Araqarışdıran Filmi
Cherrie Patete
Araqarışdıran tammetrajlı bədii filmi rejissor Yefim Abramov tərəfindən 1987-ci ildə ekranlaşdırılmışdır. Film "Azərbaycanfilm" kinostudiyasında istehsal edilmişdir. Filmdəki hadisələr əsasən orta məktəblərdən birində cərəyan edir. Filmdə əsas rolları Nizami Musayev, Ayan Mirqasımova, Leyla Dziqraşvili və Hamlet Xanızadə ifa edirlər.
Filmin qəhrəmanı Rauf Bayramov (Nizami Musayev) məllifin yaxından tanıdığı bir nəfərin prototipidir. Bu adam kimdir? O, bizim masirimizdir. Bəlkə də adi və gndəlik həyatımızda ox az-az qarşılaşdığımız adamlardandır. Byk fantaziyaya malik olan bu gənc işıqlı amallarla yaşayır. Onun qeyri-adiliyi bundan ibarətdir ki, həyat tərzi bizim yrəndiyimiz həyat standartları ərivəsinə sığmır.[1]
Filmdəki hadisələr əsasən orta məktəblərdən birində cərəyan edir. Qəhrəmanın aıq danışması, qeyri-adi hərəkətləri onu hamıya sevdirir. Tamaşaı belə qənaətə gəlir ki, hər bir kollektivin belə adamlara ehtiyacı var.[1]
Sjet: Hadisələr əyalətdə baş verir. Filmin qəhrəmanı Rauf Bayramov (Nizami Musayev) hamının, xsusən uşaqların sevimlisidir. O, məktəbdə təsərrfat işləri zrə mavin işləyir. Uşaqlar valideynlərindən, məllimlərindən ox ona doğmalıq hiss edirlər, he kəslə blşmədikləri sirlərini onunla paylaşırlar. nki Rauf hamı kimi deyil, o, şəndir, zarafatcıldır, uşaqları anlayır, şəxsiyyət kimi yanaşır, onların monoton həyatına rəng qatmağa alışır, oturuşmuş qaydalara, normalara qarşı ıxır. Məsələn, onları ciddi nizam-intizamlı məktəbin ağır mənəvi ykndən xilas etmək n tənəffsdə əyləncə təşkil edir, uşaqlarla meşədə Robin Qudluq edir, tarixi hadisələri səhnələşdirir. Onun davranışını məllimlərin oxu, əyalət rəhbərliyi qəbul edə bilmir.
Rauf obrazı o vaxt Azərbaycan sovet kinosu n fərqli, yeni konsepsiya idi. Sovet ideologiyasının aşıladığı, tərbiyəli, nizamlı, qayda-qanunlara əməl edən tl nmunəvi vətəndaş obrazına Rauf znn qeyri-adekvat davranışı, azadlığı, sərbəstliyi, qaydaları pozması ilə qarşı ıxır.
Yenidənqurma illərində ekranlaşdırılan film sosrealizmdən uzaq, sovet qəliblərindən kənara ıxan alternativ dşnən insan modelini təklif edir. Və məllif də birmənalı şəkildə fərqli dşncə sahibi olan qəhrəmanının tərəfindədir.
Məktəblərdə məllimlərin şagirdlərlə dzgn qurulmayan mnasibəti, lazım olduğundan ciddi davranışı, şagirdlərin azad dşncəsinin məhdudlaşdırılması, yeniyetmələrin ailədaxili mnasibətləri, başa dşlməməsi, onların mənəvi, sosial problemləri ideallaşdırılmış sovet rejiminin astar zn gstərir. Məllimlər yksək bilik, nizamli davranış tələb elədikləri şagirdlərin daxili dnyası, problemləri, arzuları ilə maraqlanmır.
Bir-birini sevən, gələcəkdə ailə qurmaq istəyən iki şagirdin fikirləri, dnyagrş ziddiyyətlidir. Qız Bakıda yaşamaq, Xalq Təsərrfatı İnstitutuna daxil olmaq, maddi təminatını yaxşılaşdırmaq arzusundadır. Oğlanın aktyor olmaq istəyinə sevdiyi qız qarşı ıxır.
Sadəcə olaraq filmdə qəhrəmanı, mvzunu amaq n istifadə olunan vəziyyətlər bəsit, birbaşadır, bir az da saxta və sentimental grnr. Məsələn, Raufun uşaqlar n qurduğu əyləncə, alıb-oynama səhnəsi kimi.
Baş rolun ifaısı, rejissor-aktyor Nizami Musayev eyni zamanda idmanı olduğu n bir neə filmin tryuklarını z həyata keirib. 1992-ci ildə Daxili İşlər Nazirliyinin Banditizmə və Terrorizmə qarşı Mbarizə İdarəsinin rəisi işləyib.
Loğman Kərimov 11 yanvar 1959-cu il Bakı şəhərində anadan olmuşdur. 1982-ci ildə Azərbaycan Dvlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetini bitirmişdir. Azərbaycan Dvlət Gənc Tamaşaılar Teatrında aktyor kimi alışan L. Kərimov 30-a yaxın maraqlı surətlər yaratmışdır. Onun "Azərbaycanfilm" kinostudiyasının istehsal etdiyi "Qəzəlxan" filmində yaratdığı Əliağa Vahid obrazı geniş tamaşaı ktləsi tərəfindən yksək qiymətləndirilmişdir. Loğman Kərimov 1998-ci ildən doğma teatrda rejissor kimi fəaliyyətə başlamış və bu mddət ərzində Elinin "Mahmud və Məryəm" (bu tamaşa 1999-cu ilin ən uğurlu tamaşası elan edilmişdir), "lm hkm", S. S. Axundovun "Qaraca qız", Ə. Dəmirizadənin "Dədəm Qorqud", A. Babayevin "Olmuş əhvalat", M. Marinyenin "Lotereya" əsərlərinə uğurlu səhnə həlli vermişdir. L. Kərimov teatrın rus blməsində "Əlibaba və 40 quldur", "Al iək", "Gyək Fatma" tamaşalarını hazırlamışdır. Azərbaycan Dvlət Gənc Tamaşaılar Teatrının rejissoru vəzifəsində alışıb. Şuşa Dvlət Musiqili Dram Teatrının baş rejissoru vəzifəsində alışır.
Qdrətli glş ustası, Azərbaycan teatr və kino tarixinə adını qızıl hərflərlə yazmış Xalq artisti Nəsibə Zeynalova 20 aprel 1916-cı ildə Bakıda doğulub. Atası Kərbəlayı Cahangir Bakıda tanınmış tacir və eyni zamanda aktyor idi. Azərbaycan milli realist aktyor məktəbinin banisi və ilk aktyorlarından biri məhz Cahangir Zeynalov olub. Cahangir Zeynalovun hələ vladı olmamışdan qabaq ona verilən Sizin varisiniz kim olacaq sualına o, belə cavab vermişdi: hələlik mənim varisim var: bizim səhnəmiz mənim varisim ola biləcək ən etibarlı vladdır. Teatrın byk gələcəyinə inanan teatr xadiminin bir qızı oldu, adını Nəsibə qoydu. Balaca Nəsibə də byd və atasının yolunu ləyaqətlə davam etdirdi.
C.Zeynalov vəfat edəndə qızı Nəsibənin yaşı vardı. 14 yaşından zəhmətə qatlaşan bu yeniyetmə qız Bakı Elektrik Təchizatı Şəbəkəsinin laboratoriyasında laborant, Azərsənət Birliyində mhasib kməkisi, tramvay parkında tabeli, topdansatış anbarında fəhlə işləyir. Nəsibə xanım aktrisa olmaq fikrinə dşəndə anası Hsniyyə xanım he crə bununla razılaşmır. Ancaq qızın qərarı qəti idi: mən aktrisa olacağam! O, 1938-ci ildə Bakı Teatr Texnikumuna daxil olur. Texnikumu bitirəndən sonra Musiqili Komediya teatrında fəaliyyətini davam etdirir. Lakin bəxtindən teatr 1949-cu ildə mvəqqəti olaraq bağlanır və aktrisa həmin ildən Bakıdakı Nizami adına kinoteatrın yay zalında kassir, mədəniyyət evində dram dərnəyinin rəhbəri, Filarmoniyanın estrada sektorunda aktrisa işləyir. 1956-cı ildə Musiqili Komediya Teatrı yenidən qapılarını tamaşaıların znə aır və Nəsibə xanım doğma sənət ocağına qayıdır.
Grkəmli aktrisanın ilk sənət məllimləri - atası Cahangir Zeynalov, rejissorlardan Aleksandr Tuqanov, Şəmsi Bədəlbəyli, aktyor Ağasadıq Gəraybəyli olmuşlar. Tanınmış rejissor Ş.Bədəlbəyli vəfat edəndə Nəsibə xanım bir sz işlədir: Şəmsi Bədəlbəyli lm ilə məni ikinci dəfə yetim qoydu... Halbuki Ş.Bədəlbəyli vəfat edəndə Nəsibə Zeynalovanın nə az, nə ox, dz 70 yaşı vardı. Həyat isə z axarında davam edirdi. Aktrisa z fitri istedadı ilə insanlarda gzəlliyə məhəbbət hissini aşılayırdı: O, eybəcərlikləri ifşa edir, z sənəti ilə tamaşaılara sevinc bəxş edir, onları gldrr, eyni zamanda, dşndrrd. Nəsibə xanım uzun illər alışdığı Musiqili Komediya Teatrının səhnəsində Arşın mal alan operettasında Cahan xala, O olmasın, bu olsunda Sənəm, 50 yaşında cavanda Kələk xanım və Mələk xanım, Durnada Şərəf, Gzn aydında Nargilə, Ulduzda Zleyxa, zmz bilərikdə Şlə xanım, Ev bizim, sirr bizimdə Əsmət, Qayınanada Cənnət və s. rollar oynayıb, hər bir obraz xarakter aydınlığı, milliliyi və təbiiliyi ilə aktrisaya şhrət qazandırıb.
Grkəmli aktrisa qətiyyəti, ağır zəhməti sayəsində tkənməz istedadını ildən-ilə cilalayaraq, teatrda olduğu kimi, kinoda da təkrarsız obrazlar yaradıb. gey ana filmindəki kiik rol - araqarışdıran Fatmanisə, Ulduzdakı təmiz qəlbli, xeyirxah ferma işisi Zleyxa, Bizim Cəbiş məllimdəki alveri, yeri gələndə xeyirxah olan Suğra xala, Qayınanadakı hkml və iddialı qayınana Cənnət, Yuxudakı mehriban və istəkli Məsmə nənə obrazları aktrisaya daha byk şhrət qazandırıb. Bundan başqa, Mozalan satirik kinojurnalının bir ox sjetlərindəki rolları aktrisanın znəməxsus yumoru, milli koloriti, aıq temperamenti ilə seilir. Bu rollar onun ifasında olduqca təbii və inandırıcıdır.
1958-ci ildə əkilmiş gey ana məişət dramında Nəsibə xanımın yaratdığı Fatmanisə obrazı ikinci planda olsa da, tamaşaıların yadından bu gn də ıxmayıb. Film əkilib qurtarandan sonra quruluşu rejissor Həbib İsmayılov aktrisa n yazdığı xasiyyətnamədə onun filmdəki işini belə xarakterizə edib: Gənc Nəsibə Zeynalova bu filmdə qoca qarı obrazını canlandırır. O, xaricən qocalıb əldən dşmş, arıq və sifəti qırışlarla dolu olan, saları pırpız, daxilən isə khnə fikirli, araqarışdıran, bisavad kəndli qadındır. Əsası isə budur ki, btn bunlara inanırsan. Ona grə inanırsan ki, aktrisa milli koloritdə orijinal və inandırıcı obraz yaratmağa mvəffəq olub...
O vaxtlar Bakı kinostudiyasının qonağı olmuş tanınmış grc kinodramaturqu Georgi Mdivani filmə baxandan sonra qeybətcil Fatmanisəni oynayan yaşlı ağbirək aktrisanın kimliyilə maraqlanmışdı. Sonra Nəsibə xanımı onunla tanış edəndə grc kinodramaturqu gzlərinə inanmayıb demişdi: Bu cavan qadını yox, filmdə qarını oynayan qoca aktrisanı soruşurdum...
Beləliklə də hələ bu filmdə aktrisa gcl xarakter, tipaj ustası olduğunu nmayiş etdirmişdi. Bu fikri aktrisanın digər filmlərindəki rollarına da şamil etmək olar. Bəstəkar Sleyman Ələsgərovun eyniadlı operettasının motivləri əsasında rejissor Ağarza Quliyevin əkdiyi Ulduz musiqili kinokomediyasında Nəsibə Zeynalovanın yaratdığı Zleyxa, tamaşada olduğu kimi, kinoda da uğurlu ekran qəhrəmanlarından biridir. Uzun illər Musiqili Komediya Teatrında grkəmli aktyor Ltfəli Abdullayevlə birgə oynadıqları Zleyxa-Məhəmməd dueti eyniadlı filmdə də təbii və inandırıcı alınıb.
59fb9ae87f