Tachtig jaar na dato torst België nog altijd met een explosieve erfenis van de Eerste Wereldoorlog.
mediaseeker
http://www.limburger.nl/nieuws/2499LK.html
Tachtig jaar na dato torst België nog altijd met een explosieve erfenis van
de Eerste Wereldoorlog. Elk jaar worden op akkers en in woonwijken nog
duizenden nooit ontplofte granaten gevonden. Decennialang werden deze
blindgangers in zee gedumpt. Sinds vorig jaar worden ze in Poelkapelle
onschadelijk gemaakt in een installatie die uniek is voor Europa.
De eeuwige bommenvelden van België
Door Serge Sekhuis
POELKAPELLE De kleine witte vrachtwagen hobbelt over de smalle weggetjes
richting de nieuwbouwwijk van het dorp Passendale. Hoewel, nieuwbouw is hier
een betrekkelijk begrip. Het is nu moeilijk te geloven, maar Passendale werd
in oktober 1917, in een van de zwaarste slagen van de Eerste Wereldoorlog,
afwisselend door Britse en Duitse granaten totaal met de grond gelijk
gemaakt.
Alleen al tijdens voorbereidende beschietingen woelden ruim vier miljoen
granaten hier de grond volledig om. Heel wat van die granaten gingen nooit
af en eindigden als blindgangers, diep in de West-Vlaamse klei. Daar worden
ze nu nog steeds gevonden, door landbouwers die hun grond omploegen en brave
burgers die zich dood schrikken.
Daarom rijdt er vanuit de ontmantelingsinstallatie van DOVO, de Dienst voor
Opruiming en Vernietiging van Ontploffingstuigen, in Poelkapelle dagelijks
een vrachtwagen met twee mijnenexperts door de Westhoek om gevonden granaten
op te halen. 's Zomers gaan dagelijks soms zelfs drie patrouilles op weg.
We stoppen bij een huis in aanbouw. Sergeant-majoor Dirk van Parijs en zijn
collega Johan Pauwls, korporaal-chef, benen door de drassige kleigrond naar
het eind van het perceel. Daar, uitgegraven in de modder, ligt een voor
leken vrij kleine, ongevaarlijke granaat. Zo'n veertig centimeter lang en
totaal verroest, maar met een nog duidelijk zichtbare witte kop.
"Een gifgasgranaat', mompelt Van Parijs. Behoedzaam, doch zonder vrees en
opvallend genoeg ook zonder enige beschermende kledij, pakt hij de
blindganger op en sjouwt het projectiel richting achterbak van de
vrachtwagen. Daar wordt het in een houten krat gelegd, waarin voor de
veiligheid een bed van zand is gespreid.
"Als je de granaat maar in de goede richting legt, zorgt dat-ie niet gaat
rollen, kan er eigenlijk niets gebeuren', stelt Van Parijs ons gerust. Al
was dit wel een erg gevaarlijk exemplaar. Een klein lek en we waren er
allemaal geweest. Bang is hij niet. "Er is in al die jaren nog nooit iets
gebeurd', zo relativeert de sergeant-majoor. "En heus, we lopen meer kans in
het verkeer te verongelukken, dan met deze vrachtwagen de lucht in te
vliegen.'
Volgende stop is langs de doorgaande weg naar Ieper. Van de politie heeft
DOVO doorgekregen dat een boer hier twee granaten heeft achtergelaten.
Eenmaal ter plaatse blijken het er drie. Twee zien er verroest uit, de derde
is opvallend mooi schoongemaakt. "Die moet van een verzamelaar zijn', weten
de mijnenexperts.
"Elk jaar weer bekopen een paar van die dommeriken hun hobby met de dood',
verzucht Van Parijs. In het kielzog van DOVO trekken hobbyisten het veld in,
op zoek naar blindgangers. Thuis op zolder slijpen ze de granaat zelf open,
halen de springstof eruit en zetten het projectiel als icoon op de schouw.
"In oktober nog heeft hier een verzamelaar zichzelf opgeblazen. Toen we
later zijn schuur opruimden, vonden we nog vijfduizend kilo explosieven.'
De boeren in de buurt zijn gelukkig wat voorzichtiger, maar ook daar vallen
nog steeds slachtoffers, weet de DOVO'er. Vooral het loswoelen van de klei
is een riskante bezigheid. "Moet je je voorstellen hoe dat hier vlak na de
oorlog geweest moet zijn, toen de mensen alleen nog maar paard en wagen
hadden en het nog veel voller met granaten lag.'
Terug op de basis, de moderne ontmantelingsinstallatie te Poelkapelle.
Kapitein Luc Moerman heeft hier de leiding. Trots op zijn voor Europa unieke
granatenverwerker' geeft hij een rondleiding over het hectaren grote terrein
in het bos Houthulst. Opmerkelijk genoeg hadden de Duitsers in ditzelfde bos
tijdens de oorlog een munitiedepot, waar onder meer gifgasgranaten werden
gevuld.
Eerst maar eens wat imponerende cijfers, denkt Moerman. Jaarlijks haalt DOVO
in West-Vlaanderen zo'n 150 ton explosieven op. Gedurende de hele oorlog
zijn door alle partijen samen 1,5 miljard granaten afgevuurd. De meeste
daarvan zijn trouwens gewoon ontploft.
Tot 1972 werden alle Belgische blindgangers simpelweg in zee gedumpt. Voor
de Franse kust in de Golf van Gascogne. Sinds dit wettelijk verboden is
worden alle explosieven opgeslagen te Poelkapelle.
Alle binnenkomende explosieven worden eerst handmatig schoongemaakt en dan
gesorteerd op afkomst (Duits, Brits of Frans) en soort (ontsteking, lengte
en kailber). Voorts wordt met röntgen de inhoud bekeken. Granaten met louter
een explosievenvulling worden apart gelegd van toxische granaten met
chloorgas, mosterdgas of fosgeen. Van alle binnengebrachte granaten bestaat
slechts vijf procent uit gifgasgranaten.
Granaten met louter explosieven worden op een open terrein ingegraven en tot
ontploffing gebracht. Kleinere munitie, zoals kogels, wordt verbrand in
speciale ovens.
De gifgasgranaten ten slotte worden gedemonteerd in de moderne, grotendeels
computergestuurde ontmantelingsinstallatie. Die staat midden op het terrein,
ver weg van alle nieuwsgierigen. De installatie, die de Belgische overheid
dertig miljoen gulden kostte en jaarlijks in productie nog eens drie à vier
miljoen, is sinds begin vorig jaar operationeel.
Bij de ontmanteling, met behulp van robotarmen, worden de diverse elementen
van de granaat (springstof, schroot en gifgas) gescheiden en onder de
strengste veiligheidsnormen afgevoerd naar een speciaal destructiebedrijf.
Decimeters dikke betonnen muren moeten voorkomen dat, mocht het misgaan en
een gifgasgraat hier toch ontploft, het ook écht misgaat. "Het hele systeem
is autonoom', wil de kapitein nog kwijt. Geen druppel besmet water of gifgas
komt dit gebouw uit.'
Het opslaan en de vernietiging van explosieven blijft een risicovolle
bezigheid. Hoeveel veiligheidsmaatregelen er ook worden getroffen in het bos
van Houthulst, ook hier zijn al doden gevallen. Alweer veertien jaar
geleden, vier collega's die granaten versjouwden.
En zelfs onaangeroerd zijn de hier opgeslagen gifgasgranaten niet zonder
gevaar. "Als het 's zomers te warm wordt, kan het hier aardig stinken', weet
Moerman. Een van zijn collega's kwam jaren geleden in aanraking met
mosterdgas dat uit een opgewarmde granaat lekte. Hij overleefde, maar staat
nog altijd onder doktersbehandeling.
Sinds begin vorig jaar heeft DOVO in Poelkapelle al tweeduizend granaten
onschadelijk gemaakt. In depots op het terrein liggen nog 26.000 explosieven
te wachten. En daar komen er dagelijks dus tientallen bij. De kapitein
slaakt een zucht. "Ja, dit is voor ons een eeuwig durende klus. En de
Westhoek ligt nog zo vol bommen, elk nieuwbouwproject levert ons tientallen
dagen nieuw werk op'.
woensdag, 06 december 2000
Einde citaat