperanton en la estonteco, sxi aux li
prefere obeu la saman principon (kaj memoru, ke cxi tiu homo kredeble jam
povas paroli la francan lingvon!).
Kompreneble la vortoj "Berlin" kaj "Kelvin" ne devenas el la franca
lingvo do la regulo de Manuxelo ne konvenas al ili.
Marko
Tamen:
GELATEN Gélatine
KAMEN Cheminée
KARABEN Carabine
ERMEN Ermine
PLATEN Platine
ABOMEN Abominer / Abomination
BOBEN Bobine
DOMEN Domino
Kaj cetere:
AZEN Ane
FRAKSEN Frêne
KARPEN Charme
RUBEN Rubis
SUKCEN Ambre
TENDEN Tendon
KURTEN Rideau
VELEN Vellum
LAMEN Lame / Lamelle
MARGXEN Marge
VOLUMEN Volume
Nu jen, la radiko "vav" estas en tre gravaj libroj; kaj ecx sen
tio gxi tute nature prezentigxas kiel nomo de la hebrea litero.
Estas afero de persona gusto, cxu oni aldonu la nominativan
finajxon; mi preferas ne fari senbezonajn esceptojn. Cxiel ajn,
la akuzativo estus "vavon", cxu? Ekz-e "Vi preterlasis vavon".
>Gxis nun oni uzas ankaux por Grekaj literoj nur duone Esperantigitajn
>nomojn: "alfa, beta, gama, delta..." (sen O-finajxoj).
Sed kun a-finajxo. Ili estas adjektivoj uzataj substantive.
Ekz-e, "forigu tiun alfan" (ne: "alfaon"), "la alfaj en la
indicoj" ktp. PAG malimplice asertas tion pri o-mega, e-psila
ktp.
>Povas esti, ke iuj fakuloj gxenigxus de la "kolizio" inter "vavo"
>kaj "vav", sed mi iom dubas. Mi apenaux povas imagi kuntekston, kie
>konfuzo povus estigxi.
Min cxiam gxenas nenecesa homonimio, kaj mi ne komprenas, kial
oni gxin kreu.
>"W" estas suficxe ofte uzata simbolo, kaj aperas
>okazoj mencii la nomon de tiu simbolo. Pri la Hebrea litero oni
>parolas multe malpli ofte en Esperanto.
Alivorte, "vav" estas ne tre fama, cxu? Tiom malpli motivita
estas la ideo uzi gxin por nomi aferon pli konatan.
Mia propono nomi W per vu havas tri avantagxojn:
1) Gxi spegulas fakton historian (la malnova sinonimio V/U,
gxis nun evidenta en F "double ve'" = A "double U"),
W=VV=VU;
2) En la pola lingvo (lingvo nemalgrava por Z kaj por Eo,
lingvo el kiu ni pruntis mal-...) gxi estas uzata
GXUSTE POR LA KONCERNA SIGNIFO;
3) Io sistema aperas en la nomado de neEaj "latinaj" literoj:
Q=kuo, W=vuo.
>Mi mem uzas preskaux cxiam en praktiko la nomon "duobla vo" por
"W",
>cxar nur gxi estas vaste konata, sed mi esperas, ke la oportuna nomo
>"vavo" pli konigxos inter la Esperantistoj.
Mi vidas nenian avantagxon de "vavo" super "vuo". Mi vidas
gxian malavantagxon (homonimion).
Sergio.
Mi fakte dubas pri tio. Iru al universitata biblioteko kaj vidu, kiom da
sciencaj publikajxoj regule aperas (plejparte neniam legota, sed tio
estas alia afero). <<
Nu, fakte sciante nek la unuan statistikon, nek la duan, ni supozeble ne
povos eldiri tre multe pli pri tiu temo. Oni povas nur diveni.
Simono
Kial? Cxu ne temas pri Latinderiva "qu"?
Simono
<<
On 1 Apr 1996, Manuel M Campagna wrote:
> France ne estas "une kelvine" sed "_un_ kelvin". Do 'kelveno'.
> Sxajnas, ke Sxulco ankoravx ne avxdis pri Lordo Kelvena.
Mi dirus, ke france ne estas "une kelvine" sed "un kelvin", do
'kelvino'. S`ajnas, ke Schultz au`dis pri Lord Kelvin, same kiel la
plimulto el ni.
>>
Eble li avxdis pri Lordo Kelvena, sed tiu ne listigitas en la sxulca
leksaro.
Do lavx via regulo ni devas ekdiri ne plu "mateno" sed *matino !
Kaj ne plu "skabeno" sed *skabino (pro la franca "e~chevin").
En Esperanto ni diras 'heroino', 'Lenino' kaj 'Stalino' sed tiel
estas, cxar france estas :
He~roi"ne, Le~nine / Staline
^ ^ ^
Bonvolu ne histeriigxi.
<<
Kompreneble la vortoj "Berlin" kaj "Kelvin" ne devenas el la franca
lingvo do la regulo de Manuxelo ne konvenas al ili.
>>
Mi malkonsentas. La franca lingvo traktis ili malkiel "Ljenin" kaj
"Stalin" sed ja kiel "Calvinus" :
Jean Johannes Jean Johano
Chauvin --> Calvinus --> Calvin --> Kalvena
(F) (L) (F) (E)
Stalin --> Staline --> Stalino
Ljenin --> Le~nine --> Lenino
(R) (F) (E)
Kelvin --> Kelvin --> Kelveno
(A) (F) (E)
Berlin --> Berlin --> Berleno
(G) (F) (E)
KTP
Gxi havas tamen eble unu plian avantagxon. En CO kaj cxe FEL oni
cxiutage aplikas gxin. Estas pro tio, ke mi proponis tiun nomon en mia
vortalfabeto.
Simono
Mi konstatas, ke mi havis kun mia tujtradukoj tre altan traf-"rejsxon".
Se pluraj homoj sendepende produktas samajn tradukojn, la tradukoj estas
evidente gxustaj. Mi persone ne sxatas la proponon "henro". Tiu law mia
lingvosento estu aw "henreo" aw "henrio". "henro" aperas al mi iom tro
konciza.
Simono
Manuxelo> En Artikolo 26799 ma...@tekelec.com (Marko Rauhamaa) lastatempe
Manuxelo> tajpis :
Manuxelo> << Kompreneble la vortoj "Berlin" kaj "Kelvin" ne devenas el la
Manuxelo> franca lingvo do la regulo de Manuxelo ne konvenas al ili.
Manuxelo> >>
Manuxelo> Mi malkonsentas. La franca lingvo traktis ili malkiel "Ljenin"
Manuxelo> kaj "Stalin" sed ja kiel "Calvinus" :
Jes, sed la vortoj "Berlin" kaj "Kelvin" ne alvenis en _esperanton_ el
la franca lingvo. Via regulo "validas" nur al vortoj, kiuj alvenas en
esperanton el aux per la franca lingvo. "Berlino" devenas rekte el la
germana lingvo kaj "kelvino" el la angla lingvo.
Marko
> On 1 Apr 1996, Manuel M Campagna wrote:
> > France ne estas "une kelvine" sed "_un_ kelvin". Do 'kelveno'.
> > Sxajnas, ke Sxulco ankoravx ne avxdis pri Lordo Kelvena.
>=20
> Mi dirus, ke france ne estas "une kelvine" sed "un kelvin", do=20
> 'kelvino'. S`ajnas, ke Schultz au`dis pri Lord Kelvin, same kiel la=20
> plimulto el ni.=20
Mi ne. Pri kio li famas?
/Jens Stengaard Larsen ( =3D je...@cphling.dk )
"Dio benu vin!" - diris la ateisto.
---------------------------------------------------------------------------=
--
Esperanto parolata * English spoken * Deutsch wird gesprochen * Dansk t=E5=
les
---------------------------------------------------------------------------=
--
Cetere, same kiel en la urbnomo "Berno" la "Ber" en "Berlino" devenas de
"Ba"r" - do urso. Berlino estas la "urbo de ursoj". Pro tio urso estas
la emblemo de tiu urbo.
Simono
Tion rakontis al mi Pawlo Perarco de FEL. En mia tiama listo mi proponis
"vovo", sed Pawlo diris, kial ne "vavo", cxar ni fakte jam uzas tiun
formon.
Simono
Evidente ia miksa^jo el lakso kaj kekso.
^Sajne jen bona momento por citi la belan rimportreton verkitan de
Georgo Kama^co:
BANALA RIMPORTRETO
Rikardo ^Sulc, tradukantanto
kun lingvosent' kaj discipleno.
Verkojn sen klara origeno
revekis li en Esperanto.
Formortis ^cia eleganto,
^car ^gin oferis al doktreno
Rikardo ^Sulc, tradukantanto
kun lingvosent' kaj discipleno.
Logiko en enorma kvanto -
jen la doktreno, la desteno.
Estas veninta la kulmeno
de lia lingvovarianto
Rikardo ^Sulc, tradukantanto.
[Fonto: Mi citas nun el "Speciala Cirkulero" 62, a^ugusto 1993, kiu
mem represis el FORUMO 1992/3, sed mi vidis tiun rimportreton, kiu
estis parto de tre bela recenzo pri la libro "Banalaj historioj"
tradukita de ^Sulco, anka^u aliloke, eble en FONTO.]
Edmundo <et...@cam.ac.uk> http://www.cl.cam.ac.uk/users/etg10/
Li estas sciencisto. La unuo de temperaturo (kelvino) nomig`is por li.
Cxu vi prononcas alfa'? Se oni diras Alfa (akcentante la unuan
silabon), se oni pluraligas "alfaj", tiam endas rigardi la
vorton adjektivo -- avx alsxuti ankoravx dekon da esceptoj.
>Nur cxe la formo "epsila", "omikra" kaj "upsila" oni povas ekdubi.
>Ili ne respondas al nacilingvaj formoj. Versxajne gxuste tial oni
>ilin apenaux uzas. Laux mia scio oni preferas la formojn "epsilon",
>"omikron" kaj "upsilon". Tiujn mi rekomendas en PMEG, sed mi tie
>ankaux donas plene Esperantigitajn formojn de la Grekaj literoj:
>"alfo, beto, gamo, delto, epsilono, zeto, eto, teto, joto, kapo,
>lambdo, muo, nuo, ksio, omikrono, pio, roo, sigmo, tauxo, upsilono,
>fio, hxio, psio, omego".
Mi preferas "epsila"n, cxar min cxiam (kaj precipe dum rapida
legado) gxenas neakuzativa vortfina -n. Fojfoje mi devas
relegi la frazon, por konscii, ke "epsilon" ne estas akuzativo.
Estas diversaj formoj de naturismo: "epsilon" blinde (kaj por
Eo maloportune, pro la -n) kopias la eksteran formon; "epsila"
ion memoras pri la interna strukturo de la nomo greka. Tiun
duan mi opinias pli konvena, asimilita.
Mi volonte akceptus ankavx "alfo"n, "beto"n... tamen estas pli
sistema havi la liternomojn unuforme adjektivaj (krom la
unusilabaj nomoj kies radiko finigxas je [duon]vokalo: mu, nu,
ksi, pi, rota, tavx, fi, hxi, psi).
>La nomo "vavo" jam estas delonge kreita, kaj delonge uzata en nia
>lingvo. La nomo "vav" por la Hebrea litero dormetis en la Psalmaro,
>kaj tute ne estas aktive uzata. Se necesas eviti homonimecon, estas
>pli simple elpensi alian nomon de "vav". Oni povas ekzemple fari
>plene Esperantigitajn nomojn por la tuta Hebrea alfabeto. Tiam eble
>"vafo" aux "va
>" estus bona nomo por "vav". Alia alternativo estas
>paroli pri "Hebrea vavo", kiam kolizio povus estigxi. (Kiam fakte?)
Stranga metodo! Ial vi nepre malvolas akcepti formon logikan,
ial vi nepre volas misnomi aferon per fremda nomo, kaj poste,
por "harmoniigi" la tuton, vi ecx pretas misnomi la fremdajxon
per ankoravx unu misnomo!
..
>Cxu "vu" aux "vuo"? Sxajnas, ke vi hezitas.
Nu jes, iomete. Same kiel pri ku/kuo (alvorte, en "kU" mi
vidas la saman kalemburon U/V, QU=KV=KU). Same kiel vi pri
epsilon/epsilono.
>> 1) Gxi spegulas fakton historian (la malnova sinonimio V/U,
>> gxis nun evidenta en F "double ve'" = A "double U"),
>> W=VV=VU;
>
>Duba avantagxo por ordinaraj uzantoj, ankaux duba avantagxo
>por specialistoj.
Jes, iom strecxita; sed neniom pli strecxita ol en la kazo
de (lavx vi, apenavx konata) vavo.
>> 2) En la pola lingvo (lingvo nemalgrava por Z kaj por Eo,
>> lingvo el kiu ni pruntis mal-...) gxi estas uzata
>> GXUSTE POR LA KONCERNA SIGNIFO;
>
>La Pola lingvo certe estas respektinda, sed ne tre grava en
>tiu cxi kunteksto.
Konsiderante ke W oftegas en la pola kaj tute malestas en
la hebrea (en la koncerna grafika formo), gxi estas
senkompare pli grava ol la hebrea vavo.
>> 3) Io sistema aperas en la nomado de neEaj "latinaj" literoj:
>> Q=kuo, W=vuo.
>
>La simileco kun "kuo" estas argumento kontraux "vuo", cxar oni
>povus ilin konfuzi en ekz. telefona literumado.
Per si mem la argumento estus nemalbona, sed cxu vi pretas
tiri el gxi cxiujn konsekvencojn? Ni forjxetu la nomojn de
cxiuj konsonantoj ("ko", "vo" ja estas ne malpli konfuzeblaj),
cxiujn pronomojn (vi, mi, ni, li, si, sxi...). Tro forta
argumento.
.
>La solvo estas elpensi alian nomon por la Hebrea litero.
.
Denove tiu malnatura ideo! Lasu al la judoj la hebrean, kial
kripligi senkulpan nomon?
Sergio.
Nu tiu Kamacxajxo evidente je kelkaj jardoj mistrafas. Kiu posedas la
genian Sxulcan "La muzino", tiu scias tion. Sed la vere alnivelan arton
de Sxulco oni ja obstine bojkotas.
Rilate Kamacxon mi inklinus aldoni - jen formiko alpisas elefanton.
Simono
Do, cxu ankavx MariA? Mariaon?
Tamen mi konsentas, ke kun -o la aferoj irus pli glate. Eble
"epsilo, omikro, omego" ktp efektive estus pli bonaj.
>> Jes, iom strecxita; sed neniom pli strecxita ol en la kazo
>> de (lavx vi, apenavx konata) vavo.
>
>Intertempe aperis atesto, ke oni ja uzadas la nomon "vavo"
>en du gravaj lokoj. "Apenaux konata" ne estas trafa karakterizo.
Cxu vi rimarkis la parentezon? La apenavxan konatecon vi mem
antavxe prezentis kiel argumenton pri la uzeblo de vav.
.
>Jes, sed tamen pli gravas la jam ekzistantaj Esperantaj formoj.
>Se vere necesus forjxeti cxiujn jam ekzistantajn formojn, kaj
>krei tute novan, tiam via "vuo" farigxus grava kandidato.
Kiom firmaj estas la pozicioj de vav=W en Esperanto? Gxin
proponis Waringhien; oni raportis pri gxia uzo cxe FEL kaj
COK. Cxu cxio? Nemulte.
Kio estas kontravx tiu vav=W? La filologia precizo. Ankavx
nemulte, sed probable tio suficxas por kontravxpezi la supre
indikitan.
>>> La solvo estas elpensi alian nomon por la Hebrea litero.
>
>> Denove tiu malnatura ideo! Lasu al la judoj la hebrean, kial
>> kripligi senkulpan nomon?
>
>Vi troigas.
Kion mi troigis?
>Cetere: Kiel vi novas la Araban "vav" en Esperanto? Ankaux
>gxi sxajnas "nature" farigxi "vavo" en Esperanto. Eble vi tiam
>elektas distingi inter "Hebrea vavo" kaj "Araba vavo". Do kial
>ne ankaux "Latina vavo", kvankam ne estas parenceco?
Gxuste cxar ne estas parenceco inter W kaj la sxemidaj vavoj.
Alie kiel vi klarigu, ke A kaj alfa, Do kaj delta, Sxo kaj
"sxin", Q kaj "kof" meritas apartajn nomojn, dum vav (pli
gxuste, W) ial ne?
Sergio.
Bertilo> Marko Rauhamaa skribis:
>>> Kompreneble la vortoj "Berlin" kaj "Kelvin" ne devenas el la franca
>>> lingvo do la regulo de Manuxelo ne konvenas al ili.
Bertilo> Parte Manuelo pravas. La deveno de la vorto ne estas esenca cxi
Bertilo> tie. Manuelo montris, ke Zamenhof ofte permesis al si sxangxi
Bertilo> "in" al "en", gxuste kiam la Franca lingvo uzas la elparolon
Bertilo> "~e". Cxu la vorto estas origine Franca, estas flanka afero.
Mi neniam parolis pri la praorigino de vortoj sed pri ilia tuja origino.
La vortoj "Berlino" kaj "kelvino" devenas tuj el la germana kaj angla
lingvoj. "Magazeno" devenas el la franca lingvo -- se oni origine prenus
gxin el la suoma, gxi farigxus "makasino" (< "makasiini").
Bertilo> Sed interalie la ekzemploj "Berlino" kaj "Kalvino", kiuj estas
Bertilo> Fundamentaj, montras, ke tiu "Franca" regulo simple ne estas
Bertilo> regulo.
"Kalvino" iom surprizas, cxar ja temas pri franclingva nomo, cxu ne? Sed
gxin kredeble klarigas la latina formo "Calvinus".
Marko
<<
KURTEN Rideau
>>
Ne forgesu pri "courtine". Tamen versxajne Z ne sciis pri "courtine"
kaj pensis pri "curtain".
<<
VELEN Vellum
>>
"Ve~lin". "Vellum" estas latina kaj angla.
<<
VOLUMEN Volume
>>
Rekte el la latina.
<<
> Mi dirus, ke france ne estas "une kelvine" sed "un kelvin", do=20
> 'kelvino'. S`ajnas, ke Schultz au`dis pri Lord Kelvin, same kiel
la=20
> plimulto el ni.=20
Mi ne. Pri kio li famas?
>>
Vilhelmo Tompsona, Lordo Kelvena de Largzo, Barono, 1824-1907,
malkovris la Duan Legxon de Termodinamiko kaj inventis sciencajn
instrumentojn. Lia prelego pri la Onda Teorio pri Lumo, kiun li poste
longe poluris, estas klasikajxo. Li, kiel multaj britaj kleruloj,
ripozas en Vestminstra Abatejo.
Lian nomon oni honorigis per minuskligo : kelveno estas unuo de
temperaturo ; atentu : gxi ne estas grado kiel Celsiuso avx
Farenhejto.
PIV ignoras lin kaj la kelvenon. PIV2 ne tiel agu.
1001...@compuserve.com (PEJNO Simono) skribis:
...
>Mi konstatas, ke mi havis kun mia tujtradukoj tre altan traf-"rejsxon".
... ^^^^^^^
Kia vorto estas tio?
Uzindas 'ono' aux 'proporcio'. Mi petas.
(Ankaux 'miaJ tujtradukoj', sed tio ne tiel okulfrapas. Vere, rejsxo!
Ja "Godo"!)
Jiri
<< ...kelveno estas unuo de temperaturo... >>
g`uste, "kelvino"
<<
>>
Formortis ^cia eleganto,
^car ^gin oferis al doktreno
Rikardo ^Sulc, tradukantanto
kun lingvosent' kaj discipleno. <<
Nu tiu Kamacxajxo evidente je kelkaj jardoj mistrafas. Kiu posedas la
genian Sxulcan "La muzino", tiu scias tion. Sed la vere alnivelan
arton de Sxulco oni ja obstine bojkotas.
>>
Cxar mi legis preskavx cxiujn beletrajxojn de Sxulco, mi rajtas
aserti, ke Simono plene pravas. Kiam 'esperanto' recenzis "La
muzino"n, la recenzanto konfesis, ke lia antavxa antavxjugxo
malpermesintis konstati la altan beletristan talenton de Sxulco.
Bedavxrinde ne eblas diri la samon pri la sxulcaj verkoj pri regula
gramatiko, kiuj estas gxiskomate tedaj.
<<
"Magazeno" devenas el la franca lingvo -- se oni origine prenus gxin
el la suoma, gxi farigxus "makasino" (< "makasiini").
>>
'Magazeno' kaj 'magazino' estas pruntitaj el la franca, sed la franca
origine pruntis gxin al la araba "maghzan" (stokejo,
malantavxbutikejo).
Same ekzemple 'paradizo' devenas tra la romanidaj kaj antavxe tra la
latina kaj antavxe tra la antikva helena el la malnovpersa
"paradeisus", tio estas, gxardeno. Kio gravas ?
<<
"Kalvino" iom surprizas, cxar ja temas pri franclingva nomo, cxu ne?
Sed gxin kredeble klarigas la latina formo "Calvinus".
>>
La origina formo estis "Jean Chauvin". Poste li cxe la _jesuitoj_
latinigis gxin en "Johannes Calvinus". La franclingvanoj renomis lin
"Jean Calvin", kaj ankavx li aligxis al tiu nova formo. Johano
Kalveno.
Tio pensigas min pri nova, ege ta^uga propono: W estu "vvo"!
> Tio pensigas min pri nova, ege ta^uga propono: W estu "vvo"!
Kiel mirinda sugesto! Nun povas ni renomigi la Tut-Teran Teksaj`on
(TTT), kaj skribi pri la "VVasta VVarp-VVefto" (WWW)!
"La muzino" mi opinias esti precipa verko de Esperanto kaj samtempe
pledo por multlingceco kaj intergenta komprenigxo.
Aldone gxi estas vere damne bona.
Se mi mem iam kredas esti sukcese kaj genie tradukinta poemon Esperanten
- aw fakte ien ajn - mi bezonas legi nur dek minutojn en "La Muzino" por
ekkoni, ke mi neniam estis kaj neniam estos poeto. Mia tuta muza doto
gxis nun liveris maksimume mizeran kelkon da vere bonaj linioj. De mi
propratakse bonaj estas nur:
Poezie:
"La Strig' kaj la Kato"
"La Korvo kaj la Vulpo"
Proze:
"La duviva kato"
"Tagmeze en Tunizo"
Cxio alia estas sterko. Felicxe mi konscias pri tio.
Simono
Mi fakte iam proponis "vovo", sed rezignis, awdante pri "vavo".
Simono
Vawde jxawde privawis sian lundan vundon hundo per vawoj vere veaj.
Simono
Stefano> On 7 Apr 1996, Edmund Grimley-Evans wrote:
>> Tio pensigas min pri nova, ege ta^uga propono: W estu "vvo"!
Stefano> Kiel mirinda sugesto! Nun povas ni renomigi la Tut-Teran
Stefano> Teksaj`on (TTT), kaj skribi pri la "VVasta VVarp-VVefto" (WWW)!
Via sxerca propono ne estas tiom ridinda. En la sveda kaj suoma lingvoj
"w" estas nur alternativa (arkaika) skribmaniero de "v". Suome oni
eldiras la mallongigojn WC kaj WHO "vee see" kaj "vee hoo oo".
Marko
La lingvistoj bezonas ilin, sen paroli pri la hebrelingvaj
judoj.
(...)
>Jen ideo: Se do interkonsenti, ke la Hebrea kaj Araba literoj havu
>la saman nomon, cxar ili estas parencaj, tiam la nomformo "vauxo"
>prezentas sin kiel tauxgan alternativon (kaj VAUX estas radiko
>tute neuzata).
Nu, lingvistike la okcidentanoj uzis "vavx"on kiel nomon de
tio, kio oriente estis konata kiel "digamo" (litero pragreka).
>Se mi bone komprenis, la Hebrea vauxo elparoligxas
>kiel "v", sed la Araba vauxo kiel "ux". Se mi ne eraras pri la
>faktoj, tiu kompromiso sxajnas oportuna, kaj "vavo" povas dauxre
>esti nur la Latina W, kio signifas, ke neniu bezonos sxangxi sian
>lingvouzon - krom eble vi, Sergio.
Jen kurioza fenomeno, parenca al ambavx civilizoj -- la jida
litero "duobla vavo" ("cvej vovn", Unikode 05F2).
Sergio.
<<
>Jen ideo: Se do interkonsenti, ke la Hebrea kaj Araba literoj havu
>la saman nomon, cxar ili estas parencaj, tiam la nomformo "vauxo"
>prezentas sin kiel tauxgan alternativon (kaj VAUX estas radiko
>tute neuzata).
Nu, lingvistike la okcidentanoj uzis "vavx"on kiel nomon de tio, kio
oriente estis konata kiel "digamo" (litero pragreka).
>>
La germana nomas sian literon vo "vau" /faw/.
>Certe, sed iliaj bezonoj estas malpli akutaj ol la bezonoj de la
>gxenerala lingvanaro. La Hebrelingvaj judoj certe parolas pri siaj
>literoj cxefe en la Hebrea. Parolante kun alilandanoj ili malpli ofte
>bezonas mencii la nomojn de siaj literoj. Ekz. la Germanoj longe
>Esperantumas sen havi nomon de sia litero "duobla so". Mi nomas gxin
>"esceto", sed tiu nomo ne estas ie ajn registrita.
Por ke ili (kaj cxiu kiun interesas la stud'objekto) povu
konvene nomi la aferon, oni ne uzurpu ties nomon por alia
celo.
La nomo "esceto" estas en Pekoteko de R. Eichholz.
>> Jen kurioza fenomeno, parenca al ambavx civilizoj -- la jida
>> litero "duobla vavo" ("cvej vovn", Unikode 05F2).
>
>Mi ne konas tiun literon, sed mi imagas, ke oni povus nomi gxin
>simple "duobla vauxo", cxu ne?
>
>Ke gxi havas lokon en Unikodo, vere montras, kiel kompleta estas tiu
>normo. Kiam ni povos gxin uzi finfine???
Tio estus tre dezirinda. Tamen la normo estas malpli kompleta
ol sxajnas. Jes, gxi entenas multajn skribojn, ecx la Tolkienajn
runojn -- sed la kroatoj rajtus plendi pri la manko de glagolico
(kiun ecx PIV registris!).
Sergio.
^Cu? Mi supozis simile pri la litero A-ringo (å) {\aa} kaj la
svedoj, sed kiam mi demandis al svedaj esperantistoj, ili respondis,
ke kutime oni uzas nur la svedan nomon de la litero.
Kiam temas pri la hebreaj literoj, mi supozas, ke ^ciu, kiu konas
la hebrean alfabeton, scias la hebreajn nomojn de la literoj, do
Esperantaj nomoj por ili ne estus tre utilaj - escepte de literoj
uzataj ekzemple en matematiko de homoj, kiuj ne scias la hebrean.
Do oni simple transskribu la hebreajn nomojn, ^cu ne?
(Nun mi demandas min, kiujn Esperantajn vortojn Sergio volos
forbalai por fari spacon por neologismaj nomoj de rusaj,
kartvelaj, berberaj, ktp literoj!)
|> >Jen ideo: Se do interkonsenti, ke la Hebrea kaj Araba literoj havu
|> >la saman nomon, cxar ili estas parencaj, tiam la nomformo "vauxo"
|> >prezentas sin kiel tauxgan alternativon (kaj VAUX estas radiko
|> >tute neuzata).
Sed mi preferus lerni la hebrean kaj araban nomojn; estus multe
pli utile, ^car mi povus uzi ilin ne nur kun esperantistaj
terminologoj!
Edmundo
--------------------------------------------------------------------
la okupigxo pri la reto mortigas cxiuj seriozan laboro pri la lingvo
-- Pejno Simono
Mi cxiam uzadis la nomon "vwo" ("w" tie cxi estas la esperanta "u"+brakio),
iaspeca mikso de ties valoro angle k.s. ("w") kaj germane, pole k.s. ("v").
Simile, mi elpensis la nomon "juo" por "y", nomo kiu iel montras ties
valoron [y] en multaj lingvoj (kiu farigxas "ju" en aliaj) kaj ties
valoro "j" en la angla k.s.
Fine, por "q" mi kutime uzas la nomon "kvo" kreita analogie al la kutimaj
esperantaj liternomoj law tie plej kutima etimasimiligxo en esperanton.
Kion vi pensas?
_]||/|[_ (\o_>_/\, -----------------------------------------------<-{@
<<Na~o invejo de quem tem
Anto'nio MARTINS carros, parelhas e montes.
Rua Alfredo Jose' Marques 21 c/v esq. So' invejo de quem bebe
PT-2735 CACE'M +351 (0)1 913 28 23 a a'gua em todas as fontes.>>
-----------------------------------------------------------------------
> Mi cxiam uzadis la nomon "vwo" ("w" tie cxi estas la esperanta "u"+brakio),
> iaspeca mikso de ties valoro angle k.s. ("w") kaj germane, pole k.s. ("v").
La litero U` devas c`iam sekvi vokalon, precipe A au` E. Kombinaj`oj
kiel "ku`" estas ne-esperantaj.
> Simile, mi elpensis la nomon "juo" por "y", nomo kiu iel montras ties
> valoron [y] en multaj lingvoj (kiu farigxas "ju" en aliaj) kaj ties
> valoro "j" en la angla k.s.
La nomo "ipsilono" estas sufic`e bona.
> Fine, por "q" mi kutime uzas la nomon "kvo" kreita analogie al la kutimaj
> esperantaj liternomoj law tie plej kutima etimasimiligxo en esperanton.
Tiu nomo min ja plac`as; "kvo" kaj "kuo" estas same bonaj, lau` mi.
> La litero U` devas c`iam sekvi vokalon, precipe A au` E. Kombinaj`oj
> kiel "ku`" estas ne-esperantaj.
kaj germano devas havi blondajn harojn kaj precipe bluajn okulojn.
kombinajhoj kiel rughaj haroj kun verdaj okuloj estas ne-germanaj.
mi ankau volas proponi regulon por esperanto: la litero hh devas chiam
sekvi konsonanton, precipe r au k. kombinajhoj kiel "ahh" au "hhoro"
estas ne-esperantaj.
sebastiano
<<
Kara Sebastiano, la nomita regulo pri la litero kaj sono "uxo" ne
estas inventajxo aux proponajxo de Stefano. Gxi trovigxas en la
Fundamento de Esperanto - ecx ene de la "16 reguloj". Tial gxi havas
_iom_ pli da forto ol cxiu ajn regulo, kiun vi povas elcerbigi.
>>
La granda Z mem perfortis sian propran regulon per la vorto "vxa !",
kiun PIV raportas.
> Kara Sebastiano, la nomita regulo pri la litero kaj sono "uxo" ne
> estas inventajxo aux proponajxo de Stefano. Gxi trovigxas en la
> Fundamento de Esperanto - ecx ene de la "16 reguloj". Tial gxi havas
> _iom_ pli da forto ol cxiu ajn regulo, kiun vi povas elcerbigi.
>
> Kompreneble ekzistas multaj sonkombinoj, kiuj estas ne-Esperantaj.
> Precize meti la limojn ne estas cxiam eble, sed sxajnas klare, ke
> Esperanta vorto ne povas finigxo per ekz. "stskt" kiel eblas en
> la Sveda. Ankaux ne-konvenas en Esperanto la sonkombino "shxr", kiu
> ekzistas en la Nederlanda. Same vorto kiel la Finna "Lahti" kun
> antauxkonsonanta "h" ne sidas bone en nia lingvo.
kara bertilo,
mi ja volonte akceptus, ke vi pravas pri la 16reguleco de la situregulo de
la litero "ux", sed mi tie ne trovis ghin. en la franca versio tute mankas
tiu indiko: ux - ou bref (dans l'allemand "laut"). en la angla skribighis:
ux - u as in "mount" (used in diphtongs). kaj diftongo povas esti
suprenira: uxa au malsuprenira: aux (cetere eblas kvereli ech pri tio,
chu uxa au aux estas diftongoj). en la germana tekstas: ux - kurzes u.
sed en subnoto jenas: u - wie das kurze u in "glauben" (wird nur nach
einem vokal gebraucht). la rusan mi ne kapablas. en la pola versio mankas
chiu indiko pri tio: ux - u (krotkie); kaj en la subnoto netrovighas iu
mencio pri tio.
do sole en la germana kaj limigite ankau en la angla trovighas iu frazo,
el kiu eblas konkludi, ke ux devas situi nur post vokalo. sed tia konkludo
miaopinie misinterpretas la germanan frazon. la germana frazo indikas, ke
ux uzigh_as_ nur post vokalo. tio estas prava por la fundamento. ghi _ne_
ordonas, ke ux uzigh_u_ nur post vokalo. tiu frazo estas priskriba sed
ne preskriba.
pri la dua afero mi havas teorie alian opinion. en la islanda ekzistas la
belega vorto "hrappur". ghi prononcighas "hrahpur" (kun skandinava u). se
mi povas prononci la sonojn h, r, a kaj p, mi do povas prononci
"hrahpur"on. eble ghi estas iom malfacila, do mi ekzercu.
esperanto havas dudek ok "sonojn"; ili estas _libere_ kunmeteblaj. _ne_
ekzistas iuj strangaj reguloj, ordonantaj: jen ux nur rajtas situi post
a au e. ghi en esperanto plej ofte tie situas. sed tiu devenas el la
maniero, kiel esperanto alprenas vortojn el fontlingvoj kaj ne pro
interna "reguleco" de esperanto. (ghi ekz-e skribas "gvineo" sed
"euxropo".)
tamen kompreneble en uzo oni preferu simple prononceblajn kombinojn (ne
kiel en shranko).
oni ne enkonduku tro multe da kromreguloj.
sebastiano
___________________________________________
voka"dobso"d ko cifal: menefe bal pu"ki bal
Bon^sance tiu litero ne ekzistas en Esperanto, do ni estas savitaj!
> >> Kara Sebastiano, la nomita regulo pri la litero kaj sono "uxo" ne
> >> estas inventajxo aux proponajxo de Stefano. Gxi trovigxas en la
> >> Fundamento de Esperanto - ecx ene de la "16 reguloj". Tial gxi havas
> >> _iom_ pli da forto ol cxiu ajn regulo, kiun vi povas elcerbigi.
> > La granda Z mem perfortis sian propran regulon per la vorto "vxa !",
> > kiun PIV raportas.
> Kial iri al neoficialaj ekkrioj, kiam jam la Fundamento enhavas la
> liternomon "uxo"? Gxi estas klara escepto al la regulo pri "ux".
> Sed la krio "uxa!" same kiel la bleko "kuxaks!" ne estas uzeblaj
> kiel argumentoj. Tiaj sonimitoj simple ne estas ordinaraj vortoj.
Kie mi povas trovi la difinon de `ordinara vorto'? ^Cu `ordinara
vorto' simple estas vorto, kiu ne estas escepto al reguloj pri vortoj
en E? Se jes, kiuj estas tiuj reguloj?
> Por ili ne validas iaj ajn reguloj aux principoj. Alia ekzemplo de
> sonimito en PIV estas "sss". Malgraux gxi ordinara Esperanta vorto
> ne povas enhavi tri s-ojn en vico, kaj ne povas konsisti sole el
> konsonantoj.
Ah, ^cu tiu estas alia difino de `ordinara vorto': `ordinara vorto'
ne povas enhavi tri s-ojn en vico, kaj ne povas konsisti sole el
konsonantoj? De kie venas tiu regulo?
> La Fundamenta regulo pri "ux" ne estas nura sximajxo, kiun ni povas
> iel ajn ignori. Gxi estas sisteme obeata en radikokreado. Zamenhof
> elektis la formojn "Vasxington", "vato", "akvo" k.t.p. Tio montras,
> ke li ja celis, ke uxo estu rezervita al postvokala pozicio. La
> liternomo "uxo" ja estas escepto, sed gxi vere estas tute aparta
> vorto.
`Apartaj vortoj'? ^Cu jen alia kategorio de vortoj?
Evidente ne estas esceptoj en E; estas nur apartaj kategorioj...
Kial anstata^u tiom da predikado oni ne simple konfesu, ke ekzistas
^generalaj kaj racie pravigeblaj principoj, kiuj tamen ne ^ciam
estas sekvataj?
Mark
======================================================================
| ri...@hep.phy.cam.ac.uk | Esperanto - lingvo inter-nacia |
| ri...@vxcern.cern.ch | * Mi estas riisto * |
======================================================================
Kaj hebrelingvanoj, gxenerale... (aw cxu cxiuj hebrelingvanoj estas
judoj...?)
Nu fakte tiu limigo ne ecx suficxus. Esperanto havas nur la kombinojn:
aw
ew
La kombinoj "iw", "ow" kaj "uw" ne ekzistas. Ke tio estas tiel, oni
povas ekkoni plej malfrue je la prononco.
"bal-daw-a" (ne "bal-da-wa")
Komparu:
"tu-ja" (ne "tuj-a")
Aldone atentiginde estas, ke la normala transliterado de fremda "w"
estas konate nia "v". Male nia "w" (u~) aplikigxas por fremda "u" post
la vokalo "a" aw "e".
Minimume por mi estas klare, ke nur "aw" kaj "ew" apartenas al Esperanto
- cxu kun, cxu sen Fundamente protokolita regulo.
Simono
> Kaj hebrelingvanoj, gxenerale... (aw cxu cxiuj hebrelingvanoj estas
> judoj...?)
Mi ja studas la hebrean, sed ne estas judo. Multaj kristanoj studas la
hebrean, same kiel la grekan, por ig`i predikistoj kaj sakerdotoj. Iuj,
kiel mi, studas g`in nur c`ar g`i estas interesa lingvo.
En antauxa afisxo, har...@berlin.snafu.de (sebastiano
hartviga) diras:
>
>bertilo tajpis interalie
>
>> Kara Sebastiano, la nomita regulo pri la litero kaj sono "uxo"...
>
>kara bertilo,
>
>mi ja volonte akceptus, ke vi pravas ... sed ...
>
Nu, mi mem inklinemas al la sebastiana kliko c^i-polemike, sed mi afishas
nun demandon al ambaux kaj c`iuj: Kiam vi legas la faman titolon, ^cu vi
legas (silabe) "Ku-me-wa-uxa..." au chu "Ku-meux-au`-a"?
Gxentile,
Liland
liland tajpis interalie:
> Nu, mi mem inklinemas al la sebastiana kliko c^i-polemike, sed mi afishas
> nun demandon al ambaux kaj c`iuj: Kiam vi legas la faman titolon, ^cu vi
> legas (silabe) "Ku-me-wa-uxa..." au chu "Ku-meux-au`-a"?
>
> Gxentile,
>
> Liland
hola <r>
mi legas "ku-me-wa-wa" (sed probable [vershajne {versimile}] tio estas pro
influo de la soraba, kiun nune mi ekshatas, kaj por subteni mian propran
hipotezon.) eble estus pli elegante, legi ghin "ku-meux-aux-a", char tio
aspektas pli france?
cyi-rilate mi ankauy volas rememorigi mian iaman proponon, uzi yn
por montri la gingivalojn, kio syajnas al mi pli tauyga ol uzo de x.
(pro simpleco mi uzas yn ankauy por signi "uy"n kaj "hy"n.)
sebastiano
_________________________
pükor-li volapüki? (ü=u")