info
Google Groups no longer supports new Usenet posts or subscriptions. Historical content remains viewable.
Dismiss
TRX Bartek
48 views
Skip to first unread message
Jacek Maciejewski
Jul 8, 2021, 12:50:40 PM7/8/21
to
Ktoś jeszcze pamięta taki TRX który się nazywa Bartek? Muszę uruchomić
takie coś popsute i chciałbym wiedzieć do czego służyły te 3 pr-ki
(potencjometry nastawne) które są w nim użyte. ZTCW, 1M przy 1
mieszaczu służy do ustawienia max. tłumienia nośnej. 1M przy drugim
mieszaczu - nie znam kryteriów użycia oraz 4k7 przy pierwszym mieszaczu
przy nóżce 5, też nie mam pojęcia co się nim ustawia. Jeśli ktoś wie,
niech da cynk :)
--
Jacek
-I hate haters-
takie coś popsute i chciałbym wiedzieć do czego służyły te 3 pr-ki
(potencjometry nastawne) które są w nim użyte. ZTCW, 1M przy 1
mieszaczu służy do ustawienia max. tłumienia nośnej. 1M przy drugim
mieszaczu - nie znam kryteriów użycia oraz 4k7 przy pierwszym mieszaczu
przy nóżce 5, też nie mam pojęcia co się nim ustawia. Jeśli ktoś wie,
niech da cynk :)
--
Jacek
-I hate haters-
Zbyszek
Jul 8, 2021, 4:25:02 PM7/8/21
to
Zajrzyj tu:
http://sp-hm.pl/thread-375.html?highlight=bartek
i tu:
http://sp-hm.pl/thread-532.html?highlight=bartek
Może te informacje pomogą.
Zbyszek
SP3NYF
============================
W dniu 21-07-08 o 18:50, Jacek Maciejewski pisze:
http://sp-hm.pl/thread-375.html?highlight=bartek
i tu:
http://sp-hm.pl/thread-532.html?highlight=bartek
Może te informacje pomogą.
Zbyszek
SP3NYF
============================
W dniu 21-07-08 o 18:50, Jacek Maciejewski pisze:
Jacek Maciejewski
Jul 9, 2021, 3:11:07 AM7/9/21
to
Dnia Thu, 8 Jul 2021 22:24:37 +0200, Zbyszek napisał(a):
> Może te informacje pomogą.
Niestety nie, nic tam nie ma o posługiwaniu się tymi potencjometrami.
Cel stosowania układu w nóżce 5 pierwszego mieszacza znany był chyba
tylko Słodowemu :)
A nie mogę wykopać oryginalnego artykułu, cóż, to były czasy sporo
przedinternetowe.
> Może te informacje pomogą.
Niestety nie, nic tam nie ma o posługiwaniu się tymi potencjometrami.
Cel stosowania układu w nóżce 5 pierwszego mieszacza znany był chyba
tylko Słodowemu :)
A nie mogę wykopać oryginalnego artykułu, cóż, to były czasy sporo
przedinternetowe.
t-1
Jul 11, 2021, 4:07:53 PM7/11/21
to
W dniu 2021-07-08 o 18:50, Jacek Maciejewski pisze:
Czy chcesz pełny artykuł z radioelektronika ze schematami?
t-1
Jul 13, 2021, 5:43:02 AM7/13/21
to
W dniu 2021-07-11 o 22:08, t-1 pisze:
tu opis po ocr
Minitransceiver SSB „Bartek"
na pasmo 80 m
mgr inz. ANDRZEJ JANECZEK
Konstrukcja minitransceivera byte pomy-
slana jako urz^dzenie wakacyjrto-wycie-
czkowe mafej mocy (QRP), o niewielkich
wymiarach i ekonomicznym zasilaniu.
Wykonany model bardzo dobrze spetnit
zalozenia, ktoryme kierowat siQ autor
przy jego konstruowansu: nadaje si^ do
pracy z terenowego, a po dot^czeniu
wzmacniacza Kintcwego wi^kszej mocy,
rowniez z domowego QTH. Jest prcsty
w budowie, w zwi^zku z czym moze bye
dose szybko wykonany nawet przez po-
czatkujcjcych krotkofalowcow.
Ze wzgl$du na prostotQ konstrukcji i do-
stopnosc (wyt^eznie krajowych) podze-
spotow, urz^dzenie to mozna polecic do
sainodzielnego wykonania wszystkim
mtodym konstruktorom, ktorzy-jak wia-
domo z wiasnych doswiadczen - dose
tatwo zniech^eaj^ sie, gdy opisy urza-
dzeri amatorskich dotycz$ konstrukcji
skomplikowanych, wymagajqcych dose
duzego doswiadezenia, pracochionnych
i kosztownych.
PODSTAWOWE DANE TECHNICZNE
Moc wyjsciowa nadajnika: okoto 3 W
Ttumienie wstegi bocznej: > 35 dB
Ttumienie fali nosnej: > 40 dB
Czutosc odbiornika ze wzmacniaczem w.cz.:
okoto 1 jxV dla S/N = 10 dB
Selektywnosc: 2,4 kHz przy -6 dB, 5,6 kHz przy
-45 dB
Moc wyjsciowa m.cz.: okoto 1 W (zgtosnikiem
10 Q)
Mozliwosc pracy tylko SSB, a po dot^czcniu
generatora akustyeznego z uktadem BK (na od-
dzielnej ptytee) rowntez CW
Zasilanie catego urzjjdzenia z zewnptrznego za-
silacza stabilizowanego 12. ..13,5 V, z akumula-
tora 12 V lub z trzech ptaskich baterii 3R12
Pobor prqdu przy odbiorze okoto 65 mA; przy
naaawaniu do 0,5 A
Uruchomienie nadajnika przyciskiem przy mi-
krofonie.
Cafe urz^dzenie (oprocz wzmacniacza
w.cz., ktory dotgezony zostat w koricowej
fazie buciowy transceivera) zmontowano
na jednej ptytee i zamkni^to w aluminio-
wej obudowie o wymiarach okoto 170 x
170 x 60 mm.
Odbiornik ze wzmacniaczem w.cz. cha-
rakteryzuje niezbyt duza odpornosc na
modulacj^ skrosn^ ze wzgl^du na zasto-
sowany mieszaez z uktadem scalonym
UL1242 (o czym bedzie mowa w dalszej
cz$sci opisu), jednak ttumik na wejsciu
umozliwia dobry odbior nawet w porze
nocnej, gdy poziom sygnatow jest duzy.
19
Widok ptyty czotowej transceivera przed-
stawiono na rysunku 1, a uproszczony
schemat blokowy na rysunku 2.
Uktad urzgdzenia zblizony jest do uktadu
popularnego w Stanach Zjednoczonych
i Europie Zachodniej transceivera ATLAS.
Zasadnicza rdznica mi^dzy opisywanym
uktadem a uktadem ATLAS'a polega na
zast^pieniu pierscieniowych mieszaczy-
modulatorow diodowych - popularnymi
uktadami scalonymi UL1242N (TBA120S r
A220). Dzi^ki temu uzyskano mat^ liczbg
czqsci sktadowych (uktady scalone
U LI 242 w zastosowanym uktadzie daj$
wzmocnienie napi^ciowe okoto 60 dB,
w odroznieniu od mieszaczy diodowych,
' w ktorych nast^puje strata wzmocnienia
ponad 6 dB) przy nieco gorszych wtasci-
wosciach dynamicznych i mniejszej od-
pornosci na modulacj§ skrosng.
OPIS UKtADU ELEKTRYCZNEGO
Schemat ideowy uktadu transceivera
przedstawiono na rysunku 3.
Tor odbiornika
Sygnat z anteny jest doprowadzany przez
ttumik regulowany (potencjometr P2) do
dwuobwodowego filtru FI. Zmniejszenie
wartosci sygnatu niepozqdanego ttumi-
kiem, jakkolwiek ostabia rowniez sygnat
poz^dany, chroni jednak uktad scalony
US1 przed przesterowaniem. Ttumik ten
jest takze nieodzowny ze wzgl^du na silne
sygnaty pobliskich stacji, zwtaszcza w du-
zych aglomeracjach miejskich.
Zabezpieczenie odbiornika przed uszko-
dzeniem US1 podczas nadawania osig-
gnigto przez zwieranje wejscia do masy
(przekaznik MT6(b) i dodatkowo przez
ogranicznik diodowy D1, D2. Aby ograni-
cznik dziatat skutecznie, nalezy stosowac
diody o matej pojemnosci ztgcza, najle-
piej germanowe z serii DG, ktore majg
mniejsze napigcie progowe niz diody
krzemowe.
Podczas odbioru uktad scalony US1 pra-
cuje jako mieszacz zrownowazony. Rezys-
tor nastawny 1 Mil stuzy dozrownowaze-
nia uktadu po stronie prgdu statego. Dio-
da D5 jest spolaryzowana zaporowo, co
zapewnia maksymalne wzmocnienie
uktadu scalonego. Wymagana jesttu dio-
da o jak najmniejszej uptywnosci {w
transceiverze modelowym zastosowano
diodg krzemowg BAY55).
Dopasowanie impedancji wyjsciowej
mieszacza (okoto 2,7 kll) do impedancji
czterokwarcowego filtru Me Coy'a (XF)
osiggnigto przez dobranie odezepu na ob-
wodzie rezonansowym LI. Z drugiej stro-
ny filtr jest obcigzony rezystorem 1 kll.
Dopasowanie tych impedancji (wejscio-
wej i wyjsciowej) jest bardzo wazne ze
wzglgdu na uzyskanie odpowiedniej cha-
rakterystyki filtru.
Uktad scalony US2 pracuje jako detektor
zrownowazony, a z jego wyjscia sygnat
m.cz. steruje przedwzmacniacz m.cz. z po-
jedynezym tranzystorem uktadu scalone-
go UL1242N (wyprowadzenie 3, 4, 12)
przez dtawik filtrujgcy 1 mH. Sygnat m.cz.
wzmocniony o ponad 20 dB i czgsciowo
ograniezony w pasmie czgstotliwosci po-
wyzej 3 kHz (dzigki dtawikowi i kondensa-
torom 22 nF i 1,5 nF)zostajedoprowadzo-
ny przez potencjometr sity dzwigku (PI)
do wzmacniacza mocy m.cz. uktadu sca-
lonego US3 (UL1498R). Wzmacniacz ten
nie wymaga omowienia, warto jednak
wspomniec, ze przez dobor rezystora
w dwojniku RC, dotgezonego do wypro-
wadzenia 5, mozna ustawic maksymalng
wartosc wzmocnienia napigeiowego,
przy ktorym uktad pracuje jeszcze stabil-
nie nie powodujgc znieksztatcen sygnatu
wyjsciowego. Natomiast kondensatory
w pgtli sprzgzenia zwrotnego (330 pF i 1 ,5
nF) ksztattujg charakterystykg mocy wyj-
sciowej w funkcji czgstotliwosci.
Tor nadajnika
Podczas nadawania uktad scalony US1
pracuje jako modulator zrownowazony.
Ttumienie fali nosnej na wyjsciu wynosi
okoto 35 dB (rownowazenie rezystorem
nastawnym PR). Dodatkowe ttumienie fa-
li nosnej, okoto 15 dB, daje fiitr kwarcowy.
Pojedynczy tranzystor uktadu scalonego
US1 (UL1242N) zostat wykorzystany jako
wzmacniacz mikrofonowy w uktadzie OE.
Wzmocnienie tego tranzystora (okoto 15
dB) wystareza do wysterowania modula-
tora z mikrofonu dynamieznego MDU 22
wz lub z popularnej wktadki telefonicznej
W-66.
Napigcie modulujgce jest doprowadzane
do wyprowadzenia 7 poprzez dwojnik RC
(1 kll, 0,1 jjlF). Ograniczenie sygnatu mo-
dulujgcego w pasmie powyzej 3 kHz, po-
lepszajgce jakosc emisji SSB, uzyskano
przez zastosowanie ujemnego sprzgzenia
zwrotnego polegajgcego na wtgczeniu
kondensatora 1,5 nF migdzy kolektor
a bazg.
Napigcie wyjsciowe (wyprowadzenie 8
US1) dochodzi do ok. 0,2 V, cojestwartos-
cig zbyt duzg do doprowadzenia do ukta-
du scalonego US2, ktory pracuje teraz
jako mieszacz.
Skuteczne zmniejszenie amplitudy sy-
gnatu wyjsciowego z uktadu scalonego
US1 dokonano przez dotgezenie rezystan-
cji zewngtrznej do wyprowadzenia 5 (dio-
da D5 jest w tym przypadku spolaryzowa-
na w kierunku przepustowym).
Mieszacz uktadu scalonego US2 jest wy-
konany identyeznie jak modulator w ukta-
dzie formowania sygnatu, totez na jego
wyjsciu wystgpuje znikoma wartosc nie-
pozgdanych czgstotliwosci. Zrownowaze-
nie uktadu przeprowadzono podobnie jak
w US1 rezystorem nastawnym 1 Mil.
Trzystopniowy wzmacniacz wyjsciowy
zrealizowano z tranzystora mi T1, T6, T7.
Przez dobor odpowiedniego punktu pracy
wszystkie stopnie pracuja liniowo, za-
pewniajgc mate zniekszatcenia i duze
wzmocnienie. Sprzgzenie migdzy tranzys-
torami T1 i T6 zrealizowano za pomoeg
filtru dwuobwodowego zestrojonego na
state. DziQki nadkrytyeznemu sprz^zeniu
obwodow filtr ten, podobnie jak identyez-
ny filtr w torze odbiorczym, pokrywa cate
pasmo amatorskie (3,5.. .3,8 MHz) z pozio-
mem - 6 dB.
W kolektorze tranzystora T6 znajduje si§
szerokopasmowy transformator w.cz.
(Tr), ktorego wtorne uzwojenie steruje
baz§ stopnia wyjsciowego.
W stopniu mocy na uwagQ zastuguje dio-
dowa stabilizaeja punktu pracy. Spolary-
zowana w kierunku przewodzenia dioda
D4, umieszczona bezposrednio pod obu-
dow$ tranzystora T7, zapewnia jego czqs-
ciow^ ochron^ przed przeciqzeniami.
Wzrost temperatury obudowy tranzysto-
ra mocy powoduje zmniejszenie siQ
przedpi^cia, a zatem i prqdu spoezynko-
wego. Dopasowanie impedancji wyjscio-
wej tranzystora mocy do impedancji ob-
ci^zenia 75 11 osi^gni^to za pomoc^ od-
ezepu cewki L3. Obwod wyjsciowy ma
20
21
Rys. 3. Schemat ideowy transceivers
diostaeji 10 RT (wiekszosc klubow ma
w swoich zapasach takie rezonatory; byfy
one rowniez swego czasu rozprowadzane
przez ZG PZK). Rezonatory te daja si$
przestrajac w gor§ przez lekkie pocieranie
gumka kreslarsk^, dlatego dose tatwo
mozna zestawic dwie pary rezonatorow
o odstQpie czQstotiiwosci 1,6 kHz. Pi$ty
rezonator, pracuj^cy w generatorze tali
nosnej, przestrojono w dof o okoto 600 Hz,
czyli do cz$stotliwosci 5039,9 kH 2 przez
kilkakrotne potarcie napylonej srebrem
powierzchni ptytki kwarcowej zfotym (!ub
srebrnym) pierscionkiem. Dobor rezona-
torow, okreslenie ich cz^stotliwosci, jak
rowniez sam proces przestrajania jestob-
szernie opisany w literaturze [3].
stosunkowo mai^ dobroc, przeto odzna-
cza si$ pfaskej charakterystykq przenosze-
nia i nie wyrnaga dostrajania w pasmie
3,5.. .3,8 MHz. Obwod ten podezas odbio-
ru jest nie odtqczony, przez co poprawia
wypadkow^ selektywnosc dwuobwodo-
wego filtru wejsciowego.
Generatory
Generator fali nosnej o cz$stotliwosci
5039,9 kHz (przy odbiorze generator BFO)
pracuje w uktadzie prostego generators
kwarcowego rezonansu rownolegtego
z tranzystorem T3. Poniewaz napipcie na
wyprowadzeniu 14 ukfadu scalonego
U LI 242 nie moze przekraczac 50 mV (ze
wzgl^du na mozliwosc przesterowania),
napi^cie wyjsciowe generators kwarco-
wego jest pobierane z dzielnika oporowe-
go w emiterze.
Generator VFO pracuje na cz^stotliwosci
wi^kszej od odbieranej o wartosc czpstot-
liwosci posredniej, czyli 8539,9. ..8839,9
kHz, dzigki czemu zapewniona jest wtasci-
wa wst^ga odbieranej czQstotliwosci. Pra-
cuje on w stabilnym uktadzie Clapp'a
z tranzystorem T5. Po generatorze nast^-
puje separator z tranzystorem T4 w ukfa-
dzie OC (wtornik emiterowy). Lepszym
rozwiqzaniem bytoby zastosowanie wtor-
nika z tranzystorem polowym, jednak
przyj^te rozwi^zanie w zupetnosci wysta-
reza, poniewaz ukfady scalone UL1242
zawierajg wewn$trz rozbudowany sepa-
rator w postaci szeregu szerokopasmo-
wych wzmacniaczy roznicowych.
Dzielnik napi^cia w emiterze tranzystora
T4, podobnie jak w generatorze kwarco-
wym, zapewnia odpowiedniq amplitude
sygnafu wyjsciowego. Zamian^ sygna-
tow z BFO i VFO podezas nadawania i od-
bioru osi^gniQto przez odpowiednie potq-
czenie zestykow przekaznika MT6 (Prz. A).
Dla uniezaleznienia si§ od wahan napi§-
cia zasilajgcego, ktore w zdecydowany
sposob mogtoby wptywac na stabilnosc
cz^stotliwosci urzqdzenia, obydwa gene-
ratory zasilane s^ z prostego stabilizators
szeregowego z tranzystorem T2.
W
Ml
55
C
d
Rys. 4. Sposob wykonania filtru SSB
a - schemat ideowy czterokwarcowego fil-
tru Me Coy'a; b - plytka drukowana filtru;
c - dolna cz^sc obudowy; d - gorna czqsc
obudowy
Filtr kwarcowy
Najwi^kszy problem, zwtaszcza poczgtku-
j^cym krotkofalowcom, sprawia filtr
kwarcowy. Trudnosci zwiqzane z naby-
ciem oraz wysoka cena przemawiajg za
samodzielnym jego wykonaniem.
Filtr w opisywanym urz^dzeniu zmonto-
wano w czterokwarcowym ukfadzie Me
Coy'a (rys. 4a) z rezonatorow kwarco-
wych pochodz^cych z demobilowych ra-
Filtr zmontowano na ptytee drukowanej
(rys. 4b), do ktorej od strony druku przylu-
towano spr^zynujgce uchwyty wymonlo-
wane z bakelitowej obudowy kwarcow.
Odpowiedni docisk uchwytow nalezy
ustalic indywidualnie dla kazdej piytki,
dogiriajqc je tak, aby pfytki nie wysuwaty
si§ pod wpfywem wstrz^sow.
Obwod rezonansowy L dla lepszej syme-
trii nawiniQto bifilarnie przewodem w izo-
lacji igelitowej na pierscieniu ferryto-
wym. Srodek uzwojenia jest przetozony
przez otwor 0 1 mm, wykonany w ptytee
drukowanej i dolnej obudowie z blachy,
a nast^pnie przylutowany w ostateeznej
fazie montazu filtru do zewn^trznej obu-
dowy (masy). Kondensator C jest przeto-
zony przez toroid z nawini^tymi uzwoje-
niami i daje z indukcyjnosci^ cewki rezo-
nans na cz$stotliwosci okoto 0,9 GFN,
czyli okoto 4,6 MHz.
Na rys. 4c, d przedstawiono sposob wyko-
nania obudowy z blachy ocynowanej (np.
z puszki po konserwach).
Zmontowany filtf bez gornej cz^sci obu-
dowy ilustruje n/s. 5, zas rysunek 6 - filtr
zmontowany od strony wyprowadzeri.
Te same wkr^ty M3, ktorymi przymoco-
wano ptytkQ drukowang filtru do jego
obudowy, stuzq do przykr^cenia filtru do
ptytki transceivers.
Cd. na str. 26
Rys. 5. Widok zmontowanego filtru bez gornej czQsci obudowy.
Rys. 6. Widok zewnQtrzny filtru od strony wyprowadzen.
Minitransceiver SSB „Bartek"
na pasmo 80 m
mgr inz. ANDRZEJ JANECZEK
Konstrukcja minitransceivera byte pomy-
slana jako urz^dzenie wakacyjrto-wycie-
czkowe mafej mocy (QRP), o niewielkich
wymiarach i ekonomicznym zasilaniu.
Wykonany model bardzo dobrze spetnit
zalozenia, ktoryme kierowat siQ autor
przy jego konstruowansu: nadaje si^ do
pracy z terenowego, a po dot^czeniu
wzmacniacza Kintcwego wi^kszej mocy,
rowniez z domowego QTH. Jest prcsty
w budowie, w zwi^zku z czym moze bye
dose szybko wykonany nawet przez po-
czatkujcjcych krotkofalowcow.
Ze wzgl$du na prostotQ konstrukcji i do-
stopnosc (wyt^eznie krajowych) podze-
spotow, urz^dzenie to mozna polecic do
sainodzielnego wykonania wszystkim
mtodym konstruktorom, ktorzy-jak wia-
domo z wiasnych doswiadczen - dose
tatwo zniech^eaj^ sie, gdy opisy urza-
dzeri amatorskich dotycz$ konstrukcji
skomplikowanych, wymagajqcych dose
duzego doswiadezenia, pracochionnych
i kosztownych.
PODSTAWOWE DANE TECHNICZNE
Moc wyjsciowa nadajnika: okoto 3 W
Ttumienie wstegi bocznej: > 35 dB
Ttumienie fali nosnej: > 40 dB
Czutosc odbiornika ze wzmacniaczem w.cz.:
okoto 1 jxV dla S/N = 10 dB
Selektywnosc: 2,4 kHz przy -6 dB, 5,6 kHz przy
-45 dB
Moc wyjsciowa m.cz.: okoto 1 W (zgtosnikiem
10 Q)
Mozliwosc pracy tylko SSB, a po dot^czcniu
generatora akustyeznego z uktadem BK (na od-
dzielnej ptytee) rowntez CW
Zasilanie catego urzjjdzenia z zewnptrznego za-
silacza stabilizowanego 12. ..13,5 V, z akumula-
tora 12 V lub z trzech ptaskich baterii 3R12
Pobor prqdu przy odbiorze okoto 65 mA; przy
naaawaniu do 0,5 A
Uruchomienie nadajnika przyciskiem przy mi-
krofonie.
Cafe urz^dzenie (oprocz wzmacniacza
w.cz., ktory dotgezony zostat w koricowej
fazie buciowy transceivera) zmontowano
na jednej ptytee i zamkni^to w aluminio-
wej obudowie o wymiarach okoto 170 x
170 x 60 mm.
Odbiornik ze wzmacniaczem w.cz. cha-
rakteryzuje niezbyt duza odpornosc na
modulacj^ skrosn^ ze wzgl^du na zasto-
sowany mieszaez z uktadem scalonym
UL1242 (o czym bedzie mowa w dalszej
cz$sci opisu), jednak ttumik na wejsciu
umozliwia dobry odbior nawet w porze
nocnej, gdy poziom sygnatow jest duzy.
19
Widok ptyty czotowej transceivera przed-
stawiono na rysunku 1, a uproszczony
schemat blokowy na rysunku 2.
Uktad urzgdzenia zblizony jest do uktadu
popularnego w Stanach Zjednoczonych
i Europie Zachodniej transceivera ATLAS.
Zasadnicza rdznica mi^dzy opisywanym
uktadem a uktadem ATLAS'a polega na
zast^pieniu pierscieniowych mieszaczy-
modulatorow diodowych - popularnymi
uktadami scalonymi UL1242N (TBA120S r
A220). Dzi^ki temu uzyskano mat^ liczbg
czqsci sktadowych (uktady scalone
U LI 242 w zastosowanym uktadzie daj$
wzmocnienie napi^ciowe okoto 60 dB,
w odroznieniu od mieszaczy diodowych,
' w ktorych nast^puje strata wzmocnienia
ponad 6 dB) przy nieco gorszych wtasci-
wosciach dynamicznych i mniejszej od-
pornosci na modulacj§ skrosng.
OPIS UKtADU ELEKTRYCZNEGO
Schemat ideowy uktadu transceivera
przedstawiono na rysunku 3.
Tor odbiornika
Sygnat z anteny jest doprowadzany przez
ttumik regulowany (potencjometr P2) do
dwuobwodowego filtru FI. Zmniejszenie
wartosci sygnatu niepozqdanego ttumi-
kiem, jakkolwiek ostabia rowniez sygnat
poz^dany, chroni jednak uktad scalony
US1 przed przesterowaniem. Ttumik ten
jest takze nieodzowny ze wzgl^du na silne
sygnaty pobliskich stacji, zwtaszcza w du-
zych aglomeracjach miejskich.
Zabezpieczenie odbiornika przed uszko-
dzeniem US1 podczas nadawania osig-
gnigto przez zwieranje wejscia do masy
(przekaznik MT6(b) i dodatkowo przez
ogranicznik diodowy D1, D2. Aby ograni-
cznik dziatat skutecznie, nalezy stosowac
diody o matej pojemnosci ztgcza, najle-
piej germanowe z serii DG, ktore majg
mniejsze napigcie progowe niz diody
krzemowe.
Podczas odbioru uktad scalony US1 pra-
cuje jako mieszacz zrownowazony. Rezys-
tor nastawny 1 Mil stuzy dozrownowaze-
nia uktadu po stronie prgdu statego. Dio-
da D5 jest spolaryzowana zaporowo, co
zapewnia maksymalne wzmocnienie
uktadu scalonego. Wymagana jesttu dio-
da o jak najmniejszej uptywnosci {w
transceiverze modelowym zastosowano
diodg krzemowg BAY55).
Dopasowanie impedancji wyjsciowej
mieszacza (okoto 2,7 kll) do impedancji
czterokwarcowego filtru Me Coy'a (XF)
osiggnigto przez dobranie odezepu na ob-
wodzie rezonansowym LI. Z drugiej stro-
ny filtr jest obcigzony rezystorem 1 kll.
Dopasowanie tych impedancji (wejscio-
wej i wyjsciowej) jest bardzo wazne ze
wzglgdu na uzyskanie odpowiedniej cha-
rakterystyki filtru.
Uktad scalony US2 pracuje jako detektor
zrownowazony, a z jego wyjscia sygnat
m.cz. steruje przedwzmacniacz m.cz. z po-
jedynezym tranzystorem uktadu scalone-
go UL1242N (wyprowadzenie 3, 4, 12)
przez dtawik filtrujgcy 1 mH. Sygnat m.cz.
wzmocniony o ponad 20 dB i czgsciowo
ograniezony w pasmie czgstotliwosci po-
wyzej 3 kHz (dzigki dtawikowi i kondensa-
torom 22 nF i 1,5 nF)zostajedoprowadzo-
ny przez potencjometr sity dzwigku (PI)
do wzmacniacza mocy m.cz. uktadu sca-
lonego US3 (UL1498R). Wzmacniacz ten
nie wymaga omowienia, warto jednak
wspomniec, ze przez dobor rezystora
w dwojniku RC, dotgezonego do wypro-
wadzenia 5, mozna ustawic maksymalng
wartosc wzmocnienia napigeiowego,
przy ktorym uktad pracuje jeszcze stabil-
nie nie powodujgc znieksztatcen sygnatu
wyjsciowego. Natomiast kondensatory
w pgtli sprzgzenia zwrotnego (330 pF i 1 ,5
nF) ksztattujg charakterystykg mocy wyj-
sciowej w funkcji czgstotliwosci.
Tor nadajnika
Podczas nadawania uktad scalony US1
pracuje jako modulator zrownowazony.
Ttumienie fali nosnej na wyjsciu wynosi
okoto 35 dB (rownowazenie rezystorem
nastawnym PR). Dodatkowe ttumienie fa-
li nosnej, okoto 15 dB, daje fiitr kwarcowy.
Pojedynczy tranzystor uktadu scalonego
US1 (UL1242N) zostat wykorzystany jako
wzmacniacz mikrofonowy w uktadzie OE.
Wzmocnienie tego tranzystora (okoto 15
dB) wystareza do wysterowania modula-
tora z mikrofonu dynamieznego MDU 22
wz lub z popularnej wktadki telefonicznej
W-66.
Napigcie modulujgce jest doprowadzane
do wyprowadzenia 7 poprzez dwojnik RC
(1 kll, 0,1 jjlF). Ograniczenie sygnatu mo-
dulujgcego w pasmie powyzej 3 kHz, po-
lepszajgce jakosc emisji SSB, uzyskano
przez zastosowanie ujemnego sprzgzenia
zwrotnego polegajgcego na wtgczeniu
kondensatora 1,5 nF migdzy kolektor
a bazg.
Napigcie wyjsciowe (wyprowadzenie 8
US1) dochodzi do ok. 0,2 V, cojestwartos-
cig zbyt duzg do doprowadzenia do ukta-
du scalonego US2, ktory pracuje teraz
jako mieszacz.
Skuteczne zmniejszenie amplitudy sy-
gnatu wyjsciowego z uktadu scalonego
US1 dokonano przez dotgezenie rezystan-
cji zewngtrznej do wyprowadzenia 5 (dio-
da D5 jest w tym przypadku spolaryzowa-
na w kierunku przepustowym).
Mieszacz uktadu scalonego US2 jest wy-
konany identyeznie jak modulator w ukta-
dzie formowania sygnatu, totez na jego
wyjsciu wystgpuje znikoma wartosc nie-
pozgdanych czgstotliwosci. Zrownowaze-
nie uktadu przeprowadzono podobnie jak
w US1 rezystorem nastawnym 1 Mil.
Trzystopniowy wzmacniacz wyjsciowy
zrealizowano z tranzystora mi T1, T6, T7.
Przez dobor odpowiedniego punktu pracy
wszystkie stopnie pracuja liniowo, za-
pewniajgc mate zniekszatcenia i duze
wzmocnienie. Sprzgzenie migdzy tranzys-
torami T1 i T6 zrealizowano za pomoeg
filtru dwuobwodowego zestrojonego na
state. DziQki nadkrytyeznemu sprz^zeniu
obwodow filtr ten, podobnie jak identyez-
ny filtr w torze odbiorczym, pokrywa cate
pasmo amatorskie (3,5.. .3,8 MHz) z pozio-
mem - 6 dB.
W kolektorze tranzystora T6 znajduje si§
szerokopasmowy transformator w.cz.
(Tr), ktorego wtorne uzwojenie steruje
baz§ stopnia wyjsciowego.
W stopniu mocy na uwagQ zastuguje dio-
dowa stabilizaeja punktu pracy. Spolary-
zowana w kierunku przewodzenia dioda
D4, umieszczona bezposrednio pod obu-
dow$ tranzystora T7, zapewnia jego czqs-
ciow^ ochron^ przed przeciqzeniami.
Wzrost temperatury obudowy tranzysto-
ra mocy powoduje zmniejszenie siQ
przedpi^cia, a zatem i prqdu spoezynko-
wego. Dopasowanie impedancji wyjscio-
wej tranzystora mocy do impedancji ob-
ci^zenia 75 11 osi^gni^to za pomoc^ od-
ezepu cewki L3. Obwod wyjsciowy ma
20
21
Rys. 3. Schemat ideowy transceivers
diostaeji 10 RT (wiekszosc klubow ma
w swoich zapasach takie rezonatory; byfy
one rowniez swego czasu rozprowadzane
przez ZG PZK). Rezonatory te daja si$
przestrajac w gor§ przez lekkie pocieranie
gumka kreslarsk^, dlatego dose tatwo
mozna zestawic dwie pary rezonatorow
o odstQpie czQstotiiwosci 1,6 kHz. Pi$ty
rezonator, pracuj^cy w generatorze tali
nosnej, przestrojono w dof o okoto 600 Hz,
czyli do cz$stotliwosci 5039,9 kH 2 przez
kilkakrotne potarcie napylonej srebrem
powierzchni ptytki kwarcowej zfotym (!ub
srebrnym) pierscionkiem. Dobor rezona-
torow, okreslenie ich cz^stotliwosci, jak
rowniez sam proces przestrajania jestob-
szernie opisany w literaturze [3].
stosunkowo mai^ dobroc, przeto odzna-
cza si$ pfaskej charakterystykq przenosze-
nia i nie wyrnaga dostrajania w pasmie
3,5.. .3,8 MHz. Obwod ten podezas odbio-
ru jest nie odtqczony, przez co poprawia
wypadkow^ selektywnosc dwuobwodo-
wego filtru wejsciowego.
Generatory
Generator fali nosnej o cz$stotliwosci
5039,9 kHz (przy odbiorze generator BFO)
pracuje w uktadzie prostego generators
kwarcowego rezonansu rownolegtego
z tranzystorem T3. Poniewaz napipcie na
wyprowadzeniu 14 ukfadu scalonego
U LI 242 nie moze przekraczac 50 mV (ze
wzgl^du na mozliwosc przesterowania),
napi^cie wyjsciowe generators kwarco-
wego jest pobierane z dzielnika oporowe-
go w emiterze.
Generator VFO pracuje na cz^stotliwosci
wi^kszej od odbieranej o wartosc czpstot-
liwosci posredniej, czyli 8539,9. ..8839,9
kHz, dzigki czemu zapewniona jest wtasci-
wa wst^ga odbieranej czQstotliwosci. Pra-
cuje on w stabilnym uktadzie Clapp'a
z tranzystorem T5. Po generatorze nast^-
puje separator z tranzystorem T4 w ukfa-
dzie OC (wtornik emiterowy). Lepszym
rozwiqzaniem bytoby zastosowanie wtor-
nika z tranzystorem polowym, jednak
przyj^te rozwi^zanie w zupetnosci wysta-
reza, poniewaz ukfady scalone UL1242
zawierajg wewn$trz rozbudowany sepa-
rator w postaci szeregu szerokopasmo-
wych wzmacniaczy roznicowych.
Dzielnik napi^cia w emiterze tranzystora
T4, podobnie jak w generatorze kwarco-
wym, zapewnia odpowiedniq amplitude
sygnafu wyjsciowego. Zamian^ sygna-
tow z BFO i VFO podezas nadawania i od-
bioru osi^gniQto przez odpowiednie potq-
czenie zestykow przekaznika MT6 (Prz. A).
Dla uniezaleznienia si§ od wahan napi§-
cia zasilajgcego, ktore w zdecydowany
sposob mogtoby wptywac na stabilnosc
cz^stotliwosci urzqdzenia, obydwa gene-
ratory zasilane s^ z prostego stabilizators
szeregowego z tranzystorem T2.
W
Ml
55
C
d
Rys. 4. Sposob wykonania filtru SSB
a - schemat ideowy czterokwarcowego fil-
tru Me Coy'a; b - plytka drukowana filtru;
c - dolna cz^sc obudowy; d - gorna czqsc
obudowy
Filtr kwarcowy
Najwi^kszy problem, zwtaszcza poczgtku-
j^cym krotkofalowcom, sprawia filtr
kwarcowy. Trudnosci zwiqzane z naby-
ciem oraz wysoka cena przemawiajg za
samodzielnym jego wykonaniem.
Filtr w opisywanym urz^dzeniu zmonto-
wano w czterokwarcowym ukfadzie Me
Coy'a (rys. 4a) z rezonatorow kwarco-
wych pochodz^cych z demobilowych ra-
Filtr zmontowano na ptytee drukowanej
(rys. 4b), do ktorej od strony druku przylu-
towano spr^zynujgce uchwyty wymonlo-
wane z bakelitowej obudowy kwarcow.
Odpowiedni docisk uchwytow nalezy
ustalic indywidualnie dla kazdej piytki,
dogiriajqc je tak, aby pfytki nie wysuwaty
si§ pod wpfywem wstrz^sow.
Obwod rezonansowy L dla lepszej syme-
trii nawiniQto bifilarnie przewodem w izo-
lacji igelitowej na pierscieniu ferryto-
wym. Srodek uzwojenia jest przetozony
przez otwor 0 1 mm, wykonany w ptytee
drukowanej i dolnej obudowie z blachy,
a nast^pnie przylutowany w ostateeznej
fazie montazu filtru do zewn^trznej obu-
dowy (masy). Kondensator C jest przeto-
zony przez toroid z nawini^tymi uzwoje-
niami i daje z indukcyjnosci^ cewki rezo-
nans na cz$stotliwosci okoto 0,9 GFN,
czyli okoto 4,6 MHz.
Na rys. 4c, d przedstawiono sposob wyko-
nania obudowy z blachy ocynowanej (np.
z puszki po konserwach).
Zmontowany filtf bez gornej cz^sci obu-
dowy ilustruje n/s. 5, zas rysunek 6 - filtr
zmontowany od strony wyprowadzeri.
Te same wkr^ty M3, ktorymi przymoco-
wano ptytkQ drukowang filtru do jego
obudowy, stuzq do przykr^cenia filtru do
ptytki transceivers.
Cd. na str. 26
Rys. 5. Widok zmontowanego filtru bez gornej czQsci obudowy.
Rys. 6. Widok zewnQtrzny filtru od strony wyprowadzen.
Jacek Maciejewski
Jul 16, 2021, 1:26:30 PM7/16/21
to
Dnia Sun, 11 Jul 2021 22:08:03 +0200, t-1 napisał(a):
> Czy chcesz pełny artykuł z radioelektronika ze schematami?
Chcę! :) Nie byłem w domu przez tydzień więc dopiero teraz reaguję :)
> Czy chcesz pełny artykuł z radioelektronika ze schematami?
t-1
Jul 16, 2021, 4:08:12 PM7/16/21
to
W dniu 2021-07-16 o 19:26, Jacek Maciejewski pisze:
https://drive.google.com/file/d/1lpGdVsNPy365XfWjzf8uBkmK0IqaBhuH/view?usp=sharing
daj znać, że pobrałeś.
> Dnia Sun, 11 Jul 2021 22:08:03 +0200, t-1 napisał(a):
>
>> Czy chcesz pełny artykuł z radioelektronika ze schematami?
>
> Chcę! :) Nie byłem w domu przez tydzień więc dopiero teraz reaguję :)
>
Proszę bardzo
>
>> Czy chcesz pełny artykuł z radioelektronika ze schematami?
>
> Chcę! :) Nie byłem w domu przez tydzień więc dopiero teraz reaguję :)
>
https://drive.google.com/file/d/1lpGdVsNPy365XfWjzf8uBkmK0IqaBhuH/view?usp=sharing
daj znać, że pobrałeś.
Jacek Maciejewski
Jul 17, 2021, 2:46:04 AM7/17/21
to
Jacek Maciejewski
Jul 18, 2021, 4:12:14 AM7/18/21
to
Dnia Fri, 16 Jul 2021 22:08:10 +0200, t-1 napisał(a):
> daj znać, że pobrałeś.
No, tym razem dało się pobrać. Piękne dzięki.
0 new messages