مدیریت نامناسب دست اندرکاران حج ایران
Ahmad Ghorbani
سایت اندیشه روشن به نقل از احمد قربانی حوادث مکه در سال 1394 را بررسی می کند. احمد قربانی نویسنده کتاب میهمانی بزرگ است که خاطرات خود را از حج سال 1391 نوشته است.
حادثه مكه هر كسي را متأثر مي كند. بدتر اينكه ديده مي شود، اين مرگها بخاطر سوء مديريت مسئولین اتفاق افتاده است. وقتي حادثه اي اتفاق مي افتد معلوم مي شود كشور ميزبان سوء مديريت دارد. ولي يك سؤال ديگر هم هست. چرا نسبت صدمه ديدگان ايراني بيشتر از جاهاي ديگر است؟ پاسخ روشن است. سوء مديريت عربستان باعث ايجاد حوادث شده است. ولي نسبت بيشتر ، صدمه ديده هاي ايراني نشانگر سوء مديريت مسئولين و دست اندركاران حج ايران است.
در حادثه سقوط جرثقيل، سوء مديريت عربستان باعث حادثه شد. ولي تعداد بيشتر صدمه ديدگان ايراني از سوء مديريت دست اندركاران حج ايران حكايت دارد. اين سوء مديريت،از القاي ثواب بيش از حد برای خواندن نماز در قسمت پشت مقام ابراهيم نشأت می گیرد. بطور معمول حجاج وقتي طواف را انجام مي دهند، نماز طواف را مي توانند در هر قسمتي از مسجد الحرام بخوانند. البته بهتر است اين نماز در پشت مقام ابراهيم خوانده شود. ولی تبلیغ بیش از حد روحانیون کاروان ها در ثواب خواندن نماز پشت مقام ابراهیم، باعث شده حجاج ايراني در این قسمت ازدحام کنند.
اگر هيچ اتفاقي نيافتد، هجوم ايراني ها به پشت مقام ابراهيم و نشستن آنها در اين مكان مشكل بزرگي براي دیگر حجاج فراهم مي كند. لذا پيشنهاد مي شود روحانيون كاروانها از تبليغ فضليت خواندن نماز پشت مقام ابراهيم خود داري كنند. بطوريكه حجاج ايراني هم مانند ساير حجاج نماز طواف خود را در هر جاي مسجد الحرام بخوانند.
دومين حادثه در منا رخ داد . اين حادثه براي عمل رمی جمره حجاج در روز دهم ذی الحجه اتفاق افتاد. سنگ زدن به شیطان در يك ساختمان چهار طبقه انجام می گیرد. این ساختمان در قسمت جنوبی صحرای منا قرار دارد. ايراني ها و حجاجي كه بصورت آزاد وارد حج مي شوند، در طبقه هم كف، اعمال خود را انجام می دهند. ولي حجاج سایر کشورها در طبقات ديگر هم این عبادت را انجام می دهند.
سنگ زدن به شيطان بايد از غروب خورشيد در روز نهم ذي الحجه تا طلوع آفتاب در روز يازدهم ذي الحجه انجام گيرد. يعني این عمل، مي تواند در مدت زمان 30 ساعته انجام گيرد. حجاج بعد از وقوف در عرفات يعني بعد از غروب خورشيد در روز نهم ذي الحجه، به مشعر مي روند. وقوف در مشعر براي آقايان از ابتداي شب تا طلوع خورشيد در روز دهم ذي الحجه است. لذا آقايان يك شب درمشعر مي مانند. ولي وقوف خانم ها در مشعر به مدت يك ساعت است. لذا خانم ها در همان شب وارد منا مي شوند. خانم ها ، در هر ساعتي از شب مي توانند وارد جمرات شوند و سنگ هاي خود را به شيطان بزنند. با طلوع خورشيد، كليه خانم ها عمل رمی جمره را انجام داده اند. ولي اقايان، بعد از طلوع خورشيد از قسمت شمال وارد منا مي شوند، در این روز حجاج باید سه کار را انجام دهند که عبارت است از: رمی جمره (سنگ زدن به شیطان) هدی ( ذبح گوسفند) و حلق ( تراشیدن سر)
كاروانهاي ايراني و عده اي كه بصورت آزاد به حج آمده اند ( کسانی که در زمان حج در هیچ هتلی مستقر نیستند و در کنار خیابانها ساکن هستند) ، به يك باره بطرف طبقه پايين جمرات هجوم مي آورند. حال اگر راهها باز باشد. اين عده با فشار و درد سر زياد به ساختمان جمرات می رسند، در سال 91 که بنده در حج بودم، حجاج، سنگ شيطان را از ساعت 8 صبح تا ساعت 11 صبح به اتمام بردند، بطوریکه ساعت 12 ظهر به بعد در روز دهم ذي الحجه طبقه همكف جمرات تقریباً خالي بود. در ضمن راههای منتهی به جمرات هم خلوت بود.
این موضوع را کلیه حجاجی که در سالهای قبل چه سالهای خیلی قبل و چه سالهای نزدیک به مکه رفته اند بیان می کنند. ( به کتاب خسی در میقات نوشته شده جلال آل احمد مراجعه کنید ایشان حدود 50 سال پیش به مکه رفته بود ایشان هم به ازدحام جمعیت اشاره می کند) این فشردگی جمعیت باعث شده تا مسئولین حج کشورهای دیگر این موضوع را تا حدودی مدیریت کنند.
مثلاً حجاج کشورهای آسیای شرقی که بیش از یک سوم جمعیت حجاج را تشکیل می دادند ، سنگ هاي خود را در طبقه چهارم جمرات به شيطان مي زنند. آنها این کار را از طلوع خورشيد تا غروب خورشيد انجام می دهند. كاروانها بصورت مرتب و پيوسته در دسته های جداگانه به ساختمان جمرات می رفتند و عمل رمی جمره را بجای می آوردند. لذا سنگ زدن به شيطان براي حجاج این کشورها، بدون ازدحام و هول دادن و فشار دادن انجام گرفت. اين افراد بصورت مديريت شده حرکت می کردند، در نتیجه مشكل کمتری داشتند.
لذا همانطور که مشاهده می شود تعداد صدمه ديدگان اين كشورها بسيار اندك است. ولي ايراني ها همگي مي خواهند در همان ساعت 8 صبح سنگ خود را به شيطان بزنند . اين كار باعث ازدحام شديد مي شود. و عده زيادي صدمه مي بينند. لذا پاسخ به اين سؤال كه چرا نسبت صدمه ديدگان ايراني نسبت به ساير كشورها بيشتر است. جوابش اين است كه مسئولين حج ايران برنامه ی مديريت شده ای براي انجام اعمال حج ندارند.
البته نباید منکر سوء مديريت مسئولین سعودی در بستن يك خيابان شد، در ضمن از سوء مدیریت آنها، بعد از وقوع حادثه هم نمی توان گذشت که این مسائل، باید در کمیته حقیقت یاب روشن شود. ولي اگر مسئولين حج ايراني مديريت بهتري داشتند. نبايد اين تعداد از حجاج ايراني صدمه مي ديدند. يعني همانطور كه تعداد حجاج ايراني كمتر از 2 درصد حجاج هستند، تعداد صدمه ديدگان هم بايد كمتر از 2 درصد باشد. نه اينكه تعداد صدمه دیدگان ایرانی بیشتر از سایر کشور ها باشد.
اين وضعیت نشان می دهد، مديريت ايراني در حج با مشكل بزرگي روبرو است. و مسئولين حج ايران هم بايد پاسخ گوي اين كار خود باشند.
كاروانها نبايد حجاج خود را رها کنند که همان صبح بطرف جمرات بروند. بلكه كاروانها بصورت مديريت شده در طول روز بصورت گروهی اعمال خود را انجام دهند. لذا پيشنهاد مي شود. از سال آينده، حجاج به ترتيب در طول روز بصورت تقسيم شده در قالب گروه ها و کاروانها حرکت کنند. اگر راهی بسته باشد، از همان راه برگردند، نه اينكه همگي در همان صبح بطرف جمرات هجوم ببرند.
موضوع دیگر رمی جمره این است که این عمل می تواند نیابتی انجام گیرد. یعنی افرادی که با همسرانشان به حج مشرف می شوند. رمی جمره آقایان توسط همسرانشان در همان شب انجام گیرد. یعنی خانم ها به نیابت از شوهرانشان ، اعمال رمی جمره را در شب انجام دهند. و یا اینکه هر چهار یا پنج نفر سنگ های خود را به یک نفر بدهند، تا به نیابت کار را انجام گیرد. این اقدامات باعث کاهش ازدحام می شود.
با رعایت اين سه موضوع امیدوارم در سالهای آينده اتفاقی براي حجاج رخ ندهد. انشاءالله
نوشته احمد قربانی