Lương y Nguyễn Thị Thuỳ Trang, cố vấn Dược Bình Đông, chuyên gia y học cổ truyền với hơn 30 năm kinh nghiệm, chuyên về sức khỏe phụ nữ và các vấn đề phụ khoa.
Đau bụng kinh là nỗi ám ảnh của nhiều chị em phụ nữ mỗi khi đến "ngày đèn đỏ". Những cơn đau âm ỉ hoặc dữ dội ở vùng bụng dưới không chỉ gây khó chịu mà còn ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về đau bụng kinh, từ nguyên nhân, triệu chứng đến các biện pháp giảm đau hiệu quả, giúp chị em có thêm kiến thức để chăm sóc sức khỏe bản thân tốt hơn.
1. Đau bụng kinh là gì?
Đau bụng kinh (thống kinh) là tình trạng đau bụng dưới xuất hiện trước, trong hoặc sau kỳ kinh nguyệt. Đây là hiện tượng phổ biến, ảnh hưởng đến phần lớn phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. Mức độ đau có thể khác nhau ở mỗi người, từ nhẹ đến dữ dội, thậm chí gây buồn nôn, chóng mặt, tiêu chảy.
Có hai loại đau bụng kinh:
- Đau bụng kinh nguyên phát: Đây là loại phổ biến nhất, thường bắt đầu từ tuổi dậy thì và không liên quan đến bất kỳ bệnh lý nào ở cơ quan sinh sản. Nguyên nhân chính là do sự gia tăng sản xuất prostaglandin, một chất hóa học gây co thắt tử cung để đẩy máu kinh ra ngoài. Nồng độ prostaglandin càng cao, cơn đau càng dữ dội.
- Đau bụng kinh thứ phát: Loại này thường xuất hiện muộn hơn, sau nhiều năm có kinh nguyệt, và thường do các bệnh lý ở cơ quan sinh sản như lạc nội mạc tử cung, u xơ tử cung, viêm vùng chậu, hẹp cổ tử cung, hoặc do đặt vòng tránh thai. Cơn đau thường kéo dài và dữ dội hơn đau bụng kinh nguyên phát.
2. Triệu chứng của đau bụng kinh
Triệu chứng điển hình nhất của đau bụng kinh là những cơn đau ở vùng bụng dưới. Cơn đau có thể:
- Âm ỉ, kéo dài hoặc từng cơn co thắt.
- Lan sang vùng lưng, hông và đùi.
- Đi kèm với các triệu chứng khác như:
- Đau đầu, chóng mặt
- Buồn nôn, nôn
- Tiêu chảy hoặc táo bón
- Mệt mỏi, khó chịu
- Đau lưng, nhức mỏi cơ thể
Mức độ và thời gian đau bụng kinh khác nhau ở mỗi người. Thông thường, cơn đau bắt đầu từ 1-2 ngày trước khi hành kinh và giảm dần trong những ngày tiếp theo. Một số người chỉ cảm thấy hơi khó chịu, trong khi những người khác phải chịu đựng những cơn đau dữ dội, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt.
3. Nguyên nhân gây đau bụng kinh
Như đã đề cập, có hai loại đau bụng kinh với nguyên nhân khác nhau:
- Đau bụng kinh nguyên phát:
- Prostaglandin: Đây là nguyên nhân chính. Prostaglandin là chất hóa học được sản xuất trong niêm mạc tử cung, kích thích các cơn co thắt tử cung để đẩy máu kinh ra ngoài. Nồng độ prostaglandin tăng cao trong những ngày đầu hành kinh, gây ra những cơn đau dữ dội. Khi lượng prostaglandin giảm xuống, cơn đau cũng giảm dần.
- Đau bụng kinh thứ phát:
- Lạc nội mạc tử cung: Tình trạng các tế bào niêm mạc tử cung phát triển bên ngoài tử cung, chẳng hạn như ở buồng trứng, ống dẫn trứng, hoặc các cơ quan khác trong khung chậu. Khi các tế bào này bong tróc và chảy máu theo chu kỳ kinh nguyệt, chúng gây ra đau và viêm.
- U xơ tử cung: Các khối u lành tính phát triển trong tử cung, có thể gây áp lực lên các cơ quan xung quanh và gây đau bụng kinh.
- Viêm vùng chậu (PID): Nhiễm trùng ở các cơ quan sinh sản, thường do vi khuẩn lây truyền qua đường tình dục.
- Hẹp cổ tử cung: Cổ tử cung hẹp gây khó khăn cho việc lưu thông máu kinh, dẫn đến áp lực trong tử cung và gây đau.
- Đặt vòng tránh thai (IUD): Vòng tránh thai có thể gây ra những cơn đau bụng kinh dữ dội hơn, đặc biệt là trong những tháng đầu sau khi đặt.
4. Chẩn đoán đau bụng kinh
Việc chẩn đoán đau bụng kinh thường bắt đầu bằng việc bác sĩ hỏi về tiền sử bệnh, chu kỳ kinh nguyệt, các triệu chứng và mức độ đau. Khám phụ khoa cũng là một bước quan trọng để kiểm tra vùng chậu và phát hiện các bất thường.
Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định các xét nghiệm và chẩn đoán hình ảnh để xác định nguyên nhân gây đau bụng kinh thứ phát:
- Siêu âm: Để kiểm tra tử cung, buồng trứng và các cơ quan khác trong khung chậu.
- Xét nghiệm máu: Để kiểm tra các dấu hiệu nhiễm trùng hoặc các vấn đề khác.
- Nội soi ổ bụng: Một thủ thuật xâm lấn tối thiểu được sử dụng để kiểm tra trực tiếp các cơ quan trong khung chậu (thường chỉ được thực hiện khi các phương pháp khác không cho kết quả rõ ràng).
Khi nào cần gặp bác sĩ?
Bạn nên đến gặp bác sĩ nếu:
- Cơn đau quá dữ dội, ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày.
- Đau bụng kinh kèm theo các triệu chứng bất thường như sốt, ra máu âm đạo bất thường (ngoài kỳ kinh), khí hư có mùi hôi.
- Các biện pháp giảm đau tại nhà không hiệu quả.
- Đau bụng kinh xuất hiện sau nhiều năm có kinh nguyệt bình thường (có thể là dấu hiệu của đau bụng kinh thứ phát).
5. Cách giảm đau bụng kinh
Có nhiều cách để giảm đau bụng kinh, tùy thuộc vào mức độ đau và nguyên nhân:
- Các biện pháp tại nhà:
- Chườm ấm: Chườm bụng dưới bằng túi chườm ấm, khăn ấm hoặc chai nước ấm giúp thư giãn cơ tử cung và giảm đau.
- Tắm nước ấm: Tắm nước ấm cũng có tác dụng tương tự như chườm ấm.
- Vận động nhẹ nhàng: Các bài tập nhẹ nhàng như đi bộ, yoga, hoặc các bài tập kéo giãn có thể giúp giảm đau bằng cách giải phóng endorphin, một chất giảm đau tự nhiên của cơ thể.
- Chế độ ăn uống:
- Tăng cường ăn rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, cá béo (chứa omega-3).
- Hạn chế đồ ăn chế biến sẵn, đồ ngọt, caffeine, rượu bia và đồ ăn nhiều muối.
- Uống đủ nước: Giúp cơ thể hoạt động tốt và giảm tình trạng đầy hơi.
- Thuốc giảm đau không kê đơn (OTC):
- Các loại thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) như ibuprofen (Advil, Motrin) và naproxen (Aleve) thường được sử dụng để giảm đau bụng kinh. Chúng hoạt động bằng cách giảm sản xuất prostaglandin.
- Paracetamol (Tylenol) cũng có thể giúp giảm đau, nhưng hiệu quả thường kém hơn NSAIDs.
- Lưu ý: Cần tuân theo hướng dẫn sử dụng và không lạm dụng thuốc. Nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi sử dụng, đặc biệt nếu bạn có tiền sử bệnh dạ dày, gan, thận hoặc dị ứng với thuốc.
- Các phương pháp điều trị y tế:
- Thuốc tránh thai nội tiết tố: Thuốc tránh thai dạng viên, miếng dán hoặc vòng âm đạo có thể giúp điều hòa kinh nguyệt, giảm lượng máu kinh và giảm đau bụng kinh.
- Các phương pháp điều trị bệnh lý (nếu có): Nếu đau bụng kinh do các bệnh lý như lạc nội mạc tử cung hoặc u xơ tử cung, cần điều trị bệnh lý đó bằng thuốc hoặc phẫu thuật.
- Đông y: Châm cứu, xoa bóp bấm huyệt cũng có thể giúp giảm đau bụng kinh ở một số người.
6. Phòng ngừa đau bụng kinh
Mặc dù không thể ngăn chặn hoàn toàn đau bụng kinh, nhưng bạn có thể thực hiện một số biện pháp để giảm mức độ nghiêm trọng của nó:
- Duy trì lối sống lành mạnh:
- Chế độ ăn uống cân bằng: Ăn nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, cá béo (chứa omega-3). Hạn chế đồ ăn chế biến sẵn, đồ ngọt, caffeine, rượu bia và đồ ăn nhiều muối.
- Tập thể dục thường xuyên: Các hoạt động thể chất giúp cải thiện lưu thông máu, giảm căng thẳng và giải phóng endorphin, có tác dụng giảm đau tự nhiên. Nên tập luyện ít nhất 30 phút mỗi ngày, 5 ngày một tuần.
- Ngủ đủ giấc: Đảm bảo ngủ đủ 7-8 tiếng mỗi đêm để cơ thể được nghỉ ngơi và phục hồi.
- Kiểm soát căng thẳng: Căng thẳng có thể làm tăng mức độ đau bụng kinh. Tìm các phương pháp thư giãn như yoga, thiền, hoặc các hoạt động giải trí yêu thích.
- Khám phụ khoa định kỳ: Giúp phát hiện sớm các bệnh lý tiềm ẩn có thể gây đau bụng kinh thứ phát.
- Không hút thuốc: Hút thuốc có thể làm tăng nguy cơ đau bụng kinh.
- Cân nhắc sử dụng biện pháp tránh thai nội tiết tố (dưới sự tư vấn của bác sĩ): Một số biện pháp tránh thai nội tiết tố có thể giúp giảm đau bụng kinh.
7. Tổng kết
Đau bụng kinh là một tình trạng sinh lý bình thường mà nhiều phụ nữ phải trải qua trong suốt chu kỳ kinh nguyệt. Dù cơn đau thường biến mất sau vài ngày, nhưng nó có thể gây ra nhiều khó chịu và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống hàng ngày. Việc nhận biết các dấu hiệu bất thường và biết khi nào cần gặp bác sĩ là rất quan trọng để đảm bảo sức khỏe sinh sản.

Các phương pháp giảm đau như sử dụng thuốc, áp dụng mẹo dân gian, điều chỉnh chế độ ăn uống và thực hiện các bài tập nhẹ nhàng có thể giúp bạn giảm bớt cơn đau hiệu quả. Ngoài ra, việc phòng ngừa bằng cách duy trì lối sống lành mạnh và thực hiện các biện pháp chăm sóc sức khỏe định kỳ sẽ giúp bạn giảm nguy cơ gặp phải các vấn đề liên quan đến kinh nguyệt.
Bên cạnh các phương pháp giảm đau bụng kinh trên, bạn cũng có thể tham khảo sử dụng thực phẩm bảo vệ sức khỏe phụ nữ Bình Đông Cao Ích Mẫu. Đây là sản phẩm được biết đến với công dụng giảm đau bụng kinh, điều kinh, bổ huyết. Bình Đông Cao Ích Mẫu được kế thừa từ bài thuốc cổ phương nổi tiếng “Tứ vật thang” với các thảo dược từ thiên nhiên như Đương quy, Bạch thược, Xuyên khung, Thục địa và được gia thêm các vị thuốc như Ích mẫu, Ngải cứu, Phục linh, Hương phụ, Đại hoàng giúp mang đến tác dụng giảm tình trạng đau bụng kinh cũng như các triệu chứng rối loạn kinh nguyệt hiệu quả. Sản phẩm này sẽ phù hợp cho chị em phụ nữ thường bị đau bụng kinh, kinh nguyệt không đều, rối loạn kinh nguyệt và phụ nữ đến giai đoạn tiền mãn kinh.
Một số lưu ý quan trọng:
- Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho lời khuyên của bác sĩ.
- Nếu bạn có bất kỳ lo lắng nào về sức khỏe của mình, hãy đến gặp bác sĩ để được tư vấn và chẩn đoán chính xác.
- Không tự ý sử dụng thuốc khi chưa có chỉ định của bác sĩ.
Thông tin liên hệNếu bạn quan tâm đến các vấn đề về sức khỏe phụ nữ, cần tư vấn về các bệnh phụ nữ hay tìm hiểu thêm về các sản phẩm của Dược Bình Đông, đừng ngần ngại liên hệ với tôi qua các kênh sau: