Google Groups no longer supports new Usenet posts or subscriptions. Historical content remains viewable.
Dismiss

Tijpisch toetsenbord

232 views
Skip to first unread message

Luc

unread,
Jan 26, 2014, 3:24:46 AM1/26/14
to
De Nederlandse schrijver W.F. Hermans was een liefhebber van oude
schrijfmachines en had daar een zeer indrukwekkende collectie van
opgebouwd. Die collectie werd lange tijd in een museum in Tilburg
bewaard, maar heeft sedert een paar jaar een permanent onderkomen
gevonden in Gent.

Ik heb de collectie onlangs bezocht en een paar unieke stukken
gefotografeerd. Ik had ook gehoopt eindelijk eens een Felio in het echt
te zien (de enige schrijfmachine die ooit in Nederland geproduceerd
werd, en slechts gedurende korte tijd, zodat deze machine m.i. toch wel
de status van collector's item verdient), maar die was er niet. Of
misschien was die er wel, maar het aantal schrijfmachines was zo groot
(of het kamertje zo klein) dat men door plaatsgebrek een aantal
machines meer dan 2 meter hoog had moeten plaatsen en ik had geen zin
om even een trapladdertje te vragen om de bovenste schappen van de
rekken te inspecteren.

De collectie bestond hoofdzakelijk uit Nederlandse (qwerty), Belgische
(azerty) en Duitse (qwertz) machines, hoewel er ook een oer-Belgische
AEU van Olivetti tussen zat, en nog eentje met een toetsenbordindeling
die ik nog nooit eerder had gezien. Het meest opmerkelijke toetsenbord
vond ik echter op een Yost schrijfmachine (eind negentiende eeuw) die
geen qwerty maar een qwertij-toetsenbord had. Jawel, de y was verhuisd
naar de linkerbovenhoek van het toetsenbord, en naast de t prijkte een
heuse ij-toets. Ik had vroeger wel al een ij-toets op Nederlandse
schrijfmachines gezien, maar zover ik me kan herinneren had die nooit
de plaats van de y ingenomen.

Ik heb er een fotootje van genomen, maar helaas is die niet zo heel
goed gelukt (ik en fotografie gaan niet zo goed samen). Toch is de
ij-toets duidelijk genoeg te zien. Ziehier dus de IJost, pardon, Yost
van meneer Hermans:

http://users.telenet.be/taalvandaal/stuff/Yost.jpg

Opmerkelijk vind ik ook dat men bij de fabricatie van deze machine wel
de moeite nam om de ij in het toetsenbord op te nemen, maar de toetsen
"backspace", "shift lock" e.d. niet van een Nederlandse vertaling kon
voorzien. Tijpisch!


Flibsy

unread,
Jan 26, 2014, 4:35:32 AM1/26/14
to
Luc <.@.> wrote:
> Het meest opmerkelijke toetsenbord vond ik echter op een Yost
> schrijfmachine (eind negentiende eeuw) die geen qwerty maar een
> qwertij-toetsenbord had. Jawel, de y was verhuisd naar de linkerbovenhoek
> van het toetsenbord, en naast de t prijkte een heuse ij-toets. Ik had
> vroeger wel al een ij-toets op Nederlandse schrijfmachines gezien, maar
> zover ik me kan herinneren had die nooit de plaats van de y ingenomen.
>
> Ik heb er een fotootje van genomen, maar helaas is die niet zo heel goed
> gelukt (ik en fotografie gaan niet zo goed samen). Toch is de ij-toets
> duidelijk genoeg te zien. Ziehier dus de IJost, pardon, Yost van meneer Hermans:
>
> http://users.telenet.be/taalvandaal/stuff/Yost.jpg
>
> Opmerkelijk vind ik ook dat men bij de fabricatie van deze machine wel de
> moeite nam om de ij in het toetsenbord op te nemen, maar de toetsen
> "backspace", "shift lock" e.d. niet van een Nederlandse vertaling kon voorzien. Tijpisch!

Wat ook opvalt dat op de toets geen ij-ligatuur te zien is maar de losse
letters i en j. Ook zijn bovenkast en onderkastletter beide vermeld op de
toets, terwijl dat voor geen enkele andere letter het geval is.
Wonderlijke keuzes allemaal.

Heeft iemand nog borrelnootjes?

--
Flibsy

Ruud Harmsen

unread,
Jan 26, 2014, 4:53:06 AM1/26/14
to
Sun, 26 Jan 2014 09:24:46 +0100: Luc <.@.> schreef/wrote:
>http://users.telenet.be/taalvandaal/stuff/Yost.jpg

Waar zijn die aparte toetsen 1,2,3,4 voor?
Wat staat er op de toets linksboven?
--
Ruud Harmsen, http://rudhar.com

Sietse Vliegen

unread,
Jan 26, 2014, 4:57:48 AM1/26/14
to
Flibsy <fli...@nl.taal> schreef:
Ook mysterieus: die vier bovenste toetsen 1 2 3 en 4. Op de rij
eronder ontbreken de 1 en de 0. 2, 3 en 4 kun je dus op twee manieren
tijpen, en 0 op 0 manieren. Nou ja, met O valt het te doen, maar dat
noem ik behelpen.

>Heeft iemand nog borrelnootjes?

Eerst je legitimatiebewijs laten zien, anders weet ik van niks.

--

Sietse

Stoneshop

unread,
Jan 26, 2014, 5:10:51 AM1/26/14
to
wrote on Sun 26 January 2014 09:24 :

> Die collectie werd lange tijd in een museum in Tilburg
> bewaard, maar heeft sedert een paar jaar een permanent onderkomen
> gevonden in Gent.

Dan heb je een bijzonder afwijkende tijdsrekening, want een jaar geleden
stonden ze nog in Den Bosch. Of de De Gruyterfabriek is een mij onbekende
enclave van Gent (geweest).

Eind oktober waren ze daar inderdaad weg.

--
Verdomd interessant, maar gaat u verder.

Izak van Langevelde

unread,
Jan 26, 2014, 5:23:16 AM1/26/14
to
En de 'like' toets?

--
Grinnikend door het leven...

Izak van Langevelde

unread,
Jan 26, 2014, 5:25:03 AM1/26/14
to
In article <lmm9e95p7di1v2ppk...@4ax.com>,
Ruud Harmsen <r...@rudhar.com> wrote:

> Sun, 26 Jan 2014 09:24:46 +0100: Luc <.@.> schreef/wrote:
> >http://users.telenet.be/taalvandaal/stuff/Yost.jpg
>
> Waar zijn die aparte toetsen 1,2,3,4 voor?

En waarom is er geen gewone 1 ?

Stoneshop

unread,
Jan 26, 2014, 5:22:32 AM1/26/14
to
Sietse Vliegen wrote on Sun 26 January 2014 10:57 :

> Ook mysterieus: die vier bovenste toetsen 1 2 3 en 4. Op de rij
> eronder ontbreken de 1 en de 0. 2, 3 en 4 kun je dus op twee manieren
> tijpen, en 0 op 0 manieren. Nou ja, met O valt het te doen, maar dat
> noem ik behelpen.

De Olivetti Lettera 32 die wij ooit hadden miste het cijfer '1', waar je de
kleine 'l' voor moest gebruiken. Schijnt in die tijd gebruikelijk geweest te
zijn. En er was nog iets raars, maar dat moest ik even opzoeken: een
uitroepteken moest je maken met punt, backspace, apostrophe.

Op typemachines zie je wel eens extra tab-toetsen die de wagen dan op 1, 2
of 3 posities voor de eigenlijke tab zetten, om makkelijker getallen te
typen met 1, 2 of 3 decimalen meer dan waar je de tab-stop voor hebt
ingesteld, maar dat lijkt me bij deze machine niet het geval. Meestal zijn
die toetsen dan ook aangeduid met het betreffende aantal nullen of puntjes.

H@wig

unread,
Jan 26, 2014, 5:44:31 AM1/26/14
to
Stoneshop bracht volgend idée uit :
> wrote on Sun 26 January 2014 09:24 :
>
>> Die collectie werd lange tijd in een museum in Tilburg
>> bewaard, maar heeft sedert een paar jaar een permanent onderkomen
>> gevonden in Gent.
>
> Dan heb je een bijzonder afwijkende tijdsrekening, want een jaar geleden
> stonden ze nog in Den Bosch. Of de De Gruyterfabriek is een mij onbekende
> enclave van Gent (geweest).
> Eind oktober waren ze daar inderdaad weg.

Toen Scryption in Tilburg sloot in 2011, werden de schrijfmachines in
Den Bosch opgeslagen bij de Stichting Onterfd Goed, die zetelt in de
voormalige De Gruijterfabriek, een bedrijfsverzamelgebouw voor de
'creatieve industrie'. Er was sprake van dat ze naar Groningen of Den
Haag zouden gaan, maar het werd Gent. Dat was voor die stichting
omstreden, begrijp ik.


Klaartje

unread,
Jan 26, 2014, 6:23:15 AM1/26/14
to
Elke giraffe zingt zoals zhij genekt is, zo ook H@wig
<hedwig.d...@planet.nl> die zegt:

>Stoneshop bracht volgend idée uit :
>> wrote on Sun 26 January 2014 09:24 :
>>
>>> Die collectie werd lange tijd in een museum in Tilburg
>>> bewaard, maar heeft sedert een paar jaar een permanent onderkomen
>>> gevonden in Gent.
>>
>> Dan heb je een bijzonder afwijkende tijdsrekening, want een jaar geleden
>> stonden ze nog in Den Bosch. Of de De Gruyterfabriek is een mij onbekende
>> enclave van Gent (geweest).
>> Eind oktober waren ze daar inderdaad weg.
>
>Toen Scryption in Tilburg sloot in 2011, werden de schrijfmachines in
>Den Bosch opgeslagen bij de Stichting Onterfd Goed, die zetelt in de
>voormalige De Gruijterfabriek, een bedrijfsverzamelgebouw voor de
>'creatieve industrie'.

Vandaar dan ook dat Stomeshop ze daar gezien heeft. Ik trouwens ook:
het is mooi spul.
--

Klaartje

brood en spelen: www.klabru.nl

Izak van Langevelde

unread,
Jan 26, 2014, 6:54:40 AM1/26/14
to
In article <lvr9e91efqqrmv9e1...@4ax.com>,
Hij is een stomerij begonnen?

H@wig

unread,
Jan 26, 2014, 7:31:37 AM1/26/14
to
Klaartje schreef op 26-1-2014 :
Ze hebben vanaf april tot oktober '13 in Den Bosch gestaan, dus die
paar jaar waar Luc over sprak waren een paar maanden. Ik las Stoneshop
alsof hij betwistte dat ze überhaupt in Gent stonden. 'De
Gruijterfabriek als onbekende enclave van Gent').


Woorddanser

unread,
Jan 26, 2014, 8:01:29 AM1/26/14
to
Slip of the stoma.

Stoneshop

unread,
Jan 26, 2014, 8:22:38 AM1/26/14
to
, wrote on Sun 26 January 2014 13:31 :

> Ik las Stoneshop
> alsof hij betwistte dat ze überhaupt in Gent stonden.

Alleen dat ze daar al een paarjaar zouden staan.

Sietse Vliegen

unread,
Jan 26, 2014, 8:26:41 AM1/26/14
to
Izak van Langevelde <eeza...@xs4all.nl> schreef:
>In article <lmm9e95p7di1v2ppk...@4ax.com>,
> Ruud Harmsen <r...@rudhar.com> wrote:
>
>> Sun, 26 Jan 2014 09:24:46 +0100: Luc <.@.> schreef/wrote:
>> >http://users.telenet.be/taalvandaal/stuff/Yost.jpg
>>
>> Waar zijn die aparte toetsen 1,2,3,4 voor?
>
>En waarom is er geen gewone 1 ?

Dat zat Stoneshop te beantwoorden toen jij dit postte. Een paar
minuten eerder dan jouw bericht verscheen. Nou ja, niet echt waarom,
wel dat het in die tijd gebruikelijk was. De 0 moet je op dat ding ook
maken door de O (bovenkast o). Niet handig, zeker niet als je OCR wilt
doen op de tijpsels uit dat apparaat. En ook niet als je veel getallen
moet typen. Maar wel goedkoper.

--

Sietse

Izak van Langevelde

unread,
Jan 26, 2014, 8:36:38 AM1/26/14
to
In article <gm2ae9t18eacpqlt8...@4ax.com>,
Sietse Vliegen <flyw...@hotmail.com> wrote:

> Izak van Langevelde <eeza...@xs4all.nl> schreef:
> >In article <lmm9e95p7di1v2ppk...@4ax.com>,
> > Ruud Harmsen <r...@rudhar.com> wrote:
> >
> >> Sun, 26 Jan 2014 09:24:46 +0100: Luc <.@.> schreef/wrote:
> >> >http://users.telenet.be/taalvandaal/stuff/Yost.jpg
> >>
> >> Waar zijn die aparte toetsen 1,2,3,4 voor?
> >
> >En waarom is er geen gewone 1 ?
>
> Dat zat Stoneshop te beantwoorden toen jij dit postte. Een paar
> minuten eerder dan jouw bericht verscheen.

En daar komt u nou mee?

<huilend>

BartV

unread,
Jan 26, 2014, 8:56:42 AM1/26/14
to
Stoneshop schreef:
Klopt. Ik heb ooit nog een Hermes Ambassador gehad, en die beschikte
over een hele luxe tabulatiefunctie met een hele rits speciale toetsen,
die ik alleen zelden heb gebruikt.

<http://2.bp.blogspot.com/-MqQ5U8PDiM4/UFSTFaLBt_I/AAAAAAAAVbY/n9FCRcdd9wk/s1600/Ambassador+064.JPG>
Of: <http://tinyurl.com/H-ambas>

--
Bart

Consensus wordt overgewaardeerd.


Johannes

unread,
Jan 26, 2014, 9:06:24 AM1/26/14
to

"Izak van Langevelde" <eeza...@xs4all.nl> schreef in bericht
news:eezacque-5EE0D5...@news.xs4all.nl...
> In article <lmm9e95p7di1v2ppk...@4ax.com>,
> Ruud Harmsen <r...@rudhar.com> wrote:
>
>> Sun, 26 Jan 2014 09:24:46 +0100: Luc <.@.> schreef/wrote:
>> >http://users.telenet.be/taalvandaal/stuff/Yost.jpg
>>
>> Waar zijn die aparte toetsen 1,2,3,4 voor?

Die zijn bedoeld om de wagen van de typemachine met één druk op de knop over
een bepaalde afstand te verplaatsen. Handig bijvoorbeeld bij kolommen en
inspringende alinea's.

>
> En waarom is er geen gewone 1 ?

Zuinigheid? Daarvoor kan men de kleine letter L (l) gebruiken. Zoals voor de
nul de hoofdletter O ook geschikt is.

Ik heb wel eens typemachines gezien met een aparte toets voor de IJ/ij, maar
dan bevond die toets zich direcht rechts naast de L. De IJ op de huidige
plaats van de Y en de Y vervolgens naast de cijfers waar je de 1 zou
verwachten, is nieuw voor mij.

Merkwaardig indrdaad dat de functietoetsen Engelse opschriften hebben voor
deze toch voor Nederlandstalig gebruik ontworpen toetsindeling.
Op een in mijn bezit zijnde typemachine uit de jaren dertig wordt coor
"shift key" de aanduiding "hoofdletters" gebruikt en voor "shift lock" de
term "vaststeller". Met de "backspace"-toets, op mijn antieke machine
aangeduid met een naar links wijzende pijl, kan men de wagen van de
typemachine één positie terugzetten.
Strikt genomen is de aanduiding "hoofdletters" niet juist. De
"hoofdletter"-toets werkt namelijk ook m.b.t. de niet-lettertoetsen
(cijfers, symbolen, leestekens, diacritische tekens).

Izak van Langevelde

unread,
Jan 26, 2014, 9:14:44 AM1/26/14
to
In article <52e5165c$0$3139$6d5e...@edutel.xlned.com>,
"Johannes" <j.van....@nospam.onsneteindhoven.nl> wrote:

> "Izak van Langevelde" <eeza...@xs4all.nl> schreef in bericht
> news:eezacque-5EE0D5...@news.xs4all.nl...
> > In article <lmm9e95p7di1v2ppk...@4ax.com>,
> > Ruud Harmsen <r...@rudhar.com> wrote:
> >
> >> Sun, 26 Jan 2014 09:24:46 +0100: Luc <.@.> schreef/wrote:
> >> >http://users.telenet.be/taalvandaal/stuff/Yost.jpg
> >>
> >> Waar zijn die aparte toetsen 1,2,3,4 voor?
>
> Die zijn bedoeld om de wagen van de typemachine met één druk op de knop over
> een bepaalde afstand te verplaatsen. Handig bijvoorbeeld bij kolommen en
> inspringende alinea's.
>
> >
> > En waarom is er geen gewone 1 ?
>
> Zuinigheid? Daarvoor kan men de kleine letter L (l) gebruiken. Zoals voor de
> nul de hoofdletter O ook geschikt is.

101

Luc

unread,
Jan 26, 2014, 9:27:12 AM1/26/14
to
Stoneshop:
> wrote on Sun 26 January 2014 09:24 :
>
>> Die collectie werd lange tijd in een museum in Tilburg
>> bewaard, maar heeft sedert een paar jaar een permanent onderkomen
>> gevonden in Gent.
>
> Dan heb je een bijzonder afwijkende tijdsrekening, want een jaar geleden
> stonden ze nog in Den Bosch. Of de De Gruyterfabriek is een mij onbekende
> enclave van Gent (geweest).
>
> Eind oktober waren ze daar inderdaad weg.

Paar maand. Geen idee hoe ik erbij kwam om jaar te typen. Als de
collectie er al een paar jaar zou gestaan hebben, zou ik die wel al
eerder opgemerkt hebben.


Luc

unread,
Jan 26, 2014, 9:33:33 AM1/26/14
to
Klaartje:
Zeker weten. Van sommige machines vraag je je trouwens af hoe iemand
daar ooit een heel blad tekst mee heeft kunnen maken. Sommige vroege
modellen waren eigenlijk niet meer dan een soort veredelde lettertang.


Luc

unread,
Jan 26, 2014, 9:40:58 AM1/26/14
to
H@wig:
Volgens de nieuwe "eigenaar" (?) werd de collectie nogal verwaarloosd
aangetroffen toen ze die naar Gent brachten. Weet niet of het waar is,
ik was er niet bij.

In ieder geval staan ze nu in een mooi kamertje zonder vensters (geen
gevaar dus voor verbleken door zonlicht) en op kamertemperatuur in een
gezellige boekenwinkel.


Luc

unread,
Jan 26, 2014, 9:41:43 AM1/26/14
to
Stoneshop:
> , wrote on Sun 26 January 2014 13:31 :
>
>> Ik las Stoneshop
>> alsof hij betwistte dat ze überhaupt in Gent stonden.
>
> Alleen dat ze daar al een paarjaar zouden staan.

Blame it on the cat.


Luc

unread,
Jan 26, 2014, 9:51:01 AM1/26/14
to
Johannes:
> "Izak van Langevelde" <eeza...@xs4all.nl> schreef in bericht
> news:eezacque-5EE0D5...@news.xs4all.nl...
>> In article <lmm9e95p7di1v2ppk...@4ax.com>,
>> Ruud Harmsen <r...@rudhar.com> wrote:
>>
>>> Sun, 26 Jan 2014 09:24:46 +0100: Luc <.@.> schreef/wrote:
>>> >http://users.telenet.be/taalvandaal/stuff/Yost.jpg
>>>
>>> Waar zijn die aparte toetsen 1,2,3,4 voor?
>
> Die zijn bedoeld om de wagen van de typemachine met één druk op de knop over
> een bepaalde afstand te verplaatsen. Handig bijvoorbeeld bij kolommen en
> inspringende alinea's.

Sommige schrijfmachines hadden flink wat kracht achter die
tabulatietoetsen zitten, zoveel zelfs dat de machine er telkens een
beetje van verschoof als je erop drukte. Tien keer een tabulatie van
een vijftal spaties na elkaar en plots stond je machine in een hoek van
45° voor je neus.


>> En waarom is er geen gewone 1 ?
>
> Zuinigheid? Daarvoor kan men de kleine letter L (l) gebruiken. Zoals voor de
> nul de hoofdletter O ook geschikt is.
>
> Ik heb wel eens typemachines gezien met een aparte toets voor de IJ/ij, maar
> dan bevond die toets zich direcht rechts naast de L. De IJ op de huidige
> plaats van de Y en de Y vervolgens naast de cijfers waar je de 1 zou
> verwachten, is nieuw voor mij.

Voor mij ook, hoewel het ontbreken van de 1 en de 0 heel gewoon was.


> Merkwaardig indrdaad dat de functietoetsen Engelse opschriften hebben voor
> deze toch voor Nederlandstalig gebruik ontworpen toetsindeling.
> Op een in mijn bezit zijnde typemachine uit de jaren dertig wordt coor "shift
> key" de aanduiding "hoofdletters" gebruikt en voor "shift lock" de term
> "vaststeller". Met de "backspace"-toets, op mijn antieke machine aangeduid
> met een naar links wijzende pijl, kan men de wagen van de typemachine één
> positie terugzetten.

En als je daarbij (op sommige modellen althans) nog een andere toets
ingedrukt hield keerde je een halve spatie terug, wat handig was voor
het typen van lettercombinaties als æ en œ.

[..·]


L. Etterpletter

unread,
Jan 26, 2014, 9:58:12 AM1/26/14
to
Luc wrote:
> Het meest opmerkelijke toetsenbord vond ik echter op een Yost
> schrijfmachine (eind negentiende eeuw) die geen qwerty maar
> een qwertij-toetsenbord had. Jawel, de y was verhuisd naar de
> linkerbovenhoek van het toetsenbord, en naast de t prijkte een
> heuse ij-toets.

Dat niet alleen, maar het is ook de enige lettertoets waar de
letter niet alleen als hoofdletter op staat.

+.


Luc

unread,
Jan 26, 2014, 10:02:09 AM1/26/14
to
L. Etterpletter:
Inderdaad; jammer dat de foto niet goed gelukt is. Ik keer nog wel eens
terug met iemand die meer verstand van fotograferen heeft dan ik (en
betere apparatuur dan mijn digitaal prulletje uit de Aldi).


L. Etterpletter

unread,
Jan 26, 2014, 10:06:58 AM1/26/14
to
Johannes wrote:
> Izak van Langevelde wrote:
>> En waarom is er geen gewone 1 ?
>
> Zuinigheid?

Nee: technische beperkingen. Er past maar een beperkt aantal
armpjes op een schrijfmachine. Meer kan niet, want dan vallen
de buitenste, die het meest horizontaal liggen, niet meer snel
genoeg terug voor vlotte typisten. En veren helpen daar niet,
want dan wordt de aanslag te zwaar.

+.


Klaartje

unread,
Jan 26, 2014, 10:45:24 AM1/26/14
to
Elke giraffe zingt zoals zhij genekt is, zo ook Izak van Langevelde
die zegt:

>In article <lvr9e91efqqrmv9e1...@4ax.com>,
> Klaartje <nieuwsgro...@klabru.nl> wrote:
>
>> Elke giraffe zingt zoals zhij genekt is, zo ook H@wig
>> <hedwig.d...@planet.nl> die zegt:

>> >Toen Scryption in Tilburg sloot in 2011, werden de schrijfmachines in
>> >Den Bosch opgeslagen bij de Stichting Onterfd Goed, die zetelt in de
>> >voormalige De Gruijterfabriek, een bedrijfsverzamelgebouw voor de
>> >'creatieve industrie'.
>>
>> Vandaar dan ook dat Stomeshop ze daar gezien heeft.
>
>Hij is een stomerij begonnen?

Steamy is as steamy does.

Sietse Vliegen

unread,
Jan 26, 2014, 12:27:40 PM1/26/14
to
Luc <.@.> schreef:
Ik zag ooit (op TV of in een boek) een prehistorisch apparaat, dat
alle letters op een cilinder had. De cilinder had een verlengde as,
waarmee je op een vlak de letters moest aanwijzen, en dan ergens op
drukken (een pedaal of zo, dat weet ik niet meer). Nu ik het probeer
terug te halen, zeg maar reconstrueren, kan het niet een pure cilinder
met een rechte as geweest zijn.

Grappig vind ik, dat zulke ontwerpen wel traag waren, net als die
lettertang van jou, maar dat het principe van een bolletje of een wiel
met alle letters erop later in de snelste machines werd teruggevonden.

En die maken een come-back. Ik las dat een grote instelling, ik meen
in de VS, een halve scheepslading elektrische schrijfmachines heeft
besteld omdat hun geheime stukken anders niet veilig zijn.
Of die stukken op de kopieermachine mogen, vermeldde het artikel niet.
Zou kunnen dat ook dat niet mag, want dat zijn ook computers.
En die machines zullen een slot op de lintcassette moeten hebben, als
daar carbonlint in zit.

--

Sietse

Sietse Vliegen

unread,
Jan 26, 2014, 12:49:35 PM1/26/14
to
"L. Etterpletter" <+.@-.invalid> schreef:
Dat laatste snap ik niet. Die meest horizontale armpjes gaan toch
lichter? Zo'n veertje hoeft doet, wat bij de meest verticale armpjes
de zwaartekracht doet, ook bij het aanslaan. En de meest verticale,
gaan die dan niet te zwaar?

--

Sietse

Luc

unread,
Jan 26, 2014, 2:01:56 PM1/26/14
to
Sietse Vliegen:
In ieder geval golden die beperkingen niet voor de
Yost-schrijfmachines: die hadden hun hamertjes in een cirkel staan met
hun letters tegen een inktkussentje aangedrukt (ze hadden dus ook geen
lint), en de manier waarop de hamertjes bewogen werd wel het
"grasshopper mechanism" genoemd, omdat de beweging deed denken aan de
sprong van een sprinkhaan. De hamertjes van een Yost sloegen trouwens
tegen de onderkant van de rol, zodat je niet eens kon zien wat je typte
(!). Secretaresses in die tijd moesten daarom een prima geheugen
hebben.

Hier een demonstratie:

https://www.youtube.com/watch?v=BKnu95eMlCk

Deze Yost had acht rijen toetsen: drie voor kleine letters, drie voor
hoofdletters en twee voor cijfers en symbolen. Dat komt natuurlijk
omdat er in een hele cirkel veel meer hamertjes pasten dan in een
halve.


Ruud Harmsen

unread,
Jan 26, 2014, 3:16:17 PM1/26/14
to
Sun, 26 Jan 2014 11:25:03 +0100: Izak van Langevelde
<eeza...@xs4all.nl> schreef/wrote:

>In article <lmm9e95p7di1v2ppk...@4ax.com>,
> Ruud Harmsen <r...@rudhar.com> wrote:
>
>> Sun, 26 Jan 2014 09:24:46 +0100: Luc <.@.> schreef/wrote:
>> >http://users.telenet.be/taalvandaal/stuff/Yost.jpg
>>
>> Waar zijn die aparte toetsen 1,2,3,4 voor?
>
>En waarom is er geen gewone 1 ?

Die hadden mechanische typemachines nooit, daar gebruik je gewoon de
kleine l voor. Dacht dat dat algemeen bekend was?
--
Ruud Harmsen, http://rudhar.com

Izak van Langevelde

unread,
Jan 26, 2014, 3:33:44 PM1/26/14
to
In article <87rae99lb1em3r4o6...@4ax.com>,
Ruud Harmsen <r...@rudhar.com> wrote:

> Sun, 26 Jan 2014 11:25:03 +0100: Izak van Langevelde
> <eeza...@xs4all.nl> schreef/wrote:
>
> >In article <lmm9e95p7di1v2ppk...@4ax.com>,
> > Ruud Harmsen <r...@rudhar.com> wrote:
> >
> >> Sun, 26 Jan 2014 09:24:46 +0100: Luc <.@.> schreef/wrote:
> >> >http://users.telenet.be/taalvandaal/stuff/Yost.jpg
> >>
> >> Waar zijn die aparte toetsen 1,2,3,4 voor?
> >
> >En waarom is er geen gewone 1 ?
>
> Die hadden mechanische typemachines nooit, daar gebruik je gewoon de
> kleine l voor. Dacht dat dat algemeen bekend was?

Blijkbaar niet, en daarbij geeft het geen antwoord op mijn vraag...

Stoneshop

unread,
Jan 26, 2014, 5:05:34 PM1/26/14
to
Dan was mijn Hermes geen mechanische typemachine, of dit is een tamelijk
flexibele definitie van 'nooit'.

Johannes

unread,
Jan 26, 2014, 6:58:57 PM1/26/14
to

"Luc" <.@.> schreef in bericht news:bkklmt...@mid.individual.net...
> Johannes:
>> "Izak van Langevelde" <eeza...@xs4all.nl> schreef in bericht
>> news:eezacque-5EE0D5...@news.xs4all.nl...
>>> In article <lmm9e95p7di1v2ppk...@4ax.com>,
>>> Ruud Harmsen <r...@rudhar.com> wrote:
>>>
>>>> Sun, 26 Jan 2014 09:24:46 +0100: Luc <.@.> schreef/wrote:
>>>> >http://users.telenet.be/taalvandaal/stuff/Yost.jpg
>>>>
>>>> Waar zijn die aparte toetsen 1,2,3,4 voor?
>>
>> Die zijn bedoeld om de wagen van de typemachine met één druk op de knop
>> over een bepaalde afstand te verplaatsen. Handig bijvoorbeeld bij
>> kolommen en inspringende alinea's.
>
> Sommige schrijfmachines hadden flink wat kracht achter die
> tabulatietoetsen zitten, zoveel zelfs dat de machine er telkens een beetje
> van verschoof als je erop drukte. Tien keer een tabulatie van een vijftal
> spaties na elkaar en plots stond je machine in een hoek van 45° voor je
> neus.

Dat was best wel gezond, want zo werd je, terzijl je zat, gedwongen tot
lichaamsbeweging. :-)
Die krengen wogen vaak vele kilo's.
Misschien dat dat tegenwoordig te veel is volgens de regels van de
Arbowetgeving? :-)


>
>
>>> En waarom is er geen gewone 1 ?
>>
>> Zuinigheid? Daarvoor kan men de kleine letter L (l) gebruiken. Zoals voor
>> de nul de hoofdletter O ook geschikt is.
>>
>> Ik heb wel eens typemachines gezien met een aparte toets voor de IJ/ij,
>> maar dan bevond die toets zich direcht rechts naast de L. De IJ op de
>> huidige plaats van de Y en de Y vervolgens naast de cijfers waar je de 1
>> zou verwachten, is nieuw voor mij.
>
> Voor mij ook, hoewel het ontbreken van de 1 en de 0 heel gewoon was.
>
>
>> Merkwaardig indrdaad dat de functietoetsen Engelse opschriften hebben
>> voor deze toch voor Nederlandstalig gebruik ontworpen toetsindeling.
>> Op een in mijn bezit zijnde typemachine uit de jaren dertig wordt coor
>> "shift key" de aanduiding "hoofdletters" gebruikt en voor "shift lock" de
>> term "vaststeller". Met de "backspace"-toets, op mijn antieke machine
>> aangeduid met een naar links wijzende pijl, kan men de wagen van de
>> typemachine één positie terugzetten.
>
> En als je daarbij (op sommige modellen althans) nog een andere toets
> ingedrukt hield keerde je een halve spatie terug, wat handig was voor het
> typen van lettercombinaties als æ en œ.

Dat noemt men ligaturen.

>
> [..·]

Dat trucje kon je meestal ook uithalen door een letter te typen, vervolgens
één positie terug te gaan (met de "backspace"-toets), dan de spatiebalk in
te drukken, vervolgens de tweede letter te typen en dan pas de spatiebalk
los te laten.



Johannes

unread,
Jan 26, 2014, 7:04:14 PM1/26/14
to

"L. Etterpletter" <+.@-.invalid> schreef in bericht
news:lc38af$hl6$1...@speranza.aioe.org...
Het maximale aantal armpjes is niet onbeperkt, maar veel typemachines hadden
er toch echt wel meer dan die Yost. En typemachines met een 1 en soms ook
een 0 waren zeker geen zeldzaamheid.
Overigens maakte niet elke typemachine gebruik van armpjes.


Johannes

unread,
Jan 26, 2014, 7:11:06 PM1/26/14
to

"Ruud Harmsen" <r...@rudhar.com> schreef in bericht
news:87rae99lb1em3r4o6...@4ax.com...
Nooit? Ik heb thuis een typemachine uit de jaren dertig (er staat zelfs een
symbool op voor Duitse rijksmarken: ℛℳ), mét een toets voor de 1 (maar niet
een voor de nul). Toen al. Was beslist geen uitzondering.


Sietse Vliegen

unread,
Jan 26, 2014, 7:11:07 PM1/26/14
to
"Johannes" <j.van....@nospam.onsneteindhoven.nl> schreef:

>Die krengen wogen vaak vele kilo's.

Als scholier heb ik eens een Underwood op de weegschaal gezet:
vijftien kilo. En dat was geen overdreven grote.

--

Sietse

Sietse Vliegen

unread,
Jan 26, 2014, 7:18:44 PM1/26/14
to
"Johannes" <j.van....@nospam.onsneteindhoven.nl> schreef:
Om die armpjes van dunner materiaal te maken, zodat er meer passen in
dezelfde cirkelboog, heb je gewoon duurder staal nodig. Anders hoeven
er maar een keer twee armpjes te botsen, en ze zijn al krom.

>Overigens maakte niet elke typemachine gebruik van armpjes.

Maar deze wel. En flink wat van de eerste elektrische ook. Dan kun je
dus wel veertjes gebruiken, en armpjes plaatsen die een plattere boog
beschrijven. Zou zelfs boven het horizontale vlak kunnen.

--

Sietse

Sietse Vliegen

unread,
Jan 26, 2014, 7:37:10 PM1/26/14
to
Luc <.@.> schreef:
>Sietse Vliegen:
>> "L. Etterpletter" <+.@-.invalid> schreef:
>>> Johannes wrote:
>>>> Izak van Langevelde wrote:
>>>>> En waarom is er geen gewone 1 ?
>>>>
>>>> Zuinigheid?
>>>
>>> Nee: technische beperkingen. Er past maar een beperkt aantal
>>> armpjes op een schrijfmachine. Meer kan niet, want dan vallen
>>> de buitenste, die het meest horizontaal liggen, niet meer snel
>>> genoeg terug voor vlotte typisten. En veren helpen daar niet,
>>> want dan wordt de aanslag te zwaar.
>>
>> Dat laatste snap ik niet. Die meest horizontale armpjes gaan toch
>> lichter? Zo'n veertje hoeft doet, wat bij de meest verticale armpjes
>> de zwaartekracht doet, ook bij het aanslaan. En de meest verticale,
>> gaan die dan niet te zwaar?
>
>In ieder geval golden die beperkingen niet voor de
>Yost-schrijfmachines:

Ook niet die van Hermans, waar je deze draad mee begon? Ik meende op
de foto de mij zo bekende constructie te herkennen.

> die hadden hun hamertjes in een cirkel staan met
>hun letters tegen een inktkussentje aangedrukt (ze hadden dus ook geen
>lint), en de manier waarop de hamertjes bewogen werd wel het
>"grasshopper mechanism" genoemd, omdat de beweging deed denken aan de
>sprong van een sprinkhaan. De hamertjes van een Yost sloegen trouwens
>tegen de onderkant van de rol, zodat je niet eens kon zien wat je typte
>(!). Secretaresses in die tijd moesten daarom een prima geheugen
>hebben.
>
>Hier een demonstratie:
>
>https://www.youtube.com/watch?v=BKnu95eMlCk

Oeps! dat lijkt me een duur product.

>Deze Yost had acht rijen toetsen: drie voor kleine letters, drie voor
>hoofdletters en twee voor cijfers en symbolen. Dat komt natuurlijk
>omdat er in een hele cirkel veel meer hamertjes pasten dan in een
>halve.

Dat wel, maar als die maar 1 teken per hamertje hebben ipv 2, wordt
dat voordeel weer teniet gedaan. Als het een halve cirkel is bij die
andere apparaten, maar wat ik gezien heb had dat nooit. Meer in de
buurt van 1/3. Dan heb je dus toch winst. Plus het voordeel van geen
shift te hoeven gebruiken. Want die drukte bij grote machines een fors
gewicht omhoog. Weliswaar met hulp van een veer, maar die massa moet
toch in beweging gedrukt. Volgens een typleraar moest dat zelfs met de
pink gedaan worden.

--

Sietse

Johannes

unread,
Jan 26, 2014, 8:10:43 PM1/26/14
to

"Luc" <.@.> schreef in bericht news:bkkmbq...@mid.individual.net...
Dat digitale "prulletje" maakte een voldoende duidelijke foto.


Ruud Harmsen

unread,
Jan 27, 2014, 3:28:24 AM1/27/14
to
Mon, 27 Jan 2014 00:58:57 +0100: "Johannes"
<j.van....@nospam.onsneteindhoven.nl> schreef/wrote:
>> En als je daarbij (op sommige modellen althans) nog een andere toets
>> ingedrukt hield keerde je een halve spatie terug, wat handig was voor het
>> typen van lettercombinaties als æ en œ.
>
>Dat noemt men ligaturen.
>
>>
>> [..·]
>
>Dat trucje kon je meestal ook uithalen door een letter te typen, vervolgens
>één positie terug te gaan (met de "backspace"-toets), dan de spatiebalk in
>te drukken, vervolgens de tweede letter te typen en dan pas de spatiebalk
>los te laten.

Dat deed ik in 1986 ook nog met naaldprinters, &^h/ (men ik dat het
was) lijkt er veel op ee Duitse ß. Handig als het echte ding niet in
de tekenset van de printer zit (het betrof nota bene printers in
Duitsland). Heb ik nog programma's voor geschreven, om dat automatisch
te doen. Zo kon ik ook vetdruk emuleren, backspace en dan nog eens
hetzelfde. Je kon dat effect ook horen.

Izak van Langevelde

unread,
Jan 27, 2014, 5:23:16 AM1/27/14
to
In article <ts8be9dk8f8rrjo7i...@4ax.com>,
Die stond wel in z'n undergood?

Sietse Vliegen

unread,
Jan 27, 2014, 7:35:37 AM1/27/14
to
Ruud Harmsen <r...@rudhar.com> schreef:
Gut ja, naaldprinters. Voor de Star NL10, die me een godsvermogen
heeft gekost (ruim 600 gulden, had zelfs iemand een programma voor
geschreven, waarmee het ding een schrijfmachine werd. Elke letter die
je typte, kwam meteen op papier. Voor de leesbaarheid tijdens het
typen had hij zelfs het papiertransport zo gemaakt, dat het papier
omhoog kwam zodra je niet typte, of wat langzamer. En dan bij de
volgende aanslag uiteraard weer terug naar het lint.
Leuk bedacht, maar een normaal mens wordt daar gek van. Nou ja, je
tekst kon niet verloren gaan bij een crash, dus voor een geniaal maar
vergeetachtig auteur wellicht de uitkomst. Als die geen echte
schrijfmachine had. En ook geen pen. Voor die ene dus.

--

Sietse

A.G.

unread,
Jan 27, 2014, 10:45:59 AM1/27/14
to
Luc schreef op 26-01-14 09:24:

> Opmerkelijk vind ik ook dat men bij de fabricatie van deze machine wel
> de moeite nam om de ij in het toetsenbord op te nemen, maar de toetsen
> "backspace", "shift lock" e.d. niet van een Nederlandse vertaling kon
> voorzien. Tijpisch!

Een kennis van me werkte bij de belastingen en daar hadden ze een
speciale toets die ze moesten gebruiken voor en na een bedrag. Dus voor
het f-teken. Of erna, dat kan ook nog. In ieder geval: het was een op de
Griekse phi gelijkend teken, maar niet helemaal precies hetzelfde. Vraag
me af waarom dat was.


--
Afknel Grenen

A.G.

unread,
Jan 27, 2014, 10:48:27 AM1/27/14
to
A.G. schreef op 27-01-14 16:45:
P.S.: ik heb het over een typmachine, niet over een computer.

--
Afknel Grenen

Izak van Langevelde

unread,
Jan 27, 2014, 10:53:32 AM1/27/14
to
In article <qtice9dr8pparc0na...@4ax.com>,
Sietse Vliegen <flyw...@hotmail.com> wrote:

> Leuk bedacht, maar een normaal mens wordt daar gek van.

Jij toch ook?

Sietse Vliegen

unread,
Jan 27, 2014, 11:07:27 AM1/27/14
to
Luc <.@.> schreef:

[.....]

>Opmerkelijk vind ik ook dat men bij de fabricatie van deze machine wel
>de moeite nam om de ij in het toetsenbord op te nemen, maar de toetsen
>"backspace", "shift lock" e.d. niet van een Nederlandse vertaling kon
>voorzien. Tijpisch!

Ik zou uitgaan van de eenvoudigste verklaring: de fabrikant heeft een
order gekregen voor machines met een ij-toets, van een Nederlandse of
Belgische importeur of zo. En die heeft niet om andere aanpassingen
gevraagd. Waarschijnlijk omdat er al een tijd getypt werd op machines
met die Engelstalige knoppen, en dat geen problemen gaf.
En niet-bestaande problemen hoef je niet op te lossen.

De ij typen in twee aanslagen is ook niet een echt groot probleem,
maar lezers waren in drukwerk gewend aan een 'echte' ij. Goeie kans
dat die mooier werd gevonden, netter, prettiger lezend enz.
Tegenwoordig, met proportionele fonts, is dat verschil met gedrukte
teksten geen argument meer. Maar die machines hadden dat niet. En je
vermijdt met zo'n ij de fout van een zin met Ij te beginnen, ipv IJ.

--

Sijtse

--

Sietse

Rudolpho

unread,
Jan 27, 2014, 11:06:01 AM1/27/14
to
Sietse Vliegen schreef op 26-1-2014 10:57:
> Flibsy <fli...@nl.taal> schreef:

8<

>> Wat ook opvalt dat op de toets geen ij-ligatuur te zien is maar de losse
>> letters i en j. Ook zijn bovenkast en onderkastletter beide vermeld op de
>> toets, terwijl dat voor geen enkele andere letter het geval is.
>> Wonderlijke keuzes allemaal.
>
> Ook mysterieus: die vier bovenste toetsen 1 2 3 en 4. Op de rij
> eronder ontbreken de 1 en de 0. 2, 3 en 4 kun je dus op twee manieren
> tijpen, en 0 op 0 manieren. Nou ja, met O valt het te doen, maar dat
> noem ik behelpen.

Nee joh,.... dat zijn functietoetsen "avant la lettre".
--

Rudolpho
Carpe diem

Sietse Vliegen

unread,
Jan 27, 2014, 11:12:44 AM1/27/14
to
Izak van Langevelde <eeza...@xs4all.nl> schreef:
>In article <qtice9dr8pparc0na...@4ax.com>,
> Sietse Vliegen <flyw...@hotmail.com> wrote:

>> Leuk bedacht, maar een normaal mens wordt daar gek van.

>Jij toch ook?

Het hielp inderdaad.
Daarvoor was ik knotsknetterstapelmesjokke.

--

Sietse

Rudolpho

unread,
Jan 27, 2014, 11:12:09 AM1/27/14
to
Johannes schreef op 27-1-2014 0:58:
>
> "Luc" <.@.> schreef in bericht news:bkklmt...@mid.individual.net...
>> Johannes:
>>> "Izak van Langevelde" <eeza...@xs4all.nl> schreef in bericht
>>> news:eezacque-5EE0D5...@news.xs4all.nl...
>>>> In article <lmm9e95p7di1v2ppk...@4ax.com>,
>>>> Ruud Harmsen <r...@rudhar.com> wrote:
>>>>
>>>>> Sun, 26 Jan 2014 09:24:46 +0100: Luc <.@.> schreef/wrote:
>>>>> >http://users.telenet.be/taalvandaal/stuff/Yost.jpg
>>>>>
>>>>> Waar zijn die aparte toetsen 1,2,3,4 voor?
>>>
>>> Die zijn bedoeld om de wagen van de typemachine met één druk op de
>>> knop over een bepaalde afstand te verplaatsen. Handig bijvoorbeeld
>>> bij kolommen en inspringende alinea's.
>>
>> Sommige schrijfmachines hadden flink wat kracht achter die
>> tabulatietoetsen zitten, zoveel zelfs dat de machine er telkens een
>> beetje van verschoof als je erop drukte. Tien keer een tabulatie van
>> een vijftal spaties na elkaar en plots stond je machine in een hoek
>> van 45° voor je neus.
>
> Dat was best wel gezond, want zo werd je, terzijl je zat, gedwongen tot
> lichaamsbeweging. :-)
> Die krengen wogen vaak vele kilo's.
> Misschien dat dat tegenwoordig te veel is volgens de regels van de
> Arbowetgeving? :-)

Ooit een elektrieke Olivetti bezeten, die maar lieft 35 kilo woog. Die
kwam niet zomaar van wijn plaats. En de jeugd van tegenwoordig, die zit
te klagen,dat hun tablet meer dan 500 gram weegt! :-)
--

Rudolpho
Carpe diem

Izak van Langevelde

unread,
Jan 27, 2014, 11:23:35 AM1/27/14
to
In article <52e68566$0$31856$703f...@news.kpn.nl>,
En, hoe zit zoiets?

Rudolpho

unread,
Jan 27, 2014, 11:25:53 AM1/27/14
to
Sietse Vliegen schreef op 27-1-2014 13:35:
> Ruud Harmsen <r...@rudhar.com> schreef:
>> Mon, 27 Jan 2014 00:58:57 +0100: "Johannes"
>> <j.van....@nospam.onsneteindhoven.nl> schreef/wrote:
>>>> En als je daarbij (op sommige modellen althans) nog een andere toets
>>>> ingedrukt hield keerde je een halve spatie terug, wat handig was voor het
>>>> typen van lettercombinaties als æ en œ.
>>>
>>> Dat noemt men ligaturen.
>>>
>>>>
>>>> [..·]
>>>
>>> Dat trucje kon je meestal ook uithalen door een letter te typen, vervolgens
>>> één positie terug te gaan (met de "backspace"-toets), dan de spatiebalk in
>>> te drukken, vervolgens de tweede letter te typen en dan pas de spatiebalk
>>> los te laten.
>>
>> Dat deed ik in 1986 ook nog met naaldprinters, &^h/ (men ik dat het
>> was) lijkt er veel op ee Duitse ß. Handig als het echte ding niet in
>> de tekenset van de printer zit (het betrof nota bene printers in
>> Duitsland). Heb ik nog programma's voor geschreven, om dat automatisch
>> te doen. Zo kon ik ook vetdruk emuleren, backspace en dan nog eens
>> hetzelfde. Je kon dat effect ook horen.
>
> Gut ja, naaldprinters. Voor de Star NL10, die me een godsvermogen
> heeft gekost (ruim 600 gulden, had zelfs iemand een programma voor
> geschreven, waarmee het ding een schrijfmachine werd.

Had ik ook :-) Dat viel nog wel mee met de prijs van die printer. Zijn
voorganger, een Commodore kostte maar liefst 2450 gulden.
--

Rudolpho
Carpe diem

Rudolpho

unread,
Jan 27, 2014, 11:28:32 AM1/27/14
to
Johannes schreef op 26-1-2014 15:06:
>
> "Izak van Langevelde" <eeza...@xs4all.nl> schreef in bericht
> news:eezacque-5EE0D5...@news.xs4all.nl...
>> In article <lmm9e95p7di1v2ppk...@4ax.com>,
>> Ruud Harmsen <r...@rudhar.com> wrote:
>>
>>> Sun, 26 Jan 2014 09:24:46 +0100: Luc <.@.> schreef/wrote:
>>> >http://users.telenet.be/taalvandaal/stuff/Yost.jpg
>>>
>>> Waar zijn die aparte toetsen 1,2,3,4 voor?
>
> Die zijn bedoeld om de wagen van de typemachine met één druk op de knop
> over een bepaalde afstand te verplaatsen. Handig bijvoorbeeld bij
> kolommen en inspringende alinea's.
>
>>
>> En waarom is er geen gewone 1 ?
>
> Zuinigheid?
Als je er vlijt bij optelt krijgt als antwoord kastelen.
(Er zit wel een nadeel aan).
--

Rudolpho
Carpe diem

Rudolpho

unread,
Jan 27, 2014, 11:33:14 AM1/27/14
to
Izak van Langevelde schreef op 27-1-2014 17:23:
>> Ooit een elektrieke Olivetti bezeten, die maar liefSt 35 kilo woog.
>
> En, hoe zit zoiets?
>
Errug hard. Ik heb het uitgeprobeerd.
De behuizing zou best wel eens kogelwerend kunnen zijn geweest. Dat heb
ik niet uitgeprobeerd.
--

Rudolpho
Carpe diem

Sietse Vliegen

unread,
Jan 27, 2014, 11:39:09 AM1/27/14
to
Rudolpho <a...@b.invalid> schreef:
Zoals de Britten al heet water dronken in de tijd van Asterix?

--

Sietse

Ruud Harmsen

unread,
Jan 27, 2014, 11:38:08 AM1/27/14
to
Mon, 27 Jan 2014 17:07:27 +0100: Sietse Vliegen <flyw...@hotmail.com>
schreef/wrote:

>De ij typen in twee aanslagen is ook niet een echt groot probleem,
>maar lezers waren in drukwerk gewend aan een 'echte' ij. Goeie kans
>dat die mooier werd gevonden, netter, prettiger lezend enz.
>Tegenwoordig, met proportionele fonts, is dat verschil met gedrukte
>teksten geen argument meer. Maar die machines hadden dat niet.

En i gevolgd door j is in niet-proportioneel te breed, maar een
speciaal ij-teken te smal. Allebei lelijk. In proportioneel schrift is
het verschil (als het er al is) nauwelijks te zien.

Rudolpho

unread,
Jan 27, 2014, 11:35:18 AM1/27/14
to
Sietse Vliegen schreef op 27-1-2014 1:37:
Zodoende heb ik bij Schoevers sterk ontwikkelde pinkspieren opgedaan.
--

Rudolpho
Carpe diem

Sietse Vliegen

unread,
Jan 27, 2014, 11:42:21 AM1/27/14
to
Rudolpho <a...@b.invalid> schreef:
Dus ouderen, die klagen dat je met met al dat moderne spul wordt
doodgegooid, hebben geen gelijk?

--

Sietse

Sietse Vliegen

unread,
Jan 27, 2014, 11:43:10 AM1/27/14
to
Izak van Langevelde <eeza...@xs4all.nl> schreef:
>In article <52e68566$0$31856$703f...@news.kpn.nl>,
> Rudolpho <a...@b.invalid> wrote:
>
>> Johannes schreef op 27-1-2014 0:58:
>> >
>> > "Luc" <.@.> schreef in bericht news:bkklmt...@mid.individual.net...
>> >> Johannes:
>> >>> "Izak van Langevelde" <eeza...@xs4all.nl> schreef in bericht
>> >>> news:eezacque-5EE0D5...@news.xs4all.nl...
>> >>>> In article <lmm9e95p7di1v2ppk...@4ax.com>,
>> >>>> Ruud Harmsen <r...@rudhar.com> wrote:
>> >>>>
>> >>>>> Sun, 26 Jan 2014 09:24:46 +0100: Luc <.@.> schreef/wrote:
>> >>>>> >http://users.telenet.be/taalvandaal/stuff/Yost.jpg
>> >>>>>
>> >>>>> Waar zijn die aparte toetsen 1,2,3,4 voor?
>> >>>
>> >>> Die zijn bedoeld om de wagen van de typemachine met ? druk op de
>> >>> knop over een bepaalde afstand te verplaatsen. Handig bijvoorbeeld
>> >>> bij kolommen en inspringende alinea's.
>> >>
>> >> Sommige schrijfmachines hadden flink wat kracht achter die
>> >> tabulatietoetsen zitten, zoveel zelfs dat de machine er telkens een
>> >> beetje van verschoof als je erop drukte. Tien keer een tabulatie van
>> >> een vijftal spaties na elkaar en plots stond je machine in een hoek
>> >> van 45?voor je neus.
>> >
>> > Dat was best wel gezond, want zo werd je, terzijl je zat, gedwongen tot
>> > lichaamsbeweging. :-)
>> > Die krengen wogen vaak vele kilo's.
>> > Misschien dat dat tegenwoordig te veel is volgens de regels van de
>> > Arbowetgeving? :-)
>>
>> Ooit een elektrieke Olivetti bezeten, die maar lieft 35 kilo woog.
>
>En, hoe zit zoiets?

Als een stoel denk ik. Maar dan elektrisch.

--

Sietse

Rudolpho

unread,
Jan 27, 2014, 11:37:35 AM1/27/14
to
Ruud Harmsen schreef op 26-1-2014 21:16:
> Sun, 26 Jan 2014 11:25:03 +0100: Izak van Langevelde
> <eeza...@xs4all.nl> schreef/wrote:
>
>> In article <lmm9e95p7di1v2ppk...@4ax.com>,
>> Ruud Harmsen <r...@rudhar.com> wrote:
>>
>>> Sun, 26 Jan 2014 09:24:46 +0100: Luc <.@.> schreef/wrote:
>>>> http://users.telenet.be/taalvandaal/stuff/Yost.jpg
>>>
>>> Waar zijn die aparte toetsen 1,2,3,4 voor?
>>
>> En waarom is er geen gewone 1 ?
>
> Die hadden mechanische typemachines nooit, daar gebruik je gewoon de
> kleine l voor. Dacht dat dat algemeen bekend was?
>

Ah, u heeft het over het IBM bolletje?
--

Rudolpho
Carpe diem

Rudolpho

unread,
Jan 27, 2014, 11:40:28 AM1/27/14
to
Luc schreef op 26-1-2014 15:41:
> Stoneshop:
>> , wrote on Sun 26 January 2014 13:31 :
>>
>>> Ik las Stoneshop
>>> alsof hij betwistte dat ze überhaupt in Gent stonden.
>>
>> Alleen dat ze daar al een paarjaar zouden staan.
>
> Blame it on the cat.

Ik moest van mijn kat zeggen, dat zijn naam Haas is.
--

Rudolpho
Carpe diem

Frits

unread,
Jan 27, 2014, 11:44:58 AM1/27/14
to
Rudolpho schreef op 2014-01-27 17:28:
Met is niet hetzelfde als +!
En:
Hadden we die bommel al? Gewas verbouwen onder glas ... kas-telen?
> (Er zit wel een nadeel aan).
>
Frits

Sietse Vliegen

unread,
Jan 27, 2014, 11:47:34 AM1/27/14
to
Rudolpho <a...@b.invalid> schreef:
Bij die oude schrijfmachines zat ik me ook af te vragen wat die in de
begintijd gekost hebben. Misschien wel meer dan nu als antiek.

--

Sietse

Rudolpho

unread,
Jan 27, 2014, 11:46:35 AM1/27/14
to
Sietse Vliegen schreef op 26-1-2014 18:27:
> Luc <.@.> schreef:
>> Klaartje:
>>> Elke giraffe zingt zoals zhij genekt is, zo ook H@wig
>>> <hedwig.d...@planet.nl> die zegt:
>>>
>>>> Stoneshop bracht volgend idée uit :
>>>>> wrote on Sun 26 January 2014 09:24 :
>>>>>
>>>>>> Die collectie werd lange tijd in een museum in Tilburg
>>>>>> bewaard, maar heeft sedert een paar jaar een permanent onderkomen
>>>>>> gevonden in Gent.
>>>>>
>>>>> Dan heb je een bijzonder afwijkende tijdsrekening, want een jaar geleden
>>>>> stonden ze nog in Den Bosch. Of de De Gruyterfabriek is een mij onbekende
>>>>> enclave van Gent (geweest).
>>>>> Eind oktober waren ze daar inderdaad weg.
>>>>
>>>> Toen Scryption in Tilburg sloot in 2011, werden de schrijfmachines in
>>>> Den Bosch opgeslagen bij de Stichting Onterfd Goed, die zetelt in de
>>>> voormalige De Gruijterfabriek, een bedrijfsverzamelgebouw voor de
>>>> 'creatieve industrie'.
>>>
>>> Vandaar dan ook dat Stomeshop ze daar gezien heeft. Ik trouwens ook:
>>> het is mooi spul.
>>
>> Zeker weten. Van sommige machines vraag je je trouwens af hoe iemand
>> daar ooit een heel blad tekst mee heeft kunnen maken. Sommige vroege
>> modellen waren eigenlijk niet meer dan een soort veredelde lettertang.
>
> Ik zag ooit (op TV of in een boek) een prehistorisch apparaat, dat
> alle letters op een cilinder had. De cilinder had een verlengde as,
> waarmee je op een vlak de letters moest aanwijzen, en dan ergens op
> drukken (een pedaal of zo, dat weet ik niet meer). Nu ik het probeer
> terug te halen, zeg maar reconstrueren, kan het niet een pure cilinder
> met een rechte as geweest zijn.

Bedoel je deze Chinese typemachine?
http://www.dumpert.nl/mediabase/1723381/58b7e7d5/chinese_schrijfmachine_%281978%29.html

> Grappig vind ik, dat zulke ontwerpen wel traag waren, net als die
> lettertang van jou, maar dat het principe van een bolletje of een wiel
> met alle letters erop later in de snelste machines werd teruggevonden.
>
> En die maken een come-back. Ik las dat een grote instelling, ik meen
> in de VS, een halve scheepslading elektrische schrijfmachines heeft
> besteld omdat hun geheime stukken anders niet veilig zijn.
> Of die stukken op de kopieermachine mogen, vermeldde het artikel niet.
> Zou kunnen dat ook dat niet mag, want dat zijn ook computers.
> En die machines zullen een slot op de lintcassette moeten hebben, als
> daar carbonlint in zit.
>

Bij de stafafdeling van de AMRObank, waar ik in de jaren 70 werkte,
moesten alle carbonlinten in de oven van de centrale verwarming verbrand
worden. Je kon de tekst prima van het carbonlint lezen.
--

Rudolpho
Carpe diem

Sietse Vliegen

unread,
Jan 27, 2014, 11:49:22 AM1/27/14
to
Rudolpho <a...@b.invalid> schreef:
Je kon meteen aan de slag, als beiaardier?

--

Sietse

Rudolpho

unread,
Jan 27, 2014, 11:50:14 AM1/27/14
to
A.G. schreef op 27-1-2014 16:45:
De Olympia's en IBM's waar ik op typte hadden allemaal een cursieve f
toets voor het guldenteken. Dat typt veel sneller dan HFL. Dat scheel
vier toetsaanslagen.
--

Rudolpho
Carpe diem

Sietse Vliegen

unread,
Jan 27, 2014, 12:13:24 PM1/27/14
to
Ruud Harmsen <r...@rudhar.com> schreef:
>Mon, 27 Jan 2014 17:07:27 +0100: Sietse Vliegen <flyw...@hotmail.com>
>schreef/wrote:

>>De ij typen in twee aanslagen is ook niet een echt groot probleem,
>>maar lezers waren in drukwerk gewend aan een 'echte' ij. Goeie kans
>>dat die mooier werd gevonden, netter, prettiger lezend enz.
>>Tegenwoordig, met proportionele fonts, is dat verschil met gedrukte
>>teksten geen argument meer. Maar die machines hadden dat niet.

>En i gevolgd door j is in niet-proportioneel te breed, maar een
>speciaal ij-teken te smal. Allebei lelijk.

Gut ja. Ik bedenk (nu pas) dat mijn machine die onlangs is afgeschaft,
ook een ij had. En dat ik die niet gebruikte. Zonder veel tranen
weggedaan, die was niet oud genoeg. En te licht om als parasolvoet te
dienen.

> In proportioneel schrift is
>het verschil (als het er al is) nauwelijks te zien.

Kan ik niet beoordelen, dan moet ik zoeken naar een font met een ij.
En een manier vinden om dat te gebruiken. Maar dat zal vast minstens
twee toetsaanslagen kosten. En er er is niets dat ik zo snel
achterelkaar kan typen als de i en de j.

Voor het onderwijs zijn toetsenborden ontwikkeld met lettercombinaties
als oe, eu, ie enz., en ik meen ook alle dubbele klinkers. Klankie
heten die. Het doel laat zich raden, dat is ongeveer hetzelfde als bij
het leesplankje van weleer. Die toetsenborden verschillen alleen
uiterlijk van normale, dus als je blind kunt typen heb je gewoon alle
leestekens, cijfers enz. Best leuk, om zo'n docent te zien piekeren
van: waar zitten de aanhalingstekens ook maar weer.

--

Sietse

Ruud Harmsen

unread,
Jan 27, 2014, 12:14:17 PM1/27/14
to
Mon, 27 Jan 2014 17:37:35 +0100: Rudolpho <a...@b.invalid> schreef/wrote:

>>> En waarom is er geen gewone 1 ?
>>
>> Die hadden mechanische typemachines nooit, daar gebruik je gewoon de
>> kleine l voor. Dacht dat dat algemeen bekend was?
>
>Ah, u heeft het over het IBM bolletje?

Nee, over mechanische, niet-electrische typemachines uit de jaren 1960
- 1980.

L. Etterpletter

unread,
Jan 27, 2014, 12:24:47 PM1/27/14
to
Sietse Vliegen wrote:
> Ik zag ooit (op TV of in een boek) een prehistorisch apparaat,
> dat alle letters op een cilinder had.

Regeldrukkers hadden dat ook.

+.


Sietse Vliegen

unread,
Jan 27, 2014, 12:29:26 PM1/27/14
to
Rudolpho <a...@b.invalid> schreef:
>Sietse Vliegen schreef op 26-1-2014 18:27:

[.......]

>> Ik zag ooit (op TV of in een boek) een prehistorisch apparaat, dat
>> alle letters op een cilinder had. De cilinder had een verlengde as,
>> waarmee je op een vlak de letters moest aanwijzen, en dan ergens op
>> drukken (een pedaal of zo, dat weet ik niet meer). Nu ik het probeer
>> terug te halen, zeg maar reconstrueren, kan het niet een pure cilinder
>> met een rechte as geweest zijn.
>
>Bedoel je deze Chinese typemachine?
>http://www.dumpert.nl/mediabase/1723381/58b7e7d5/chinese_schrijfmachine_%281978%29.html

Nee, die was het niet. Gewoon westers alfabet, en de cylinder die ik
bedoel bevatte de letters. Dus net als het latere bolletje. Twee
cilinders dus, de rol meegerekend. En veel ouder dan dat Chinese
apparaat. Zag er ook behoorlijk onpraktisch uit. Ik denk niet dat'ie
ooit commercieel geproduceerd is.

>> Grappig vind ik, dat zulke ontwerpen wel traag waren, net als die
>> lettertang van jou, maar dat het principe van een bolletje of een wiel
>> met alle letters erop later in de snelste machines werd teruggevonden.
>>
>> En die maken een come-back. Ik las dat een grote instelling, ik meen
>> in de VS, een halve scheepslading elektrische schrijfmachines heeft
>> besteld omdat hun geheime stukken anders niet veilig zijn.
>> Of die stukken op de kopieermachine mogen, vermeldde het artikel niet.
>> Zou kunnen dat ook dat niet mag, want dat zijn ook computers.
>> En die machines zullen een slot op de lintcassette moeten hebben, als
>> daar carbonlint in zit.

>Bij de stafafdeling van de AMRObank, waar ik in de jaren 70 werkte,
>moesten alle carbonlinten in de oven van de centrale verwarming verbrand
>worden. Je kon de tekst prima van het carbonlint lezen.

Keyloggers pendant la lettre.

--

Sietse

L. Etterpletter

unread,
Jan 27, 2014, 12:29:59 PM1/27/14
to
Sietse Vliegen wrote:
> "L. Etterpletter" wrote:
>> Johannes wrote:
>>> Izak van Langevelde wrote:
>>>> En waarom is er geen gewone 1 ?
>>>
>>> Zuinigheid?
>>
>> Nee: technische beperkingen. Er past maar een beperkt aantal
>> armpjes op een schrijfmachine. Meer kan niet, want dan vallen
>> de buitenste, die het meest horizontaal liggen, niet meer snel
>> genoeg terug voor vlotte typisten. En veren helpen daar niet,
>> want dan wordt de aanslag te zwaar.
>
> Dat laatste snap ik niet. Die meest horizontale armpjes gaan
> toch lichter?

Ja en nee. Het gewicht (de type) zit aan het eind van het armpje.
De meest verticale zijn daardoor zwaarder te bewegen. Maar de
meest horizontale hebben juist meer wrijving in hun ophanging.
Omdat veertjes de aanslag alleen maar verzwaren gebeurde de
terugkeer van de armpjes vrijwel geheel door de zwaartekracht.
Daarom konden ze nooit zuiver horizontaal staan en moesten ze
zelfs uit de buurt daarvan blijven.

+.


Sietse Vliegen

unread,
Jan 27, 2014, 12:38:35 PM1/27/14
to
"L. Etterpletter" <+.@-.invalid> schreef:
Ah, goed uitgelegd. En twee zwarte gaten, links en rechts, voor wat
extra zwaartekracht, was ook geen optie? Primitief hoor!

--

sIETSE

L. Etterpletter

unread,
Jan 27, 2014, 12:50:16 PM1/27/14
to
A.G. wrote:
> Een kennis van me werkte bij de belastingen en daar hadden ze een
> speciale toets die ze moesten gebruiken voor en na een bedrag. Dus
> voor het f-teken. Of erna, dat kan ook nog. In ieder geval: het was
> een op de Griekse phi gelijkend teken, maar niet helemaal precies
> hetzelfde. Vraag me af waarom dat was.

Vermoedelijk doel je op het pilcrow of paragraph sign:
http://en.wikipedia.org/wiki/Pilcrow
Je ziet het ook als je Writer of Word gebruikt en dan
"toon niet-afdrukbare tekens" aanzet. Ook die virtuele
toets zelf draagt trouwens dat teken.

Het is *niet* hetzelfde als ons paragraafteken: dat is
het 'section sign':
http://en.wikipedia.org/wiki/Section_sign

In een financiële context zou ik me weinig voorstellen
bij het gebruik ervan rond bedragen, anders dan dat je
in één oogopslag een foutje zou kunnen ontdekken als er
in de normaliter kaarsrechte kolommen met pilcrows een
in- of uitspringt.

+.


L. Etterpletter

unread,
Jan 27, 2014, 1:23:09 PM1/27/14
to
Izak van Langevelde wrote:
> Ruud Harmsen wrote:
>> Izak van Langevelde wrote:
>>> En waarom is er geen gewone 1 ?
>>
>> Die hadden mechanische typemachines nooit, daar gebruik je
>> gewoon de kleine l voor. Dacht dat dat algemeen bekend was?
>
> Blijkbaar niet, en daarbij geeft het geen antwoord op mijn vraag...

Als je doelt op "waarom is er geen gewone 1?":
In de op schrijfmachines gebruikelijke fonts was het cijfer '1'
*100% identiek* aan de letter 'l'. Het had dus totaal geen zin
om een extra toets/teken '1' toe te voegen, want dat ging maar
ten koste van een andere nuttige toets/teken.
Overigens is er in het huidige Courier wel een verschil tussen
het cijfer en de letter, maar dat is dan ook een nieuwer font
dat geacht wordt een typemachine na te bootsen.

+.


L. Etterpletter

unread,
Jan 27, 2014, 1:34:10 PM1/27/14
to
Luc wrote:
> In ieder geval golden die beperkingen niet voor de Yost-
> schrijfmachines: die hadden hun hamertjes in een cirkel
> staan met hun letters tegen een inktkussentje aangedrukt
> (ze hadden dus ook geen lint), en de manier waarop de
> hamertjes bewogen werd wel het "grasshopper mechanism"
> genoemd, omdat de beweging deed denken aan de sprong van
> een sprinkhaan. De hamertjes van een Yost sloegen trouwens
> tegen de onderkant van de rol, zodat je niet eens kon zien
> wat je typte (!). Secretaresses in die tijd moesten daarom
> een prima geheugen hebben.

Dat valt wel mee. Ze moesten gewoon goed blind kunnen typen,
en dat is vandaag de dag nog steeds een groot voordeel. Als
je bij zo'n machine al eens de draad kwijt was draaide je de
rol gewoon even een paar regels vooruit en weer terug.
Een groot nadeel was dat er op elk hamertje maar één teken
kon staan, dus die hele cirkel was daarom hard nodig zonder
dat die extra functionaliteit/tekens toevoegde, en het grote
aantal toetsen maakte het ook niet bepaald tot een handzaam
apparaat.

> Hier een demonstratie:
> https://www.youtube.com/watch?v=BKnu95eMlCk

De animatie op deze pagina is duidelijk duidelijker:
http://www.typewritermuseum.org/collection/index.php3?machine=yost1&cat=ku

+.


L. Etterpletter

unread,
Jan 27, 2014, 1:47:05 PM1/27/14
to
Luc wrote:
> Sommige schrijfmachines hadden flink wat kracht achter die
> tabulatietoetsen zitten, zoveel zelfs dat de machine er
> telkens een beetje van verschoof als je erop drukte. Tien
> keer een tabulatie van een vijftal spaties na elkaar en
> plots stond je machine in een hoek van 45° voor je neus.

Met een serie backspaces zette je hem weer recht. ;-)

+.


L. Etterpletter

unread,
Jan 27, 2014, 1:50:09 PM1/27/14
to
Luc wrote:
> Opmerkelijk vind ik ook dat men bij de fabricatie van deze
> machine wel de moeite nam om de ij in het toetsenbord op te
> nemen, maar de toetsen "backspace", "shift lock" e.d. niet
> van een Nederlandse vertaling kon voorzien. Tijpisch!

Lijkt me niet zo vreemd:
- shift = bovenkast
dat is al wat veel voor op zo'n toets
- shift lock = bovenkastvergrendeling
dat paste alleen op een bordje erboven ;-)
- backspace = omgekeerde spatie
vergelijkbaar probleem

+.


Luc

unread,
Jan 27, 2014, 2:00:51 PM1/27/14
to
Sietse Vliegen:
> Luc <.@.> schreef:
>> Sietse Vliegen:
>>> "L. Etterpletter" <+.@-.invalid> schreef:
>>>> Johannes wrote:
>>>>> Izak van Langevelde wrote:
>>>>>> En waarom is er geen gewone 1 ?
>>>>>
>>>>> Zuinigheid?
>>>>
>>>> Nee: technische beperkingen. Er past maar een beperkt aantal
>>>> armpjes op een schrijfmachine. Meer kan niet, want dan vallen
>>>> de buitenste, die het meest horizontaal liggen, niet meer snel
>>>> genoeg terug voor vlotte typisten. En veren helpen daar niet,
>>>> want dan wordt de aanslag te zwaar.
>>>
>>> Dat laatste snap ik niet. Die meest horizontale armpjes gaan toch
>>> lichter? Zo'n veertje hoeft doet, wat bij de meest verticale armpjes
>>> de zwaartekracht doet, ook bij het aanslaan. En de meest verticale,
>>> gaan die dan niet te zwaar?
>>
>> In ieder geval golden die beperkingen niet voor de
>> Yost-schrijfmachines:
>
> Ook niet die van Hermans, waar je deze draad mee begon? Ik meende op
> de foto de mij zo bekende constructie te herkennen.

Nu je 't zegt, die van Hermans had inderdaad niet zo'n "kookpot" met
hamertjes rondom. Andere Yost-modellen hadden die wel, zoals die in dat
Youtubetje.

[...]

> Dat wel, maar als die maar 1 teken per hamertje hebben ipv 2, wordt
> dat voordeel weer teniet gedaan.

Inderdaad. De Oliver had zelfs 3 tekens per hamertje, te selecteren
d.m.v. twee shift-toetsen:

https://www.youtube.com/watch?v=6DTuDIXEJx0


> Als het een halve cirkel is bij die
> andere apparaten, maar wat ik gezien heb had dat nooit. Meer in de
> buurt van 1/3. Dan heb je dus toch winst. Plus het voordeel van geen
> shift te hoeven gebruiken. Want die drukte bij grote machines een fors
> gewicht omhoog. Weliswaar met hulp van een veer, maar die massa moet
> toch in beweging gedrukt. Volgens een typleraar moest dat zelfs met de
> pink gedaan worden.

Zo deden we dat vroeger inderdaad in de typles, en zo doe ik het nog.


Luc

unread,
Jan 27, 2014, 2:09:17 PM1/27/14
to
A.G.:
> Luc schreef op 26-01-14 09:24:
>
>> Opmerkelijk vind ik ook dat men bij de fabricatie van deze machine wel
>> de moeite nam om de ij in het toetsenbord op te nemen, maar de toetsen
>> "backspace", "shift lock" e.d. niet van een Nederlandse vertaling kon
>> voorzien. Tijpisch!
>
> Een kennis van me werkte bij de belastingen en daar hadden ze een speciale
> toets die ze moesten gebruiken voor en na een bedrag. Dus voor het f-teken.
> Of erna, dat kan ook nog. In ieder geval: het was een op de Griekse phi
> gelijkend teken, maar niet helemaal precies hetzelfde. Vraag me af waarom dat
> was.

Pictures or it didn't happen.


Luc

unread,
Jan 27, 2014, 2:15:21 PM1/27/14
to
Sietse Vliegen:
> Luc <.@.> schreef:
>
> [.....]
>
>> Opmerkelijk vind ik ook dat men bij de fabricatie van deze machine wel
>> de moeite nam om de ij in het toetsenbord op te nemen, maar de toetsen
>> "backspace", "shift lock" e.d. niet van een Nederlandse vertaling kon
>> voorzien. Tijpisch!
>
> Ik zou uitgaan van de eenvoudigste verklaring: de fabrikant heeft een
> order gekregen voor machines met een ij-toets, van een Nederlandse of
> Belgische importeur of zo. En die heeft niet om andere aanpassingen
> gevraagd. Waarschijnlijk omdat er al een tijd getypt werd op machines
> met die Engelstalige knoppen, en dat geen problemen gaf.
> En niet-bestaande problemen hoef je niet op te lossen.

Dat zal inderdaad wel ongeveer het geval geweest zijn. In die tijd kon
je niet zomaar even een mailtje naar Engeland sturen om je order aan te
passen.


> De ij typen in twee aanslagen is ook niet een echt groot probleem,
> maar lezers waren in drukwerk gewend aan een 'echte' ij. Goeie kans
> dat die mooier werd gevonden, netter, prettiger lezend enz.

Ik heb nog maar zelden drukwerk gezien met een ij i.p.v. ij. Wel één
keer een roman gezien waar die ij consequent in gebruikt werd, en dat
vond ik verschrikkelijk om te lezen.


> Tegenwoordig, met proportionele fonts, is dat verschil met gedrukte
> teksten geen argument meer. Maar die machines hadden dat niet. En je
> vermijdt met zo'n ij de fout van een zin met Ij te beginnen, ipv IJ.

Een hoofdletter Ij geldt in VL niet als fout, het is gewoon een iets
minder gebruikelijke variant van IJ.


Luc

unread,
Jan 27, 2014, 2:17:26 PM1/27/14
to
Rudolpho:
> Sietse Vliegen schreef op 27-1-2014 1:37:

>> Dat wel, maar als die maar 1 teken per hamertje hebben ipv 2, wordt
>> dat voordeel weer teniet gedaan. Als het een halve cirkel is bij die
>> andere apparaten, maar wat ik gezien heb had dat nooit. Meer in de
>> buurt van 1/3. Dan heb je dus toch winst. Plus het voordeel van geen
>> shift te hoeven gebruiken. Want die drukte bij grote machines een fors
>> gewicht omhoog. Weliswaar met hulp van een veer, maar die massa moet
>> toch in beweging gedrukt. Volgens een typleraar moest dat zelfs met de
>> pink gedaan worden.
>>
> Zodoende heb ik bij Schoevers sterk ontwikkelde pinkspieren opgedaan.

Dat heeft iedereen die op mechanische typmachines heeft leren typen. Na
de typles hielden wij vaak een partijtje pinkworstelen.


Luc

unread,
Jan 27, 2014, 2:18:12 PM1/27/14
to
Rudolpho:
Die van mij heet Meisje, aangenaam.


Frits

unread,
Jan 27, 2014, 2:33:59 PM1/27/14
to
Luc schreef op 2014-01-27 20:09:
Was het soms die malle -/- (min gedeeld door min, het lijkt wat op een
procentteken) die boekhouders gebruiken als ze gewoon "-" bedoelen?

Frits

Frits

unread,
Jan 27, 2014, 2:39:04 PM1/27/14
to
L. Etterpletter schreef op 2014-01-27 19:50:
Op mijn Olympia stond op wat ik nog steeds de hoofdlettertoets noem
gewoon niks. En op het vastzettertje stond ook niks.
Backspace? Wat is er tegen "terug"? Op mijn Olympia stond een pijltje
naar links.

Frits

Luc

unread,
Jan 27, 2014, 2:42:57 PM1/27/14
to
L. Etterpletter:
Dat zou een rol kunnen gespeeld hebben, maar op mijn antieke Royal is
het toch gelukt om "rappel arrière" op de ronde terugsteltoets te
drukken. Shift is "majuscules" en shift lock is "majuscules fixes", en
dan is er nog een "déclenche marge"-toets, die zelfs kleiner is dan een
gewone toets.


A.G.

unread,
Jan 27, 2014, 3:19:00 PM1/27/14
to
L. Etterpletter schreef op 27-01-14 18:50:
> A.G. wrote:
>> Een kennis van me werkte bij de belastingen en daar hadden ze een
>> speciale toets die ze moesten gebruiken voor en na een bedrag. Dus
>> voor het f-teken. Of erna, dat kan ook nog. In ieder geval: het was
>> een op de Griekse phi gelijkend teken, maar niet helemaal precies
>> hetzelfde. Vraag me af waarom dat was.
>
> Vermoedelijk doel je op het pilcrow of paragraph sign:
> http://en.wikipedia.org/wiki/Pilcrow
> Je ziet het ook als je Writer of Word gebruikt en dan
> "toon niet-afdrukbare tekens" aanzet. Ook die virtuele
> toets zelf draagt trouwens dat teken.
>
> Het is *niet* hetzelfde als ons paragraafteken: dat is
> het 'section sign':
> http://en.wikipedia.org/wiki/Section_sign

Het was toch een iets ander teken dacht ik, maar ik wil er van af wezen,
het is te lang geleden en ik heb het zijdelings meegemaakt.
>
> In een financiële context zou ik me weinig voorstellen
> bij het gebruik ervan rond bedragen, anders dan dat je
> in één oogopslag een foutje zou kunnen ontdekken als er
> in de normaliter kaarsrechte kolommen met pilcrows een
> in- of uitspringt.

Misschien had het iets te maken met het feit dat "gewone"
schrijfmachines die toets niet hebben en dat je op deze manier wat
minder makkelijk kunt manipuleren met geldbedragen. Ik bedenk maar wat.
Ik zal het bij gelegenheid eens navragen.
>


--
Afknel Grenen

Sietse Vliegen

unread,
Jan 27, 2014, 4:32:23 PM1/27/14
to
Frits <frits.z...@home.nl> schreef:
Wat is er tegen Backspace? Stel je hebt net een Tab ingedrukt. Dan
krijg je de vorige positie op het papier met Backspace niet terug. Die
gaat wel achteruit. En ook nog precies 1 spatie (1 ruimte). Back 1
space dus. Of je hebt net een Carriage Return(*) gedaan, maar je wilt
nog een punt achter de vorige zin typen. Aha! een heuse Terug toets!
Gut, hij gaat helegaar niet terug, wat een rotmachine!

(*) rijtuig wederkeer.

> Op mijn Olympia stond een pijltje
>naar links.

Dat vind ik nou weer wel een goed idee. Net als pijltjes omhoog voor
Shift, en een lange naar links voor CR (RW).

--

Sietse

Stoneshop

unread,
Jan 28, 2014, 12:39:39 AM1/28/14
to
A.G. wrote on Mon 27 January 2014 16:45 :

> Vraag
> me af waarom dat was.

Om te voorkomen dat er later nog een getalletje voor gezet kon worden, iets
wat bij teruggaves uiterst aantrekkelijk is.

Iets vergelijkbaars zie je in notariele stukken: getallen uitgeschreven en
regels aangevuld met puntjes tot te rechterkantlijn.

--
Verdomd interessant, maar gaat u verder.

Stoneshop

unread,
Jan 28, 2014, 12:44:11 AM1/28/14
to
L. Etterpletter wrote on Mon 27 January 2014 19:23 :

> In

sommige

> de op schrijfmachines gebruikelijke fonts was het cijfer '1'
> *100% identiek* aan de letter 'l'.

Ik heb zat schrijfmachines gezien met een echte '1', met ook een schuine
schreef bovenaan, waar de 'l' een rechte had.

Stoneshop

unread,
Jan 28, 2014, 12:41:38 AM1/28/14
to
Totaal ander principe, en daarnaast hadden niet alle regeldrukkers dat.

Stoneshop

unread,
Jan 28, 2014, 12:47:36 AM1/28/14
to
L. Etterpletter wrote on Mon 27 January 2014 18:29 :

> Ja en nee. Het gewicht (de type) zit aan het eind van het armpje.
> De meest verticale zijn daardoor zwaarder te bewegen.

Doe eens een beetje satuurkunde, en bereken de kracht die nodig is om de
armpjes te versnellen, zowel voor de middelste als de buitenste.

Zwaartekracht is daarin een verwaarloosbare factor, tenzij je zo langzaam de
toetsen indrukt dat je geen zichtbare afdruk op het papier gaat krijgen.

Voor het terugvallen heb je wel zwaartekracht nodig, maardat merk je weer
niet in je vingers.

Stoneshop

unread,
Jan 28, 2014, 1:46:44 AM1/28/14
to
Rudolpho wrote on Mon 27 January 2014 17:37 :

> Ruud Harmsen schreef op 26-1-2014 21:16:
>> Sun, 26 Jan 2014 11:25:03 +0100: Izak van Langevelde
>> <eeza...@xs4all.nl> schreef/wrote:
>>
>>> In article <lmm9e95p7di1v2ppk...@4ax.com>,
>>> Ruud Harmsen <r...@rudhar.com> wrote:
>>>
>>>> Sun, 26 Jan 2014 09:24:46 +0100: Luc <.@.> schreef/wrote:
>>>>> http://users.telenet.be/taalvandaal/stuff/Yost.jpg
>>>>
>>>> Waar zijn die aparte toetsen 1,2,3,4 voor?
>>>
>>> En waarom is er geen gewone 1 ?
>>
>> Die hadden mechanische typemachines nooit, daar gebruik je gewoon de
>> kleine l voor. Dacht dat dat algemeen bekend was?
>>
>
> Ah, u heeft het over het IBM bolletje?

Juist het IBM bolletje heeft voldoende posities om een '1' en een 'l' aparte
tekens te geven, en ook de hoeveelheid toetsen is geen probleem. Later zijn
ze ook gebruikt als computerrandapparatuur, en daar lijkt het me onmogelijk
een '1' door een 'l' te vervangen zonder allerlei bizarre kunstgrepen in
hardware en software.

Ruud Harmsen

unread,
Jan 28, 2014, 3:39:35 AM1/28/14
to
Tue, 28 Jan 2014 07:46:44 +0100: Stoneshop
<rik.n...@steenwinkel.net> schreef/wrote:

>Juist het IBM bolletje heeft voldoende posities om een '1' en een 'l' aparte
>tekens te geven, en ook de hoeveelheid toetsen is geen probleem. Later zijn
>ze ook gebruikt als computerrandapparatuur, en daar lijkt het me onmogelijk
>een '1' door een 'l' te vervangen zonder allerlei bizarre kunstgrepen in
>hardware en software.

In 1970 kostte een computer nog vele miljoenen, de Postbank had er
twee, een in Arnhem en een in Den Haag, en de Shell misschien een
paar. En het CBS. Dan had je het wel gehad.

Ruud Harmsen

unread,
Jan 28, 2014, 3:43:51 AM1/28/14
to
Mon, 27 Jan 2014 18:13:24 +0100: Sietse Vliegen <flyw...@hotmail.com>
schreef/wrote:

>>En i gevolgd door j is in niet-proportioneel te breed, maar een
>>speciaal ij-teken te smal. Allebei lelijk.
>
>Gut ja. Ik bedenk (nu pas) dat mijn machine die onlangs is afgeschaft,
>ook een ij had. En dat ik die niet gebruikte. Zonder veel tranen
>weggedaan, die was niet oud genoeg. En te licht om als parasolvoet te
>dienen.
>
>> In proportioneel schrift is
>>het verschil (als het er al is) nauwelijks te zien.
>
>Kan ik niet beoordelen, dan moet ik zoeken naar een font met een ij.

Onderaan http://rudhar.com/lingtics/nlij_en.htm : IJsland in de
ijzertijd. Als je dat kopieert naar Word(pad) o.i.d. kun je het in
allerlei fonts bekijken en het effect zien. Soms in een echte ij
breder, soms de combi, hangt helemaal van het font af.

Zo'n speciaal teken is in deze tijd dus echt flauwekul, al is het
helaas tot Unicode doorgedrongen. Had nooit mogen gebeuren.

>En een manier vinden om dat te gebruiken. Maar dat zal vast minstens
>twee toetsaanslagen kosten. En er er is niets dat ik zo snel
>achterelkaar kan typen als de i en de j.

Precies, een speciaal teken verstoort ook nog eens de ingeslepen
typegewoonten. En het bemoeilijkt zoekfuncties. Het heeft echt alleen
maar nadelen.

Klaartje

unread,
Jan 28, 2014, 3:46:28 AM1/28/14
to
Elke giraffe zingt zoals zhij genekt is, zo ook Ruud Harmsen die zegt:
Je meent het. Wat een interessant, volkomen ongerelateerd feit.
--

Klaartje

brood en spelen: www.klabru.nl

Ruud Harmsen

unread,
Jan 28, 2014, 3:48:28 AM1/28/14
to
Mon, 27 Jan 2014 20:39:04 +0100: Frits <frits.z...@home.nl>
schreef/wrote:

>Backspace? Wat is er tegen "terug"?

Terugwagen. Shift = hoogwagen.

Carriage return = wagen terug.

Stoneshop

unread,
Jan 28, 2014, 3:49:41 AM1/28/14
to
Fijn, maarwat heeft dat te maken met het al dan niet beschikbaar hebben van
een separate '1' en 'l' op de Selectric? (wat ze hadden, en ook de
voorlopers: de Friden Flexowriters)

Ruud Harmsen

unread,
Jan 28, 2014, 3:58:53 AM1/28/14
to
Tue, 28 Jan 2014 09:46:28 +0100: Klaartje
<nieuwsgro...@klabru.nl> schreef/wrote:
Het is wel gerelateerd, want ik had het over typemachines uit die
tijd, en "bizarre kunstgrepen in hardware en software" hadden er dus
niks mee te maken, omdat mesjaniesse tiepmasjines niet met software
werken.

Stoneshop

unread,
Jan 28, 2014, 4:07:05 AM1/28/14
to
En ook nog onjuist:
http://www.computer-erfgoed.nl/computergeschiedenis_volg_1.htm

"In de jaren vijftig bouwden het Mathematisch Centrum, het Centraal
Laboratorium van de PTT, en het Philips Natuurkundige Laboratorium
experimentele computers. Shell en de Heidemij kochten een computer van
Engelse, respectievelijk Amerikaanse makelij."

"In 1958 liep het tijdperk Drees ten einde en werd de geleide loonpolitiek
losgelaten. De cultuur bruiste van experimenteerdrift. In computerbouw en
automatisering brak een nieuw tijdperk aan met in serie gebouwde, meer
geavanceerde computers (ZEBRA, Electrologica X1, PASCAL en Stevin van
Philips); "

Ze werden hier in Nederland dus al een decade voor 1970 gebouwd en gebruikt.
En niet alleen door de Postbank en Shell.
It is loading more messages.
0 new messages