|
Kıyamet ve mevt-i
dünya ve hayat-ı âhiret hakkındadır
Şu Maksadın dört
esası ve bir mukaddime-i temsiliyesi
vardır.
MUKADDİME
Nasıl ki, bir saray veya bir şehir
hakkında biri dâvâ etse, “Şu saray veya şehir, tahrip edilip yeniden
muhkem bir surette bina ve tamir edilecektir”; elbette, onun dâvâsına
karşı altı sual terettüp eder.
Birincisi: Niçin tahrip edilecek?
Sebep ve muktazi var mıdır? Eğer, “Evet, var” diye ispat
etti.
İkincisi, şöyle bir sual gelir ki: “Bunu tahrip edip,
tamir edecek usta muktedir midir? Yapabilir mi?” Eğer, “Evet, yapabilir”
diye ispat etti.
Üçüncüsü, şöyle bir sual gelir ki: “Tahribi
mümkün müdür? Hem, sonra tahrip edilecek midir?” Eğer “Evet” diye imkân-ı
tahribi, hem vukuunu ispat etse; iki sual daha ona varid olur ki:
“Acaba şu acip saray veya şehrin yeniden tamiri mümkün müdür? Mümkün
olsa, acaba tamir edilecek midir?” Eğer “Evet” diye bunları da ispat etse,
o vakit bu meselenin hiçbir cihette, hiçbir köşesinde bir delik, bir
menfez kalmaz ki, şek ve şüphe ve vesvese girebilsin.
İşte, şu temsil
gibi; dünya sarayının, şu kâinat şehrinin tahrip ve tamiri için muktazi
var. Fâil ve ustası muktedir; tahribi mümkün ve vaki olacak, tamiri mümkün
ve vaki olacaktır. İşte şu meseleler Birinci Esastan sonra ispat
edilecektir.
|
Lügatler :
abes : boşuna, faydasız
acip : hayret
verici, şaşırtıcı
âlem-i berzah : kabir âlemi
bâki :
devamlı, kalıcı
bekà-i ruh : ruhun ölümsüzlüğü,
devamlılığı
beyan : açıklama
bina etme : yapma,
üzerine kurma
cihet : yön, taraf
dâvâ :
iddia
delâlet : delil olma, işaret etme
fâil : işi
yapan, özne
hayat-ı âhiret : âhiret hayatı, öldükten sonraki
hayat
imkân-ı tahrip : yıkma, yok etme imkânı
kâinat :
evren, yaratılmış herşey
kat’î : kesin
katiyen :
kesinlikle
kıyamet : dünyanın sonu, varlığın bozulup
dağılması
maksat : kastedilen şey, gaye
melâike :
melekler
menfez : delik
mevt-i dünya : dünyanın
ölümü
muhkem : sağlam
mukaddime : başlangıç,
giriş
mukaddime-i temsiliye : temsilden oluşan
giriş
muktazi : gerekçe
muktedir : gücü yeten, iktidar
sahibi
ruhanî : maddî yapısı olmayan ruh âlemine ait
varlık
suret : şekil, biçim
şek :
şüphe
tahrip : yıkma, harap etme
temsil : kıyaslama
tarzında benzetme, analoji
terettüp : ortaya
çıkma
vaki : olmuş, meydana gelmiş
varid olmak :
gelmek, ulaşmak
vesvese : kuruntu, tereddüt
vuku :
meydana gelme
vücut : varlık |
