etymologische herkomst van "bioscoop"
Philipp Thielke
ik ben op zoek naar de etymologische herkomst van het nederlandse woord
"bioscoop". Misschien kan iemand helpen...
Dank U wel!
Philipp Thielke, Berlin
francina
"Philipp Thielke" <ma...@philippth.de> schreef in bericht
news:9jodto$950$00$1...@news.t-online.com...
Bioscoop (theater waar filmvoorstellingen gegeven worden (1901-1925)
gevormd van bio-+scoop
Dit volgens mijn etymologische woordenboek.
Francina
Paul Kevers
news:9jodto$950$00$1...@news.t-online.com...
> Dag allemaal,
> ik ben op zoek naar de etymologische herkomst van het nederlandse
woord
> "bioscoop". Misschien kan iemand helpen...
Van het Grieks.
bios = leven
skopein = waarnemen, zien
"het leven zien", bewegende beelden.
--Paul Kevers--
n-merry
"Philipp Thielke" < schreef in bericht
> Dag allemaal,
> ik ben op zoek naar de etymologische herkomst van het nederlandse woord
> "bioscoop". Misschien kan iemand helpen...
> Dank U wel!
*Bio* komt van Gr. bios=levens, Gotisch qius, Engels quick, Nl. kwiek, Lat.
vivus
*Scoop* (duidt een instrument aan om mee te kijken)
Gr. skopion van scopein (kijken naar) van scopos=verspieder, verwant met
spieden.
Bioscoop.'.kwiekspieden' , 'kwiekspied' of levend kijken ,kijk levend '-)
Groeten,
anne \ / marie
ŻŻĄŻŻŻĄŻŻŻĄŻŻŻŻ
>
> Philipp Thielke, Berlin
>
>
n-merry
> Dag allemaal,
> ik ben op zoek naar de etymologische herkomst van het nederlandse woord
> "bioscoop". Misschien kan iemand helpen...
> Dank U wel!
Ik heb nog even verder gekeken:
Cinema (bioscooptheater) Fr.cinéma, verkort uit 'cinématographie', een woord
dat door de gebr. Lumičre (1896) werd gevormd van Gr. kinčma (2e nv.
kinčmatos) [beweging], van kinein [bewegen]
Zeggen ze in Duitsland niet 'kino' voor bioscoop?
--
Philipp Thielke
zeggen wij "kino". Daarom was het voor mij ook niet begrijpbar, waarom de
nederlandse woord ervoor "bioscoop" is. Het is interessant, dat in Engeland,
Frankrijk en Duitsland de oorsprong in "beweging" ligt en in Nederland in
"leven".
En is het niet helemaal verwonderlijk, dat zo een populaire woord zoals
"bioscoop" nog niet door een engelse woord zoals "cinema" wordt vervangen?
Ik ken geen taal, waar "bioscoop" ook "bioscoop" heet... Echt uniek, echt
origineel.
Philipp
"n-merry" <ascho...@hotmail.com> schrieb im Newsbeitrag
news:9joppq$1lt$1...@nereid.worldonline.nl...
Guido Reijnders
Philipp Thielke schreef in berichtnieuws
> En is het niet helemaal verwonderlijk, dat zo een populaire woord
zoals
> "bioscoop" nog niet door een engelse woord zoals "cinema" wordt
vervangen?
> Ik ken geen taal, waar "bioscoop" ook "bioscoop" heet... Echt
uniek, echt
> origineel.
>
Daar zegt Philipp iets waar ik nog nooit bij heb stilgestaan. Zou
'bioscoop' inderdaad een typisch Nederlands woord zijn, terwijl het
toch zo internationaal klinkt?
Guido
Eric Schade
_LT77.273017$XL1.4...@nlnews00.chello.com...
[knip]
> Zou 'bioscoop' inderdaad een typisch Nederlands woord zijn,
Jawel.
> terwijl het toch zo internationaal klinkt?
Jawel.
*bioscoop* < voorvoegsel *bio* (< Grieks woord voor "leven") +
*skopein* = "kijken naar".
In NLB is het "den cinnema" /sin@ma/, met klemtoon op _cin_.
XRutj@s
Dik T. Winter
...
> Daar zegt Philipp iets waar ik nog nooit bij heb stilgestaan. Zou
> 'bioscoop' inderdaad een typisch Nederlands woord zijn, terwijl het
> toch zo internationaal klinkt?
Het is niet typisch Nederlands; het komt ook in het Engels voor.
De betekenis in het Engels is echter anders; een cinema is een vast
gebouw waar films worden vertoond, een bioscope is het vertonen van
een film, en met name in rondtrekkende theaters (a travelling
bioscope show).
--
dik t. winter, cwi, kruislaan 413, 1098 sj amsterdam, nederland, +31205924131
home: bovenover 215, 1025 jn amsterdam, nederland; http://www.cwi.nl/~dik/
Eddy
't Is te zeggen, het woord bioscoop is wel typisch Nederlands, maar het idee
niet.
Klein beetje scandinavofiel (sp?) als ik ben moet ik toch effe zeggen dat het in
het Deens en het Zweeds 'biograf' is.
In het Zweeds ook trouwens, al zeggen de Zweden meestal gewoon 'bio'. In het
Noors weet ik het niet, maar ik veronderstel logischerwijs dat het hetzelfde zal
zijn.
Maar vooral het Fins is interessant. Dat is helemaal geen Indo-Europese taal en
toch gebruiken zij het woord 'elokuva'. Kuva betekent prent of beeld, en de stam
'el-' betekent leven (Minun elämä: Mijn leven; Olen elossa: Ik leef). Mogelijk
gaat het om een leenvertaling uit onze taalfamilies, maar toch een leuke
parallel...
Raf
E. Ramaker
>Klein beetje scandinavofiel (sp?) als ik ben moet ik toch effe zeggen dat het in
>het Deens en het Zweeds 'biograf' is.
>In het Zweeds ook trouwens, al zeggen de Zweden meestal gewoon 'bio'. In het
>Noors weet ik het niet, maar ik veronderstel logischerwijs dat het hetzelfde zal
>zijn.
Nee, in het Noors is het kino, geleend van het Duits.
>Maar vooral het Fins is interessant. Dat is helemaal geen Indo-Europese taal en
>toch gebruiken zij het woord 'elokuva'. Kuva betekent prent of beeld, en de stam
>'el-' betekent leven (Minun elämä: Mijn leven; Olen elossa: Ik leef). Mogelijk
>gaat het om een leenvertaling uit onze taalfamilies, maar toch een leuke
>parallel...
Het Fins heeft erg veel leenvertalingen uit de Indo-Europese talen. Veel
leenwoorden ook trouwens, die vaak onherkenbaar vervormd zijn.
Michel Martens
12:31:19 GMT in nieuwsgroep nl.taal :
Je bedoelt wellicht: in veel NLBse dialecten is het 'de cinema'. Niet
'den', tenzij misschien in Brussel. In NLB is het ook bioscoop.
Michel.
Eric Schade
> "Eric Schade" <Eric....@chello.be> schreef op Thu, 26 Jul 2001
> 12:31:19 GMT in nieuwsgroep nl.taal :
[knip]
> >In NLB is het "den cinnema" /sin@ma/, met klemtoon op _cin_.
> >
> >XRutj@s
> >
>
> Je bedoelt wellicht: in veel NLBse dialecten is het 'de cinema'. Niet
> 'den', tenzij misschien in Brussel. In NLB is het ook bioscoop.
Zeker. Maar dan is het geen NLB meer! ;-)
XRutj@s
Eric Schade
Etymologie duidt sowieso op "herkomst".
XRutj@s
Harm Tuenter
E. Ramaker <eram...@radio.fm> schreef in berichtnieuws
hde0mt4cacn02s1si...@4ax.com...
Interessant voorbeeld van een nogal basaal begrip waarvoor men toch naar het
Germaans heeft gegrepen: "rouva", afgeleid van het Duitse "Frau". Dit wordt
gebruikt als aanspreektitel. Aangezien het Finse klanksysteem geen twee
medeklinkers aan het begin van een woord toestaat, hebben ze de f er maar
afgehakt. De f van Finland komt in inheemse woorden ironisch genoeg trouwens
überhaupt niet voor.
Harm Tuenter
harm.t...@tip.nl
E. Ramaker
>> Het Fins heeft erg veel leenvertalingen uit de Indo-Europese talen. Veel
>> leenwoorden ook trouwens, die vaak onherkenbaar vervormd zijn.
>
>Interessant voorbeeld van een nogal basaal begrip waarvoor men toch naar het
>Germaans heeft gegrepen: "rouva", afgeleid van het Duitse "Frau". Dit wordt
>gebruikt als aanspreektitel. Aangezien het Finse klanksysteem geen twee
>medeklinkers aan het begin van een woord toestaat, hebben ze de f er maar
>afgehakt. De f van Finland komt in inheemse woorden ironisch genoeg trouwens
>überhaupt niet voor.
Ja, en terzijde: sommige leenwoorden in het Fins zijn zo oud dat ze een
duizenden jaren oud stadium van de brontaal weergeven. "Kuningas"
(koning) laat zien hoe dat woord er heel lang geleden in het Germaans
uitzag. De woorden "nimi" (naam) en "vesi" (water) schijnen zelfs uit
het Proto-Indo-Europees te zijn geleend.
Harm Tuenter
Als dat zo is, vraag je je af hoe die ontlening toch in z'n werk moet zijn
gegaan, met van die oerbegrippen.
Nog een voorbeeld is "kaupunki" (stad); zie de gelijkenis met Zweeds
"köping". O ja, en goud is "kulta".
Waar ik eigenlijk ook nog wel benieuwd naar ben, is of er verwantschap
bestaat tussen "aurinko" en Aurora, de Romeinse godin van de dageraad
(Latijn "aurum" = goud). Weet iemand dat?
Harm Tuenter
harm.t...@tip.nl
Eddy
zoeken.
De grote meerderheid ervan komen uit het Zweeds en het Duits, en als je er een
paar truukjes op toepast (eerste mdkl weglaten aan het begin van een woord, G
wordt K, B wordt meestal P, D wordt vaak T) wordt er al veel duidelijk...
Aan dat van die zon had ik nog nooit gedacht, maar het leek me interessant
genoeg om het even op te snorren. Ziehier het (wat mij betreft) verrassende
resultaat van mijn zoekwerk: Aurinko komt inderdaad van het Latijn aurum, aurora
en dergelijke, maar de uiteindelijke oorsprong ligt niet eens in de IE-talen. De
Romeinen hebben op hun beurt het Hebreeuwse 'aor' (='licht') verbasterd.
R.
Harm Tuenter schreef:
Eddy
Eric Schade schreef:
Wanneer niet?
(wij NLBers 'verbuigen' lidwoorden en adjectieven naargelang het de uitspraak
vergemakkelijkt:
'de' voor woorden die beginnen met een f, g, j, k, l, m, n, p, r, s, v, w, z,
[sj], [zj] of [ch].
'den' voor woorden die beginnen met een d, h, t of een klinker.
'dem' voor woorden die beginnen met een b.)
R.
Harm Tuenter
Eddy <de.co...@pandora.be> schreef in berichtnieuws
3B611BDF...@pandora.be...
> Harm Tuenter schreef:
> >
> > E. Ramaker <eram...@radio.fm> schreef in berichtnieuws
> > db21mt40k0h9q9lb2...@4ax.com...
>
> > > Ja, en terzijde: sommige leenwoorden in het Fins zijn zo oud dat ze
een
> > > duizenden jaren oud stadium van de brontaal weergeven. "Kuningas"
> > > (koning) laat zien hoe dat woord er heel lang geleden in het Germaans
> > > uitzag. De woorden "nimi" (naam) en "vesi" (water) schijnen zelfs uit
> > > het Proto-Indo-Europees te zijn geleend.
> >
> > Als dat zo is, vraag je je af hoe die ontlening toch in z'n werk moet
zijn
> > gegaan, met van die oerbegrippen.
> > Nog een voorbeeld is "kaupunki" (stad); zie de gelijkenis met Zweeds
> > "köping". O ja, en goud is "kulta".
> >
> > Waar ik eigenlijk ook nog wel benieuwd naar ben, is of er verwantschap
> > bestaat tussen "aurinko" en Aurora, de Romeinse godin van de dageraad
> > (Latijn "aurum" = goud). Weet iemand dat?
>
> Ach ja, zo onherkenbaar zijn die leenwoorden toch niet, als je weet waar
je moet
> zoeken.
> De grote meerderheid ervan komen uit het Zweeds en het Duits, en als je er
een
> paar truukjes op toepast (eerste mdkl weglaten aan het begin van een
woord, G
> wordt K, B wordt meestal P, D wordt vaak T) wordt er al veel duidelijk...
>
> Aan dat van die zon had ik nog nooit gedacht, maar het leek me interessant
> genoeg om het even op te snorren. Ziehier het (wat mij betreft)
verrassende
> resultaat van mijn zoekwerk: Aurinko komt inderdaad van het Latijn aurum,
aurora
> en dergelijke, maar de uiteindelijke oorsprong ligt niet eens in de
IE-talen. De
> Romeinen hebben op hun beurt het Hebreeuwse 'aor' (='licht') verbasterd.
>
> R.
Wat geblader in een Fins-Duits woordenboek levert al heel wat op,
bijvoorbeeld:
rahti - vracht
ranta - strand
ravi - draf
rehti - rechtschapen
rappu - trap
runko - (s)tronk
ruoste - roest
Grote kans dat deze woorden allemaal aan het Germaans ontleend zijn. En dan
heb ik alleen nog maar een paar afgekapte-medeklinkerwoorden bekeken. Het
Fins wemelt inderdaad van Germaans erfgoed. Een woord dat sprekers van
Nedersaksische dialecten ook wel tot de verbeelding zal spreken is 'sipuli'
(ui). In diverse streken in Nederland wordt dit een siepel genoemd. Als je
het vergelijkt met het hedendaags Duits, is in dit geval echter niet de
eerste, maar de volgende medeklinker verwijderd. Dat woord zal dus een
andere/vroegere weg hebben afgelegd, anders had het wellicht 'vipuli'
geheten.
Harm Tuenter
harm.t...@tip.nl
Eric Schade
9jodto$950$00$1...@news.t-online.com...
> Dag allemaal,
> ik ben op zoek naar de etymologische herkomst van het nederlandse woord
> "bioscoop". Misschien kan iemand helpen...
> Dank U wel!
Onlangs nog aan de orde geweest.
Zoeken op "Eric Schade" en "bioscoop". ;-)
XRutj@s
Frits Zandveld
<fe...@taaleffect.nlx> schreef in berichtnieuws
3crvmt453ff70jhpq...@4ax.com...
> On Thu, 26 Jul 2001 08:59:55 GMT, "Paul Kevers" <Paul....@pandora.be>
> wrote in nl.taal:
>
> >bios = leven
> >skopein = waarnemen, zien
>
> oscilloscoop, endoscoop, gyroscoop, horoscoop, periscoop, microscoop
> (2x), caleidoscoop (2x) en stethoscoop met een c schrijft.
>
En waarom is jouw skopein sorrekt gespeld?
Waarom is dat niet scopijn?
Beetje flauw verwoord, maar ik bedoel het (ook) serieus.
Frits
Peter Elderson
> Het is dus een misvatting dat men telescoop, bioscoop, diascoop,
> oscilloscoop, endoscoop, gyroscoop, horoscoop, periscoop, microscoop
> (2x), caleidoscoop (2x) en stethoscoop met een c schrijft.
Precies, Feiko.
<Overbodig>
Je bent er weer begrijp ik?
</Overbodig>
M Ivon M
Omdat het Grieks is. Het Grieks heeft wel een 'k' (de kappa), maar
geen 'c'. Om van een eventuele 'j' of zelfs 'ij' maar te zwijgen.
M Ivon M
Tammo
news:9korlm$gl7$1...@nereid.worldonline.nl...
Zit inderdaad wel wat in, veel Griekse woorden zijn in het Latijn
overgenomen. Het Latijn had volgens mij niet echt een k en de Griekse kappa
werd door de Romeinen met een c vertaald. Het woord skopein is misschien in
het Latijn overgenomen, zodat wij nu de schrijfwijze scop- gebruiken. Zou
dit kloppen?
Een geweldig lelijk woord dat hiermee te maken heeft is KALEIDOSCOOP (uit
"het" Groene Boekje, ik weet niet welke versie). Hierin is kaleidos=mooi uit
het Grieks gebruikt en dus ook skopein.
Tammo Jan
Peer Mankpoot
GMT:
> >skopein = waarnemen, zien
>
> oscilloscoop, endoscoop, gyroscoop, horoscoop, periscoop, microscoop
> (2x), caleidoscoop (2x) en stethoscoop met een c schrijft.
Zou het kunnen dat het Nederlands deze woorden heeft afgeleid van
verlatijnste Griekse woorden waarin k -> c ?
--
Nam koe op terp
Eric Schade
> <fe...@taaleffect.nlx> schreef in berichtnieuws
> 3crvmt453ff70jhpq...@4ax.com...
> > On Thu, 26 Jul 2001 08:59:55 GMT, "Paul Kevers" <Paul....@pandora.be>
> > wrote in nl.taal:
> >
> > >bios = leven
> > >skopein = waarnemen, zien
> >
> > Het is dus een misvatting dat men telescoop, bioscoop, diascoop,
> > oscilloscoop, endoscoop, gyroscoop, horoscoop, periscoop, microscoop
> > (2x), caleidoscoop (2x) en stethoscoop met een c schrijft.
ES: Die achtervoegselstam *scop* is wellicht via het Latijn/Frans
in het NL beland. Vandaar....
> En waarom is jouw skopein sorrekt gespeld?
> Waarom is dat niet scopijn?
ES: Relevante vraag
XRutj@s
Tammo
news:9kp32o$12b$1...@news1.xs4all.nl...
> Een geweldig lelijk woord dat hiermee te maken heeft is KALEIDOSCOOP (uit
> "het" Groene Boekje, ik weet niet welke versie). Hierin is kaleidos=mooi
uit
> het Grieks gebruikt en dus ook skopein.
Sorry, volstrekt verkeerd. Ik bedoelde dat in het groene boekje CALEIDOSCOOP
staat en mijn PTG zegt dat het moet zijn KALEIDOSCOOP. En als je aan het
Grieks wilt vasthouden KALEIDOSKOOP.
Tammo Jan.
Peter Elderson
> Omdat het Grieks is. Het Grieks heeft wel een 'k' (de kappa), maar
> geen 'c'.
Korrektie: het is een grieks-achtig verzonnen woord. Maar al was het
ooit een grieks woord, dan nog: waarom zou de nederlandse ontlening uit
een antieke taal precies dezelfde spelling moeten hebben?
Los daarvan schrijf ik bioskoop met een k, maar ik heb daar weer een
heel andere smoes voor!
pe
M Ivon M
<elde...@xs4all.nl> wrote:
>M Ivon M schreef:
>> Omdat het Grieks is. Het Grieks heeft wel een 'k' (de kappa), maar
>> geen 'c'.
>
>Korrektie: het is een grieks-achtig verzonnen woord. Maar al was het
>ooit een grieks woord, dan nog: waarom zou de nederlandse ontlening uit
>een antieke taal precies dezelfde spelling moeten hebben?
Correctie: ik antwoordde op de vraag waarom de Nederlandse
transcriptie van het Griekse 'skopein' 'skopein' is en niet 'scopijn'.
Niet Grieks-*achtig*, niet verzonnen, niet ontleend. Gewoon Grieks.
M Ivon M
Peter Elderson
Skopein is grieks, daar heb je gelijk in. Maar bioskoop?
M Ivon M
<elde...@xs4all.nl> wrote:
Waarom dan die 'korrektie'? Omdat je door je eigen geknip ineens de
context kwijt was?
M Ivon M
Peter Elderson
> Waarom dan die 'korrektie'? Omdat je door je eigen geknip ineens de
> context kwijt was?
Ik dacht dat je opmerking ook op het geheel sloeg.