Türküm!Doğruyum!Çalışkanım!

[Rênas BOTAN]

Yıllardır ilkokullarda her sabah tekrarlanan “Türküm, doğruyum,
çalışkanım” andının kaldırılması ya da çağdaşlaştırılması gerektiğini
düşünen 42 öğretmen, hapis istemiyle hâkim karşısına çıkıyor

Eğitim-Bir-Sen Şanlıurfa Şubesi, geçen yıl Doğu ve Güneydoğu’daki
şubelerin katıldığı bir Bölge İstişare Toplantısı düzenledi. 1-2
Aralık 2007’de düzenlenen toplantının sonunda açıklanan bildirgede,
bazı önerilere yer verildi. Öğrenci andının da değerlendirildiği
bildirgede, “İlköğretim okullarında okutulan öğrenci andı yeniden
gözden geçirilmeli, etnik farklılıklar ve evrensel değerler dikkate
alınarak yeniden dizayn edilmelidir” dendi.
Bildirgede, yerel dil ve lehçelerin seçmeli olarak okutulması,
ideolojik eğitimden demokratik eğitime geçilmesi, öğrencilere kılık
kıyafet serbestisi getirilmesi, başörtüsü yasağının kaldırılması gibi
öneriler de yer aldı.

KANUNA UYMAMAYA TEŞVİK • Toplantının ardından bir vatandaş, bildirge
hakkında suç duyurusunda bulundu. Suç duyurusunu değerlendiren
Şanlıurfa Cumhuriyet Başsavcılığı, bildirgede imzası bulunan
öğretmenler hakkında soruşturma başlattı. Başsavcılık, soruşturma
sonunda, Eğitim-Bir- Sen’in Şanlıurfa, Bitlis, Mardin, Adıyaman,
Elazığ, Batman, Hakkari, Bingöl, Diyarbakır ve Van Şube yöneticisi 42
öğretmen hakkında dava açılmasını kararlaştırdı.
İddianamede, öğretmenlerin andın değiştirilmesi, farklı dilde eğitim
verilmesi ve başörtüsü yasağının kaldırılması talepleri “halkı
kanunlara uymamaya tahrik suçu” olarak yorumlandı. Öğretmenlerin Türk
Ceza Yasası’nın 217. maddesi uyarınca altı aydan iki yıla kadar hapis
cezası ile cezalandırılmasını öngören iddianamede, bildirgenin basına
yansımış olması nedeniyle öğretmenlere verilen cezanın arttırılması da
isteniyor.

ABD’DE MAHKEMELİK OLMUŞTU • ABD’nin Kaliforniya eyaletinde ateist bir
babanın açtığı davaya bakan San Francisco İstinaf Mahkemesi, öğrenci
andında geçen ‘Tanrının emrindeki millet’ sözünün, ‘dinsel inanca’
atıfta bulunduğuna, bu yüzden kilise ile devlet işlerinin ayrılmasını
öngören anayasaya aykırı olduğuna karar vermişti. Öğrenci andı,
Amerika’nın keşfinin 400’üncü yıldönümü dolayısıyla 1892’de Baptist
rahip Francis Bellamy tarafından yazılmış, “Allah’ın emrindeki millet”
sözü ise 1954’te İke Einsenhower’ın başkanlığı döneminde anda
eklenmişti.

“MAKBUL VATANDAŞ”, BASKICI “ANDIMIZ” • “İlkokul çocuklarında Atatürk
algısı” konulu yüksek lisans tezini “Sevgili Atatürkçüğüm” adıyla
yayımlayan İstanbul Bilgi Üniversitesi’nden Esra Elmas, “Andımız”
hakkında şunları söyledi: “Resmî söylemin kurguladığı “makbul
vatandaş”ın bütün bileşenleri var bu andda. Türk olmak ya da kendini
Türk olarak tanımlamak konusundaki güçlü vurgu, Türk milletinin
varlığının bireyin varlığından daha önemli olması ve tüm bu
bileşenlerin Atatürk’e referansla çocuğa öğretiliyor olması...
Öncelikle bu, hiyerarşik olarak çocuğun dezavantajlı olduğu bir
iletişim biçimi. İkincisi, farklı kültürlerin yaşadığı bir coğrafyada
tek bir etnik kimliği öne çıkaran, milliyetçilik dozu yüksek bir
uygulama. Bu ritüeli, okulda çocuğun tükettiği fiziksel ve zihinsel
yapıyla birlikte ele alacak olursak, kısaca özgür bir birey olma
potansiyelinin daha ilkokulda doğrudan sınırlandırıldığı söylenebilir.
Baskıcı ritüeller bireyler için hakiki bir anlam yaratmaktan ziyade
içi boşaltılmış semboller ve ezberlenmiş refleksler yaratmaktan öteye
gidemiyor.”

75 YILLIK ANT İKİ KEZ DEĞİŞTİ • İlkokullarda her sabah okutulan ant,
eski Milli Eğitim bakanlarından Reşit Galip tarafından yazıldı. 1932
yılında bakanlık görevine getirilen ve bir yıl bu görevi sürdüren
Reşit Galip, 23 Nisan 1933’te Çankaya Köşkü’nde Atatürk’ü ziyaretinde,
“Sabah çocuklara bir şey söylemek istedim o anda bu ant çıktı.
Çocuklara armağanım olsun” diyerek, metni kendisine sundu.
Milli Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu da 10 Mayıs 1933’te 101
sayılı kararı ile öğrenci andını uygulamaya koydu. Bu karara göre,
öğrenciler andı her gün tekrar edeceklerdi.

1972’DE İLK DEĞİŞİKLİK • Metin, 1972 yılında değiştirildi. 29 Ağustos
1972 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan İlkokullar Yönetmeliği’nde
andda yer alan “budunumu” kelimesi “milletimi” olarak değiştirilirken,
“Türküm, doğruyum, çalışkanım” diye başlayan cümle ile en sonda yer
alan “Ne mutlu Türküm diyene” cümlesi eklendi.

1997’DE İKİNCİ DEĞİŞİKLİK • “Andımız” 1997 yılında ikinci kez
değiştirildi. Milli Eğitim Bakanlığı İlköğretim Kurumları
Yönetmeliği’nin 10. maddesi ile yeniden düzenlenen ant son halini
aldı.


Taraf