Printen etsen lukt ineens erg slecht?
Richard Rasker
mijn provider kreeg vrijdagmiddag kuren]
Hallo,
Al jarenlang ets ik regelmatig zelf printjes, vooral voor
prototype-circuits. Hiervoor gebruik ik een zelfgebouwde belichtingsbak met
3 UV-TL-buisjes van 44cm lengte, op 7 cm afstand van elkaar geplaatst. De
print is enkelzijdige fotoprint (doorgaans eurokaart-formaat), van Farnell
afkomstig. Het etsmiddel is ammoniumpersulfaat.
Al die jaren waren de resultaten prima (een paar procent mislukkingen), maar
sinds een maand of wat zijn de resultaten onwerkbaar slecht, zie
http://www.linetec.nl/electronics/verknoeide_printen.jpg
(let niet op de vertekening door het fotograferen).
Op één en dezelfde print zijn stukken waar het koper maar niet weg wil
etsen, terwijl twee centimeter verderop de dunnere sporen al helemaal
verdwenen zijn na 30 minuten. En weer andere stukken zijn perfect (zoals
linksmidden/onder van de bovenste print).
Meerdere eurokaarten die exact even lang op exact dezelfde plaats boven de
UV-lampen hebben gelegen geven compleet verschillende resultaten -- maar
allemaal onbruikbaar. Langer belichten lijkt ook niets op te lossen (of
vanaf een bepaalde tijd juist te veel :-/).
Verder ziet het resultaat er direct na belichten en ontwikkelen wel goed
uit, ook onder de loep, al is nooit echt goed te zien of er hele dunne
resten fotolak zijn achtergebleven.
Mijn vraag is waar dit aan kan liggen. Ik denk aan de volgende
mogelijkheden:
- Slechte UV-buizen: die buizen zijn al iets van 15 jaar oud, maar lijken
(met UV-werende zonnebril op) nog goed, gelijkmatig licht te geven; ik heb
de belichtingstijd in de loop der jaren met iets van 25% moeten verhogen,
maar dat was te verwachten. Dit verklaart ook niet waarom bij de ene print
het midden juist slecht is, terwijl dit bij de andere de randen zijn (zoals
ook in de foto te zien is). Bovendien: wie weet waar ik een setje nieuwe
buizen kan kopen (het zijn in totaal drie UV-TL-buizen van 44 cm lengte)?
- Lage temperaturen: mijn werkplaats is in deze tijd van het jaar niet
bijster warm -- 7-10 graden als ik er niet aan het werk ben, en anders ca.
15 graden. Het etsbad is overigens wel voorzien van een geregelde
verwarming. Wellicht dat de fotolak niet goed reageert bij een lage
temperatuur? Of dat het ontwikkelen dan erg onregelmatig gaat? En zou die
zeven graden temperatuurverschil (met kamertemperatuur) echt zoveel
uitmaken?
- Slechte printen: Ik krijg wel eens fotoprinten met vlekjes in de fotolak,
maar dat was hier niet het geval. En het lijkt me ook erg sterk dat het
koper van onregelmatige dikte of samenstelling is. Ook heb ik eigenlijk
nooit slechte ervaringen met spullen van Farnell -- maar misschien dat ze
erg weinig fotprint verkopen, en dat deze 'over de datum' zijn? Ik weet dat
fotolak officieel een beperkte houdbaarheid heeft, maar ik heb daar nog
niet eerder problemen mee gehad.
Kortom: voordat ik nieuwe spullen ga aanschaffen, leek het me nuttig om toch
nog even hier in de nieuwsgroep te vragen om suggesties e.d..
Alvast weer mijn dank,
Richard Rasker
--
http://www.linetec.nl
Gerard
>
> Verder ziet het resultaat er direct na belichten en ontwikkelen wel goed
> uit, ook onder de loep, al is nooit echt goed te zien of er hele dunne
> resten fotolak zijn achtergebleven.
Jouw verhaal gelezen hebbende, zou ik toch eens de laagdikte van het
koper gaan bekijken.
Richard Rasker
Hm, ik heb geen idee hoe je die laagdikte eenvoudig zou kunnen meten.
Maar er lijkt inderdaad iets met het koper mis te zijn; zo is in de volgende
detailopname te zien dat het lakpatroon van de sporen mooi scherp begrensd
is, terwijl het koper tussen de sporen zeer ongelijkmatig is weggevreten:
http://www.linetec.nl/electronics/verknoeide_print2.jpg
Even verderop is het resultaat wel goed.
Ook heb ik met een wattenstaafje aceton over het slechte gebied geveegd,
maar daarbij kwamen totaal geen resten fotolak mee (afgezien dan van de
bovenrand van het onderste printspoor), dus is er waarschijnlijk geen
probleem met de belichting c.q. lak.
Ik geloof dat ik maar eens een andere leverancier van fotoprint moet gaan
zoeken ...
Rene
news:49b4d9a4$0$728$7ade...@textreader.nntp.internl.net...
> [excuses als dit bericht voor de tweede keer opduikt -- de nieuwsserver
> van
> mijn provider kreeg vrijdagmiddag kuren]
Aha, dat verklaart dat ook ik je originele bericht niet zag.
> Hallo,
>
> Al jarenlang ets ik regelmatig zelf printjes, vooral voor
> prototype-circuits. Hiervoor gebruik ik een zelfgebouwde belichtingsbak
> met
> 3 UV-TL-buisjes van 44cm lengte, op 7 cm afstand van elkaar geplaatst. De
> print is enkelzijdige fotoprint (doorgaans eurokaart-formaat), van Farnell
> afkomstig. Het etsmiddel is ammoniumpersulfaat.
>
> Al die jaren waren de resultaten prima (een paar procent mislukkingen),
> maar
> sinds een maand of wat zijn de resultaten onwerkbaar slecht, zie
> http://www.linetec.nl/electronics/verknoeide_printen.jpg
> (let niet op de vertekening door het fotograferen).
Ja, daar heb je niks aan.
> Op één en dezelfde print zijn stukken waar het koper maar niet weg wil
> etsen, terwijl twee centimeter verderop de dunnere sporen al helemaal
> verdwenen zijn na 30 minuten. En weer andere stukken zijn perfect (zoals
> linksmidden/onder van de bovenste print).
> Meerdere eurokaarten die exact even lang op exact dezelfde plaats boven de
> UV-lampen hebben gelegen geven compleet verschillende resultaten -- maar
> allemaal onbruikbaar. Langer belichten lijkt ook niets op te lossen (of
> vanaf een bepaalde tijd juist te veel :-/).
>
> Verder ziet het resultaat er direct na belichten en ontwikkelen wel goed
> uit, ook onder de loep, al is nooit echt goed te zien of er hele dunne
> resten fotolak zijn achtergebleven.
>
> Mijn vraag is waar dit aan kan liggen. Ik denk aan de volgende
> mogelijkheden:
>
> - Slechte UV-buizen: die buizen zijn al iets van 15 jaar oud, maar lijken
> (met UV-werende zonnebril op) nog goed, gelijkmatig licht te geven; ik heb
> de belichtingstijd in de loop der jaren met iets van 25% moeten verhogen,
> maar dat was te verwachten. Dit verklaart ook niet waarom bij de ene print
> het midden juist slecht is, terwijl dit bij de andere de randen zijn
> (zoals
> ook in de foto te zien is).
Dat klopt inderdaad. Dan is het printje toch de eerste verdachte lijkt mij.
Bovendien: wie weet waar ik een setje nieuwe
> buizen kan kopen (het zijn in totaal drie UV-TL-buizen van 44 cm lengte)?
> - Lage temperaturen: mijn werkplaats is in deze tijd van het jaar niet
> bijster warm -- 7-10 graden als ik er niet aan het werk ben, en anders ca.
> 15 graden. Het etsbad is overigens wel voorzien van een geregelde
> verwarming. Wellicht dat de fotolak niet goed reageert bij een lage
> temperatuur? Of dat het ontwikkelen dan erg onregelmatig gaat? En zou die
> zeven graden temperatuurverschil (met kamertemperatuur) echt zoveel
> uitmaken?
Ik kan je niet veel zinnigs zeggen maar dit kan ik in elk geval weerleggen.
Ik had nogal eens het probleem dat het bij kamertemperatuur wat te snel ging
(ook de belichte lak loste dan op). Ik zet het schaaltje altijd een half
uurtje op voorhand in het vriesvakje zodat het erg koud is als ik het
printje er in doe (de loog doe ik er pas in als het er uit komt). Duurt dan
wat langer uiteraard maar het resultaat wordt hier zeker niet slechter door.
> - Slechte printen: Ik krijg wel eens fotoprinten met vlekjes in de
> fotolak,
> maar dat was hier niet het geval. En het lijkt me ook erg sterk dat het
> koper van onregelmatige dikte of samenstelling is. Ook heb ik eigenlijk
> nooit slechte ervaringen met spullen van Farnell -- maar misschien dat ze
> erg weinig fotprint verkopen, en dat deze 'over de datum' zijn? Ik weet
> dat
> fotolak officieel een beperkte houdbaarheid heeft, maar ik heb daar nog
> niet eerder problemen mee gehad.
>
> Kortom: voordat ik nieuwe spullen ga aanschaffen, leek het me nuttig om
> toch
> nog even hier in de nieuwsgroep te vragen om suggesties e.d..
Heb je geen elektronicaboer in de buurt waar je gewoon een printje kunt gaan
halen? Ik heb ook nog geen probleem gehad met de beperkte houdbaarheid. Of
een kennis met een gezichtsbruiner zodat je de potentieel niet-goede
printjes daarmee eens kunt belichten?
In elk geval veel succes.
Groetjes,
Rene
P.S. Mag ik vragen wat voor materiaal jij als film gebruikt en waarmee je
dat bedrukt (wat voor printer bedoel ik)?
Richard Rasker
[knip]
> Ik kan je niet veel zinnigs zeggen maar dit kan ik in elk geval
> weerleggen. Ik had nogal eens het probleem dat het bij kamertemperatuur
> wat te snel ging (ook de belichte lak loste dan op). Ik zet het schaaltje
> altijd een half uurtje op voorhand in het vriesvakje zodat het erg koud is
> als ik het printje er in doe (de loog doe ik er pas in als het er uit
> komt). Duurt dan wat langer uiteraard maar het resultaat wordt hier zeker
> niet slechter door.
Dan is de ontwikkelaar denk ik wat al te geconcentreerd, de belichtingstijd
te lang of de layout niet goed zwart.
[knip slechte printen?]
> Heb je geen elektronicaboer in de buurt waar je gewoon een printje kunt
> gaan halen?
Er is hier nog wel een elektronicazaak, al wilde/kon die een tijdlang geen
etsmiddel en andere benodigdheden leveren (kennelijk wegens milieuregels).
Maar dat probleem lijkt inmiddels weer voorbij. Ik zal daar vandaag of
morgen nog eens een paar plaatjes halen. Het rare is dat ik jarenlang prima
resultaten heb behaald met de materialen van Farnell.
> Ik heb ook nog geen probleem gehad met de beperkte houdbaarheid. Of een
> kennis met een gezichtsbruiner zodat je de potentieel niet-goede printjes
> daarmee eens kunt belichten?
Zoals het er nu uitziet, is er inderdaad geen probleem met de lak of de
belichting.
> P.S. Mag ik vragen wat voor materiaal jij als film gebruikt en waarmee je
> dat bedrukt (wat voor printer bedoel ik)?
Ik gebruik een laserprinter en speciale transparantfolie van Farnell, zie
http://nl.farnell.com/mega/100062/laserstar-film-a4-10-sheets/dp/895945?_requestid=186090
Dat spul geeft hier goede resultaten tot spoordikten en -afstanden van 10
mil (0,25mm).
Overigens lukt het bij wat grovere ontwerpen (minimaal 20 mil) ook nog wel
met gewone overheadsheet, maar dat geeft vooral in grotere aaneengesloten
zwarte vlakken een minder goede dekking, zodat je daar soms nog even met
een zwarte stift overheen moet. Ook laat de tonerlaag daarvan gemakkelijker
los bij krassen e.d..
In ieder geval dank voor de reactie,
Rene
> Rene wrote:
>
> [knip]
>
>> Ik kan je niet veel zinnigs zeggen maar dit kan ik in elk geval
>> weerleggen. Ik had nogal eens het probleem dat het bij kamertemperatuur
>> wat te snel ging (ook de belichte lak loste dan op). Ik zet het schaaltje
>> altijd een half uurtje op voorhand in het vriesvakje zodat het erg koud
>> is
>> als ik het printje er in doe (de loog doe ik er pas in als het er uit
>> komt). Duurt dan wat langer uiteraard maar het resultaat wordt hier zeker
>> niet slechter door.
>
> Dan is de ontwikkelaar denk ik wat al te geconcentreerd, de
> belichtingstijd
> te lang of de layout niet goed zwart.
Zou best kunnen, beetje kouder doet hij het echter prima. Ik heb mij ook
afgevraagd of de lak bij een bepaalde temperatuur loslaat. Het is namelijk
een echt zwart-wit fenomeen; Ik heb het gehad dat de lak acuut allemaal
losliet bij het in de vloeistof zakken of dat alles goed gaat. Niet dat de
lak langzaam loslaat of zo. Nee, echt ineens zwarte wolkjes op de print,
ineens alle lak weg en vloeistof grijs. Dit alles-of-niets past volgens mij
niet bij de oorzaken zoals jij ze beschrijft.
Maar al wat ik eigenlijk wou zeggen is dat de lage temperatuur het probleem
niet kan zijn aangezien ik juist de temperatuur nog lager maak.
> [knip slechte printen?]
>
>> Heb je geen elektronicaboer in de buurt waar je gewoon een printje kunt
>> gaan halen?
>
> Er is hier nog wel een elektronicazaak, al wilde/kon die een tijdlang geen
> etsmiddel en andere benodigdheden leveren (kennelijk wegens milieuregels).
> Maar dat probleem lijkt inmiddels weer voorbij. Ik zal daar vandaag of
> morgen nog eens een paar plaatjes halen. Het rare is dat ik jarenlang
> prima
> resultaten heb behaald met de materialen van Farnell.
Misschien heeft Farnell een andere leverancier gevonden. In het verre Oosten
misschien wel?
Ben heel erg benieuwd waar het hem nu in zit!
>> Ik heb ook nog geen probleem gehad met de beperkte houdbaarheid. Of een
>> kennis met een gezichtsbruiner zodat je de potentieel niet-goede printjes
>> daarmee eens kunt belichten?
>
> Zoals het er nu uitziet, is er inderdaad geen probleem met de lak of de
> belichting.
>
>> P.S. Mag ik vragen wat voor materiaal jij als film gebruikt en waarmee je
>> dat bedrukt (wat voor printer bedoel ik)?
>
> Ik gebruik een laserprinter en speciale transparantfolie van Farnell, zie
> http://nl.farnell.com/mega/100062/laserstar-film-a4-10-sheets/dp/895945?_requestid=186090
> Dat spul geeft hier goede resultaten tot spoordikten en -afstanden van 10
> mil (0,25mm).
Juist het merk/type laserprinter interesseert mij (ik zal een keer aan een
nieuwe moeten wegens brak papiertransport in de mijne, wil dan meteen
rekening houden met dit toepassingsgebied).
> Overigens lukt het bij wat grovere ontwerpen (minimaal 20 mil) ook nog wel
> met gewone overheadsheet, maar dat geeft vooral in grotere aaneengesloten
> zwarte vlakken een minder goede dekking, zodat je daar soms nog even met
> een zwarte stift overheen moet. Ook laat de tonerlaag daarvan
> gemakkelijker
> los bij krassen e.d..
>
> In ieder geval dank voor de reactie,
Jij ook bedankt voor je extra uitleg over de film.
Groeten,
Rene
Richard Rasker
> "Richard Rasker" <spam...@linetec.nl> schreef in bericht
> news:49b51320$0$728$7ade...@textreader.nntp.internl.net...
>> Rene wrote:
...
>>> P.S. Mag ik vragen wat voor materiaal jij als film gebruikt en waarmee
>>> je dat bedrukt (wat voor printer bedoel ik)?
>>
>> Ik gebruik een laserprinter en speciale transparantfolie van Farnell, zie
>>
http://nl.farnell.com/mega/100062/laserstar-film-a4-10-sheets/dp/895945?_requestid=186090
>> Dat spul geeft hier goede resultaten tot spoordikten en -afstanden van 10
>> mil (0,25mm).
>
> Juist het merk/type laserprinter interesseert mij (ik zal een keer aan een
> nieuwe moeten wegens brak papiertransport in de mijne, wil dan meteen
> rekening houden met dit toepassingsgebied).
Aan dat merk/type van mij heb je niet veel: ik gebruik een Epson EPL-5700
uit 1998 -- al had ik die destijds wel speciaal uitgezocht op goede, egale
zwarting.
Groeten,
Ron van Sommeren
> Hm, ik heb geen idee hoe je die laagdikte eenvoudig zou kunnen meten.
Koper/verf-laag 'aanboren' met een boor met bekende (halve) tophoek
((60?)120? graden). Horizontale lengte meten van het schuine deel. Met
wat simpele goniometrie bereken je dan de laagdikte. Of het voor deze
diktes kan???
Dikte = lengte * 1/3 * wortel(3)
Vriendelijke groeten, Ron
http://home.hetnet.nl/~ronvans/
Gerard
neem wel een scherpe boor, liefst met een licht negatieve snijhoek.
Zelf had ik gedacht om de printe door te zagen, de kanten met een
wetsteen goed glad maken en dan onder een loep vergelijken. Soms wil het
koper ook wel van de epoxy loslaten als je het heel heet maakt.
Mocht dan blijken dat er verschillen in dikte zijn, dan zou ik het wel
even bij Farnell melden, ook in hun belang, zo houden ze tevreden klanten.
Richard Rasker
Ah, handig idee! Dat ga ik eens proberen, bedankt!
Pim Schaeffer
Is het opgetreden met een nieuwe batch print materiaal?
Probeer ook eens een oud ontwerp weer opnieuw te etsen, het kan ook aan
het masker liggen. Hoe maak je dat? Is in dat proces iets verandert?
--
pim.
Richard Rasker
[knip]
> Is het opgetreden met een nieuwe batch print materiaal?
Jup, de laatste twee of drie bestellingen eurokaarten (in totaal zo'n 12
stuks) gingen bijna allemaal mis.
> Probeer ook eens een oud ontwerp weer opnieuw te etsen, het kan ook aan
> het masker liggen. Hoe maak je dat?
Met een laserprinter op speciale layout-folie. Op het oog is geen verschil
te zien tussen oude afdrukken en de laatste series. Op de stukken die niet
goed willen oplossen zijn ook geen resten van fotolak te vinden, dus is het
vrijwel zeker geen probleem met de layout, de lak, de belichting of het
ontwikkelen.
> Is in dat proces iets verandert?
Nee. De belichtingsbak heeft een automatische timer die al jaren op 3,5
minuut staat; ontwikkelen gaat op het zicht, maar dat heeft nog nooit
eerder gefaald; de etsbak heeft een gereguleerde verwarming en een
luchtpomp, en doet er doorgaans tussen 20 en 40 minuten over, afhankelijk
van de versheid van het etsmiddel.
Overigens heb ik nog wel geëxperimenteerd met de belichtingstijd, maar dat
gaf geen verbetering.
Ik zal het nog eens proberen met compleet andere fotoprinten, en ook eens
kijken of ik de dikte van de koperlaag op de mislukte printen kan bepalen.
In ieder geval dank voor de reactie.
Rene
Bedankt voor de aanvulling Richard, inderdaad is het jammer genoeg niet meer
zo nuttig. Ik wil mijn nieuwe printer ook grotendeels op dat criterium
selecteren, vandaag-de-dag is dat niet zo gemakkelijk omdat er eigenlijk
nergens demomodellen staan om het eens te proberen.
Ik wens je nog veel succes met het etsverhaal!
Groeten,
Rene
Ruben van der Leij
> Mijn vraag is waar dit aan kan liggen. Ik denk aan de volgende
> mogelijkheden:
Waar 'ontwikkel' je mee? Natronloog? Of een 'echte' ontwikkelaar?
--
Ruben
Harrison's Postulate: For every action, there is an equal and opposite criticism.
Richard Rasker
> On 2009-03-09, Richard Rasker <spam...@linetec.nl> wrote:
>
>> Mijn vraag is waar dit aan kan liggen. Ik denk aan de volgende
>> mogelijkheden:
>
> Waar 'ontwikkel' je mee? Natronloog? Of een 'echte' ontwikkelaar?
Euh, die 'echte' ontwikkelaar (als je tenminste doelt op van die kleine
witte korreltjes) is bij mijn beste weten gewoon NaOH, alleen is dat dan
verpakt per minipotje van vijf gram, à raison van ca. een euro per gram.
Ik heb lang geleden (>> 10 jaar) ooit een bus met twee kilo NaOH-korrels
gekocht voor een paar tientjes, en die voorraad is nog steeds niet op.
Het is dus onwaarschijnlijk dat het probleem daarmee te maken heeft; het
ontwikkelen gaat ook nog steeds net zo snel als ik altijd al gewend was.