Bulgaristan Pomak Okullarını İade Etmelidir.
Editör
sorusuyla birlikte Pomak okulu hiç açıldımı dan yola çıkarak bir
araştırma yaparken ilginç bir iki bilgiye rastlamış ve bunu daha evvel
özetle paylaşmıştım.Biraz daha derli toplu konuyu açıklamak için bir
iki şey yazılması gerekir diye düşündüm.
Evvela eldeki ilk bulguyu aktarmakta fayda var;
“…1923 yılından sonra yeniden Bulgarlaştırma ve Hıristiyanlaştırma
işlemine geçilmiştir. İslam düşmanlığının aşılanması maksadıyla Pomak
okullarına Bulgar asıllı öğretmenler atanmıştır.
Eğitim yoluyla Pomakların Bulgarlaştırılması politikasında özel
statüde bulunan “Pomak Okulları” ismi “Bulgar Muhammedan Okulları”
şekline dönüştürülüp , sonrasında “Milli Okul” yani “Bulgar
Okulu”durumuna getirilmiş ve mal varlıkları da Bulgarlaştırman
okullara aktarılmıştır. Bu işlemin ardından Bulgar ve Pomak okul
encümenleri birleştirilmiştir. Bu da yetmemiş, daha önce yasalarla
Pomaklara verilen “özel okul açma” haklan da ellerinden alınmıştır.
(BULGARİSTAN’DA ASİMİLASYON VE “ZAVALLI POMAKLAR”ADLI BİR RİSALE’ syf:
8-Yrd.Doç.Dr. Ahmet AKGÜN)..”
Bu alıntıda da görüleceği gibi konuyu gündemine alan bulabildiğimiz
tek yazılı Türkçe kaynak budur.Bu aktarımda da anladığımız aslında
Bulgar devletinin şimdi çokça dile getirdiği Bulgar müslümanları
terimini sonradan icat ettiği ve Pomakların daha evvelden özel
statütelerinin varolduğudur.Aradan geçen yıllar zarfında tüm
arşivler,yok edilmiş ve sonucunda hiç varolmamış gibi,Pomakların
sadece dinini değiştirmiş Bulgarlar olduğ tezini ortaya koymuştur.
Tabi bu Pomak okulları konusu sadece Türkçe kaynakta olmuş olsaydı
insan ister istemez şüpheye kapılabilirdi.
Bu sefer Bulgaristandaki bir kaynaktan alıntı yapmak istiyorum;
” 1897′de Çepelare’de Pomak ilkokulu açılmış. Bu okul 1901′de
kapatılmış ama 8 eylül 1905′te yeniden açılmış. O zaman 48 erkek ve 14
kız öğrencileri var, birinci sınıfta – 39 erkek ve 14 kız, ikinci
sınıfta ise 9 erkek. İki öğretmen var: 1 Bulgar ve 1 Pomak hoca. Pomak
okul kendi binası varmış.(Bulgaristan bilim dergisi “Rodopska
Napredik” 1905,cilt-1, Syf:28-30)
Aslında tablo çok net gözükmektedir.1896 da Pomak Tımraş Cumhuriyeti
kendini fesettikten sonra ve toprakları Bulgaristana bırakıldıktan
sonra, öyle görülüyorki antlaşmalar yapılmış ve akabinde 1897 de Pomak
okulları açılmaya başlanmış.
Bu okullar yine Bulgar kaynaklarına göre 1901 yılına kadar eğitim ve
öğretimini sürdürmüş.
1901 yılında kapatılmış olan Pomak okulları 1905 yılında yeniden
eğitim ve öğretime açılmış ve Türkçe kaynaktan anladığımız bilgilere
göre 1920 li yıllara kadar Pomak okulları varlıklarını
sürdürebilmişler.
Malesefki o tarihlerden sonra çok daha büyük bir karanlık başlamakta
ve bu konu bir daha ne gündeme nede herhangi bir evrak üzerine
yazılmamıştır.Bulgaristan artık Pomak halkını toptan reddetme yolunu
seçerek ,Bulgarlık potasında eritme faalliyetlerini temel faalliyet
olarak ele almış ve uygulamıştır.Bulgar müslümanları terimide o
dönemde uydurulmuş bir tanımlama olmaktan öteye gitmemiştir.
Pomak okullarını kapatıp,tüm malvarlıklarına el koyan 1923 Bulgaristan
devleti ile günümüzdeki Bulgaristan devleti aynı devlet olduğuna göre
(Bulgaristan) 1923 öncesi statüsünde Pomak okullarının yeniden
açılması talebi son derece hukuki bir hak olarak karşımıza
çıkmaktadır.
Hiçbir hukuk kuralında kötüye değiştirme olamaz,olürsada bu
uluslararası hukuka ve evrensel insan haklarına uygun
düşmez.Dolayısıyla 1923 te okullarımızı elimizden alanlar şimdi tüm
malvarlıkları ile beraber geri vermek zorundalar.
Eğer yeterli ve güçlü bir mücadele verilirse.Hukukçu arkadaşlarımızın
öncülüğünde Pomak kurum ve örgütlenmeleri bu konuda fikirler üretip
davalar açarlarsa ,yıllar önce gaspedilmiş olan eğitim hakkımız ve
gaspedilmiş olan Pomak okullarının tüm taşınır ve taşınmaz
malvarlıklarının iadesini istemek her Pomak bireyinin hakkı ve
görevidir.
İbrahim Kenar / Pomak News Agency
