خمیازه و علت مسری بودن آن
Mansour Rezaei
خميازه YAWN,GAPE
خميازه Yawn,Gape
خميازه يا دهن دره يا فاژه يك فرآيند عمدتاً غيرارادي است كه شامل باز كردن دهان و تنفس عميق است.
تقريباً تمامي حيوانات( تمام مهره داران) به دلايل مختلف عمل خميازه كشيدن را انجام ميدهند؛پنگوئن ها عمدتاً پيش از جفت گيري، خوك ها براي ابراز خشم و يا مارها براي باز كردن پيش از حد فك خود هنگامي كه طعمه بزرگ باشد خميازه ميكشند. حتي ماهي ها و پرندگان و لاك پشت و كروكوديل نيز خميازه ميكشند.
انسان نه تنها از كودكي بلكه از دوران جنيني خود ( انتهاي سه ماهه اول ) شروع به خميازه كشيدن ميكند.در انسان خميازه معمولاً با خواب آلودگي و خستگي و يا بي حوصلگي همراه است. البته دليل اصلي خميازه كشيدن همچنان نامشخص است ولي برخي آنرا راهي براي خنك كردن مغز خوانده اند!
چرا وقتي خسته هستيم بيشتر خميازه ميكشيم؟
امروزه دانشمندان بر اين باورند كه خميازه همانند يك سيستم خنك كننده براي مغز ميباشد. خميازه كشيدن باعث:
🔺افزايش اكسيژن رساني به شش ها
🔺افزايش ضربان قلب
🔺افزايش جريان خون
🔺افزايش اكسيژن رساني به مغز
كه اين موارد باعث كاهش دماي مغز ميشوند.خستگي مفرط و محروميت از خواب باعث افزايش دماي مغز ميشوند كه اين دليلي براي افزايش خميازه در هنگام خستگي است.همانطور كه در ابتدا گفته شد خميازه عملي است غيرارادي كه در تمام مهره داران مشترك است اما سرايت خميازه فقط در انسان و برخي از حيوانات مثل شامپانزه، ميمون Macaques ، ميمون Baboons، و در مواردي در سگ ها ديده شده است.
در انسان نيز بعد از ٤سالگي سرايت خميازه رخ ميدهد.
براي توضيح علت اين سرايت دو فرضيه مطرح است:
١-فرضيه فيزيولوژيكي
٢-فرضيه مرتبط با جامعه شناسي
فرضيه اول: زماني كه شما كار و عمل بخصوصي را انجام ميدهيد و نيز افراد ديگر همان كار و عمل را انجام ميدهند و شما نظاره گر هستيد گروهي از نورون هاي خاصي در مغز شما فعال ميشود كه نورون هاي آينه اي ( Mirror Neurons ) نام دارند كه همانند آينه رفتارهاي ديگري را كپي ميكنند.
سيستم نورون هاي آينه اي به ما اين امكان را ميدهد كه با مشاهده ديگران ياد بگيريم، مقاصد آنها را بفهميم ، علائم صورت ديگري را تقليد و بازتاب كنيم و بطور خودكار و ناخودآگاه آنها را درك كنيم و “همدلي” نماييم. همانطور كه يك خنده سبب خنده ديگري ميشود و يا با ديدن خميازه ديگري خميازه ميكشيم.نورون هاي آينه اي در برخورد با فعاليتي كه در انسان ديگري مشاهده شود فعال شده و باعث ايجاد نوعي درك احساسي و مفهومي از عملكرد فرد ديگر ميشوند.وقتي ما ميبينيم و يا ميشنويم كه شخصي عمل معيني را انجام ميدهد، همان بخش هاي مغزمان هنگامي كه ما همان عمل را انجام داده ايم، فعال ميشود.در واقع لازم نيست كه در مورد اعمال ديگران فكر كنيم و مورد تجزيه و تحليل قرار دهيم، بلكه توسط نورون هاي آينه اي از طريق شبيه سازي كردن آنچه آنها انجام ميدهند در همان نواحي مغز خودمان اعمال آنها را درك ميكنيم.همانطور كه شنيدن، ديدن و يا فكر كردن به خميازه، خميازه مياورد.
فرضيه دوم: Empathy همدلي
دانشمندان برين باورند كه سرايت خميازه مرتبط است با همدلي! كساني كه رابطه ژنتيكي و اجتماعي باهم دارند، دوستان و آشنايان، اعضاي يك خانواده و حتي سگ خانواده در پاسخ به خميازه همديگر واكنش بيشتري نشان ميدهند.
طبق اين فرضيه رابطه هاي مستقيمي از نوع شخصيت رواني افراد با تاثير پذيري از خميازه ديگران، نشان داده شد:
افرادي كه داراي شخصيت رواني ضداجتماعي هستند بسيار كمتر تحت تاثير زنجيره انتقال خميازه قرار ميگيرند
افرادي كه خصلت هايي مانند خودسربودن، نترس بودن، جمع گريز بودن، مداخله جو بودن در خود دارند كمتر با مشاهده خميازه ديگران آنرا تكرار ميكنند
همچنين در بيماراني كه اختلال در تعامل اجتماعي دارند مثل اوتيسم، اسكيزوفرني سرايت خميازه بسيار به ندرت اتفاق مي افتد.
مطالعات صورت گرفته نشان ميدهد ضعيف بودن همدلي بين افراد با نقص در عملكرد نورون هاي آينه اي مرتبط بوده است.
منبعپیک_دارویی_نوین
