joden bepalen wel wat bol.com moet doen

[Hein Zwetser]

Een aangifte tegen Bol.com voor de verkoop van een nazistisch en
antisemitisch kinderboek is geseponeerd, zo heeft het OM vandaag
bekendgemaakt. Wel is het OM van oordeel dat Bol.com voor een bepaalde
tijd strafbaar heeft gehandeld met het aanbieden van het boek. CIDI
hoopt dat er van de uitspraak een signaal uitgaat naar andere
verkoopplatforms in Nederland, die soms haatzaaiende producten aanbieden.

Vanaf 25 februari 2020 werd bekend dat Bol.com het boek Der Giftpilz te
koop aanbood. Dit is een kinderboek van de nazipropagandist Julius
Streicher. Het boek is zonder meer antisemitisch, onderkent ook het OM:
“Zo bevat het boek passages waarin Joden worden bestempeld als de duivel
in een menselijke gestalte, als moordenaars en als de boosaardigste
personen ter wereld. Ook worden kinderen in een versje opgeroepen mee te
strijden om af te komen van de ‘Joodse duivel’”.

Aanvankelijk hield Bol.com vast aan haar eerdere standpunt dat alles
verkocht moet kunnen worden dat het aanbieden van dit soort werken niet
illegaal is. Nog voor deze uitspraak van het OM besloot het echter van
koers te veranderen. Inmiddels zegt het online platform wel bepaalde
grenzen te stellen en producten zoveel mogelijk te screenen.

Voor het OM is dit reden om de zaak tegen Bol.com te seponeren. “Het
gewijzigde beleid houdt in dat bol.com het aanbod zoveel mogelijk
screent en daarnaast actie onderneemt op basis van meldingen, omdat
bol.com te kennen heeft gegeven niet te willen bijdragen aan de verkoop
van dit soort boeken. Daarmee is naar het oordeel van het OM een
belangrijk doel van een eventuele strafrechtelijke vervolging al bereikt.”

Meldingen
Volgens Bol.com is dit in de praktijk moeilijk, gezien het grote aantal
producten dat wordt aangeboden. Daarbij biedt Bol.com een platform voor
derde partijen, wiens producten indirect worden verkocht.

Ook zegt Bol.com beter te willen reageren op meldingen. CIDI is benaderd
om advies over antisemitische lectuur. Op basis van het CIDI-advies zijn
al meerdere artikelen, vooral haatzaaiende literatuur, uit de webwinkel
gehaald of aangepast in hoe ze worden aangeprezen in de webwinkel. CIDI
kijkt daarbij niet alleen naar de inhoud, die natuurlijk beschermd wordt
door de vrijheid van meningsuiting, maar ook of de productomschrijving
recht doet daaraan. Zo heeft CIDI meermaals meldingen ontvangen van
kopers die in de veronderstelling waren onderzoeksliteratuur te hebben
besteld, terwijl later blijkt dat ze een boek vol antisemitische clichés
hebben gekocht, en het werk dus eigenlijk fictie betreft.

Strafbaarheid
Uiteindelijk is het uitgangspunt de wet, oftewel een verbod op het
oproepen tot haat. Deze uitspraak van het OM neemt de laatste twijfel
weg. Tenslotte is het OM tevens van oordeel dat: “bol.com strafbaar
heeft gehandeld door dit boek op de website ter verkoop aan te (laten)
bieden”. CIDI hoop dat hier een signaal van uitgaat naar alle webwinkels
die in Nederland actief zijn waar soms sterk antisemitische en
racistische literatuur verkocht en aangeprezen wordt.

Beleid handhaven
CIDI is blij dat Bol.com op het gebied van haatspraak meer
verantwoordelijkheid heeft genomen. Het zou zorgwekkend zijn als
bedrijven alles dat zij mógen, ook onbegrensd dóen, daarbij alleen
lettend op het strafrecht. Wat CIDI betreft moeten bedrijven als
Bol.com, Amazon, Wish en AliExpress niet alleen mooie woorden spreken
over hun verantwoordelijkheid, maar ook eigen beleid formuleren en dat
blijvend handhaven.
--
"...ophangen aan lantaarnpalen in het flakkerende licht van hun
brandende paleizen..."