Geçen sene bu zamanlarda başladığım "Kıraat Farkları" çalışmasından üç sonuç çıkmıştı:
Harflerin değişebildiği 320 kıraat farkını kabul etmek iki taraf için de zor:
* "Binlerce fark var" diyen batılılara göre çok küçük bir sayı
* "Bir harfi bile değişmedi" diyenlere göre inanılmaz büyük!
Tek harfi aşan kıraat farklarının tamamı iki harf boyutundadır: iki harf eksik, iki harf fazla, ya da iki harf yerine başka iki harf okunmuş:
Pembe işaretli üç varyant imlâya yansıyor, sarı işaretlilerde ise kelimenin kökü değişiyor. Evet, çoğu telaffuz farkı olan binlerce varyant var, ama "hakikaten önemli" sayılacak kıraat farkları bu 6 kelimeden ibaret. Şimdi, iki renkle işaretli 10:22 ayetine bakalım:
Bu ayeti bir kıraat imamı, anlamı çok yakın olan farklı bir kelime ile okumuş. Çoğunluğun seçimi olan se-ye-ra kökü yeryüzünde dolaşmayı, ne-şe-ra kökü iki ise yayılmayı anlatır. Kûfi yazıda fark kolayca görülmüyor.
yuseyyirukum kelimesinin hem kökü hem imlası değişebiliyor, böyle başka bir kelime yok! Bu kelimeye noktasız ve harekesiz kadim mushaflarda bakalım:
(Geniş ekrandan bakmalısınız, telefonda farkı göremezsiniz)
yuseyyirukum kelimesine tıklayın ve sayfayı aşağı doğru kaydırın. 20 kadar mushafın çoğunda standart kelimeyi göreceksiniz. İki mushafta bu kelime okunmuyor, Topkapı etiketli ikisinde yenşurukum yazıyor. Ekran resmi ektedir.
Ne öğrendik? 77.000 kelime içinde, hem kökü hem imlası değişebilen tek kelimenin, kadim mushaflarda nasıl yazıldığını görmüş olduk.
Ne anlamı var? Kıraat farklarının ezberde nasıl tutulduğunu konuşmuştuk. Burada da nasıl yazıya geçirildiğinin bir örneğini gördük. Her iki konuya da bugün anlaması çok zor bir titizlikle yaklaşmışlar.