Ενδιαφέρον άρθρο... ένα σωρό ασαφή επιχειρήματα από διάφορες πλευρές που
οδηγούν το συγγραφέα σε αδιέξοδο και στο υποκειμενικό συμπέρασμα οτι
"εγώ ακούω Τρίτο ήχο άρα είναι Τρίτος ήχος"! Νομίζω οτι το θέμα αξίζει
μια πιό σαφή απάντηση αν και όντως αυτό δεν είναι εύκολο λόγω των
αντικρουόμενων απόψεων (και εκτελέσεων). Δες και συζήτηση στα Αγγλικά
στο byzantinechant φόρουμ πρίν από καιρό. Παρατηρήσεις:
- Η φθορά μπαίνει και σε "στιχηραρικά" (πολυέλαιοι/δοξολογίες) και σε
παπαδικά μέλη (χερουβικά κ.τ.λ.)
- Ο Τρίτος ήχος όταν τριφωνεί και τετραφωνεί (όπως στα ανωτέρω μέλη)
ακούγεται διαστηματικά "σαν Πλάγιος του Τετάρτου" ανεξάρτητα από τις
διαφορετικές μελωδίες που μπορεί κάποιες φορές να διαχωρίζουν τους δύο
ήχους.
- Ο Πλάγιος του Τετάρτου όταν διφωνεί και όταν παρθεί σε ψηλή βάση
(τρίφωνος) ακούγεται σαν Τρίτος (π.χ. Παρακλητικός κανόνας)
- Η θέση της διφωνίας ΚΕ (στον Τρίτο) και του ΒΟΥ (στον Πλ. Τέταρτο)
είναι ρευστή ανάλογα με τη μελωδική γραμμή (έλξεις) οπότε θέσεις Τρίτου
(12-12) και Πλ Τετάρτου (12-10) συνήθως εναλλάσονται στο ίδιο μάθημα.
- Η παραλλαγή από το ΝΗ είναι πιό έυκολη από αυτήν από το ΓΑ σε κάποιες
περιπρτώσεις (ή για κάποιους ανθρώπους)
- Τα μέλη αυτά κάποτε έχουν μεγαλύτερη έκταση (όχι πάντα όμως) και η
φθορά όντως μπορεί να υποδυκνύει χαμηλή βάση.
- Τα μέλη αυτά συχνά καταλήγουν α/εντελώς στο ΔΙ (ΠΑ) που είναι
χαρακτηριστικό του Πλαγίου Τετάρτου.
- Τα μέλη αυτά ακούγονται "σωστά" είτε κάποιος τα πεί θεωρώντας τα Πλ.
Τέταρτο είτε σαν Τρίτο (λόγω της προφορικής παράδοσης θα εκτελέσει τα
σωστά διαστήματα ανάλογα με τη θέση).
- Και οι δύο ήχοι έχουν συχνά το ΔΙ (ΠΑ) υψωμένο κατά τι όταν η μελωδία
δε στέκεται σε αυτό.
Τα παραπάνω δικαιολογούν κατά τη γνώμη μου και την ασάφεια που επικρατεί
στους θεωρητικούς για το συγκεκριμένο θέμα. Όσο για την πράξη δεν έχει
μεγάλη διαφορά, όπως και να τα πεί κανείς. Ευτυχώς έχουμε ακούσματα από
Πατριαρχικούς και μπορούμε να τους μιμηθούμε εάν υπάρχουν θεωρητικές
αμφιβολίες.
Δημήτρης
- Η φθορά μπαίνει και σε "στιχηραρικά" (πολυέλαιοι/δοξολογίες) και σε παπαδικά μέλη (χερουβικά κ.τ.λ.)
- Ο Τρίτος ήχος όταν τριφωνεί και τετραφωνεί (όπως στα ανωτέρω μέλη) ακούγεται διαστηματικά "σαν Πλάγιος του Τετάρτου" ανεξάρτητα από τις διαφορετικές μελωδίες που μπορεί κάποιες φορές να διαχωρίζουν τους δύο ήχους.
- Ο Πλάγιος του Τετάρτου όταν διφωνεί και όταν παρθεί σε ψηλή βάση (τρίφωνος) ακούγεται σαν Τρίτος (π.χ. Παρακλητικός κανόνας) - Η θέση της διφωνίας ΚΕ (στον Τρίτο) και του ΒΟΥ (στον Πλ. Τέταρτο) είναι ρευστή ανάλογα με τη μελωδική γραμμή (έλξεις) οπότε θέσεις Τρίτου (12-12) και Πλ Τετάρτου (12-10) συνήθως εναλλάσονται στο ίδιο μάθημα.
- Η παραλλαγή από το ΝΗ είναι πιό έυκολη από αυτήν από το ΓΑ σε κάποιες περιπρτώσεις (ή για κάποιους ανθρώπους)
- Τα μέλη αυτά κάποτε έχουν μεγαλύτερη έκταση (όχι πάντα όμως) και η φθορά όντως μπορεί να υποδυκνύει χαμηλή βάση.
- Τα μέλη αυτά συχνά καταλήγουν α/εντελώς στο ΔΙ (ΠΑ) που είναι χαρακτηριστικό του Πλαγίου Τετάρτου
- Τα μέλη αυτά ακούγονται "σωστά" είτε κάποιος τα πεί θεωρώντας τα Πλ. Τέταρτο είτε σαν Τρίτο (λόγω της προφορικής παράδοσης θα εκτελέσει τα σωστά διαστήματα ανάλογα με τη θέση).
- Και οι δύο ήχοι έχουν συχνά το ΔΙ (ΠΑ) υψωμένο κατά τι όταν η μελωδία δε στέκεται σε αυτό.
Τα παραπάνω δικαιολογούν κατά τη γνώμη μου και την ασάφεια που επικρατεί στους θεωρητικούς για το συγκεκριμένο θέμα. Όσο για την πράξη δεν έχει μεγάλη διαφορά, όπως και να τα πεί κανείς. Ευτυχώς έχουμε ακούσματα από Πατριαρχικούς και μπορούμε να τους μιμηθούμε εάν υπάρχουν θεωρητικές αμφιβολίες.
Σωστά.- Η φθορά μπαίνει και σε "στιχηραρικά" (πολυέλαιοι/δοξολογίες) και σε παπαδικά μέλη (χερουβικά κ.τ.λ.)
- Ο Τρίτος ήχος όταν τριφωνεί και τετραφωνεί (όπως στα ανωτέρω μέλη) ακούγεται διαστηματικά "σαν Πλάγιος του Τετάρτου" ανεξάρτητα από τις διαφορετικές μελωδίες που μπορεί κάποιες φορές να διαχωρίζουν τους δύο ήχους.
Αυτό δηλαδή δεν είναι υποκειμενικό επιχείρημα;
Εσένα σου "ακούγεται" έτσι. Οι διαφορετικές μελωδίες-θέσεις δεν είναι αμέτοχες στον σχηματισμό των ήχων.
Δεν χρησιμοποιούν όλοι οι ήχοι τις ίδιες θέσεις! Και αυτό είναι ένα αναγνωριστικό τους σημείο.
- Ο Πλάγιος του Τετάρτου όταν διφωνεί και όταν παρθεί σε ψηλή βάση (τρίφωνος) ακούγεται σαν Τρίτος (π.χ. Παρακλητικός κανόνας) - Η θέση της διφωνίας ΚΕ (στον Τρίτο) και του ΒΟΥ (στον Πλ. Τέταρτο) είναι ρευστή ανάλογα με τη μελωδική γραμμή (έλξεις) οπότε θέσεις Τρίτου (12-12) και Πλ Τετάρτου (12-10) συνήθως εναλλάσονται στο ίδιο μάθημα.
:-)
Αυτό από που το συμπεραίνεις;
Εγώ δεν θέλω να αμφισβητήσω την ρευστότητα του πράγματος, αλλά εγώ τουλάχιστον, ακούω μια διαφορά (μέσα σε όλη την ρευστότητα) μεταξύ του Νη-Πα-Βου του πλ.Δ', και του Γα-Δι-Κε του Γ'...
- Η παραλλαγή από το ΝΗ είναι πιό έυκολη από αυτήν από το ΓΑ σε κάποιες περιπρτώσεις (ή για κάποιους ανθρώπους)
:-)
ΟΚ (αν πρόκειται για θέμα ευκολίας δηλαδή...)
Αυτή είναι η υπόθεση.- Τα μέλη αυτά κάποτε έχουν μεγαλύτερη έκταση (όχι πάντα όμως) και η φθορά όντως μπορεί να υποδυκνύει χαμηλή βάση.
Και επιβεβαιώνεται κι από την γενικότερη χρήση των φθορών στην παλαιά (αλλά και στην νέα) γραφή.
Το βλέπουμε και στο χρωματικό γένος να γίνεται αυτό.
Κοίτα την επισύναψη.- Τα μέλη αυτά συχνά καταλήγουν α/εντελώς στο ΔΙ (ΠΑ) που είναι χαρακτηριστικό του Πλαγίου Τετάρτου
- Τα μέλη αυτά ακούγονται "σωστά" είτε κάποιος τα πεί θεωρώντας τα Πλ. Τέταρτο είτε σαν Τρίτο (λόγω της προφορικής παράδοσης θα εκτελέσει τα σωστά διαστήματα ανάλογα με τη θέση).
Δηλαδή τι; Σκληρά ή μαλακά;
- Και οι δύο ήχοι έχουν συχνά το ΔΙ (ΠΑ) υψωμένο κατά τι όταν η μελωδία δε στέκεται σε αυτό.
Λογικό αφού και στους δύο το Δι δεν δεσπόζει.
Τα παραπάνω δικαιολογούν κατά τη γνώμη μου και την ασάφεια που επικρατεί στους θεωρητικούς για το συγκεκριμένο θέμα. Όσο για την πράξη δεν έχει μεγάλη διαφορά, όπως και να τα πεί κανείς. Ευτυχώς έχουμε ακούσματα από Πατριαρχικούς και μπορούμε να τους μιμηθούμε εάν υπάρχουν θεωρητικές αμφιβολίες.
Τι να μιμηθούμε; Αφού είτε έτσι, είτε "γιουβέτσι" και να το πούμε δεν έχει και μεγάλη (κατά την γνώμη σου) διαφορά...
Μπαίνει και σε ειρμολογικά π.χ. σε εξαποστειλάρια. Κοίτα και εδώ
http://www.analogion.com/ThirdModeDiatonicEnharmonic.html
Εδώ η περίπτωση της χαμηλής βάσης και της έκτασης του μέλους δεν έχει νόημα. Μάλλον η αλλαγή του συστήματος (τετραφωνία) και η κατάληξη στο ΔΙ (ΠΑ) παίζει ρόλο.
Όχι δεν είναι υποκειμενικό τελείως. Ο Πλάγιος του Τετάρτου έχει αυτή τη συμπεριφορά. Δεν το αμφισβητεί κανείς αυτό νομίζω. Δε λέω "είναι Πλάγιος του Τετάρτου" όμως. Λέω "οδεύει κατά την κλίμακα (σύστημα) του Πλαγίου Τετάρτου". Πρόσεξε τη διαφορά...
:-)Και εγώ ακούω τη διαφορά. Όμως κάποιες θέσεις είναι πανομοιότυπες διαστηματικά. Π.χ. το απήχημα (ΝΗ-ΓΑ-ΓΑ) και άλλες.
Αυτό από που το συμπεραίνεις;
Εγώ δεν θέλω να αμφισβητήσω την ρευστότητα του πράγματος, αλλά εγώ τουλάχιστον, ακούω μια διαφορά (μέσα σε όλη την ρευστότητα) μεταξύ του Νη-Πα-Βου του πλ.Δ', και του Γα-Δι-Κε του Γ'...
Όπως είπα και πάνω αυτό εξηγεί μόνο τα Παπαδικά μέλη όμως.Αυτή είναι η υπόθεση.- Τα μέλη αυτά κάποτε έχουν μεγαλύτερη έκταση (όχι πάντα όμως) και η φθορά όντως μπορεί να υποδυκνύει χαμηλή βάση.
Και επιβεβαιώνεται κι από την γενικότερη χρήση των φθορών στην παλαιά (αλλά και στην νέα) γραφή.
Το βλέπουμε και στο χρωματικό γένος να γίνεται αυτό.
Κοίτα την επισύναψη.- Τα μέλη αυτά συχνά καταλήγουν α/εντελώς στο ΔΙ (ΠΑ) που είναι χαρακτηριστικό του Πλαγίου Τετάρτου
Την κοίταξα... δεν κατάλαβα όμως πώς βοηθάει. Ο Καράς μας λέει οτι ο Τρίτος ήχος κάνει κάποτε καταλήξεις στο ΔΙ αλλά δεν εξηγεί με ποιά λογική γίνεται αυτό.
Ενώ ο Πλάγιος του Τετάρτου είναι δεδεμένος με τον Πλάγιο του Πρώτου και έτσι δίνεται μια εξήγηση ίσως.
Η άλλη άποψη (νομίζω ο Γ. Μιχαλάκης την είχε προτείνει) ήταν οτι η φθορά μπαίνει συχνά στις καταλήζεις στο ΔΙ για να δηλώσει οτι το ΔΙ αυτό είναι φυσικό και όχι υψωμένο λόγω της έλξης του ΚΕ. Αλλά μπορεί να μην το θυμάμαι καλά τώρα. Πάει καιρός. Θα το κοιτάξω ξανά στο byzantinechant φόρουμ κάποια στιγμή.
Άλλοτε σκληρά, άλλοτε μαλακά, ανάλογα με τη θέση. Αυτό ίσως θέλει να δηλώσει και η προσωρινή τοποθέτηση της διατονικής φθοράς του ΝΗ σε μέλη Τρίτου ήχου που τετραφωνούν ή καταλήγουν στο ΔΙ ατελώς.Δηλαδή τι; Σκληρά ή μαλακά;- Τα μέλη αυτά ακούγονται "σωστά" είτε κάποιος τα πεί θεωρώντας τα Πλ. Τέταρτο είτε σαν Τρίτο (λόγω της προφορικής παράδοσης θα εκτελέσει τα σωστά διαστήματα ανάλογα με τη θέση).
Σε μερικά μέλη όπως "Την Ωραιότητα" δεσπόζει θα μπορούσε να πεί κανείς. Γενικά όμως όχι.Λογικό αφού και στους δύο το Δι δεν δεσπόζει.- Και οι δύο ήχοι έχουν συχνά το ΔΙ (ΠΑ) υψωμένο κατά τι όταν η μελωδία δε στέκεται σε αυτό.
Αυτό που λέω είναι οτι δεν υπάρχει ένας θεωρητικός κανόνας που να καλύπτει πλήρως την εκτέλεση αυτών των μελών. Ψάλτες που τα θεωρούν Πλάγιο του Τετάρτου τα ψάλλουν σωστά. Το ίδιο και ψάλτες που τα θεωρούν Τρίτο. Εκτός και έχεις παραδείγματα που να αποδεικνύουν το αντίθετο. Εάν η θεωρία μου οτι τα μαλακά και σκληρά διαστήματα εναλλάσσονται στο ίδιο μέλος έχει βάση, τότε μιλάμε για μικτό ήχο, τουτέστιν .... ημίσκληρο (για να θυμόμαστε και τους Υπέρμαχους της παραδόσεως).Τι να μιμηθούμε; Αφού είτε έτσι, είτε "γιουβέτσι" και να το πούμε δεν έχει και μεγάλη (κατά την γνώμη σου) διαφορά...Τα παραπάνω δικαιολογούν κατά τη γνώμη μου και την ασάφεια που επικρατεί στους θεωρητικούς για το συγκεκριμένο θέμα. Όσο για την πράξη δεν έχει μεγάλη διαφορά, όπως και να τα πεί κανείς. Ευτυχώς έχουμε ακούσματα από Πατριαρχικούς και μπορούμε να τους μιμηθούμε εάν υπάρχουν θεωρητικές αμφιβολίες.
Ας πάρουμε όμως ένα συγκεκριμένο παράδειγμα εδώ, το "Απόστολοι εκ περάτων" και το "Νυμφώνα": http://www.analogion.com/ThirdModeDiatonicEnharmonic.html
Ποιός το λέει σωστά και ποιός λάθος;
Τί ήχος είναι αυτός;
http://www.theophanis.gr/images/Mousikodromio1.pdf
Και το περιοδικό ολόκληρο, για όποιον ενδιαφέρεται.
Βασίλης
----- Original Message -----
From: <v.zac...@gmail.com>
To: "Psaltologion" <psalto...@googlegroups.com>
Sent: Tuesday, November 06, 2007 4:49 PM
Subject: [psaltologion:778] Re: Ποιά η σημασία της τοποθετήσεως της
διατονικής φθοράς του πλ.Δ' στα παπαδικά μέλη του Τρίτου Ήχου;