ఆసియా మొదటి మహిళా ట్రెయిన్ డ్రైవర్ భారతీయ రైల్వే మహిళా సాధికారతకు చిహ్నం,• రాష్ట్రీయ మహిళా ఆయోగ్ అవార్డీ- శ్రీమతి సురేఖ యాదవ్

0 views
Skip to first unread message

gabbita prasad

unread,
Nov 25, 2025, 6:30:34 AMNov 25
to sahiti...@googlegroups.com, Andukuri Sastry, Krishna, S. R. S. Sastri, mrvs murthy, GITANJALI MURTHY

ఆసియా మొదటి మహిళా ట్రెయిన్ డ్రైవర్ భారతీయ రైల్వే మహిళా సాధికారతకు చిహ్నం,• రాష్ట్రీయ మహిళా ఆయోగ్ అవార్డీ- శ్రీమతి సురేఖ యాదవ్ 

సురేఖ యాదవ్ (జననం సెప్టెంబరు 2, 1965) భారత రైల్వేలో ట్రైన్  డ్రైవర్. ఆసియా మొత్తం మీద మొట్టమొదటి మహిళా ట్రైన్ డ్రైవర్  సురేఖ. 1988లో ట్రైన్ డ్రైవర్ అయిన ఆమె, సెంట్రల్ రైల్వేలో ఏప్రిల్ 2000లో అప్పటి రైల్వే మంత్రిగా ఉన్న మమతా బెనర్జీ నాలుగు మెట్రో  నగరాల్లో మొదటిసారిగా ప్రవేశపెట్టిన మొదటి లేడీస్ స్పెషల్ రైలును నడిపారు ఆమె.[1][2] 8 మార్చి 2011న జరిగిన అంతర్జాతీయ మహిళా  దినోత్సవం సందర్భంగా ఆమె పూణె నుండి ఛత్రపతి శివాజీ టర్మినల్  వరకూ నడిచే డెక్కన్ క్వీన్ ట్రైన్ ను నడిపారు. ఈ ప్రయాణం ఆమె కెరీర్ లో ప్రత్యేకమైనదిగా నిలిచింది. ఎందుకంటే ఈ దారి చాలా అందంగా ఉన్నా, కఠినమైనది కావడమే. ఈ ట్రైన్ నడిపిన మొట్టమొదటి ఆసియా  మహిళా ట్రైన్ డ్రైవర్ సురేఖ కావడం విశేషం.

ఇదంతా నాణేనికి ఒక వైపు కథ మాత్రమే. ఇక నాణేనికి రెండవ వైపు కత ఏమిటో పరిశీలిద్దాం.వాస్తవానికి రైల్వే అధికారులు కేవలం అంతర్జాతీయ మహిళా దినోత్సవం పురస్కరించుకుని ప్రతీ సంవత్సరం ఇలాంటి ఇలాంటివి కేవలం విస్తృత ప్రచారం కోసం మాత్రమే చేస్తారు.నిజానికి మహిళా లోకో పైలట్లను వారు నిర్వహించవలసిన ప్రాథమిక రన్నింగ్ డ్యూటీలలో కాకుండా నాన్-రన్నింగ్ డ్యూటీలో అంటే కార్యాలయంలలో(ఆఫీస్ డ్యూటీ) వారి సేవలు వినియోగించుకొంటంన్నారు. అసలు విషయం ఏమిటంటే రైల్వే బోర్డు లోకో పైలట్ ఉద్యోగాలకి మహిళా అభ్యర్థులు అనర్హులుగా సమ్మతిని తెలపమని డి.వో.పి.టి.ని అభ్యర్థిం చింది. వారు అభ్యర్థనను తిరస్కరించారు. [3][4] ఈ సందర్భంగా ముంబై మేయర్ శ్రద్ధా జాదవ్ ఆమెను అభినందించారు. నిజానికి ఈ ప్రతిష్టాత్మకమైన రైలు నడపడం ఆమె కల. ఈ రైలు నడిపేందుకు  ముంబై-పూణె రైల్వే ప్రవాసీ సంఘ్ ఆమెను ప్రోత్సహించారు.[5]

1988లో సురేఖా యాదవ్ ఆసియాలోనే మొట్టమొదటి మహిళా లోకోమోటివ్ పైలట్ అయ్యారు, పురుషాధిక్య రంగంలో అడ్డంకులను బద్దలు కొట్టారు. ఆమె ప్రయాణం భారతదేశం అంతటా మహిళలు STEM మరియు సాంకేతిక పాత్రలలో కెరీర్‌లను కొనసాగించడానికి ప్రేరణనిస్తూనే ఉంది.

1988లో సురేఖా యాదవ్ ఒక లోకోమోటివ్ డ్రైవర్ క్యాబిన్‌లోకి అడుగుపెట్టినప్పుడు, ఆమె కొత్త ఉద్యోగం ప్రారంభించడమే కాదు, ఇప్పటివరకు ఏ మహిళను కూడా లోపలికి అనుమతించని తలుపును పగలగొట్టింది. రైల్వే క్యాబిన్‌లను "స్త్రీకి చోటు లేదు" అని చూసిన సమయంలో, ఆమె ఆసియాలో మొట్టమొదటి మహిళా లోకోమోటివ్ పైలట్ అయ్యారు, రైళ్లను మాత్రమే కాకుండా ఇంజనీరింగ్ మరియు ప్రజా సేవలో మహిళల పట్ల మొత్తం దేశం యొక్క అవగాహనను నడిపించారు.

స్టీల్ సీలింగ్‌ను బద్దలు కొట్టడం

మహారాష్ట్రలోని సతారాలో జన్మించిన సురేఖ రైల్వేలకు సంబంధించిన రోడ్‌మ్యాప్‌తో పెరగలేదు. ఆమె ఎలక్ట్రికల్ ఇంజనీరింగ్ చదివింది, వృత్తి విద్యా కోర్సులలో రాణించింది మరియు యంత్రాలతో పనిచేయాలనే కోరికతోనే రైల్వేలకు దరఖాస్తు చేసుకుంది. అసిస్టెంట్ డ్రైవర్‌గా ఆమె ఎంపిక భారత రైల్వే చరిత్రను తిరిగి రాస్తుందని ఆమెకు తెలియదు.

ప్రారంభ జీవితం

సురేఖ 1965 సెప్టెంబర్ 2న మహారాష్ట్రలోని సతారాలో సోనాబాయి మరియు రామచంద్ర భోసలే దంపతులకు జన్మించారు. ఆమె తండ్రి స్వర్గీయ రామచంద్ర భోసలే ఒక రైతు; ఆమె అతని ఐదుగురు పిల్లలలో పెద్దది. ఆమె ప్రాథమిక విద్యను సతారాలోని సెయింట్ పాల్ కాన్వెంట్ హైస్కూల్లో పూర్తి చేశారు. పాఠశాల విద్య పూర్తయిన తర్వాత, ఆమె వృత్తి శిక్షణ కోసం అడ్మిషన్ పొంది, పశ్చిమ మహారాష్ట్రలోని సతారా జిల్లాలోని కరాడ్‌లోని ప్రభుత్వ పాలిటెక్నిక్ నుండి ఎలక్ట్రికల్ ఇంజనీరింగ్‌లో డిప్లొమా చదివింది  ఆమె గణితంలో బ్యాచిలర్ ఆఫ్ సైన్స్ (B.Sc.) మరియు టీచర్‌గా బ్యాచిలర్ ఆఫ్ ఎడ్యుకేషన్ (B.Ed.) పట్టా పొందేందుకు తన కళాశాల చదువును కొనసాగించాలనుకుంది, కానీ భారతీయ రైల్వేలలో ఉద్యోగ అవకాశం ఆమె తదుపరి చదువులకు ముగింపు పలికింది.

వృత్తి జీవితం

సురేఖ భోసలేను 1987లో ముంబైలోని రైల్వే రిక్రూట్‌మెంట్ బోర్డు ఇంటర్వ్యూ చేసింది. ఆమె ఎంపికై 1986లో కళ్యాణ్ ట్రైనింగ్ స్కూల్‌లో ట్రైనీ అసిస్టెంట్ డ్రైవర్‌గా సెంట్రల్ రైల్వేలో చేరింది, అక్కడ ఆమె ఆరు నెలలు శిక్షణ పొందింది] 1989లో ఆమె రెగ్యులర్ అసిస్టెంట్ డ్రైవర్ అయ్యారు. ఆమె పైలట్ చేసిన మొదటి స్థానిక గూడ్స్ రైలు L-50 నంబర్, ఇది వాడి బందర్ మరియు కళ్యాణ్ మధ్య నడుస్తుంది, రైలు ఇంజిన్, సిగ్నల్స్ మరియు సంబంధిత అన్ని పనులను తనిఖీ చేసే పనిని ఆమెకు అప్పగించినప్పుడు. ]ఆ తర్వాత ఆమెను 1996లో గూడ్స్ రైలు డ్రైవర్‌గా నియమించారు. 1998లో, ఆమె పూర్తి స్థాయి గూడ్స్ రైలు డ్రైవర్ అయ్యారు. 2010లో, ఆమె పశ్చిమ ఘాట్ రైల్వే లైన్‌లో ఘాట్ డ్రైవర్ అయ్యారు.ఆమె ఆసియాలో డెక్కన్ క్వీన్‌ను పైలట్ చేసిన మొట్టమొదటి మోటార్ ఉమెన్. పశ్చిమ కనుమలలోని ఘాట్ (కొండ) విభాగంలో “ఘాట్ లోకో”ను నడపడం కోసం, పశ్చిమ మహారాష్ట్ర కొండలను దాటే జంట ఇంజిన్ల ప్యాసింజర్ రైళ్లను నడపడానికి ఆమె ప్రత్యేక శిక్షణ పొందింది. "నేను ఏకైక మహిళ కాబట్టి, నేను దానిని చేయగలనా లేదా అని వారు ఆసక్తిగా ఉన్నారు" అని ఆమె చెప్పింది. అసిస్టెంట్ డ్రైవర్‌గా, ఆమె షంటర్‌లను నడిపింది.2000 సంవత్సరంలో ఆమెకు మోటార్-ఉమెన్ గా పదోన్నతి లభించింది. ఈ హోదాలో ఆమె రైలులో మోటార్‌మ్యాన్ క్యాబిన్‌లో కూర్చోవడం అందరి దృష్టిని ఆకర్షించింది మరియు ఆమె ఆటోగ్రాఫ్ కోసం అభిమానులు ఉన్నారు. మే 2011లో, ఆమెకు ఎక్స్‌ప్రెస్ మెయిల్ డ్రైవర్‌గా పదోన్నతి లభించింది. ఆమె ప్రస్తుతం కళ్యాణ్‌లోని డ్రైవర్స్ ట్రైనింగ్ సెంటర్ (DTC)లో సీనియర్ ఇన్‌స్ట్రక్టర్‌గా బోధిస్తోంది.

సురేఖా భోసలే ఇండియన్ రైల్వేస్‌లో చేరినప్పుడు, భారతదేశంలో రైల్వే రైలు నడిపిన మొదటి మహిళ తాను అని ఆమె గ్రహించింది, అప్పటి వరకు ఇది పూర్తిగా పురుషుల కోట. ఇతర మహిళలు ఆమె నుండి ప్రేరణ పొందారు మరియు 2011 నాటికి సబర్బన్ రైళ్లు మరియు గూడ్స్ రైళ్లను నడుపుతున్న 50 మంది మహిళా లోకోమోటివ్ డ్రైవర్లు, అలాగే షంటర్లు లేదా అసిస్టెంట్ డ్రైవర్లుగా కూడా ఉన్నారు. ముంబైలో రైలు డ్రైవర్‌గా కెరీర్‌ను కొనసాగించినందుకు, ఆమె కుటుంబం, స్నేహితులు మరియు సహోద్యోగుల నుండి తనకు పూర్తి మద్దతు లభించిందని మరియు ఒక మహిళగా ఎటువంటి వివక్షను అనుభవించలేదని ఆమె చెప్పింది. ఆమె పూర్తి మనస్సుతో రైళ్లను సురక్షితంగా నడపడానికి అంకితభావంతో ఉంది, ఎందుకంటే యాంత్రిక సమస్యలు, గొలుసు లాగడం, రాస్తా రోకోలు (భారతదేశంలో రైళ్లను ఆపడానికి లేదా రోడ్లను బ్లాక్ చేయడానికి నిరసన రూపం) మరియు ప్రజలు లేదా జంతువులు అకస్మాత్తుగా ట్రాక్ దాటడం వంటి ప్రమాదాలు ఎదురవుతాయి, వీటికి సరైన ఆలోచన, సత్వర మరియు త్వరిత చర్య అవసరం.  ఆమెకు రైలు ప్రమాదాల రికార్డు లేదు.  ఆమె ఇప్పటివరకు స్థానిక సబర్బన్ రైళ్లు, జంట ఇంజిన్లతో కూడిన ఘాట్ రైళ్లు (పశ్చిమ ఘాట్‌లోని కొండ విభాగం రైలు), గూడ్స్ మరియు మెయిల్ ఎక్స్‌ప్రెస్ రైళ్లు వంటి అనేక రకాల రైళ్లను నడిపింది.  మరియు ఆమె రోజుకు పది గంటలు పనిచేస్తుంది.  ఆమె ఆశయం సుదూర ప్యాసింజర్ రైలును నడపడం. ఆమె ఈవ్-టీజింగ్‌ను అరికట్టే కార్యకలాపాలలో కూడా పాల్గొంది.

1991లో, యాదవ్ హమ్ భీ కిసిసే కుమ్ నహీ (మనం ఎవరికీ తీసిపోము) అనే టెలివిజన్ సీరియల్‌లో నటించారు. మహిళా రైలు డ్రైవర్‌గా ఆమె పోషించిన పాత్రకు ఆమె అనేక సంస్థల నుండి ప్రశంసలు అందుకుంది.

2021లో, అంతర్జాతీయ మహిళా దినోత్సవాన్ని జరుపుకోవడానికి ఆమె పూర్తిగా మహిళా సిబ్బందితో ముంబై నుండి లక్నోకు ప్రత్యేక రైలును నడిపారు.

సోమవారం, 13 మార్చి 2023న, సెమీ-హై-స్పీడ్ వందే భారత్ ఎక్స్‌ప్రెస్ రైలును నడిపిన మొదటి మహిళ ఆమె; ఆమె సోలాపూర్ నుండి ఛత్రపతి శివాజీ టెర్మినస్ వరకు 455 కిలోమీటర్ల దూరం ప్రయాణించింది.

మంగళవారం, 14 మార్చి 2023న, సురేఖ వందే భారత్‌లో CSMT నుండి సోలాపూర్‌కు ప్రయాణించారు.

ఆదివారం, 26 మార్చి 2023న, ప్రధానమంత్రి నరేంద్ర మోదీ తన 99వ మన్ కీ బాత్ ఎపిసోడ్‌లో సురేఖా యాదవ్ గురించి ప్రస్తావించారు, మేక్ ఇన్ ఇండియా వందే భారత్ ట్రైన్ 18ని నడిపిన ప్రథమ మహిళగా, ఆమె సుదీర్ఘ సేవలో ప్రతి ఇతర విభాగంలోనూ మొదటి స్థానంలో నిలిచినందుకు ఆమెను అభినందిస్తున్నారు.

గురువారం, 18 సెప్టెంబర్ 2025న, యాదవ్ ఇగత్పురి నుండి రాజధాని ఎక్స్‌ప్రెస్ (22222, హజ్రత్ నిజాముద్దీన్–CSMT)ను పైలట్ చేసిన తర్వాత, ఆమె చివరి అసైన్‌మెంట్‌లలో ఒకటైన CSMT రైల్వే స్టేషన్ ఆవరణలో వీడ్కోలు కార్యక్రమం మరియు భోజనం జరిగింది. (రిఫరెన్స్: టైమ్స్ ఆఫ్ ఇండియా, తేదీ: 20 సెప్టెంబర్ 2025).

సెప్టెంబర్ 18వ తేదీ సాయంత్రం 07.34 గంటలకు, సెంట్రల్ రైల్వే తన అధికారిక ట్విట్టర్ ఖాతా నుండి "ఆసియాలో తొలి మహిళా రైలు డ్రైవర్ శ్రీమతి సురేఖా యాదవ్ 36 సంవత్సరాల అద్భుతమైన సేవ తర్వాత సెప్టెంబర్ 30న పదవీ విరమణ చేస్తారు. నిజమైన మార్గదర్శకురాలిగా, ఆమె అడ్డంకులను ఛేదించి, లెక్కలేనన్ని మహిళలకు స్ఫూర్తినిచ్చింది మరియు ఏ కల కూడా అందుకోలేనిది కాదని నిరూపించింది. ఆమె ప్రయాణం ఎప్పటికీ భారతీయ రైల్వేలలో మహిళా సాధికారతకు చిహ్నంగా ఉంటుంది" అని పోస్ట్ చేసింది.

అయితే, శుక్రవారం, 19 సెప్టెంబర్ 2025న, మొదటి మహిళా లోకో పైలట్‌ను అభినందించింది సెంట్రల్ రైల్వే మరియు దాని సిబ్బంది మాత్రమే కాదు. మహీంద్రా గ్రూప్ చైర్మన్ ఆనంద్ మహీంద్రా తన ఎక్స్ (గతంలో ట్విట్టర్) ద్వారా యాదవ్ "ఒక మార్గదర్శకురాలిగా ఉన్నందుకు" అభినందించారు. ఆయన ట్వీట్ "ఒక మార్గదర్శకురాలిగా ఉన్నందుకు అభినందనలు, సురేఖా జీ. మరియు ప్రజలకు సేవ చేసిన సుదీర్ఘ కెరీర్ తర్వాత మీ పదవీ విరమణకు నా శుభాకాంక్షలు. ఈరోజు మాకు గుర్తు చేసినందుకు ధన్యవాదాలు, మీ వంటి దిగ్గజ మార్పు సృష్టికర్తలు జరుపుకోవాలి మరియు మీ సహకారాలను ఎప్పటికీ మరచిపోకూడదు" అని మహీంద్రా తన అధికారిక ఎక్స్ హ్యాండిల్‌లో మధ్యాహ్నం 02.43 గంటలకు రాశారు. (రిఫరెన్స్: హిందూస్తాన్ టైమ్స్)

మంగళవారం, 30 సెప్టెంబర్ 2025న, ఆమె 36+ సంవత్సరాల సుదీర్ఘ సేవా జీవితం తర్వాత 60 సంవత్సరాల వయసులో పదవీ విరమణ చేయనున్నారు.

వ్యక్తిగత జీవితం

ఆమె 1990లో మహారాష్ట్ర ప్రభుత్వంలో పోలీస్ ఇన్‌స్పెక్టర్‌గా పనిచేస్తున్న శంకర్ యాదవ్‌ను [16] వివాహం చేసుకుంది. వారికి ఇద్దరు కుమారులు ఉన్నారు.

అవార్డులు అందుకున్నారు

• జిజౌ పురస్కార్ (1998)

• మహిళా సాధకుల అవార్డు (2001) (సింహాలచే)

• రాష్ట్రీయ మహిళా ఆయోగ్, ఢిల్లీ (2001)

• లోక్‌మత్ సఖి మంచ్ (2002)

• S.B.I. ప్లాటినం జూబ్లీ సంవత్సర వేడుకలు (2003-2004)

• సహ్యాద్రి హిర్కానీ అవార్డు (2004)

• ప్రేరణ పురస్కార్ (2005)[17]

• G.M. అవార్డు (2011)

• మహిళా సాధకుల అవార్డు (2011) (సెంట్రల్ రైల్వేచే)

• RWCC 2013 సంవత్సరపు ఉత్తమ మహిళా అవార్డు. 5 ఏప్రిల్ 2013న భారతీయ రైల్వేలలో ప్రథమ మహిళ లోకోపైలట్‌కు

• భారతీయ రైల్వేలలో ప్రథమ మహిళ లోకోపైలట్‌కు GM అవార్డు. ఏప్రిల్ 2

శ్రీ ఎస్. ఆర్ .ఎస్ .శాస్త్రి గారికి కృతజ్ఞతలతో

మీ- గబ్బిట దుర్గా ప్రసాద్ -25-11-25-ఉయ్యూరు .


--






Gabbita Durga Prasad
Rtd. head Master   Sivalayam Street
Vuyyuru  521165  Krishan District
Andhra Pradesh
India
Cell :     9989066375
             8520805566
Land Line : 08676-232797


1.jpg
s2.jpg
s6.jpg
s7.jpg
s5.jpg
Reply all
Reply to author
Forward
0 new messages