wikken en wegen
f.e.
vandaan? Ik vroeg het me laatst af maar kon er geen antwoord op vinden.
Wikken was volgens het Etymologisch woordenboek van Dr. J. de Vries Het
Spectrum 1963 een intensiefformatie bij wegen. Ik natuurlijk meteen in de vD
opgezocht wat intensiefformatie is, maar dat staat er niet in. Logisch
beredeneerd zal het wel betekenen dat het het woord "wegen" versterkt.
Volgens diezelfde vD is wikken: nagaan, overwegen. Alles klopt dus tot nu
toe. Wikken en wegen is gewoon: uitgebreid overwegen.
Maar wat leuk: vanavond in het Gelderse programma Schatgraven (soort Tussen
Kunst en Kitsch maar dan leuker) kwam er een scheepskanon ter sprake. Er zat
een wigvormige pen aan, die in de railing paste en zo een beweging om 2
assen toeliet. De x-as en de y-as zogezegd.
Deskundige: "...aldus kon men wikken en wegen voordat het schot gelost
werd..." Wikken = bewegen om de x-as en wegen = om de y-as begreep ik. Dat
deed me weer een uitspraak van mijn lerares Nederlands herinneren: Als je
niet weet waar een uitdrukking vandaan komt, gok er dan maar op dat die uit
de scheepvaart komt."
Omdat de horizontale beweging blijkbaar in de scheepvaart wikken werd
genoemd, zou er dan misschien een verband zijn met met wrikken?
--
kleren gannef
Wugi
> >Omdat de horizontale beweging blijkbaar in de scheepvaart wikken werd
> >genoemd, zou er dan misschien een verband zijn met met wrikken?
>
>
> Ik weet niet of 'wikken' uit de scheepvaart komt, maar ik denk het
> niet. In mijn dialect (Limburgs) bestaat 'wikken' nog als 'met de hand
> wegen', dus niet zo nauwkeurig. Dat komt overeen met wat in het Van
> Dale Idioomwoordenboek staat:
De mens wikt, maar God beschikt.
Ik zie daar geen maritieme verwijzingen in... :)
> Misschien bedoelt Dr. J. De Vries met 'intensiefformatie' wel
> 'versterken door een synoniem erbij te plaatsen'. Je weet wel,
> geleerde mensen willen man en paard wel eens 'entiteit van het
> mannelijk geslacht en viervoetig enkelhoevig lastdier' noemen.
Toch niet, een intensief is wel degelijk een (nieuw) werkwoord 'in
versterkte gedaante'.
Er zijn er niet zoveel, maar wel enkele: ik denk (niet zeker) bvb
buigen = = bukken
beven = = bibberen
pluizen = = plukken
Andere ??
Zo zijn er ook frequentatieven:
prikken = = prikkelen, spatten = = spetteren ....
en causatieven:
lijden = = leiden, drinken = = drenken, weten = = wijzen...
Koos Stadhouders
"f.e." <csimd...@xs4all.nl> schreef in bericht
news:agn6f6$b5k$1...@news1.xs4all.nl...
Bericht voor f.e.
Ik probeerde je rechtstreeks vrij veel informatie uit het WNT te mailen. Ik
kreeg echter de volgende mededeling:
"This Message was undeliverable due to the following reason:
"Each of the following recipients was rejected by a remote mail server.
"The reasons given by the server are included to help you determine why
"each recipient was rejected.
" Recipient: <csimd...@xs4all.nl>
" Reason: 5.3.0 <csimd...@xs4all.nl>... No such user
"Please reply to <postmast...@wxs.nl>
"if you feel this message to be in error.
Als je belangstelling hebt geef mij dan een goed e-mailadres . Of de hele
groep moet geïnteresseerd zijn.
Wimjan
>
[knip]
>
> Bericht voor f.e.
>
Ik ben dan wel geen f.e. maar toch:
> Ik probeerde je rechtstreeks vrij veel informatie uit het WNT te mailen. Ik
> kreeg echter de volgende mededeling:
>
> "This Message was undeliverable due to the following reason:
>
> "Each of the following recipients was rejected by a remote mail server.
> "The reasons given by the server are included to help you determine why
> "each recipient was rejected.
>
> " Recipient: <csimd...@xs4all.nl>
> " Reason: 5.3.0 <csimd...@xs4all.nl>... No such user
^^^^^^
Denk je niet dat 'ditweg' inhoudt dat dat gedeelte moet worden
weggelaten?
Groet,
Wimjan
--
Loop je telkens vast bij het oplossen van cryptogrammen? Zie voor een on
line puzzelwoordenvinder <http://inventio.nl/puzzel>
Koos Stadhouders
"Wimjan" <ne...@inventio.nl> schreef in bericht
news:MPG.179a752f6...@news.cis.dfn.de...
> Koos Stadhouders schreef:
> >
> [knip]
>
> >
> > Bericht voor f.e.
> >
> Ik ben dan wel geen f.e. maar toch:
>
> > Ik probeerde je rechtstreeks vrij veel informatie uit het WNT te mailen.
Ik
> > kreeg echter de volgende mededeling:
> >
> > "This Message was undeliverable due to the following reason:
> >
> > "Each of the following recipients was rejected by a remote mail server.
> > "The reasons given by the server are included to help you determine why
> > "each recipient was rejected.
> >
> > " Recipient: <csimd...@xs4all.nl>
> > " Reason: 5.3.0 <csimd...@xs4all.nl>... No such user
> ^^^^^^
> Denk je niet dat 'ditweg' inhoudt dat dat gedeelte moet worden
> weggelaten?
Daar ga ik me niet in verdiepen.
Michel Martens
2002 07:52:01 GMT in nieuwsgroep nl.taal:
>
>Ik weet niet of 'wikken' uit de scheepvaart komt, maar ik denk het
>niet. In mijn dialect (Limburgs) bestaat 'wikken' nog als 'met de hand
>wegen', dus niet zo nauwkeurig. Dat komt overeen met wat in het Van
>Dale Idioomwoordenboek staat:
>
>"Wikken en wegen, zorgvuldig de voor- en nadelen overwegen. Dit
>'wikken en wegen' is een proces dat vaak veel tijd in beslag neemt.
>'Wikken' betekende oorspronkelijk 'met de hand wegen' en vandaar, in
>het algemeen, 'wegen' (ook met een weegtoestel). Het is dus een
>versterkend synoniem dat vermoedelijk is toegevoegd vanwege de
>alliteratie (w-w)".
>
>Misschien bedoelt Dr. J. De Vries met 'intensiefformatie' wel
>'versterken door een synoniem erbij te plaatsen'. Je weet wel,
>geleerde mensen willen man en paard wel eens 'entiteit van het
>mannelijk geslacht en viervoetig enkelhoevig lastdier' noemen.
>
>Maurice Vandebroek.
Vroeger op school of ook met de vrienden op straat gebeurde het al wel
eens dat iemand opschepte met een voorwerp (kon om het even wat zijn)
dat er lichter uitzag dan het was. Om het belang en ook de waarde van
het prul duidelijk te maken zei de trotse eigenaar dan aan zijn
spitsbroeders: "Ge moet dà 's kwikken!" En inderdaad, de Van Dale
vermeldt 'kwikken' als gewestelijke taal voor 'met of op de hand
wegen'. Daaruit leid ik af dat het mogelijk is dat 'wikken en wegen'
oorspronkelijk 'kwikken en wegen' is geweest, maar zoals je zegt heeft
de natuurlijke drang tot allitereren ervoor gezorgd dat de k wegviel.
Denk ik.
--
Groeten,
Michel.
"Dialect is een taal die de mouwen oprolt,
"in de handen spuwt en aan het werk gaat.
(vrij naar Carl Sandburg)
Koos Stadhouders
A.
Van Dale:
intensief (zn.)
het; intensieven
1. intensief werkwoord
B.
Onze Taal, mei 1944:
ASPECTEN VAN HET WERKWOORD:
INTENSIEF, uitdrukking van een korte,
werking uitdrukkend.
C.
WNT:
3) Als term in de spraakkunst. Versterking aanduidende; tot versterking
dienende. || "Doldijnen" ... en in intensieve formatie "dollemedijnen,
doldemedijnen", luidruchtig dollen van moeders met kinderen, V. D. BOSCH, in
Taal en L. 12, 294.
- Voornamelijk in de benaming "Intensieve werkwoorden" of (als onz. znw.
genomen) "Intensieven": lat. "(verba) intensiva". Benaming van zekere
bijvormen van (sommige) werkwoorden, in zooverre zij de werking daarvan als
versterkt aanduiden. || Zoodanige werkwoorden (t. w. "bukken" naast "buigen"
enz.) zijn, ten aanzien hunner beteekenis, intensieve werkwoorden, daar in
hen het begrip, door den stam uitgedrukt, zich versterkt voordoet, BRILL,
Ned. Spraakl. 14, 290.
D.
WNT:
en acht men dit een punt Wel waerdigh, om zoo zwaer te wegen en te wicken?
VONDEL 3, 746 .
E.
WNT:
WIKKEN (II),
bedr. en onz. zw. ww. Mnl. wicken. Behoort wsch. bij het wegen-complex met
een intensieve -
kk- verdubbeling.
<volgt een uitgebreide tekst met toepassingen van wikken>
f.e.
news:agph80$ah$1...@reader11.wxs.nl...
> Bericht voor f.e.
>
> Ik probeerde je rechtstreeks vrij veel informatie uit het WNT te mailen.
Ik
> kreeg echter de volgende mededeling:
Tsja, ditweg moet weg. Maar het nut van dit soort gecrypto is mij eigenlijk
steeds minder duidelijk. Ik word toch al overvoerd met junk en spammail.
--
kleren gannef
f.e.
news:3d2fdad...@news.wanadoo.be...
> Ik weet niet of 'wikken' uit de scheepvaart komt, maar ik denk het
> niet. In mijn dialect (Limburgs) bestaat 'wikken' nog als 'met de hand
> wegen', dus niet zo nauwkeurig. Dat komt overeen met wat in het Van
> Dale Idioomwoordenboek staat:
Ja nou? Kan het dan niet uit de scheepvaart komen? Hoelanger ik erover
nadenk, hoe logischer het mij lijkt. Wikken=wrikken=van links naar rechts
bewegen; wegen= van boven naar beneden. Je wikt en weegt met zo'n kanon voor
je schiet. Want dat herladen was niet zo simpel, dus je kijkt wel goed uit
voor je die kogel wegschiet.
--
kleren gannef
Alexander Al
>
> Het lijkt me zeer onwaarschijnlijk dat de
> jongens en meisjes van het WNT de hele scheepvaart over het hoofd
> zouden hebben gezien.
dat is correct... het WNT schrijven heeft een beetje lang geduurd
'dus' grondig. Maar ik zal het eens vragen bij de afdeling die daar
overgaat.
mvg
Alexander
Koos Stadhouders
"Maurice Vandebroek" <m_vand...@hotmail.com> schreef in bericht
news:a3326d0a.02071...@posting.google.com...news:<agulie$5fd$1...@reader08.wxs.nl>...
> [knip]
> > WNT:
> > en acht men dit een punt Wel waerdigh, om zoo zwaer te wegen en te
wicken?
> > VONDEL 3, 746 .
> > E.
> > WNT:
> > WIKKEN (II),
> > bedr. en onz. zw. ww. Mnl. wicken. Behoort wsch. bij het wegen-complex
met
> > een intensieve -
> > kk- verdubbeling.
> > <volgt een uitgebreide tekst met toepassingen van wikken>
>
> van f.e. aardig onderbouwen. Het lijkt me zeer onwaarschijnlijk dat de
> jongens en meisjes van het WNT de hele scheepvaart over het hoofd
> deel van de Nederlandse uitdrukkingen.
Ik wil best de desbetreffende artikelen uit het WNT "posten". Maar ze zijn
vrij lang.
Koos Stadhouders
"Maurice Vandebroek" <m_vand...@hotmail.com> schreef in bericht
news:a3326d0a.02071...@posting.google.com...
> "Koos Stadhouders" <j.stad...@planet.nl> wrote in message
news:<agulie$5fd$1...@reader08.wxs.nl>...
> [knip]
> > en acht men dit een punt Wel waerdigh, om zoo zwaer te wegen en te
wicken?
> > VONDEL 3, 746 .
> > E.
> > WNT:
> > WIKKEN (II),
> > bedr. en onz. zw. ww. Mnl. wicken. Behoort wsch. bij het wegen-complex
met
> > een intensieve -
> > kk- verdubbeling.
> > <volgt een uitgebreide tekst met toepassingen van wikken>
>
> van f.e. aardig onderbouwen. Het lijkt me zeer onwaarschijnlijk dat de
> jongens en meisjes van het WNT de hele scheepvaart over het hoofd
> zouden hebben gezien. Die sector is verantwoordelijk voor een flink
> deel van de Nederlandse uitdrukkingen.
Hier komt "wikken".
WIKKEN (II), bedr. en onz. zw. ww. Mnl. wicken. Behoort wsch. bij het
wegen-complex met een intensieve -
kk- verdubbeling.
I) In toep. met als kernbet. 'het gewicht bepalen van' en daarbij aansl.
nuances.
1) (Bedr.) Het gewicht vaststellen van: de zwaarte bepalen van. Inz. in
fig. verband.
a) Oorspr. in den zin van: gissen, schatten hoe zwaar iets is b.v. door het
op de hand te wegen. || LAMBRECHT,
Naembouck [1546]. Wikken, de zwaarte van iets by de tast gissen. Sousposer,
juger, conjecturer combien de
poids une chose a, MARIN [1701]. V. DALE [1872 ®]. - Ho, seyt den ien, ick
wedd' dat hy dat pack ghelient " het.
't Is wel te sien, seyt d'aar, dat hy de Rederijckers te vrient " het Sy
kennen daar op ien onsch wel wicken watje
waart " bent, BREDERO 1, 28 [1611]. Men soude die met der hant cunnen wicken
ofte wegen (over den aankoop
van een bijenkorf), CLUTIUS, Van de Byen 93 [ed. 1619]. Hier eist vernuft,
riep hy, om 't krijghsgevaar te waagen.
Die wijs is wikt de last of hyze weet te draagen, J. VOS, Ged. 2, 73 [1659].
Esopus een deel Packen en Korven
gewikt hebbende, versocht dat hy de Korf met brood (t.w. als dubbelzwaren
last) mogt dragen, Wonderl. Lev. v.
Esopus 9 [1699]. Hy greep de muntstukken met volle handen en scheen ze te
wikken, CONSC., Plaeg d. D. 59
[1855].
b) Vervolgens ook met behulp van of door een weegtoestel. || Want desen
gulden Troon, en wel ghecierde Setel,
Mijn Scepter met mijn Kroon, voorts dit ontsichlijck staal, Dees dinghen
wysen my juyst na de Waerheyts schaal, Die
wickt het vonnis recht, niet gunstigh noch vermetel, BREDERO 1, 47 [1611].
Myn' deuren (t.w. van de
Amsterdamsche waag) slaen zoo recht op 's weerelds vier gewesten, Dat ick
niet duisterlyck gebout schyn of
gesticht, Om all wat Noord en Zuid, wat Oosten geeft of Westen t'Ontfangen
op myn' Schael, te wicken met myn
Wigt, DE DECKER 2, 191 [166.]. Gy, die des stervlings recht in eene
weegschaal wikt, En in 't gevecht de zege of
nederlaag beschikt, FEITAMA, Telem. 468 [1733]. Dit Aes kan aen 't
schaelsnoertje vast gehegt blyven, en aldus in
weinig tyd een groot getal gewikt, en het zware vaerdig uit het ligte
onderkend worden, Ned. Jaerb. 1750, 867. Nog
blijft zij uit de wolk gestrekt, De Hand, die 't Wonder deed! - Haar
weegschaal wikt; - Hij valt te ligt, Wiens trots
naast de Almagt treedt! STARING 3, 4 [1814].
2) (Bij uitbr.) In toep. waarbij andere hoedanigheden dan het gewicht
worden onderzocht: (de kwaliteit, waarde,
afstand e.d.) vaststellen van. W.g. en veroud. || Tes nasschawater ... Dat
men om vercoelynghe, neimpt van binnen
Of goudtblommewater ... Dat men neimpt alsmen, by verscrickynghe verscrict.
Tzyn goede watren, hoe mense wict.
Se zyn wel weert, te zyne ghepresen, EVERAERT 382 [1512]. Monseur, hoe hooch
zoudy dese blaesbalch wel
wicken? Dit es al tgoet, dat ic ter werelt heb behouwen. Taxeertse vry wat
hooch; denct om den ouwen, V. HOUT in
Ts. 23, 249 [1596]. De tweede schipper was een Spangiaerd, die 't ghewemel
Der starren, son en maen, met der
planeten Hemel, In eyghenschap, in ganck, in plaets, en kracht erkent: En
wicken kon, hoe hoogh dat Phobus koetse
rent, Ter plaetsen daer hy is, en hoe veer die gheleghen Is van sen middagh
lijn, HERCKMANS, Zeev. 142 [1634].
3) (Bedr.) In evenwicht houden. Alleen aangetroffen bij den aangeh. auteur.
In de 1ste aanh. in fig. verband. || O
Heylich Hemelsch huys, ghewickt op weder-syden, Soo sulck een misdaed (t.w.
een gifmoord) oyt myn vroom
ghedacht ontwyden, V Poorten voor my sluyt, en weert rechtvaerdelyck My wt
der Engelen Choor en 't
onvergancklyck ryck, VONDEL 1, 333 [1616]. Hy die vereenight zoo veel
hemelsche lichamen Door onderling
verdragh, en krachtighlijck te zamen Den ronden aerdkloot bint, en op twee
punten wickt, Heeft, tot een merck van
gunst, uw huwlijk toegeknickt, 4, 155 [1618].
4) (Bedr.) (Fig.) Van verschillende kanten bezien; de voor- en nadeelen
overdenken van; overwegen, overleggen,
nadenken over, inz. met het doel zich een oordeel te vormen over het
genoemde, de gevolgen van een evt. uit te
voeren handeling of te volgen gedragswijze in te schatten e.d.
a) In het alg.
a) In vrij gebr. || VVikken, (overweegen), to Poise, consider, SEWEL [1691].
V. DALE [1872 ®]. - Couuer
Ghebruuckynghe. Dan moestic ooc een frisch joncwyf hebben ... Ende een
cameriere, ... die de zoorghe, vrouch en
spade droughe Om alle dynghen te bescickene snel. Aerm jnde Buerse. Dese
pointkens staen my al te wickene wel.
Couuer Ghebruuckynghe, of jc hu daer vp vaste waere Jc zoude van al, wel
draeghen last care, EVERAERT 294
[1529]. Hoorende Doof. Wat ghaen wy verzieren? Ziende Blende. Allomme
wandelen Ten Karstaengeboome, ende
ter Potterye Om pardoen te halenne, ter eeren van Marye So veil lieden doen,
tes wel te wickene, 511 [1533]. De
maeltijt is gedaen, de gasten gaen vertrecken, Maer sy (Hipparchia) gaet des
te meer haer gansche sinnen strecken,
Tot Crates hoogen geest; sy wickt en over-leyt Wat Crates heeft gedaen, wat
Crates heeft geseyt, CATS 2, 53 a
[1635]. Den gullen boom (t.w. een abeel) (streckt) sijn wortels breeder uyt,
Als eenig ander hout, of al het naeste
kruyt ...; En daerom blijft het vast, hoe seer het onweer raest, Oock schoon
de noorden wint met volle kaken blaest.
Dit schijnt tot ons geseydt, gy moet uw staten wicken, En na de tijt
vereyscht uw' gantsche leden schicken, 2, 362 a
[1655]. Zyn drift had hem in deze minnestrikken De vryheid niet vergunt om
ieder woord te wikken, FEITAMA, Telem.
154 [1733]. Dus wikte ik al 't gevaar, dat my te wachten stond, DE MARRE,
Bat. 119 [1740]. 't Is Agrippyne alleen
die alles daar vermag: Zy doofde 't muitvuur in het hart der keurgenooten
Toen 's Prinsen achtbaarheid reeds was te
kort geschoten. 't Beveiligen des Rhyns word thans door haar gewikt, V.
MERKEN, Germ. 257 [1779]. Veel sprak
mijn vader mij van de leer der wijsbegeerte en wikte ijverig de gevoelens
van derzelver beoefenaren, DROST,
Hermingard 110 [1832]. Gaat dit verhaal 't begrijp des stervlings soms te
boven, Het zij zoo! niemand moet het
wikken maar gelooven, TH. V. RIJSWIJCK 173 a [voor 1849]. Dan begonnen zij
te wikken en beraadslagen, voorzichtig
met weinig woorden, zooals broeders doen die elkander al van der jonkheid
kennen, V. SCHENDEL, Zwerver verdw.
108 [1907].
b) In eenige min of meer vaste verb.
- Vaak in verb. als: (iets) wikken en wegen, er grondig en lang over
nadenken, bij stilstaan. || Neemt dan een' stóf,
zo ge iets wilt schrijven, die uw' krachten Niet overtréft; én wikt, én
weegt in uw' gedachten, Of uwe schouders ook
bekwaam zijn, óf te zwak, Den last te draagen van hun opgeleide pak, PELS,
Hor. Dichtk. 3 [1677]. Elk moet met
zich zelven te raade gaan, alle omstandigheden, waar in hy zich bevindt,
wikken en weegen, en daar op een besluit
neemen, V. EFFEN, Spect. 11, 5 [1734]. Maurits was gewoon, bij al zijne
ondernemingen, de kansen naauwkeurig te
wikken en te wegen, BOSSCHA, Held. 1, 397 [1834]. Ik laat de worsteling, het
wikken en wegen der verschillende
toestanden ter zijde, SNIEDERS 4, 2, 54 (ed. 1925) [1880].
Soms ook in een verb. waarbij een onbep. vnw. gevolgd wordt door den
2den nv. van de onbepaalde wijs. || Zo
dra heb ik niet iets door en door gedagt, en met aandagt bespiegeld, en door
veel wikkens en weegens tot een
goeden graad van zekerheid gebragt, of ik begin weer van voren af aan, WOLFF
en DEKEN, Leev. 5, 134 [1785].
In negatieven zin met de bijgedachte aan: niet kunnende of durvende
besluiten; aarzelen, weifelen, twijfelen. || Hij
zat en peinsde; wikte en woog, En bleef al weiflen en al dralen, TOLLENS 10,
191 [1848]. Wie op den wind acht geeft,
die zaait niet. En wie naar de wolken ziet, die maait niet. Deze spreekwijze
strekt tot veroordeeling van hen, die in
plaats van zelven moedig en ijverig de hand aan het werk te slaan, nu eens
het een en dan het andere bezwaar maken,
en onder al hun wikken en wegen den kostelijken tijd voor zaaiing en oogst
laten verloren gaan, ZEEMAN, Spreekw.
Bijbel 481 [1877].
- Eerst wikken dan wagen en daarbij aansl. verb. Vgl. ook HARREB. 3, 83 b
[1870]. || Eerst wikt dan waaght.
Elck eet eer hy uytgha. Sich voor dich. Beter weten als wanen, SPIEGHEL 267
[1606]. Gy, zijt gy wijs, beminde vrient,
Beproeft wat u voor ladingh dient, Beproef uw schouders, eer gy draegt, En
wick alvorens eer gy waegt, CATS 1, 578
[1632]. Waag niet te veel, ei wik Eerst wat gy doet, G. BRANDT, Veinz. Torq.
2 [1644].
- Spreekw. De mensch wikt, maar God beschikt, de voornemens en verlangens
van den mensch strooken niet
altijd met den wil van God. Zie ook STOETT n° 2247 [1916]. || CALISCH
[1864]. V. DALE [1872 ®]. - "De mensch
wikt, maar God beschikt" zeiden onze vaderen, naïef en diepzinnig, Stem 1,
71 [1921].
Vervolgens schertsend: ouders wikken, kinderen beschikken. || Maar
helaas! Ouders wikken, kinderen
beschikken. Wanneer de geliefden na eenige tijd vernemen, op welke wijze hun
verloving tot stand kwam (t.w. door
toedoen der wederzijdsche vaders) ... vinden zij hun idylle lang niet
idyllisch genoeg meer, Masker 1, 209 [1921].
- Het tegenw. deelw. als bnw. in verb. als wikkend oordeel, verstand,
karakter. || Een helder en doordringend
verstand, welks vinding door eene rijke en levendige verbeelding werd
ondersteund, en daar het eenigzins tot het
bespiegelende en zonderlinge overhelde, door een wikkend oordeel binnen
deszelfs perken werd gehouden, V.D.
PALM, Red. 1, 185 [1790]. Te gelijk zijn het hier jonge mannen, die ...
hunne belangen aan den toets der rede
onderwerpen en hunne handelingen inrigten naar de inspraak van het wikkend,
beoordeelend, beslissend verstand,
KNEPPELH. 3, 153 [1844]. Men kan zich gemakkelijk voorstellen, dat een
wikkend en wegend karakter dubbel
wikkend en wegend wordt in de gedurige nabijheid van opbruisende en
improviseerende geesten, PIERSON, O.
Tijdgen. 89 [1882].
b) In toep. waarbij twee of meer zaken tegen elkaar worden afgewogen;
vergelijken. De zaken die tegen elkaar
worden afgewogen staan ofwel beide in het dir. obj. uitgedrukt, of één
ervan staat in het obj. en de ander in een
bep. met tegen. || (Twee geleerde heeren,) die alle de zaaken voor en tegen
gehoord, en wel gewikt hebbende, niet
konden begrypen, hoe men my ... in't verveerdigen van een werk van zoo veel
arbeid en nuttigheit (t.w. een
bijbelvertaling) ... zoo onbehoorlyk kon handelen, VALENTIJN, O.-I. III, 1,
114 a [1726]. Nadien eenige Spotters
onzer Eeuwe, het 'er op schynen gezet te hebben, den Bybel ... belagchelyk
te maaken, zo verheugt het my altoos,
wanneer ik zie, dat waarlyk kundige Mannen, zich aan de andere zyde zo veel
te sterker toeleggen, om niet alleen de
waarheid en zekerheid van het Bybelwoord, maar tevens de schoonheid van het
zelve, voor te stellen: waar door wy
in staat zyn, om het een tegen het ander te kunnen wikken, BRENDER À
BRANDIS, Kab. 2, 26 [1782]. Schrijf mij liever
de historie in een schralen kronijkstijl: daar vind ik kern en kracht, als
't feit spreekt, deugd deugd, trouw trouw is, een
treek een treek blijft; het oordeel, het wikken van goed en van kwaad aan
den lezer verblijft, GEEL 135 [1838]. Het
was vooral deze laatste reden, die hem, na het voor en tegen gewikt te
hebben ... besluiten deed, met openhartigheid
te werk te gaan, V. LENNEP, K. Zev. 2, 317 [1866].
5) (Bedr.) (Fig.) Bij zijn handelingen of overwegingen belang hechten aan,
gewicht toekennen aan. Met bep. als
hoog, zwaar verbonden: (iets) hoog, zwaar opnemen. Veroud. || Hy (begost)
zeer hooch te wicken tperyckel ende
de schade by hem geleden gesamentlicken zijn gedaene costen, die hy niet in
reeckeninge en hadde gebracht, R.G.P.
20, 273* [1593]. Beter een kint ghemaeckt, dan een Man dood gesteken Men
moet alle ding soo swaer niet wegen,
en soo hooch niet wicken Ast gheschiet is, moetment inde beste vou schicken,
V. SANTEN, Snapp. S. B 4 v° [1620].
Gy wikt het trouwen byster swaer, Het schijnt als of't een ambagt waer, Ja
dat men regels leeren moet, Gelijck men in
de kunste doet, CATS 1, 276 a [1625]. Hy wikte dat zoo zwaar! hy was daar
zoo zwaarmoedig over. Cela lui pesoit
bien fort sur le coeur! cela le jetta dans une profonde mélancolie, MARIN
[1701]. Zy wikt, myns oordeels, veel te
zwaar, 't geen haar in de Vryster zo verwerpelyk toeschynt, V. EFFEN, Spect.
11, 70 [1734].
- Ook in tautologische verb. met wegen. || Ik stuyte het ty van de
verbolgendheyt myns vriends, door hem voor te
houden, dat men alles zo zwaar niet moest wikken en weegen, WEYERMAN, Vrol.
Tuchth. 134 [1729].
6) (Bedr.) (Fig.) Opwegen tegen; (in gewicht, waarde, kracht) gelijk zijn
aan; evenaren. W.g. en veroud. || Dat Sauls
volck hadden versleghen Een duust vyanden, maer Dauidt daer tjeghen Hadder
verwonnen thien duust alleene
Wickende sruesens cracht ghemeene, EVERAERT 99 [1525]. En toch geen
wereldstelsels wikken Uw goedheid,
Eeuwige! bij wien Hun glans een schaduw is, hun during oogenblikken, Die als
een nevel vliên, FEITH 12, 113 [1783].
7) (Bedr.) (Fig.) (Het verloop der gebeurtenissen, den toekomstigen loop
van het lot) beschikken, beslissen, regelen.
W.g. || Ô Gij! die boven 't licht gezeten, De Heemlen schraagt en 't
aardsche wikt; Die door een gunst, niet af te
meeten, Ons deez' triumf hebt toegeschikt, DE LANNOY, Nag. Dichtw. 82
[1780]. Gy, die het noodlot wikt, der
stoffen woestheid temt! BARBAZ e.a., Saint-Lambert's Jaarg. 11 [1802]. Maar
Hij, die 't lot der volken wikt, En
trotsaards neêrploft van hun troonen, Had Neêrland overwinningskroonen En
vredesiersels toebeschikt, BOGAERS,
Heemsk. n. Gibr. 86 [1860].
II) In enkele w.g. toep. met als kernbet. '(doen) bewegen' en daarbij
aansl. nuances.
8) (Bedr.) In beweging brengen; van plaats doen veranderen. || KIL. [1588].
DE HOUTMAN, Woordb. 173 [1603]. -
Recht ghelijck een schip gheseten Op een hole rotse vast: Dat de schipper
niet can vveten Om te zijn daer van ontlast:
Vintet leven aenghetast, En met allen yver past Om den steven soo te vvicken
Dattet Roer daer van mocht schrikken,
Bloem-Hof v.d. Ned. Ieught 57 a [ed. 1608].
- M. betr. t. de aarde: doen draaien. || Hy (God) draeyt den hemel om, en
wickt het aertsche dal, Van dat de
weerelt stont, tot datse vallen sal, CATS 1, 372 a [1625].
- (Fig.) (Iem.) wikken van, hem afbrengen van, doen ophouden met. || Die dan
hertneckich van het quaet niet sijn
te wicken Vallen Rechtvaerdich in des Doots en duijvels stricken, ANNA
VISSCHER, Ged. 1, 16 [c. 1610].
9) (Bedr. en onz.) Heen en weer bewegen, schudden.
a) Bedr. || Alsmen aen 't outaer, op pleghtige offerfeesten, Voor 't
slaghten met der byl eerst merckt den neck der
beesten, En stieren, alsoo micktse, en wickt haer' felle vuyst Dan ginder,
dan weer hier, en neemt'et wis en juyst,
VONDEL 2, 497 [1625]. Hy had de westkim en den avont schier gewonnen,
Wanneer Jupijn, van toorne ontsteecken,
brult en bruist, Den rooden blixem vat, in zijne rechte vuist, En drymael
wickte van zyn oortip, drymael mickte, Zoo
vreesselijck dat zelf de Hemelschutter schrickte, 10, 320 [1663].
- M. betr. t. een speer: een trillende beweging geven bij het mikken;
drillen. || Ick woume met den schicht behelpen,
en eens micken Met mijn gezwinde hant, en vattende voor 't wicken, Den
schichtbant, zagh vast heene en weder, en
zagh vremt Twee marmersteenen staen, op 't vlacke velt gestremt, VONDEL 11,
537 [1671].
b) (Onz.) (Zeel.) Verbonden met een voorz.-voorw. ingeleid door aan. || 't
Stôô zò vast az'n mu:re, wikter mar is an,
d'r is gêên bewegienge in te kriege, GHIJSEN [1964].
10) (Onz.) Onvast staan en dreigen te vallen; wankelen. || Eerst stond uw
Mogentheid, niet met de handen styf, En
recht als zonder kracht, gebonden aan het lyf, Maar 't geen noch erger was,
met afgekorve zenen, En had den voet
op 't hart; tot dat met spartel-beenen Het lichaam wiegd' en wiktt', en 't
bakhuis van metaal Dee glippen van den
romp, OUDAAN, Poëzy 1, 143 [1651]. De steden door geweldige aardbevingen
verwaggelt, wikken tot een
gevaarlijke bouvalligheyd, OUDAAN, Arnobius 7 [1677].
11) (Onz.) Aarzelen, twijfelen, weifelen. || Heen en weder wikkende door de
bedenkelijkheyd der gissingen, OUDAAN,
Arnobius 48 [1677].
12) (Bedr.) Doen belanden, terechtkomen (in). || En hoe dat Stertâs wallen
Niet zyn door Rasimo den vyand
toegeschikt; Maar buiten Lodowyk in 's vyands magt gewikt, BARA, Herst.
Vorst 73 [1650]. Spreek yd'le Konings
schim, gy vlekt de heyl'ge blâren Met sulken gruwel-stuk, daar 't heele Rond
van schrikt, 't Rechtschape vonnis heeft
u in de dood gewikt. Fy, David! waar is nu uw' Koninglijken luyster? BARA,
Godvr. Verkl. 42 [1656].
Afl. Wik (zie ald., het 1ste art.).
- Wikker, wikster. Zie weger, weegster bij WEGEN (II), Afl.
- Wikking, het overwegen, overdenken, beoordeelen. || Overal heeft Hy (t.w.
Boerhaave) met de alderoplettenste
en netste wikking en weging van zyn schrander oordeel toegezien, dat hy
niets voor waarheid stelde, 't welk niet
alvoorens in de weegschaale der ondervinding, en door den Evenaar van
onwederleggelyke betooginge baarblykelyk
was, BOERHAAVE-LÓVE, Geneesk. Onderw. XXVI [1745]. Ik heb, om des te
gemakkelijker mijne idées te
developpeeren, een zoodanigen project-brief ontworpen, welken ik de eer heb
hiernevens te voegen, denzelven aan
de wikking en het wijs oordeel van het Staatsbewind submitteerende, R.G.P.
6, 488 [1804].
Samenst. Wikgeld, geld dat men betaalt voor het laten wegen van goederen.
|| MARIN [1701]. V. DALE [1872 ®]. -
Burgermeesteren ... staen de supplianten (t.w. de wegers) toe, een halve
stuyver voor ider ton Booter voor Waeg, of
Wik-gelt, Handv. v. Amst. 1078 b [1693]. Op de Binneschaal betaalt alles
voor wickgeld 2 stuyvers, behalven
Couchenille, Zyde, Saffraan, Rhabarber, Walschot, &c., L'ESPINE-LE LONG,
Koophandel 162 [1715]. Voor fijnere
soorten, waaronder suiker niet begrepen was, gold ten opzichte van het
wikgeld een ander tarief, REESSE, Suikerh. tot
1813 239 [1908]. In het Prospectus Art. 3 wordt ook het Waag- en Wikgeld
genoemd. Het eerste, vroeger een
stedelijke retributie, was sedert de Wet van 15 September 1816 een
invoerrecht over het gewicht, Memorie Boek
102 [1918].
- Wikloon, hetz. als -geld. || KUIPERS [1901]. - Dat de wik- en weegloonen,
die betaald worden voor de
opneming der goederen ..., voor het vervolg niet meer door de visiteurs of
commiesen moeten worden ontvangen,
doch dat dit zal behooren te geschieden door de ontvangers der in- en
uitgaande regten, Bijv. Stbl. 1859, blz. 405.
Een wetsontwerp is ingediend om aan de gemeenten Alkmaar, Hoorn en Purmerend
wederom, in afwachting van het
onderzoek van nieuw te nemen maatregelen in zake de gemeente financiën, voor
den tijd van drie jaar vergunning te
verleenen tot heffing van wik- en weegloonen, uit een cour. [1906].
- Wikzeel, elk der touwen waarmede een belegeringstoestel, manganeel, in
positie werd gehouden. Ter vert. van
Lat. libramentum. || De balyde der vyftiende keurbende, uitmuntende in
grootheit, smeet met geweldighe steenen de
vyandtlyke spits ter needer: ende was om een' breede neêrlaagh te baaren, 't
en waare dat twee soldaaten ...
ongemerkt, de banden en wikzeelen der manganeelen hadden afgesneeden, HOOFT,
Tac. 399 [c. 1635].
Alexander Al
> Ik wil best de desbetreffende artikelen uit het WNT "posten". Maar ze zijn
> vrij lang.
denk aan de copyrights....
Alexander [niet namens mijn opdrachtgever INL]
Koos Stadhouders
"Alexander Al" <zi...@scred.cistron.nl> schreef in bericht
news:3D34486E...@scred.cistron.nl...
Zouden ze dat erg vinden, zo'n enkel keertje? In feite maak ik reclame voor
ze.
Koos Stadhouders
Bovendien. Ik doe netjes aan bronvermeliding. En. het WNT is een naslagwerk,
om te raadplegen. Het zou toch vreemd zijn als je daar niet uit zo mogen
citeren. Wat moeten ze bij Van Dale dan wel niet denken.
Alexander J. Al
erm.... and verdient aan de cd-rom versies van dat ding.
misschien komt binnenkort een update uit.
maar ik meld het je maar voor het geval dat.
en vandale vindt het inderdaad niet leuk als je te pas en te onpas uit
hun werk gaat zitten kopieren.
--
* Alexander Al
* Oude Singel 174-a, 2312 RH Leiden, The Netherlands
* E-mail: alex...@pigearproductions.com, E-mail: a...@liacs.nl
* http://www.liacs.nl/~aal, http://www.pigearproductions.com
Michel Martens
Jul 2002 20:34:00 +0200 in nieuwsgroep nl.taal:
>Koos Stadhouders wrote:
>>
>> "Alexander Al" <zi...@scred.cistron.nl> schreef in bericht
>> news:3D34486E...@scred.cistron.nl...
>> > Koos Stadhouders wrote:
>> >
>> > > Ik wil best de desbetreffende artikelen uit het WNT "posten". Maar ze
>> zijn
>> > > vrij lang.
>> >
>> > denk aan de copyrights....
>> >
>> > Alexander [niet namens mijn opdrachtgever INL]
>>
>> Bovendien. Ik doe netjes aan bronvermeliding. En. het WNT is een naslagwerk,
>> om te raadplegen. Het zou toch vreemd zijn als je daar niet uit zo mogen
>> citeren. Wat moeten ze bij Van Dale dan wel niet denken.
>
>erm.... and verdient aan de cd-rom versies van dat ding.
>misschien komt binnenkort een update uit.
>maar ik meld het je maar voor het geval dat.
>en vandale vindt het inderdaad niet leuk als je te pas en te onpas uit
>hun werk gaat zitten kopieren.
Ergens anders is die discussie ook al wel eens gevoerd. Ik heb
begrepen dat het citeren uit een werk heel wat anders is dan het
kopiëren. En citeren is juist wat hier gebeurt. Hier worden
verhoudingsgewijs erg kleine stukjes uit bijvoorbeeld de Van Dale of
de Verschueren of het WNT aangehaald, ter illustratie van iets of om
iets te verduidelijken waarover gediscussiëerd wordt. Deze stukjes
komen niet noodzakelijk van een CD (Verschueren bestaat niet op CD)
maar worden soms gewoon afgeschreven van papieren versies.
Ruud Harmsen
in nl.taal:
>Ergens anders is die discussie ook al wel eens gevoerd. Ik heb
>begrepen dat het citeren uit een werk heel wat anders is dan het
>kopiëren. En citeren is juist wat hier gebeurt. Hier worden
>verhoudingsgewijs erg kleine stukjes uit bijvoorbeeld de Van Dale of
>de Verschueren of het WNT aangehaald, ter illustratie van iets of om
>iets te verduidelijken waarover gediscussiëerd wordt. Deze stukjes
>komen niet noodzakelijk van een CD (Verschueren bestaat niet op CD)
>maar worden soms gewoon afgeschreven van papieren versies.
Zoostat. Zie auteurswet, of de Berner Conventie.
--
Ruud Harmsen <r...@rudhar.com>
Last update 9 juli 2002 http://rudhar.com/index/whatsnew.htm
Eric Schade
3D346718...@pigearprod.cistron.nl...
[...]
> * Alexander Al
> * Oude Singel 174-a, 2312 RH Leiden, The Netherlands
Zouden ze in New York en Londen "Nederland" niet begrijpen?
Die "old single" snappen ze misschien wat midner makkelijk.
> * E-mail: alex...@pigearproductions.com, E-mail: a...@liacs.nl
> * http://www.liacs.nl/~aal, http://www.pigearproductions.com
Eric
Koos Stadhouders
"Alexander J. Al" <alex...@pigearprod.cistron.nl> schreef in bericht
news:3D346718...@pigearprod.cistron.nl...
> Koos Stadhouders wrote:
> >
> > "Alexander Al" <zi...@scred.cistron.nl> schreef in bericht
> > news:3D34486E...@scred.cistron.nl...
> > > Koos Stadhouders wrote:
> > >
> > > > Ik wil best de desbetreffende artikelen uit het WNT "posten". Maar
ze
> > zijn
> > > > vrij lang.
> > >
> > > denk aan de copyrights....
> > >
> > > Alexander [niet namens mijn opdrachtgever INL]
> >
> > Bovendien. Ik doe netjes aan bronvermeliding. En. het WNT is een
naslagwerk,
> > om te raadplegen. Het zou toch vreemd zijn als je daar niet uit zo mogen
> > citeren. Wat moeten ze bij Van Dale dan wel niet denken.
>
> erm.... and verdient aan de cd-rom versies van dat ding.
> misschien komt binnenkort een update uit.
> maar ik meld het je maar voor het geval dat.
> en vandale vindt het inderdaad niet leuk als je te pas en te onpas uit
> hun werk gaat zitten kopieren.
Het gaat niet om kopiėren, maar om citeren met bronvermelding.
Koos Stadhouders
"Koos Stadhouders" <j.stad...@planet.nl> schreef in bericht
news:ah30jg$bh2$1...@reader10.wxs.nl...
Zie Auteurswet 1912, artikel 15 a.
f.e.
Knip
Ja ik denk ik vrللg maar even...
Maar inderdaad, uit deze artikelen blijkt dat wikken in de betekenis van
wegen al erg oud is. Vraag is nu: wat was er eerder, wikken of het buskruit?
Ik heb van geschiedenis evenveel verstand als een mol van zonnebrillen, dus
misschien is er iemand die dit zo uit zijn mouw schudt.
Als wikken er eerder was: dan is het niet afkomstig uit de scheepvaart, maar
ingepikt door de scheepvaart
Als het buskruit er eerder was, dan kan het nog.
--
kleren gannef (of zouden ze al met pijl en boog hebben gewikt en gewogen?)
f.e.
> Dat kan zeker. Daarom schrijf ik ook dat ik niet WEET of 'wikken' uit
> de scheepvaart komt, maar dat ik DENK dat het niet zo is. Ik meld
> alleen dat in mijn dialect, dat toevalling Limburgs is, het woord
> 'wikken' bestaat in een betekenis die op het eerste zicht niet veel
> met scheepvaart te maken heeft. Daaruit afleiden dat ik zou beweren
> dat de uitdrukking 'wikken en wegen' uit het Limburgs komt
> (news:ah12pm$dkc$1...@news1.xs4all.nl) is een indrukwekkende
> gedachtesprong. Zo had ik het zeker niet bedoeld.
Eh ja nou ja.
> Als 'wikken' van 'wrikken' zou komen, dan is er mogelijk een verband
> met schepen. Een bepaalde betekenis van 'wrikken' is volgens Van Dale:
> "een vaartuig voortbewegen door met één riem aan het achtereinde
> bewegingen te maken als onder 1 (1: heen en weer bewegen)".
Zoals de gondels in Venetië denk ik.
> Geen spoor van kanonnen in verband met 'wikken en wegen', toch niet in
> Van Dale. Maar niets is uitgesloten, natuurlijk.
Nee, het leek me gewoon vaktaal van die deskundige en dat staat niet altijd
in de vD
"Je kon wikken (hij bewoog zijn handen heen en weer) en wegen (op en neer)
met het kanon door die wigvormige pen met 2 assen. Vandaar.
Is er niemand hier met kapers-of piratenvoorouders die dit kent? Of van de
marine, of misschien zelfs wel de cavalerie? Misschien wordt (werd) het bij
tanks ook gebruikt?
--
kleren gannef
Joke
f.e. <cs...@xs4all.nl> schreef
> "Koos Stadhouders" <j.stad...@planet.nl> wrote
>
> Knip
>
> Maar inderdaad, uit deze artikelen blijkt dat wikken in de betekenis
> van wegen al erg oud is. Vraag is nu: wat was er eerder, wikken
> of het buskruit?
Andere vraag is, of 'wegen' nog een andere betekenis heeft.
> Ik heb van geschiedenis evenveel verstand als een mol van
> zonnebrillen, dus misschien is er iemand die dit zo uit zijn
> mouw schudt. Als wikken er eerder was: dan is het niet
> afkomstig uit de scheepvaart, maar ingepikt door de
> scheepvaart Als het buskruit er eerder was, dan kan het nog.
>
> kleren gannef (of zouden ze al met pijl en boog hebben gewikt en
> gewogen?)
Je weet maar nooit. Bij een manganeel hadden ze een wikzeel volgens het
artikel uit het WNT. (- Wikzeel, elk der touwen waarmede een
belegeringstoestel, manganeel, in
positie werd gehouden.)
Joke
f.e.
news:ah372f$2tl$1...@news.essentkabel.com...
> Je weet maar nooit. Bij een manganeel hadden ze een wikzeel volgens het
> artikel uit het WNT. (- Wikzeel, elk der touwen waarmede een
> belegeringstoestel, manganeel, in
> positie werd gehouden.)
! Horizontaal dus! Misschien komt wikken helemaal niet uit de scheepvaart,
maar uit de krijgskunde! Maar daar ik van krijgskunde evenveel verstand heb
als een mol...
--
kleren gannef
n-merry
"Wugi" schreef in bericht
> Maurice Vandebroek schreef :
> > >Omdat de horizontale beweging blijkbaar in de scheepvaart wikken werd
> > >genoemd, zou er dan misschien een verband zijn met met wrikken?
> > Ik weet niet of 'wikken' uit de scheepvaart komt, maar ik denk het
> > niet. In mijn dialect (Limburgs) bestaat 'wikken' nog als 'met de hand
> > wegen', dus niet zo nauwkeurig. Dat komt overeen met wat in het Van
> > Dale Idioomwoordenboek staat:
>
> De mens wikt, maar God beschikt.
> Ik zie daar geen maritieme verwijzingen in... :)
>
> > Misschien bedoelt Dr. J. De Vries met 'intensiefformatie' wel
> > 'versterken door een synoniem erbij te plaatsen'. Je weet wel,
> > geleerde mensen willen man en paard wel eens 'entiteit van het
> > mannelijk geslacht en viervoetig enkelhoevig lastdier' noemen.
>
> Toch niet, een intensief is wel degelijk een (nieuw) werkwoord 'in
> versterkte gedaante'.
> Er zijn er niet zoveel, maar wel enkele: ik denk (niet zeker) bvb
> buigen = = bukken
> beven = = bibberen
> pluizen = = plukken
> Andere ??
jagen - jakkeren
dringen - drukken
hijgen - hikken
nijgen - (k)nikken
_wringen - wrikken_
Annemarie.
>
> Zo zijn er ook frequentatieven:
> prikken = = prikkelen, spatten = = spetteren ....
> en causatieven:
> lijden = = leiden, drinken = = drenken, weten = = wijzen...
>
> guido
> http://www.ping.be/wugi/
>
>
Eric Schade
ah38bs$mr9$1...@news1.xs4all.nl...
[...]
> ! Horizontaal dus! Misschien komt wikken helemaal niet uit de scheepvaart,
> maar uit de krijgskunde! Maar daar ik van krijgskunde evenveel verstand heb
> als een mol...
Nou ja, _spionage_ is toch ook militair?
De juiste mol op de juiste plaats is altijd mooi meegenomen.
Eric