Arangkada of Leo Lastimosa for June 2, 2012

[Leo Lastimosa]

Abuso sa wage boards


Panahon nang sublion sa Kongreso ang managlahing suholan sa nagkalainlaing rehiyon.  Panahon nang susihon sa mga kongresista ug mga senador ang dakong kadaot nga namugna sa ilang gitukod nga regional wage boards.  Panahon nang tul-iron ang dakong kasaypanan nga nahimo sa pagbuak-buak sa gahom pagtakda sa minimum nga suholan.
Sa pagsugod sa wage boards sa pag-iyahay pagtakda sa managlahing suholan, gipakaingon natong kasamtangan lang ang kalainan.  Kay gipaabot ang Kongreso nga mosubli matag karon ug unya ug motakda og mas makiangayong nasudnong suholan.  Apan human sa kataposang legislated wage increase niadtong 1989, napamatud-an nga ang Kongreso nangiyugpos lang sa pagpatuyang sa mga sakop sa wage boards sa ilang gibati.

-o0o-

Ang kataposang uminto sa suholan nga gimando sa Kongreso nahitabo atol pa sa pamunoan ni anhing presidente Cory Aquino.  Sa kinatibuk-an sa mga pamunoan nilang Fidel Ramos, Joseph Estrada ug Gloria Arroyo, wa na gyod manginlabot ang Kongreso sa suholan.  Duha ka tuig human nakalingkod sa Malakanyang, si Presidente Noynoy Aquino wa mopakita og timaan nga motamod sa kabilin sa iyang inahan.
Labing makahulagway sa eskandalo sa 13 ka tuig nga pagpabaya sa Kongreso mao ang higanteng kang-a sa suholan sa mga rehiyon.  Pananglitan, P456 na sa Metro Manila apan P305 ra sa Central Visayas.  Panahon nang duklon sa Kongreso ang wage boards nga dakong bakak nga P151 nay kalainan sa inadlawng cost of living sa mga rehiyon.

-o0o-

Tungod sa paglingiw-lingiw sa Kongreso, gipakaingon sa mga sakop sa wage boards nga independente silang republika.  Kay pulos man mga tinudlo sa presidente sa Republika sa Pilipinas, inabagan sa ka-feeling hawod, nagtuong mahimo bisan unsay ilang gusto, apil nang pag-imbento og ilang kaugalingong mga numero.
Mao nga samtang naglumbaay na og saka ang presyo sa lana ug inadlawng palaliton, plitehan sa mga sakyanan sa yuta, dagat ug hangin, matrikula sa mga eskuylahan, bayranan sa tubig ug kuryente ug ubang batakang gastohan, mayoriya sa mga sakop sa wage boards nangugat gihapon nga way sukaranan ang pag-usbaw sa suholan.

-o0o-

Dungan sa pagsubli sa Kongreso sa mga pakauwaw sa wage boards, angayng hukman kon ipadayon pa ba o papason na lang.  Mahimong sundon ang sistema sa Estados Unidos ug ubang kanasuran, nga may gitakda nga nasudnong minimum nga suholan ug ang mga estado makatakda og ilang kaugalingong mas taas nga lokal nga suholan.
Kon ipabilin mang wage boards, angayng papason sa Kongreso ang inhustisya sa botasyon.  Tagduha ang representante sa labor ug management, apan ang NEDA ug DTI kanunayng modapig sa mga negosyante.  Ang NEDA ug DTI angayng hukasan sa gahom pagbotar ug himuon na lang resource persons.  Ang direktor sa DOLE, ang tsirman sa wage board, maoy mobuak kon magtabla ang boto sa labor ug management.  [30]  leo_la...@abs-cbn.com