अयस् - स्वारः

[विश्वासो वासुकिजः (Vishvas Vasuki)]

अ॒याश्चा॒ग्नेऽस्य॑नभिश॒स्तीश्च॑ स॒त्यमि॑त्त्वम॒या अ॑सि ।  

अय॑सा॒ मन॑सा धृ॒तो॑ऽयसा॑ ह॒व्यमू॑हिषे॒ऽया नो॑ धेहि भेष॒जम् ॥ (५)

इत्यत्र सन्देहः। 

अय॑सा इति चेत्, कथम् अग्रे ऽयसा॑?

अन्यत्र - 

त्वम॑ग्ने अ॒यासि॑ ।   
अ॒या सन् मन॑सा हि॒तः ।  
अ॒या सन् ह॒व्यम् ऊ॑हिषे ।  
अ॒या नो॑ धेहि भेष॒जम् ।

भट्टभास्करः - छान्दसस्सवर्णदीर्घः इणो ऽसुन्-प्रत्ययः । भक्तानामेतव्यः भक्तान्वा प्रत्येता अया।

इण् + असुँन् → 
ए  असुँन् → अयस् 



ऋग्वेदे तु 
अयसे
अय॑से
1 57 3 d, 4 21_(317) 7 d

इति वर्तते। 
तत्र अयसे ।' अय गतौ' इत्यस्मात् भावे असुन् ॥ इति सायणः। 

अय् + असुँन् → अयस्

एवं समानप्रत्यये सति धातुभेदेन स्वरभेदः
(तास्य् अनुदात्तेन्-ङिद्-अद्-उपदेशाल् ल-सार्वधातुकम् अनुदात्तम् अहन्विङोः इत्यनेनानुदत्तत्वे प्रत्ययस्य)

?

--

--
Vishvas /विश्वासः