Kıraat farkları -- yine

[Akif Eyler]

Geçen Ramazan başında kıraat farkları konusunda hiçbir şey bilmiyordum. Geçen sekiz ayda öğrendiklerimi şu sayfadaki linklerde özetlemiştim:

https://okuyun.github.io/Kuran/#d=kadime

Farklı okunabilen kelimeleri Iqra yazılımında işaretlemeye devam ederken yeni gözlemler yaptım, ikisini paylaşmak isterim:

* Harf farkları çok fazla değil:

Kıraat farklarının büyük çoğunluğu, sessiz harfleri etkilemeyen şive ve hareke farkları olarak karşımıza çıkıyor. Harf farkları ise, 5 ayet dışında sadece tek harfi etkiliyor.

• üç ayette iki harf:
  9:100  min fazla
  10:22  sin-ye-ra  ⇒ nun-şin-ra
  57:24  huve eksik
  
• iki ayette üç harf:
  4:94 ve 49:6  be-ye-nun ⇒ se-be-te

Bunların hepsi Iqra içinde görülebilir.

* Geçerli olmayan okuyuşlar da kaydedilmiş:

Örnek olarak, Fatiha suresinde bir kelime "melik" ve "mâlik" olarak okunabilir. Geçerli (sahih) kıraat farkı bu ikisinden ibarettir. Lakin, corpuscoranicum.de sitesinde bundan çok fazlası mevcut:

Koyu renkli alıntı herkesin geçerli saydığı, mütevatir yedi kıraati gösteriyor, açık renkli alan ise diğer kaynakları. Burada sadece İbn Hâleveyh kaynaklı olan farklı okuyuşları aldım, sayfada ekteki 12 kaynaktan gelen daha başkaları da var! 

Muteber bir âlim olan İbn Hâleveyh geçersiz bu okuyuşları neden kaydetmiş? "Böyle de okunabilir" mi diyor? Hayır! tam aksine, "Böyle okuyanlar var, dikkat edin, bunlar sıhhat şartlarını taşımıyor" diyor!

Nereden biliyoruz? Kitabın adından:

Muḫtasar fî şevâzzi’l-Kurʾân

Kıraat ilminde sıhhat şartlarından en az birini taşımayan kıraate şâz denir. Kitabın adında geçen şevâzz kelimesi bunun çoğuludur.

__Akif Eyler__

[Akif Eyler]

Kıraat konusunun önemli bir disiplin olduğunu bu vesile ile öğrenmiş oldum. Yüce Kitabımız sadece tek boyutlu bir metin olarak değil, farklı okuyuş yönleriyle 1400 yıl muhafaza edilmiş. "Efendimiz böyle de okumuştu" bilgisini nesilden nesile aktaran kurrâ hâfızları, kıraat farklarını büyük bir titizlikle korumuşlar.

Google'da [aşere kâideleri] ya da [aşere takrib] arayınca bu konudaki kitap ve video sayısına hayret ettim. Demek bu devirde bile, binlerce hâfız Kitabın tamamını ezberlemekle yetinmiyor, 10 farklı kıraat şeklini de öğreniyor. İslam coğrafyasını Haçlılar ve Moğollar silip süpürürken bu hâfızlar vardı, Anadolu'nun yarısı işgal altında iken de vardı, yine var... Biz bilmesek de onlar var!

Şâzz kıraatlerin tanımını ve önemini anlatan kısa bir makale buldum, tavsiye ederim:

Yusuf Ziya Kurtuluş, Şâzz Kırâatlerin Mahiyeti Ve Çeşitleri, Sinop Üniversitesi

https://journals.indexcopernicus.com/api/file/viewByFileId/2042025

Kırâatin sahih olabilmesi için de temel üç kriter; senedinin sahih olması, Arap diline muvafık olması ve resm-i mushafa uygun olmasıdır. Ancak ulemâ şâzz kırâatlerin hepsini aynı şekilde değerlendirmemiş; isnâdı/senedi en temel ölçüt olarak kabul etmiştir.
...  
Şâzz kırâatler her ne kadar tilâvet olarak bir değer taşımasa da tefsir, fıkıh, hadis ve kelâm konularında ve bu alanlara ait kaynaklarda karşımıza çıkmaktadır. 
...
Şâzz okuyuşlara bu adı ilk olarak veren, üçüncü yüzyılın sonunda Taberî’dir (öl. 310). Abdullah İbn Mes’ud’dan rivayet edilen “vein kâde mekruhum” kırâati ile ilgili olarak şu sözleri söylemiştir: “Bu kırâat Müslümanların mushaflarına muhalif olduğundan şâzz’dır ve onunla okumak caiz değildir.”

(Makalenin başından aldığım birkaç satır)

* Harf farkları çok fazla değil:

Kıraat farklarının büyük çoğunluğu, sessiz harfleri etkilemeyen şive ve hareke farkları olarak karşımıza çıkıyor. Harf farkları ise, 5 ayet dışında sadece tek harfi etkiliyor.

Harf farklarını Iqra içinde listeliyorum, henüz tamamlanmadı

https://okuyun.github.io/Kuran/#d=iqra_list

 

* Geçerli olmayan okuyuşlar da kaydedilmiş:

Örnek olarak, Fatiha suresinde bir kelime "melik" ve "mâlik" olarak okunabilir. Geçerli (sahih) kıraat farkı bu ikisinden ibarettir. Lakin, corpuscoranicum.de sitesinde bundan çok fazlası mevcut

Örnek sayfadan birkaç okuyuş şekli:

mâlike yevmid-dîn     şâzz

meleke yevmed-dîn    şâzz

melki yevmid-dîn       şâzz

meliyki yevmid-dîn    şâzz

meliki yevmid-dîn     geçerli

mâliki yevmid-dîn     standart

[ömer cebeci]

Uluslararası Hafızlık Belgesi ve kayıt numarası diye bir şey okumuştum, belge verilen kişinin kimden okuyup hafız olduğu, ve o hocasının kimden okuduğu taa asr-ı saadete kadar sıralanır bu belgede diyordu. Bizim yakındaki Kur'an Kursu Müdürüne sordum, "Siz böyle belge mi veriyorsunuz?" diye. "Hayır, bundan sonra Aşara Takrip aşamasını da tamamlarsa veriliyor. Benim belgem öyle" demişti.

--
Bu iletiyi Google Grupları'ndaki "Iqra -- Okuyun" grubuna abone olduğunuz için aldınız.
Bu grubun aboneliğinden çıkmak ve bu gruptan artık e-posta almamak için okuyun5+u...@googlegroups.com adresine e-posta gönderin.
Bu tartışmayı görüntülemek için https://groups.google.com/d/msgid/okuyun5/CAC5h89yGpTa%2Bjxjo%3DzejtyLzi_RkgENYtQYD%2BMTUKAQYjsYgmw%40mail.gmail.com adresini ziyaret edin.

[Akif Eyler]

Şâzz kıraatler hakkında en son (9 Kasım) bu konu başlığında yazmıştım.

Aynı konuyu örneklerle anlatan bir video karşıma çıktı:

https://youtube.com/watch?v=CeV6w0rCilQ

(evet, yine Arabic101 kanalından aldım)

Önce Fatiha 4. ayette mâliki kelimesinin 6 farklı okunuşu anlatılıyor, daha önce burada yazdıklarımla bire bir aynı. Yani farklı ülkelerde, muhtelif tarihlerde hep aynı kıraat bilgisi öğretiliyor. Kaynaklarımız farklı olsa da konunun içeriği değişmiyor!

Sonra tefsir, fıkıh ve kelâm konularında zenginlik sağlayan beş örnek ayet anlatılmış, verdiğim corpuscoranicum linklerinden teyid edebilirsiniz. Yani bunlar İslam düşmanlarının yeni keşfettiği eksikler değil, kıraat alimlerinin asırlardır öğrettiği bir uzmanlık alanı. biz bilmesek de bilenler çok!

Standart metin mulk, şâzz kıraat melik

https://corpuscoranicum.org/en/verse-navigator/sura/76/verse/20/variants

şâzz kıraatte min umm açıklaması eklenmiş

https://corpuscoranicum.org/en/verse-navigator/sura/4/verse/12/variants

yalnız bir sahabeden farklı rivayet

https://corpuscoranicum.org/en/verse-navigator/sura/9/verse/128/variants

sadece Hasan Basrî'den rivayet

https://corpuscoranicum.org/en/verse-navigator/sura/12/verse/31/variants

sadece Hasan Basrî'den rivayet

https://corpuscoranicum.org/en/verse-navigator/sura/7/verse/156/variants

İkinci örnekte bir kelime eklenmiş. Diğer bütün örneklerde, Kufi yazıda imla değişmeden anlam zenginliği sağlanmış. Lakin, bunların hepzi şâzz kıraattir, ayetleri bu şekilde okumak doğru değildir.

On Sat, Nov 9, 2024 

Şâzz kıraatlerin tanımını ve önemini anlatan kısa bir makale buldum, tavsiye ederim:

Yusuf Ziya Kurtuluş, Şâzz Kırâatlerin Mahiyeti Ve Çeşitleri, Sinop Üniversitesi

https://journals.indexcopernicus.com/api/file/viewByFileId/2042025

Kırâatin sahih olabilmesi için de temel üç kriter; senedinin sahih olması, Arap diline muvafık olması ve resm-i mushafa uygun olmasıdır. Ancak ulemâ şâzz kırâatlerin hepsini aynı şekilde değerlendirmemiş; isnâdı/senedi en temel ölçüt olarak kabul etmiştir.
...  
Şâzz kırâatler her ne kadar tilâvet olarak bir değer taşımasa da tefsir, fıkıh, hadis ve kelâm konularında ve bu alanlara ait kaynaklarda karşımıza çıkmaktadır. 

(Makalenin başından aldığım birkaç satır)

* Harf farkları çok fazla değil:

Kıraat farklarının büyük çoğunluğu, sessiz harfleri etkilemeyen şive ve hareke farkları olarak karşımıza çıkıyor. Harf farkları ise, 5 ayet dışında sadece tek harfi etkiliyor.

Harf farklarını Iqra içinde listeliyorum, henüz tamamlanmadı

https://okuyun.github.io/Kuran/#d=iqra_list

 

* Geçerli olmayan okuyuşlar da kaydedilmiş:

Örnek olarak, Fatiha suresinde bir kelime "melik" ve "mâlik" olarak okunabilir. Geçerli (sahih) kıraat farkı bu ikisinden ibarettir. Lakin, corpuscoranicum.de sitesinde bundan çok fazlası mevcut

Örnek sayfadan birkaç okuyuş şekli:

mâlike yevmid-dîn     şâzz

meleke yevmed-dîn    şâzz

melki yevmid-dîn       şâzz

meliyki yevmid-dîn    şâzz

meliki yevmid-dîn     geçerli

mâliki yevmid-dîn     standart

__Akif Eyler__

 

[Kürşad Akpınar]

Arabic 101 youtube kanalında bilgilendirici videolar var. Ben de şuna dikkat çekmek istiyorum. 
https://www.youtube.com/watch?v=wA4v8MrBHHc

Kur'an'da geçen peygamber isimlerinden Zekeriyya, İshak, Yahya ve İbrahim'in sıfatlarının, bu peygamberlerin isimlerinin İbranicedeki anlamları olduğunu gösteriyor. 
Zekeriyya - Zachariah : mention of God (Meryem 2)
İbrahim - Abraham: father of many nations (Hac 78)

İshak - Yitzhak: O güldü (Hud 71)
Yahya : Allah merhamet etti (Meryem 13)

Gerçekten de, Zekeriyya, Zikr ve Yah (Yahweh) (Allah hatırladı/zikretti) gibi bir anlama geliyormuş.

"The name Zachariah (Hebrew: זְכַרְיָה, Zechariah) in Hebrew means "Yahweh remembers" or "God has remembered." It is a theophoric name composed of two parts:
The root זכר (zakar) meaning "to remember"
The suffix יה (yah) which is a shortened form of Yahweh, the name of God in Hebrew
Thus, the full meaning conveys the idea that God (Yahweh) remembers or has remembered, reflecting divine faithfulness and remembrance.
This name emphasizes God's covenant memory and His ongoing attention to His people.

The name Isaac in Hebrew is יִצְחָק (Yitzhak or Yiṣḥāq), which literally means "he will laugh" or "he laughs."

Yohanan יוֹחָנָן‎ (Yôḥānān), sometimes transcribed as Johanan, is a Hebrew male given name that can also appear in the longer form of יְהוֹחָנָן‎ (Yəhôḥānān), meaning "YHWH is gracious".

The name Abraham in Hebrew (אַבְרָהָם, Avraham) is traditionally understood to mean "father of a multitude" or "father of many," reflecting the biblical promise that he would be the father of many nations.

The name is composed of two parts:

• אב (Av) meaning "father"

• רָהָם (raham) which is associated with "multitude" or "many"

--

Bu iletiyi Google Grupları'ndaki "Iqra -- Okuyun" grubuna abone olduğunuz için aldınız.
Bu grubun aboneliğinden çıkmak ve bu gruptan artık e-posta almamak için okuyun5+u...@googlegroups.com adresine e-posta gönderin.

Bu tartışmayı görüntülemek için https://groups.google.com/d/msgid/okuyun5/CAC5h89yyp4nTmDcDf9W_yMG5wz48jKbSKZd%2B0iVm1op7jvrnNg%40mail.gmail.com adresini ziyaret edin.