अहो आश्चर्यम्

[Phillip Ernest]

हे पण्डिताः इदम् आश्चर्यम् पश्यत । आश्वमेधिकपर्वणि व्यासेन अयम् महान्
व्याकरणदोषः वृत्तार्थम् एव कृतः ।

तमुवाचोरगपतेर्दुहिता प्रहसन्निव ।

[विश्वासो वासुकिजः (Vishvas Vasuki)]

2014-06-04 22:21 GMT-07:00 Phillip Ernest <yadbhav...@gmail.com>:

हे पण्डिताः इदम् आश्चर्यम् पश्यत । आश्वमेधिकपर्वणि व्यासेन अयम् महान्
व्याकरणदोषः वृत्तार्थम् एव कृतः ।

अन्यथा

​ पुस्तकप्रकाशकेन कृतोऽयं दोषः।​

 

तमुवाचोरगपतेर्दुहिता प्रहसन्निव ।

​

तमुवाचोरगपतेर्दुहिता प्रहसन्त्यथ। न मे त्वमपराद्धोसि न हि मे बभ्रुवाहनः। न जनित्री तथाऽस्येयं मम यो प्रेष्यवत्थिता।।	14-82-5a 14-82-5b 14-82-5c

इति अन्यस्मिन् ग्रन्थे।​

​​

--
--
Vishvas /विश्वासः

[Phillip Ernest]

2014-06-05 19:41 GMT+05:30, विश्वासो वासुकिजः (Vishvas Vasuki)
<vishvas...@gmail.com>:

>> अन्यथा
> ​ पुस्तकप्रकाशकेन कृतोऽयं दोषः।​
>

> इति अन्यस्मिन् ग्रन्थे

अयम् पाठः भाण्डारकरप्राच्यसंशोधनसंस्थायाः महाभारतात् भवेत् न एवम् ।
मया तत् भारतम् प्रथमम् पठितम् बहुभ्यः वर्षेभ्यः पूर्वम् । तस्याः एव
संस्थायाः अर्थम् अहम् अत्र पुण्यपत्तनम् आगमम् तस्मिन् काले । ताम्
अस्मात् एव मम कार्यालयात् द्रष्टुम् शक्नोमि ।

अद्य नीलकण्टस्य महाभारतम् पठामि वर्षेभ्यः प्रभृति । कदाचित् स पाठः तेन
एव मतः आसीत् । महाभारतस्य हि संस्कृतम् न सर्वदा शुद्धम् यथापाण्दित्यम्
च अस्ति इति जानीमः । अथवा प्रकाशनदोषः भवितुम् शक्यते यथा मन्यसे । तथा
अपि तु वृत्तम् युक्तम् अस्ति इति लक्षयितव्यम् ।

[H. K. Ramapriyan]

एवंविधाः दोषाः साधारणजनानां लेखनेषु निषिद्धाः यद्यपि
व्यासवाल्मिख्यादिमहापुरुषाणां लेखनेषु आर्षप्रयोगाः इति परिगण्यन्ते ।

वाल्मीकिरामायणे -- "प्रदीयतां दाशरथाय मैथिली" (दाशरथये इति सामान्यप्रयोगः)
भगवद्गीतायाम् -- "सखेति मत्त्वा प्रसभं यदुक्तं हे कृष्ण हे यादव हे सखेति"
(सखे इति - कथं "सखेति" भवेत्?)

रामप्रियः ।

[Shrivathsa B]

i think sakheti is right. because "sakhA iti". don't you think so?

[विश्वासो वासुकिजः (Vishvas Vasuki)]

2014-06-06 3:14 GMT-07:00 H. K. Ramapriyan <ramap...@verizon.net>:

एवंविधाः दोषाः साधारणजनानां लेखनेषु निषिद्धाः यद्यपि व्यासवाल्मिख्यादिमहापुरुषाणां लेखनेषु आर्षप्रयोगाः इति परिगण्यन्ते ।

सत्यमेव।

​ नूनं भाषा प्रथममागता​

व्याकरणं पश्चात्। सर्वदा लक्ष्यं प्रथममागतं, पश्चाद्धि लक्षणम्​। छन्दःशास्त्रेऽप्येवमेव। भर्तृहरेर् अपाणिनीयप्रयोगाः, यतिस्थानप्रमादाೲ प्रसिद्धाः।

 

वाल्मीकिरामायणे -- "प्रदीयतां दाशरथाय मैथिली" (दाशरथये इति सामान्यप्रयोगः)

तथाऽपि

​, केचिद्वर्तन्ते पाणिनीयसम्मतिप्रदर्शकाः http://jagadgururambhadracharya.org/works/arapv/adhyaya1.php ।

[विश्वासो वासुकिजः (Vishvas Vasuki)]

2014-06-06 5:59 GMT-07:00 विश्वासो वासुकिजः (Vishvas Vasuki) <vishvas...@gmail.com>:

2014-06-06 3:14 GMT-07:00 H. K. Ramapriyan <ramap...@verizon.net>:

एवंविधाः दोषाः साधारणजनानां लेखनेषु निषिद्धाः यद्यपि व्यासवाल्मिख्यादिमहापुरुषाणां लेखनेषु आर्षप्रयोगाः इति परिगण्यन्ते ।

सत्यमेव।

​ नूनं भाषा प्रथममागता​

व्याकरणं पश्चात्। सर्वदा लक्ष्यं प्रथममागतं, पश्चाद्धि लक्षणम्​। छन्दःशास्त्रेऽप्येवमेव। भर्तृहरेर् अपाणिनीयप्रयोगाः, यतिस्थानप्रमादाೲ प्रसिद्धाः।

अत्र ​आर्षप्रयोगानुकरणे ऽस्मदनधिकृतत्वं स्मारयत्य् अयं श्लोकः -

अनन्तरत्नप्रभवस्य यस्य हिमं न सौभाग्यविलोपि जातम् । एको हि दोषो गुणसंनिपाते निमज्जतीन्दोः किरणेष्विवाङ्कः || कुमारसंभव १ ; ३

एवं

​ वाल्मीकिव्यासभर्तृहरिप्रभृतयः अनन्तपद्यरत्नप्र​

भवाः

​, न हि तेषां परिमिततदोषाः​ परिगण्यन्ते।

परन्तु, कश्चन गुणवत्पद्यैर् हीनः ज्ञात्वा ज्ञात्वाऽपि दोषान् करोति, ​गुणप्राप्तौ न प्रयतते, तर्हि तन्नयुक्तम् - तद्दोषा न निमग्ना गुणैः।

[विश्वासो वासुकिजः (Vishvas Vasuki)]

2014-06-06 6:20 GMT-07:00 विश्वासो वासुकिजः (Vishvas Vasuki) <vishvas...@gmail.com>:

परन्तु, कश्चन गुणवत्पद्यैर् हीनः ज्ञात्वा ज्ञात्वाऽपि दोषान् करोति, ​गुणप्राप्तौ न प्रयतते, तर्हि तन्नयुक्तम् - तद्दोषा न निमग्ना

​​

गुणैः।

गुणेषु

[विश्वासो वासुकिजः (Vishvas Vasuki)]

विशेषसूचना - ईदृशाश् चर्चास्पदविषया अत्र सङ्गृह्यमानाः।

[विश्वासो वासुकिजः (Vishvas Vasuki)]

2014-06-06 3:14 GMT-07:00 H. K. Ramapriyan <ramap...@verizon.net>:

वाल्मीकिरामायणे -- "प्रदीयतां दाशरथाय मैथिली" (दाशरथये इति सामान्यप्रयोगः)

काशिकायां

​ विषयेऽस्मिन्नुक्तम् -

अत इञ्॥

तस्य अपत्यम् इत्येव। अकारान्तात् प्रातिपदिकातिञ् प्रत्ययो भवति। अणो ऽपवादः। दक्षस्य अपत्यं दाक्षिः। तपरकरणं किम्? शुभंयाः, कीलालपाः इत्यतो मा भूत्। कथं प्रदीयतां दाशरथाय मैथिलि? शेषविवक्षया भविष्यति।

​

[H. K. Ramapriyan]

Yes, the first occurrence of it is, but not the second.

[H. K. Ramapriyan]

पुनरेकमुदाहरणम् कालिदासस्य महाकवेः कुमारसम्भवे ---
तीव्राभिषङ्गाभिभवेन वृत्तिः मोहेन संस्तम्भयतेन्द्रियाणाम्  ।

[विश्वासो वासुकिजः (Vishvas Vasuki)]

2014-06-22 14:56 GMT-07:00 H. K. Ramapriyan <ramap...@verizon.net>:

संस्तम्भयतेन्द्रियाणाम्

​प्रेरणार्थे णिच्, प्रयोज्यकर्त्री रतिरिति स्यादूह्या …​

[H. K. Ramapriyan]

अत्र संस्तम्भयते + इन्द्रियाणाम् = संस्तम्भयतेन्द्रियाणाम् कथं भवेत्?

 

From: विश्वासो वासुकिजः (Vishvas Vasuki)

Sent: Monday, June 23, 2014 12:18 AM

To: padyadhaaraa पद्यधारा

Subject: Re: अहो आश्चर्यम्

 

[विश्वासो वासुकिजः (Vishvas Vasuki)]

​​

2014-06-23 3:24 GMT-07:00 H. K. Ramapriyan <ramap...@verizon.net>:

अत्र संस्तम्भयते + इन्द्रियाणाम् = संस्तम्भयतेन्द्रियाणाम् कथं भवेत्?

​णिचश्च । इति सूत्रेण णिजन्तानां खल्व् उभयपदित्वम्?​ कर्त्रभिप्राये क्रियफल एव आत्मनेपदिता। अत्र तु प्रयोजककर्ता मोहः रत्याः उपकारं करोति, तेन क्रियाफलं रत्यभिप्रायम्।

[विश्वासो वासुकिजः (Vishvas Vasuki)]

2014-06-23 7:13 GMT-07:00 विश्वासो वासुकिजः (Vishvas Vasuki) <vishvas...@gmail.com>:

अत्र संस्तम्भयते + इन्द्रियाणाम् = संस्तम्भयतेन्द्रियाणाम् कथं भवेत्?

​णिचश्च । इति सूत्रेण णिजन्तानां खल्व् उभयपदित्वम्?​ कर्त्रभिप्राये क्रियफल एव आत्मनेपदिता। अत्र तु प्रयोजककर्ता मोहः रत्याः उपकारं करोति, तेन क्रियाफलं रत्यभिप्रायम्।

​​

संस्तम्भ् +‌णिच् +‌शतृ पुंसि → संस्तम्भयन्। ​तेन संस्तम्भयता । इन्द्रियाणां संस्तम्भयता इति मया पठितम्।

[Phillip Ernest]

2014-06-23 15:54 GMT+05:30, H. K. Ramapriyan <ramap...@verizon.net>:
> अत्र संस्तम्भयते + इन्द्रियाणाम् = संस्तम्भयतेन्द्रियाणाम् कथं भवेत्?

संस्तम्भयते इन्द्रियाणाम् संस्तम्भयत इन्द्रियाणाम्
संस्तम्भयतेऽन्द्रियाणाम् इति ईदृशः सन्धिः महाभारते बहुदा दृश्यते ।

[Raghu Rao]

neti manye | yalopasandheH anantaram punaH sandhi na kaaryaa | sampUrNavakyam drushTvaiva sandhivibhajanam uchitam |

atra pUrvatanam epatre yathaa vishvaasena pradarshitam tadeva samIchInam manye |

Raghu

Sent from my iPhone

[विश्वासो वासुकिजः (Vishvas Vasuki)]

2014-06-23 21:06 GMT-07:00 Phillip Ernest <yadbhav...@gmail.com>:

संस्तम्भयतेऽन्द्रियाणाम् इति ईदृशः सन्धिः महाभारते बहुदा दृश्यते ।

किं प्रमाणम्?​

[Phillip Ernest]

अद्य एव अयम् आश्रमवासिकपर्वणि पठितः ।

कुन्त्यास्तु वचनं श्रुत्वा पाण्डवा राजसत्तम ।
व्रीडिताः संन्यवर्तन्त पाञ्चाल्या सहितानघाः ॥

सहिताः अनघाः सहिता अनघाः सहितानघाः इति सन्धिः ।

[विश्वासो वासुकिजः (Vishvas Vasuki)]

2014-06-24 22:56 GMT-07:00 Phillip Ernest <yadbhav...@gmail.com>:

सहिताः अनघाः सहिता अनघाः सहितानघाः इति सन्धिः ।

आत्मीय, अत्र कर्मधारयसमासोऽस्ति। सहितानघा इति समस्तपदम् - त तत्र सन्धिना योजितं‌ पदद्वयं लक्ष्यते। ​

​

सहिताः अनघाः = सहित +‌ जस् + अनघ +‌जस् = सहित +‌अनघ +‌ जस् = सहितानघाः​।

वीराः पुरुषाः = वीर+ जस् + पुरुष +‌जस् = वीर+पुरुष +‌जस् = वीरपुरुषाः।

[विश्वासो वासुकिजः (Vishvas Vasuki)]

2014-06-25 6:32 GMT-07:00 विश्वासो वासुकिजः (Vishvas Vasuki) <vishvas...@gmail.com>:

आत्मीय, अत्र कर्मधारयसमासोऽस्ति। सहितानघा इति समस्तपदम् - त तत्र सन्धिना योजितं‌ पदद्वयं लक्ष्यते। ​

​त तत्र → न​ तत्र

[Ajit Krishnan]

> अत्र कर्मधारयसमासोऽस्ति।

कथञ्चित् समर्थनीयम् इति धिया वक्रगतिः अङ्गीकृता इति **मे** भाति ।
"सहितानघ"सदृशप्रयोगाः (कर्मधारयत्वेन) वर्त्तन्ते वाङ्ग्मये यदि, अवश्यं
प्रकाश्यन्ताम् ।

सस्नेहम्,

अजितः



2014-06-25 6:32 GMT-07:00 विश्वासो वासुकिजः (Vishvas Vasuki)
<vishvas...@gmail.com>:

[विश्वासो वासुकिजः (Vishvas Vasuki)]

2014-06-25 8:27 GMT-07:00 Ajit Krishnan <ajit.k...@gmail.com>:

> अत्र कर्मधारयसमासोऽस्ति।

कथञ्चित् समर्थनीयम् इति धिया वक्रगतिः अङ्गीकृता इति **मे** भाति ।
"सहितानघ"सदृशप्रयोगाः (कर्मधारयत्वेन) वर्त्तन्ते वाङ्ग्मये यदि, अवश्यं
प्रकाश्यन्ताम् ।

सस्नेहम्,

    अजितः

​साध्वयम् आक्षेपः। समस्यमानपदयोस् सामर्थ्यमस्ति नवेति अधीतव्याकरणाः पृच्छ्यमानास् सन्ति। तदन्तरा एवं ज्ञातम् - 

पूर्वं दर्शिते पाठे दोषः स्यात् इति सन्देहोऽधुना। अन्तर्जाले अन्यत्र एवं दृश्यते  (अत्राऽपि)- ​​

वैशम्पायन उवाच।	15-19-1x

कुन्त्यास्तु वचनं श्रुत्वा पाण्डवा राजसत्तम।

व्रीडिताः संन्यवर्तन्त पाञ्चाल्या सह भारत।।

15-19-1a 15-19-1b

कुम्भकोणसंस्करणे - 

कुन्त्यास्तु वचनं श्रुत्वा पाण्डवा राजसत्तम | व्रीडिताः संन्यवर्तन्त पाञ्चाल्या सह भारत ||१६-१९-१ ​

[Phillip Ernest]

2014-06-25 19:02 GMT+05:30, विश्वासो वासुकिजः (Vishvas Vasuki)

> आत्मीय, अत्र कर्मधारयसमासोऽस्ति।

न खलु । विचित्रः विरूपः च समासः स स्यात् । पाञ्चाल्या सहिताः अनघाः इति
एकम् एव विवक्षितम् ।

[Phillip Ernest]

2014-06-25 23:41 GMT+05:30, विश्वासो वासुकिजः (Vishvas Vasuki)
<vishvas...@gmail.com>:

> कुन्त्यास्तु वचनं श्रुत्वा पाण्डवा राजसत्तम।
> व्रीडिताः संन्यवर्तन्त पाञ्चाल्या सह भारत।।

इदम् महाभारतम् पापिना इन्दोलोजिस्तलोकेन कृतम् । मम तु महाभारतम्
नीलकण्ठेन एव कृतम् । कतरे श्रद्दधासि त्वम् ।

[Naresh Cuntoor]

कथञ्चित् समर्थनीयम् इति धिया वक्रगतिः अङ्गीकृता इति **मे** भाति ।

येन केनापि प्रकारेण समर्थनसाहसं विहाय यद्येवम् उच्येत यत् 
(१) एतेषु प्रसङ्गेषु विसर्गसन्धिं कृत्वा अच्सन्धिं कदाचित् कुर्वन्ति स्म

(२) कालेन एतादृशाः प्रयोगाः क्षीणतां गताश्चेति
तर्हि का हानिर्जायेत ?

नरेशः

[विश्वासो वासुकिजः (Vishvas Vasuki)]

​आर्य, महाभारतं व्यासेन खलु कृतम्। नीलकण्ठस्य ग्रन्थानुकरणे स्यात् कश्चन दोषः।

अन्यसंस्करणानां कर्तारः के इति? किं ते मूलस्यैव विपरिणामं कृतवन्तः (एवं तर्हि तदसाधु, अशास्त्रीयं, निद्यम्)? अथवा भारतेषु क्वचित् तादृशाः पाठा आसन् यत्र ​"

​

पाञ्चाल्या सह भारत" इति पठितः, यान् दृष्ट्वा‌ संशोधकाः मूलस्यानुमानं कृतवन्तः?

[विश्वासो वासुकिजः (Vishvas Vasuki)]

2014-06-25 21:28 GMT-07:00 Naresh Cuntoor <nare...@gmail.com>:

येन केनापि प्रकारेण समर्थनसाहसं विहाय यद्येवम् उच्येत यत् 
(१) एतेषु प्रसङ्गेषु विसर्गसन्धिं कृत्वा अच्सन्धिं कदाचित् कुर्वन्ति स्म

(२) कालेन एतादृशाः प्रयोगाः क्षीणतां गताश्चेति
तर्हि का हानिर्जायेत ?

​​

​

​स तु उत्तर एव मार्गः। परन्तु तथैवाभूद् इति न खलु सिद्धम्।​ स्युः ग्रन्थानुकरणे दोषाः।

[विश्वासो वासुकिजः (Vishvas Vasuki)]

​​

​​

​​

​​

​​

​​

​​

​​

​​

​​

​​

​​

​​

​​

​​

​​

​​

2014-06-25 11:11 GMT-07:00 विश्वासो वासुकिजः (Vishvas Vasuki)

​​

<vishvas...@gmail.com>:

​

​

​

​साध्वयम् आक्षेपः। समस्यमानपदयोस् सामर्थ्यमस्ति नवेति अधीतव्याकरणाः पृच्छ्यमानास् सन्ति।

​​

​तदुत्तरदानेनैवम् अज्ञासिषम् - 

यदि "पाञ्चाल्या सहिता अनघाः" इति वाक्ये "पाञ्चाल्या"-शब्दस्य "सहिताः"-शब्देन च "अनघाः"-शब्देन च वर्तेत अन्वयः कयाचिद् विवक्षया (यथा "पाञ्चाल्या सहिताः, तेन अनघाः"), तदैव पाञ्चाल्या सहितानघाः इति समस्तवाक्यं भवितुमर्हति, नान्यथा।

तत्र प्रमाणम्-

प्राग्दर्शितं हरिवाक्यम् अन्विच्छता मया बालमनोरमटीकायामेवम् अदर्शि-

"सामर्थ्यं द्विविधम्-व्यपेक्षालक्षणमेकार्थीभावलक्षणं च।

तत्र स्वार्थपर्यवसायिनां पदानामाकाङ्क्षादिवशाद्यः परस्परान्वयस्तद्व्यपेक्षाभिधं सामर्थ्यम्, विशिष्टा अपेक्षा व्यपेक्षेति व्युत्पत्तेः। संबद्धार्थः समर्थ इति व्युत्पत्तेश्च। इदं च राज्ञः पुरुष इत्यादिवाक्य एव भवति। तत्र च एकैकस्य शब्दस्य यो यः संनिहितो योग्यश्च तेन तेनान्वयो भवति। यथा राज्ञः पुरुषोऽ()??श्चेति, राज्ञो देवदत्तस्य च पुरुष इति, ऋद्धस्य राज्ञः पुरुष इति च।

एकार्थीभावलक्षणसामर्थ्यं तु प्रक्रियादशायां प्रत्येकमर्थवत्त्वेन पृथग्गृहीतानां पदानां समुदायशक्त्या विसिष्टैकार्थप्रतिपादकतारूपम्। "सङ्गतार्थः समर्थः", "संसृष्टार्थः समर्थ" इति व्युत्पत्तेः। सङ्गतिः संसर्गश्च एकीभाव एव। यथा-सङ्गतं घृतं तैलेनेति। एकीभूतमिति गम्यते। यथा वा संसृष्टोऽग्निरिति। एकीभूत इति गम्यत इति भाष्याच्च। इदंच सामर्थ्यं राजपुरुष इत्यादिवृत्तावेव।

अत एव "ऋद्धस्य राजपुरुष" इत्येवं राज्ञि पुरुषविशेषणे ऋद्धत्वविशेषणं नान्वेति, विशिष्टस्य एकपदार्थतया राज्ञः पदार्थैकदेशत्वात्। "देवदत्तस्य गुरुकुल"मित्यत्र तु उपसर्जनस्य नित्यसापेक्षत्वात्समासः। यद्वा गुरुवद्देवदत्तोऽपि विशेष्ये प्रदाने कुल एवान्वेति। तत्र गुरुणा कुलस्य उत्पाद्यत्वसंबन्धेनान्वयः। देवदत्तेन तु कुलस्य तदीयगुरूत्पाद्यतयाऽन्वयो गुरुगर्भः। उक्तं च हरिणा-"संबन्धिशब्दः सापेक्षो नित्यं सर्वः समस्यते। वाक्यवत्सा व्यपेक्षा हि वृत्तावपि न हीयते।" इति। समुदायेन संबन्धो येषां गुरुकलादिना। संस्पृश्यावयवांस्ते तु युज्यन्ते तद्वता सह।" इति च।"

भैमीव्याख्यायामधुना एवञ्चाऽपि दृष्टम् -

​​

​

 ​​

एवं स्पष्टता जाता। धन्योऽस्मि!

[Raghu]

sahita iti avyayam asti manye | tarhi "sahita anaghaaH" sahitaanaghaaH bhavet kila ?

Raghu

-------- Original message --------
From "विश्वासो वासुकिजः (Vishvas Vasuki)" <vishvas...@gmail.com>
Date: 06/25/2014 9:40 PM (GMT-08:00)
To padyadhaaraa पद्यधारा <padyad...@googlegroups.com>

Subject Re: अहो आश्चर्यम्

[विश्वासो वासुकिजः (Vishvas Vasuki)]

2014-06-26 12:13 GMT-07:00 Raghu <mnr...@gmail.com>:

sahita iti avyayam asti manye |

​

​किं प्रमाणम्?​

​​

[Raghu Rao]

spokensanskrit.de madhye indeclinae iti dattam asti parantu tat pramaaNam angIkartum kleshaaya | apte shabdakoshe naasti param vishnusahasranaamnaH praarthanaa shloke rukmiNisatyabhaabhyaam sahita srikrisNamaaahrsye iti smaraami | tatra sahitam itiyapi syat ataH avyayakoshaH drashTavyaH |

bhavet iti Uhitam eva |

Raghu 

Sent from my iPhone

[Naresh Cuntoor]

sahitam iti rUpam avayasya, na tu sahita iti.

Naresh
vaak.wordpress.com

[Naresh Cuntoor]

ऋद्धस्य राज्ञः पुरुषः इत्यादीनि उदाहरणानि अत्र न अनुयन्ति इति मन्ये ।

पाञ्चाल्या सहितानघाः इत्यस्य साधुत्वम् एवं चिन्तयितुं शक्यम् स्यात् --
इदं वाक्यं मन्यताम्  -- लक्ष्मीसहितं /-समेतं विष्णुं वन्दे = लक्ष्म्या सहितं विष्णुं वन्दे = लक्ष्म्या सहितविष्णुं वन्दे ।

सहितः इति अनघस्य विशेषणमित्यत्र नास्ति संशयः इति मन्ये ।

[विश्वासो वासुकिजः (Vishvas Vasuki)]

2014-06-26 14:41 GMT-07:00 Naresh Cuntoor <nare...@gmail.com>:

पाञ्चाल्या सहितानघाः इत्यस्य साधुत्वम् एवं चिन्तयितुं शक्यम् स्यात् --
इदं वाक्यं मन्यताम्  -- लक्ष्मीसहितं /-समेतं विष्णुं वन्दे = लक्ष्म्या सहितं विष्णुं वन्दे = लक्ष्म्या सहितविष्णुं वन्दे ।

तत्र शास्त्रे प्रमाणं खलु दर्शनीयम्।

​​

भर्तृ​हरिवाक्यपरिशीलनेन ​

यवादेतावज्

​​

​​

ज्ञातम्

​​

,

​​

समस्तपदे

​​

​​

उपपदस्य

​​

​​

नित्यसापेक्षत्वे

​​

सति

​​

, अथवा

​​

अवयव-संस्पर्शेन

​​

समुदायेन

​​

सम्बन्धे

​​

सत्येव

​​

​​ तादृशः सापेक्षस् समासो भवितुमर्हति। 

पुनश्च हरिनारायणार्यस्य विचारः - "सहिताः + अनघाः इति सन्धौ, विसर्गलोपे, तस्यासिद्धत्वात्, सहिता अनघाः इति विसन्धौ, दोषात्, आर्षत्वात्, सन्धिरेव, न समासः इति समाधेयम्। अन्ये तादृशा प्रयोगा मृग्याः, न झटिति स्मरामि। किं तु क्वचित् दृष्टाः।"

[विश्वासो वासुकिजः (Vishvas Vasuki)]

2014-06-26 22:04 GMT-07:00 विश्वासो वासुकिजः (Vishvas Vasuki) <vishvas...@gmail.com>:

पुनश्च हरिनारायणार्यस्य विचारः - "सहिताः + अनघाः इति सन्धौ, विसर्गलोपे, तस्यासिद्धत्वात्, सहिता अनघाः इति विसन्धौ, दोषात्, आर्षत्वात्, सन्धिरेव, न समासः इति समाधेयम्। अन्ये तादृशा प्रयोगा मृग्याः, न झटिति स्मरामि। किं तु क्वचित् दृष्टाः।"

​तेनैव काचित् प्रासङ्गिका दर्शिता - https://groups.google.com/forum/#!msg/bvparishat/c4KJ7U4uOyg/MyypcJB2al4J ।​

[विश्वासो वासुकिजः (Vishvas Vasuki)]

​पुनश्च तत्पठनेन यत्र गमकत्वं​ वर्तते, तत्र अनित्य-सापेक्षतायाम् अपि समासश् शक्य इत्य् अवागमम्।

[Avinash L Varna]

विषयोऽयं भाषापाकपुस्तकस्य "समासः" इति भागेऽपि चर्चितः (अंशः ५३-५४) । तत्रोक्तं - विदुरेण कृतोपदेशः इति प्रयोगः यद्यपि दोषाय न, तथापि त्याग एव वरम् इति । तथैव पाञ्चाल्या सहितानघाः इत्यत्रापीति मन्ये ।

भवदीयः

अविनाशः

[Naresh Cuntoor]

०) भोः आर्षप्रयोगस्य विषये आदौ एव उक्तम् । रामप्रियवर्येण उदाहरणं दर्शितमपि । तदनिच्छता भवता खलु समर्थने प्रवृत्तम् । तस्यां धारायां पत्रमिदम् ।
१) अत्र देवदत्तस्य गुरुकुलम्, ऋद्धस्य राज्ञः पुरुषः - अप्रासङ्गिकम् । ऋद्धः राज्ञः विशेषणम्, अतः तत्र क्लेशः । कुलं गुरोः । गुरुः देवदत्तस्य । अतः तत्र क्लेशः । अत्र तादृशः क्लेशः नास्ति । तर्हि तेषु किमर्थं चर्चात्र ?

३) तेन सहितः तत्सहितः समासः बहुधा श्रूयते । सूत्रं सम्यक् न स्मरामि । किमपि कृता बहुलम् इति किंचित् catch all  सूत्रं भवति इति मन्ये । ते प्रयोगास्तु लोके नरीनृत्यन्ते ।

४) रमासहितविष्णुः = रमया सहितः विष्णुः = रमासहितः विष्णुः इत्यत्र वैवक्षिकः समस्तप्रयोगो वा व्यस्तप्रयोगो वा । नित्यसमासस्य प्रसङ्गः नायम् । एतादृशानि कालिदासीयानि उदाहरणानि द्वित्राणि मेघदूते सन्ति इति स्मरामि । कण्ठगतानि न सन्ति ।

५) सरलः (आर्षः) श्लोकः । सरलः अर्थः । तत्र एतावता तर्केण / दोषाविष्करणप्रयासेन किं जायते इति मया न ज्ञायते ।

Naresh
vaak.wordpress.com

[विश्वासो वासुकिजः (Vishvas Vasuki)]

2014-06-26 23:20 GMT-07:00 Naresh Cuntoor <nare...@gmail.com>:

१) अत्र देवदत्तस्य गुरुकुलम्, ऋद्धस्य राज्ञः पुरुषः - अप्रासङ्गिकम् । ऋद्धः राज्ञः विशेषणम्, अतः तत्र क्लेशः । कुलं गुरोः । गुरुः देवदत्तस्य । अतः तत्र क्लेशः । अत्र तादृशः क्लेशः नास्ति । तर्हि तेषु

​​

किमर्थं

​​

​​

चर्चात्र

​​

?

​

आत्मीय, "ऋद्धस्य राज्ञः पुरुषः" , तथा "स्फुटोपमेन शम्भुना" (माघकाव्योल्लेखात् विद्वत्परिषदि), तथा "पाञ्चाल्या सहितानघाः" इति सर्वत्र समानता "समस्तपदस्यावयवस्य सापेक्षता" इति। तथ्यं हि त्वयोक्तय्ँ यत् "ऋद्धस्य राज्ञः पुरुषः" इत्यत्र दृश्यमान-विशेषण-विशेष्य-भावो ऽन्यत्र न दृश्यत इति। किञ्च शास्त्रदृष्ट्या विशेषणविशेषभावो वस्तुतः चर्चायाम् अस्याम् न समाससाधुत्वशङ्काया मूलम् - अपि तु सापेक्षता ऽवयवस्य।

​

​

३) तेन सहितः तत्सहितः स

​​

मासः बहुधा श्रूयते । सूत्रं सम्यक्

​​

न स्मरामि । किमपि कृता बहुलम् इति किंचित् catch all  सूत्रं भवति इति

​​

मन्ये

​​

। ते

​​

प्रयोगास्तु

​​

लोके

​​

​​

नरीनृत्यन्ते

​​

।

​​

साधु।​

​​

​​

४

​​

) रमासहितविष्णुः = रमया सहितः विष्णुः = रमासहितः विष्णुः इत्यत्र वै

​​

वक्षिकः समस्तप्रयोगो वा व्यस्तप्रयोगो वा ।

​

साधु।​

​

​

नित्यसमासस्य प्रसङ्गः नायम् ।

​

मया खलु नित्यसापेक्षता उल्लिखिता, न नित्यसमासविषयः।

​

​​

​​

५) सरलः (आर्षः) श्लोकः । सरलः अर्थः । तत्र एतावता तर्केण / दोषाविष्करणप्रयासेन किं जायते इति मया न

​​

​​

ज्ञायते ।

​

​

मा भूत् तत्र सन्देहः। विना प्रयोजनं न सूत्रं वर्ध्यते। प्रयोग आर्षो (अपाणिनीयो) वा, अनुकरणार्हो वेति, क्व समासो घट्यत इति च स्पष्टं अजिज्ञासम्। तत्र च समाधानो ऽधुना प्राप्तः।

[Phillip Ernest]

अन्यः आश्रमवासिकपर्वणि लब्धः ।
       
स तैः परिवृतो मेने हर्षबाष्पाविलेक्षणः ।
राजाऽऽत्मानं गृहगतं पुरेव गजसाह्वये ॥

पुरे इव पुर इव पुरेव इति सन्धिः ।

[विश्वासो वासुकिजः (Vishvas Vasuki)]

नूनमुपकृतोऽस्मि। ​"

​

पुरेव 

​​

गजसाह्वये" इत्युक्ते किम्? नीलकण्ठः किमपि वदत्य् अत्र? कस्मिन्नध्याये तत्पुस्तके विद्यते, कतमश् च श्लोकः?

[Raghu Rao]

puraa iva = pureva | atra kuto bhramaH ?

Sent from my iPhone

[Naresh Cuntoor]

2014-06-26 23:20 GMT-07:00 Naresh Cuntoor <nare...@gmail.com>:

१) अत्र देवदत्तस्य गुरुकुलम्, ऋद्धस्य राज्ञः पुरुषः - अप्रासङ्गिकम् । ऋद्धः राज्ञः विशेषणम्, अतः तत्र क्लेशः । कुलं गुरोः । गुरुः देवदत्तस्य । अतः तत्र क्लेशः । अत्र तादृशः क्लेशः नास्ति । तर्हि तेषु

​​

किमर्थं

​​

​​

चर्चात्र

​​

?

​

आत्मीय, "ऋद्धस्य राज्ञः पुरुषः" , तथा "स्फुटोपमेन शम्भुना" (माघकाव्योल्लेखात् विद्वत्परिषदि), तथा "पाञ्चाल्या सहितानघाः" इति सर्वत्र समानता "समस्तपदस्यावयवस्य सापेक्षता" इति। तथ्यं हि त्वयोक्तय्ँ यत् "ऋद्धस्य राज्ञः पुरुषः" इत्यत्र दृश्यमान-विशेषण-विशेष्य-भावो ऽन्यत्र न दृश्यत इति। किञ्च शास्त्रदृष्ट्या विशेषणविशेषभावो वस्तुतः चर्चायाम् अस्याम् न समाससाधुत्वशङ्काया मूलम् - अपि तु सापेक्षता ऽवयवस्य।

पुनः चिन्तयित्वा एकदेशान्वयो नास्ति इति मम मतम् । तेन न सापेक्षता नित्यसापेक्षता वा ।

अविनाशेन उदाहृतं शुद्धिकौमुद्याः (न तु भाषापाकस्य) उदाहरणम् अपि (विदुरेण कृतोपदेशः) भिन्नम् इति मन्ये ।

एवं मम चिन्तनम् --

अत्र अनघाः पाण्डवाः सहिताः सन्ति । नाम, युधिष्ठरः भीमेन अर्जुनेन इत्यादि ।

ते सहिताः अनघाः सहितानघाः पाञ्चाल्या (सह) गच्छन्ति ।

(सह शब्दस्य अदर्शने अपि सहार्थः वर्तते । अत्र किं प्रमाणम् ? न सूत्रम् , प्रयोगः एव । वृद्धो युवा याति इति उदाहरणम् ।)

भवतां 'स'कारात् पूर्वमहमेव वदामि । अयं साहसः एव ।

विदुरेण कृतोपदेशः इत्यत्र विदुरस्य करणत्वात् नान्या गतिः । तत्र एकदेशान्वयः भवति । नित्यसापेक्षता च ।

अथानुकरणमिति ? नाहं शिष्टः । विशिष्ट एव :)

साम्प्रतं नक्तंचरवेलायां मम अवधानमपि न शिष्टम् । साधयामि तावत् ।

नरेशः

​

[Phillip Ernest]

Il giorno sabato 28 giugno 2014 09:39:45 UTC+5:30, Raghu Rao ha scritto:

puraa iva = pureva | atra kuto bhramaH ?

आम् आम् । लज्जाकरः मे दोषः । हिहिहि ।