Fwd: संजय पराते : नागरिक परिक्रमा

0 views
Skip to first unread message

Sanjay Parate

unread,
Aug 31, 2025, 2:19:22 AMAug 31
to Sanjeev Sinha (J) IBC24, Ravi Kashyap (J) Fatehpur The Lucknow Times, Roshan (J) CG DD NEWS, Mandal News (J) Amravati, Uma Raman/ Vikram Pratap (J) Desh-videsh, Pankaj Shrivastav (J) Delhi Media Vigil, Wasim Ahmad (J) Varanasi India News, Pragativadi (J) Bhuvneshwar, Standard (J), Yasin Dara (J) Surat BTS News, Rasheed Naik (J) Chenab JK News, Anil Anoop (J) Naya Bharat/Samachar Darpan/Abhi Express, Amardeep (J) Mau News Chauraha, Abhishek Tripathi (J) Kanpur Shahar Dayara News, Sheikh Tajim (J) Raigarh, Deshraj Das (J) Basna CG. Bhoomi, Javed Niyazi (J) Hindsat Jagdalpur, ATD News (J), Manish Gautam (J) Katni MP Newscast, Pawan Dubey (J) Pratah India Jagdalpur, Akshay Dubey (J) Dusri Khabar News/Pardaphash/ Outlook Hindi, Shakeel Saifi (J) Garhmukteshwar Janwani, HNP News (J) Delhi, Tabir Husain (J) Rajim Pratidin/Sadhna, Priyanka Soni (J) JK24×7, Dharmendra Agrawal (J) Ghaziabad Tejas News, Shekh Nisar (J) Malkapur Ab Tak, Henesh Mehta (J) Chandigarh Khabarnama, T K Rajalakshmi (J), Sampurna and Bharati (J) Ranchi Rashtriy Sagar, Vijay Yadav (J) Loksatta Jansatta, Kundan Sahu (J) Dhamtari Awaz Bharati, The Quint (J), Azeem Hussain (J) Bhooda Raj., Ramavtar Tiwari (J) Raipur Khabar Chalisa, Mohit Pawar (J) Betul Express, Shruti Jain (J) Ujjain Akshar Vishwa News, Sandeep Pradhan (J), Kamlesh Hira (J) TNT News, News 24 Lite (J) Haryana, Dilshad Ali (J) Raipur News Hunter, Swatantra Mahant (J) Raigarh, Janjgir First News (J), Moh. Azhar Hanfi (J) CNI, Arvind Chaturvedi (J) DNA - Daily News Activist, Swarg Jeet Amit (J), Avneesh Agrawal (J) Haridwar Prayaan, Gokul Soni (J) Raipur Navbharat, Mint (J) Delhi, Tkathir Daily (J), Deependra Shukla (J) Bhatapara NDTV/ Jaago Desh, Ajay Sharma (J) Raipur Expose CG, Arbaz (J) Public Live/Etv, Sindh Times (J), Aditi Majumdar (J) News Analysis, Apna UP. (J), Ashish Sahu (J) Narsinghpur Bolta Shabd/State News 18, Faiz Julaha (J) Kawardha CG News, Ashu Saxena (J) Janaadesh.in, Moh. Irfan (J) Etawah Bharat News Today, Anku Yadav (J) Satna, Rajendra Binjve (J) Bhopal RNEPS, San Agr (J), Sujeet Kumar (J) Raipur Pioneer/IANS, R B Singh (J) Lucknow Aazaad Express, Keshav Nand Shukla (J) Raebareli Exp., Akash Rathore (J) Bharat AtoZ, Devasis Renu Nandi (J) Raipur Current News, Sushil Kothari (J) Rajnandgaon Sabera Sanket, P N Thakar (J) ACAD Channel, Ram Vishwakarma (J) Prayagraj Adarsh Satyankit Khabarein, Seema (J) Patna Pragati India, Shyamji Mishra (J) Star Media News, Ajay Gautam (J) Jaitpur Samachar Nation/ Inquilab Nazar, B.N.YADAV (J) Korba Loksamvad, Anupam Thakur (J) Rajnandgaon CG. Jhalak, Parmarth Awaz (J) Shahjahanpur, Salil Jangde (J) a2z Khabari, SWATANTRA SWAR (J), News Meter (J) Hyderabad, Deepak Pandit (J) Padria UP Khabar Hindi, Beeta Chakraborty (J) BEC36 News Korba, Moh. Shah Azam (J) Shravasti Sandesh Wahak, Abhishek Dixit (J) Shahjahanpur Nation Press TV, Manish Patidar (J) Raipur The News India, Dainik State Samachar (J) Jammu, Navin Sharma (J) Raigarh Navin Kadam, Anisuddin (J) Indore Miraj Bharat, Mudisser Ali (J) Hapur Lokjan Sandesh, Sundip Pauranik (J) IANS, Anita Sahni (J) Raipur Nai Duniya, Umesh Kumar (J) Korba Khas Khabar, Siddharth Solanki (J), Shubham Gupta (J) Durg Dainik Chintak, Anwar Mansoori (J) Patrika, Gautam Sharma (J) Deoriya Jaago News, Ankit Mishra (J) Sagar Atulya Bhaskar, Vishwa Bandhu Sharma (J) Jashpur Ground Zero News, SS Bharat News (J), Suman Shiva (J), Anil Bhadauriya (J) Amethi Mohan Dhara, Srishta News (J), hindikh...@gmail.com, Rameshwar Chouhan (J) Assam The Hill Times, Arvind Singh Bisen (J) Prayag Bharat, Abhi Tak India (J) Kanpur, Satyanarayan Pal (J) Korba Satya Sanwad, Anup Baderiya (J) Baikunthpur Page11, Shoaib Zakariya (J) Raipur News India, Ramesh Shukla (J) Bareilly 𝐓𝐞𝐳 𝐧𝐞𝐰𝐬 𝐢𝐧𝐝𝐢𝐚 𝟐𝟒, Vikash Soni (J) Banki Mongra NA CG. Coin, Samvet Srijan (J), Chambal Times (J), Bharat Rane (J) Raipur Raj Samaksh, Rohit (J) Faridabad Recharge News, Sumit Yadav (J), DD News (J), Divyesh Pandey (J) Valsad Today, Aditya Gupta (J) Ambikapur Bharat Samman, Arvind Singh (J) Bhilai Steel City, Pioneer (J) Raigarh, Shafique Qureshi (J) Bhopal Jhalakte Shabd, Y P Sharma (J) Ambala Khabari Lal, Firoj Ansari (J) Surajpur India News29, Moh. Ismail (J) Delhi Isma Times, Moh. Arif (J) UP News Samay Tak, Jayant Kumar (J) Raigarh, Kuldeep Awasthi (J) Gwalior Bejod Ratna, Saifan Shaikh (J) Solapur MD24 NEWS, Chand Ojha (J) Anupgarh Jyoti News, Izhak Khan (J) Noida Hind ki Zameen, News Ghar Tak (J) Gwalior, Anwar Qureshi (J), State News9 (J), Sushil Agrawal (J) Raipur Chronicle, Sanjay Trivedi (J) Kaushalya Bhoomi, The Hitavada (J) Bhilai, Qarant News (J) Umariya, The Janta Live (J), Shekhar Jha Hindustani (J), Mohsin Shah (J) Danka Maharashtra News, Anurag Saxena (J) Antim Vikalp News, Vimla Vidya Bhaskar (J), Sanjith (J) Deshabhimani, Saleem Ansari (J) Delhi Aaj Tak Live, Amit Kumar (J) Orai Soni News, Ankita Joshi (J) Rajgarh Satta Express, Telegraph India (J) Kolkata, Vijay Urmaliya (J) Anuppur RK Expose, Iqbal Khatri (J) Kukshi Aagaz Chandan, Agri Nation (J) Delhi, Seema Mustafa (J), Durgesh Singh (J) Kawardha Shatabdi Times, Ashok Pawar (J) Sangali Next Generation Media News, Bharat Prime (J), Amal Krishnan (J) Trivendrum Deshabhimani, Subhash Agrawal (J) Korba Tarun Chhattisgarh, Saiyed Usuf Mehmood (J) Vadodara Divya Sandesh, T Vijayan (J) Business Line Hindu, Devendra Bhonde (J) Gavakadchi Batmi, Devdiscourse (J), Jitendra Sahu (J) Raipur CG. Samvad, Yugal Tiwari (J) Etv, Transparent News (E) Delhi, Avinash Nayak (J) CG Sandesh, Murli Bairagi (J) Ujjain Malwa Herald/News Nation81, Javed Mansari (J), Ankit Patel (J) India Exact News, TV14 Bharat (J) UP, Rajendra Sharma (J) Baloda Bazar Rashtra Ki Aawaj, Uday Singh (J) Bilaspur Satyagrah News, Disha Daily (J) Hyderabad, Shubham Bhatnagar (J), Jayprakash Mishra (J) Raipur Swadesh, Amit Kashyap (J) Lucknow Hungama Times, Anil Varma (J) Betul MP Beauro News, Ayodhya Times (J), Ravigari kipati (J) Andhra Prabha, Vijay Shankar Dwivedi (J) Raipur Aber News, Garima Bishnoi (J) Kanpur Swatantra Baat, Sanjay Kimothi (J) Amar Uttarakhand, Ansar Hussain (J) UP Siddhi Sarkar/ Fight Times, Pramod Sharma (J) Delhi Bulletin, S Khan (J) Patna Khabar-e-Janta (Urdu), Sushant/Kiran Ghate (J) Chandrapur Daily Postmortem, Abhishek Pandey (J) Dainik Samvad, Sanjay Dubey (J), Anil Mishra (J) Raipur CG Ujala, Shekh Mubaarak (J) Champa Prithak Chhattisgarh, Virendra Dutt (J) Gairola, Anurag Agrawal (J) Kanpur News India, Vinita Tomar (J) Lucknow Vishwa Vijeta Times, Amit Mishra (J) Bilaspur Wireless News, Ajmal Shah (J) Bahraich TV27 News/Hornbill TV, Deepanker (J) Udhampur Media Plus JKUT, World TV News (J), Kumar Gaurav (J) Ranchi Vishwakarma Hindi Jan, Atul (J) Web Viral, R K Meena (J) Sawai Madhopur VMR Bharat TV, Atul Tiwari (J) UP, Pradeep Kumar (J), Moh. Imran Khan (J) Narayanpur Khabar Khalifa, Arun (J) Varanasi Aj Hindi Daily, M. Ansari (J) Puranpur Dainik Aryavart, Shafi Rahman (J) Express, Soma Sharma (J), Yashwant Singh (J) Noida Bhadas, Dipak Ingale (J) Surat IBPN News, Shiv (J) Raigarh, Dhirendra Sharma (J) Bahraich RkP, S Bakshish (J), Suman Kartik (J) Nai Duniya, Akash Yadav (J) Patna Khabar Express, Puneet Agrawal (J) Raipur Aaj Ka Alaap, Sameer Shukla (J), Q Khan (J) Samastipur Live News, Umesh Chhetri (J) Siliguri Nirpani Times, Vasant Goswami (J) Divyang Sangharsh, SRE News (J) UP, Nazir Khan (J) Badayun Saksham Samachar, Ramjan Khan (J) Bhilai Nai Duniya, Uttam Kumar(J) Delhi Pioneer, Aman Singh (J) TGK TV, The Public World (J), Apurv Jha (J) Raipur The Gazette, Street News (J) Gujrat, Shubhra Nandi (J), Ajay Chouhan (J) Ujjain Ajay Kranti News, Dilip Tripathi (J) Lucknow Naimish Today, Shubh Varma (J) Baat Ki Baat Raipur, Mahender Singh (J) Haryana Apka Reporter, Suvojit Bagchi (J) Kolkata Hindu, Narottam Patel (J) Gujarat Hotline, Shatrughan Singh (J) UP 18News, Rangnath Singh (J) Mumbai Lokmat, Mulukh Maidan News (J) Pune, Avdhesh Sharma (J) UP, Vimlesh Tiwari (J) Raipur Rajdhani Look, Swathi (J), Mukesh Rikhabchand (J) Jodhpur Ahinsa Kranti, Aakash Dwivedi (J) Raipur News India, Sakib Jariwala (J) Surat City Today Daily, Priyanka Kaushal (J) Bharat Express News Channel, Sudhir Pandey (J) Ambikapur Navbharat, Ajay Parihar (J) Chhatarpur Dainik Parihar Garjana, Bittu Markam (J) Bhilai ki Duniya, Santosh Bhagwan (J) Lucknow Lokmitra, Dinesh (J) Barmer Sachchee Khabaren, Gyan (J) Hindustan, Malwa Herald (J) Ujjain, The Shooter News (J), Priyank Goyal (J) Ambikapur Central Chronicle, Habibullah Khan (J) Samachar Today, Parvez Alam (J) Prayagraj Zikra News/CIB India News/P TV, true soldier, Pavitra Bharat (J) Delhi, Patrika (J) Raigarh, Tribune India (J), Kamla (J) Bhopal Hum Samvet, Umakant Bajpeyee (J) Kanpur Swatantra Hit, Hindi Monga Bay (J), Saurabh Gupta (J) Udyog Hakikat, Jeetu Chaube (J) Balaji News Bilaspur, Shailendra Kumar (J) News Nation81, Shivam Tiwari (J) UP Bhaskar Live, Odia News (J), M D Haidar (J) Bihar Live News Update, Brahma Sonkar (J), Anwar Mirza (J) Chandrapur Saptahik Suraksha, Vivek Mishra (J) Mauganj Jan Bharat Sandesh, Vedanta Jha (J) The Akhbar, M M Chandra (J) New World News, Hiren Patel (J) Rajkot BS9 TV, Bolo India (J), Viral in india (J), Alert News (J) Kathua, Santu Farikar (J), Ashish Sharma (J) RIG24 Raigarh/Nation Alert/Yugantar, R K Bhardwaj (J) Mandsour Dainik Kirtiman, Tikeshwar Patel (J) Raipur PTI, Moh. Usman (J) Nainital Devbhumi Samay, Himachal Dastak (J) Shimla, Ajay Bhalla (J) Lucknow Scholar Times, Qutub Ansari (J) Bahraich Bhaskar, Moh. Nasir (J) Kanpur Vishal Pradesh, Anas Ahmad (J) Aaj ka Kanpur, Najam Siddiqui (J) Seohara Abhi Tak, Reporters Collective (J) Delhi, News Plus21 (J), Sarthak Samay (J), Sonu Pandey (J), Radhey (J) Bhopal Navbharat, Youth India Khabar (J) Agra, News Trunk (J) Delhi, Duniya In Dinon (J) Bhopal, Javed Khan (J), Basant Sachdev (J) Samvet Shikhar, Tripura Star News (J) Agartala, Parvez Hashim (J) Kolkata News Tag India, Ajay Dewangan (J) Gariyaband Khabar Ganga/Ajay Ujala, Ramesh Bhatt (J) Bilaspur Bilasa Times, Sudesh Kumar (J) Ranchi Naya India, Shivlal Khute (J) Rajnandgaon SGH24, Shiv Shrivastav Bhilai (J) Shram Bindu, Ashish Sinha (J) Pradesh Khabar, Suresh Yadav (J) KKD News, Ansari Anekon (J) Hind Rashtra, Vikas Soni (J) Namaste Khabar CG, Arvind Awasthi (J) Raipur News Creation, Moh. Inaam Khan (J) Hind Vatan Samachar, Latif (J) News World Odisha, Imran Ali (J) CG Journalist, Kailash Soni (J) Narayanpur Abujhmad Live News, Amar Bhaskar (J), Smart Chhattisgarh (J), Satyarath News (J) Haryana, Jeevan Sahu (J) News National, Anupam Shivhare (J) Bhopal Rajnitik Kranti, Chopal TV (J) Haryana, Pintu Dewangan (J), Shahrukh Khan (J) Sanobar Times, Dileep Kumar (J) Basti Purvanchal Prahari/Nyay ka Prahari, Trilok Kushwaha (J) Ambikapur Rehand Times, Ashok Kaushik (J) Ghaziabad Hind Atma, Santosh Kumar (J) Bhopal Aman Samvad, Anupam Saxena (J) Lucknow Brahmand ki Awaaz News24, Arjun Patidar (J) A Bharat Live, Arun Awasthi (J) Noida Sunhara Sansar, Shubham Agrawal (J) Ahmadabad Janta First, The Hindu (J), Gulrej (J) News National World/Times Today India, Rajkumar Jain (J) Teekamgarh Dainik Saday, Aniruddha Dubey (J) Raipur Misaal News, MD Yusuf (J) Patna MI Channel, Vinesh Thakur (J) Lucknow Vidhan Kesari, Abhishek Tripathi (J) Mohla, Shubham (J) Sarthaq News, Shukla (J) Mandakini Times News, Arun Bhatia (J) Delhi Jagat Kranti, Vipul Rathod (J) Rajkot Perfect Saurashtra News, Ashok Sahu (J) Kawardha CG News Time, Shahnavaz Masani (J) Bharuch Express News, Yuvraj Sule (J) Crime Aala, Aradhana Kathuria (J) Punjab Sahit Screen/Aradhana Times, Sachin Chaturvedi (J) Banda Bundelkhand News, Tarun Chhattisgarh (J), Ashwini Suman (J) Delhi News Wall, Satish Goyal (J) UP Fight Times, Akhilesh Shrivastav (J) Bhilai Karmyogi India News, Abdul Salam Quadri (J) Hyderabad BBC Live India, Shubhankar Pandey (J) Ambikapur Saraguja Samay, Prince Sharma (J) Chhattisgarh Lions, Prakash Padiyar (J) Indore Singham Times, Supriya Rahalkar (J), Zeel Raval (J) Gujarat ZSTV News, Ashwani Garg (J) Majhgawan Sudarshan News, Ashok Pandey (J) Nandgaon Times, Raja Velu (J) Bangalore Labour News, Milind Baywar (J) Indore Mradubhashi, Shahid (J) Agra INA, Ajay Dwivedi (J) Bhopal Bhavtarini/Jagat Gaon, Joshi Gem (J), Ashish Bang (J) Neemuch Mahakal Express, Prashant (J) DB Star, Rahul Upadhyay (J) Lucknow Vishwakarma Varta, Anil Dubey Azad (J) Jaunpur Rashtra Saakshi, M K Shrivastava (J) Sudarshan Samachar, Shivam Singh (J) Social Live News, Global Times (J), Bhupendra Thakur (J) Hal-e-Chhattisgarh, Aman Kesharwani (J) Hindustan/India Today Plus Chayal, Anil Yadav (J) Desh First, Ramesh Thakur (J) Gondwana Swadesh, Jashpur Anchal (J), Dainik Devvrat (J) Azamgarh, Thar Mail (J), Kishor Kumar (J) Jammu National Public, City Page (J), Shrenik Kothari (J) Jhabua Prasaran, AJAY NAMDEV (J) Anuppur Krantidoot/Vayam Bharat, Tushar Kothari (J) Ratlam e-khabar today, Naresh sharma (J) Raigarh Khabardoot, Tridib Bhattacharya (J) Kolkata Sky Bangla, Akhilesh Rai (J) TV9 Bharat, Awaaz India TV (J), Azad Sisodiya (J) Agra, Suresh Mahapatra (J) Bastar Impact Jagdalpur, Naresh Variya (J) Surat Dhabkar, Sanjiv (J) TOI, Umesh Paswan (J) Durg UBC24 News, Gajendra Singh Solanki (J) Bhopal Gram Panchayat Charcha/Dainik Bhaskar, The Star of Bundelkhand (J), Khabar Lazmi (J), Bharat Sahu (J) Chhattisgarh, Aditya Namdeo (J) Bansal News, L B Singh (J) Ghaziabad Jan Sagar Today, Sanju Jain (J) Bemetara C News, Arif Khan (J) Swarajy News, Moh. Nadeem (J) Meerut MTV Live, Wire Hindi (J) Delhi, Ibrahim Khan (J) Jammu Bulletin, Siddharth Varadarajan (J) Wire, Satyendra Upadhyay (J) Siddharth Nagar Voice of Sameeksha Today, Mohammed Aslam (J) Raipur Dynamic Express, Nasim Khan (J), Kanchan Jwala Kundan (J) Haribhoomi, Sohail Rizvi (J) Central India News (CIN), Shashank Sharma (J) Raipur Sahitya Academy/Samachar Pacheesa, Nilesh Malviya (J) Ujjain, Divendra Singh (J) Gaon Connection UP, Debyandu Mridha (J) DM India News/P News, Sanoti Meera (J) CG Mitan, Shiv Kumar (J) Lucknow 4TV, Shiril Das (J) Chhattisgarh Lions, Yogendra Thakur (J) Dantewada Pappu/Nai Duniya, Bablu Khan (J) Fatehpur Sunhara Sansar/Lakshy News/ Khabar Pravah
प्रकाशनार्थ*

*नागरिक परिक्रमा*
*(संजय पराते की राजनैतिक टिप्पणियां)*

*1. जस्टिस नागरत्ना की असहमति पर गौर करना जरूरी*
 
सुप्रीम कोर्ट कॉलेजियम ने सोमवार को बॉम्बे उच्च न्यायालय के मुख्य न्यायाधीश आलोक अराधे और पटना उच्च न्यायालय के मुख्य न्यायाधीश विपुल एम. पंचोली को शीर्ष न्यायालय में पदोन्नत करने की सिफारिश की है।कॉलेजियम ने न्यायाधीश पंचोली को पदोन्नत करने की सिफारिश 4-1 के बहुमत से की है। कॉलेजियम में पांच सदस्य है : भारत के मुख्य न्यायाधीश भूषण आर गवई और न्यायमूर्ति सूर्यकांत, विक्रम नाथ, जेके माहेश्वरी और बी वी नागरत्ना। जस्टिस नागरत्ना ने पंचोली के नाम का विरोध किया है। न्यायमूर्ति पंचोली की नियुक्ति पर अपनी कड़ी असहमति दर्ज करते हुए उन्होंने कहा है कि पंचोली की नियुक्ति न केवल न्याय प्रशासन के लिए “प्रतिकूल” होगी, बल्कि कॉलेजियम प्रणाली की विश्वसनीयता को भी खतरे में डालेगी। 

हमारे देश में सुप्रीम कोर्ट में न्यायाधीशों की नियुक्ति कॉलेजियम प्रणाली के जरिए होती है। यह सामान्य सिद्धांत है कि कोई भी निर्णय यदि सर्वसम्मति से नहीं हो सकता, तो फिर बहुमत से हो। लेकिन इस सिद्धांत का पालन "कॉलेजियम प्रणाली की विश्वसनीयता को खतरे में डालकर" करना कितना उचित होगा? न्यायमूर्ति नागरत्ना की असहमति से यह सवाल बहुत महत्वपूर्ण हो जाता है।

न्यायमूर्ति नागरत्ना ने असहमति के जो बिंदु उठाए हैं, वे बहुत महत्वपूर्ण हैं। न्यायमूर्ति पंचोली की पदोन्नति का विचार सबसे पहले मई में सामने आया था और उनके सहित कॉलेजियम के दो सदस्यों ने अपनी आपत्तियाँ व्यक्त की थीं। इन आपत्तियों के मद्देनजर पंचोली का प्रस्ताव रद्द कर दिया गया था। फिर तीन माह में ऐसा क्या हुआ कि फिर यही नाम सामने आ गया?

पंचोली गुजरात से आते हैं। यह सामान्य सिद्धांत है कि सुप्रीम कोर्ट में विभिन्न उच्च न्यायालयों के न्यायाधीशों का प्रतिनिधित्व सुनिश्चित किया जाना चाहिए। आज सुप्रीम कोर्ट में कई राज्यों के उच्च न्यायालयों के न्यायाधीशों का प्रतिनिधित्व नहीं है, जबकि गुजरात का प्रतिनिधित्व दो न्यायाधीश कर रहे हैं। ऐसे में फिर से गुजरात को ही सुप्रीम कोर्ट में प्रतिनिधित्व देने से संतुलन बिगड़ेगा, जबकि अखिल भारतीय वरिष्ठता क्रम में पंचोली का स्थान 57वां है।

न्यायमूर्ति बी.वी. नागरत्ना ने न्यायमूर्ति पंचोली की गुजरात उच्च न्यायालय से पटना उच्च न्यायालय में उनके स्थानांतरण को भी "असामान्य" बताया है और कहा है कि यह निर्णय सर्वसम्मति से लिया गया था। यह "असामान्य" क्या था, इसे जानने के लिए न्यायमूर्ति नागरत्ना ने कॉलेजियम से आग्रह किया है कि 2023 के स्थानांतरण से संबंधित गोपनीय कार्यवृत्त मंगवाए जाएँ और उनका अवलोकन किया जाए। स्पष्ट है कि 'गोपनीयता' के कारणों से वे इस असामान्य को सार्वजनिक नहीं कर रही है। लेकिन इससे साफ संकेत मिलता है कि यह "असामान्य" किसी भी रूप में सामान्य नहीं है और यह एक न्यायाधीश के रूप में उनकी कार्यप्रणाली, आचार व्यवहार और चरित्र से जुड़ता है, जो एक न्यायाधीश के रूप में उनकी खामियों की ओर भी इंगित करता है। इसीलिए अपनी असहमति व्यक्त करते हुए उन्होंने यह भी कहा है कि यदि जस्टिस पंचोली की नियुक्ति होती है, तो वे अक्टूबर 2031 से मई 2033 तक चीफ जस्टिस के रूप में कार्यरत हो सकते हैं, जो उनके अनुसार संस्थान (न्यायपालिका) के हित में नहीं होगा।

जस्टिस नागरत्ना की न्यायिक निष्पक्षता निर्विवाद और काबिले तारीफ है। इसीलिए उनकी असहमति पर गौर करना जरूरी है। मोदी राज में जिस तरह से संवैधानिक संस्थाओं की स्वायत्तता पर हमले हो रहे हैं और उनकी स्वतंत्रता का क्षरण हो रहा है, इन परिस्थितियों में सुप्रीम कोर्ट पर ही देश की आम जनता का भरोसा बचा हुआ है। आज जब संघी गिरोह और उसके प्रतिनिधि के रूप में सत्ता में बैठी भाजपा द्वारा संविधान और उसके मूल्यों पर तीखे हमले हो रहे हैं, संविधान के संरक्षक और व्याख्याकार के रूप में, संविधान बचाने की लड़ाई में, सुप्रीम कोर्ट की भूमिका बहुत महत्वपूर्ण हो जाती है और पूरे देश की आशा सुप्रीम कोर्ट पर ही टिक जाती है। सुप्रीम कोर्ट के ढहने के बाद इस बाबा साहेब आंबेडकर की अगुआई में बने इस देश के संविधान को भी ढहने से कोई नहीं बचा सकता। इसलिए यदि पंचोली में ऐसा कुछ "असामान्य" है, जिसके चलते तीन माह पहले कॉलेजियम ने सुप्रीम कोर्ट में उनकी नियुक्ति के विचार को खारिज कर दिया था, तो उनकी नियुक्ति को तब तक वैध नहीं माना जा सकता, जब तक कि पंचोली अपनी "असामान्यता" की स्थिति से बाहर नहीं आ जाएं। इसलिए तीन माह बाद ही उनकी खारिजी को दरकिनार करके उन्हें सुप्रीम कोर्ट में नियुक्त करने के फैसले को, बहुमत से ही सही, हरी झंडी देना 'पर्दे के पीछे बहुत कुछ चल रहे' होने का संदेह तो जरूर पैदा करता है। इस संदेह से तो यही सहज निष्कर्ष निकाला जा सकता है कि 57 लोगों की वरिष्ठता को दरकिनार कर की जा रही इस नियुक्ति का आधार योग्यता तो हो नहीं सकती, इसलिए यह नियुक्ति राजनैतिक है। यदि ऐसा है, तो हमारे देश का संविधान और न्यायपालिका का भविष्य खतरे में है।
**********

*2. केरल में भाजपा का खाता खोलने का सच*

केरल राज्य का इतिहास है कि इस राज्य की विधानसभा पर बारी-बारी से कांग्रेस के नेतृत्व वाली यूडीएफ़ और माकपा के नेतृत्व वाली वाम मोर्चा ने कब्जा किया है। पिछला विधानसभा चुनाव ही इसका अपवाद है, जब माकपा के मोर्चे ने लगातार दूसरी बार विजय प्राप्त की है। इसी प्रकार, लोकसभा चुनाव की सीटों का बंटवारा भी दोनों मोर्चों के बीच ही हुआ है। इसलिए यह माना जा सकता है कि केरल राज्य कांग्रेस और माकपा का गढ़ है। इनके बीच किसी तीसरे दल की उपस्थिति की कल्पना भी नहीं की जा सकती।

लेकिन आश्चर्यजनक ढंग से वर्ष 2024 के लोकसभा चुनावों में केरल के त्रिशूर लोकसभा सीट पर भाजपा के प्रत्याशी सुरेश गोपी ने विजय प्राप्त की थी। वर्ष 2019 के लोकसभा चुनाव में इस सीट पर भाजपा तीसरे स्थान पर थी। त्रिशूर लोकसभा क्षेत्र को माकपा का गढ़ माना जाता है। इसलिए इस लोकसभा क्षेत्र से भाजपा की विजय को गोदी मीडिया द्वारा माकपा के गढ़ में भाजपा के सेंध के रूप में प्रचारित किया गया। उल्लेखनीय है कि इस लोकसभा चुनाव के दौरान ही माकपा की त्रिशूर जिला समिति के बैंक खाते को चुनाव आयोग द्वारा ब्लॉक कर दिया गया था। तब माकपा ने आरोप लगाया था कि भाजपा को जीताने के लिए ही चुनाव आयोग ने यह काम किया है, ताकि चुनाव प्रचार के लिए माकपा अपनी धनराशि का उपयोग न कर सके। 

लेकिन राहुल गांधी द्वारा लोकसभा चुनाव के दौरान दक्षिण भारत के एक विधानसभा के अध्ययन के बाद वोट चोरी के जो प्रामाणिक आरोप चुनाव आयोग पर लगाए गए हैं, उसके बाद देश भर की मतदाता सूचियों के अध्ययन से जो चीजें निकलकर सामने आ रही हैं, वे आश्चर्यजनक है और इस बात की पुष्टि कर रहे है कि वोट चोरी का यह पैटर्न पूरे देश में अपनाया गया है। 'द न्यूज मिनट' ने भी त्रिशूर लोकसभा सीट का अध्ययन किया है। इसने रिपोर्ट से पता चलता है कि माकपा के बैंक खातों को ब्लॉक करने के साथ ही यहां भी फर्जी वोटिंग का यही पैटर्न अपनाया गया था।

'द न्यूज़ मिनट' की पड़ताल में यह बात सामने आई है कि यहाँ पांच साल में 1.46 लाख मतदाता जोड़े गये और 2019 की चुनाव में तीसरे नंबर पर रहने वाले सुरेश गोपी को जितवाया गया। बीजेपी के नेताओं के कथित रिश्तेदार और खाली बिल्डिंग के पते पर लोगों के मतदाता कार्ड बनाये गये। कमाल की बात यह है कि जिन लोगों को जोड़ा गया, उनमें से 99% लोग अब त्रिशूर में नहीं रहते। सुरेश गोपी के ड्राइवर अजय कुमार के पते पर ही दर्जनों वोट पड़े, जिनका कोई रिकार्ड अब नहीं है। इसी तरह हजारों वोट बीजेपी नेताओं, कार्यकर्ताओं के घर से पड़े, जिनका कोई रिकार्ड ढूढ़ने से नहीं मिल रहा है।

सुरेश गोपी के रूप में भाजपा की विजय को चिन्हित करने के लिए अब उन्हें केंद्र सरकार में मंत्री बना दिया गया है। तो यह है, केरल में संघीयों के खाता खोलने का सच। लगता है कि अब किसी भी सीट की छानबीन कर ली जाएं, भाजपा की जीत में ऐसे ही फर्जीवाड़े उजागर होंगे। यह फर्जीवाड़ा भाजपा की जीत को अवैध बना देता है। भाजपा भले ही तीन-साढ़े तीन साल और सत्ता में रह लें, आम जनता की नजरों में अब उसका ऊपर चढ़ना मुश्किल है। वोट चोर, गद्दी छोड़ का विपक्ष का नारा एक मजबूत अर्थ ग्रहण करता जा रहा है।

*(लेखक अखिल भारतीय किसान सभा से संबद्ध छत्तीसगढ़ किसान सभा के उपाध्यक्ष हैं। संपर्क : 94242-31650)*
Reply all
Reply to author
Forward
0 new messages