Lo projècto Vía Neolatina publicau en 2012, pòs annos de estudio, una propòsta de modello de lengua au estàndarde linguístico “con las caracteristicas communes o mais generales de las varietates de romance parlatas per los diversos popolos neolatinos”. E quello modèllo de lengua ha essuto provato/usato oralemente e per escripto durante annos per uno gruppetto de personas, principalemente mèmbros de lo projècto (Mòstra de la quantitate de tèxtos producitos è lo Còrpus de tèxtos en neolatino, que summa mais de 125 pàginas e mais de 48.000 paraulas).
Non obstante, quello documènto de presentatione, titulato Elemèntos essenziales del romance neolatino, èra una “pettitta contribuzione [...] al processo de codificazione neolatina”. Ed en elle una nota indicava que:
En lo futuro, lo proiecto Via Neolatina espera potere contribuire una opera plus completa e correcta de possibiles errores.
Por melliorare quella propòsta, Vía Neolatina initiau en 2016 una revisione de qualques aspèctos insatisfactòrios de lo modèllo initiale. Uno anno depòs, en decèmbre de 2017, lo documènto Principios de desegno de lo romànece neolatino includeva la sequiènte nota:
Lo modèllo de lengua usato en la redaczione de lo presènte documènto introducet qualques innovaziones, como per exèmplo: práctica → pràctica; havere → avere; besogna → besonha; teoria → teoría; complementário → complementario [con diptòngo]; canta → cantat; ja, que, sí → jam, qued, sic. Non obstante, questos cambios son provisionales: deven èssere ancora confirmatos con los nòvos principios.
La revisione ha
continuato, e lo resultato è una propòsta de reforma, que presentamos
sintèticamente quí (la justificatione sèque en lo documènto adjunto). Me placería sapere la vòstra opinione.
Attèntamente,
Jordi
· (Lat territōrium >) 2012 território → 2018 territòrio:
o En préstetos a lo latino, <e, o> tònicas se adaptan con /ɛ, ɔ/ sempre, independèntemente de la quantiate antica (ĕ/ē, ŏ/ō).
· (Lat paucum, audire >) pòco/litt pauco, odire/litt audire → pauco, audire:
o Lo neolatino consèrva lo diptòngo latino au.
o È necessario uno accènto diacrítico por diferentiare causa (objècto, entitate) de càusa (motivo).
· (Lat here vĭduam, presta hereditarĭum >) védua, hereditário → vedua [-dwa], hereditario [-ɾjo]:
o Las sequèntias i/u + vocale au vocale + i/u forman diptòngo, tanto en formas hereditatas quanto en préstetos.
· continua, filosofia → continúa, filosofía:
o Accènto gràfico quando i/u è tònica e non hi ha diptòngo cresciènte.
· práctica → pràctica:
o Lo accènto gràfico sopre la a è grave, como sopre las vocales apèrtas <è, ò>.
· fòrza, alzare, admòrzo ([ʦ] / litt [ʣ]), pranzo ([ʦ] / litt [ʣ]) → fòrtsa, altsare vs. admòrdzo, prandzo
o Lo neolatino usa los dígrafos <ts> ed <dz> por representare los sònos [ʦ] ed [ʣ].
· orazione → oratione / oratsione
o En préstetos latinos, la frequènte sequèntia sonora [ʦj] pòte èssere representata en neolatino regularemente con <tsi> (oratsione, sentèntsia, dictsionario) au conservando la grafía latina (oratione, sentèntia, dictionario).
· (Per bāzār, Àrabo ṣifr > Lat zephĭrum > Ita zero, Lat med organizare >) bazar, zèro, organizare → bazar, zèro, organizzare:
o Lo neolatino usat <z> e <zz> por representare los sònos [z] e [zz], presèntes en préstetos de divèrso orígine (frequèntemente grèco). È possíbile la variante de pronuntiatione [ʣ], [dʣ].
· crochare, molhare, asha → crociare, molliare, ascia:
o Nota generale <h> → Nota palatalizzante <i> (crociare, molliare, ascia, altrosí fugia, sònnio, oratione) vs. nota despalatalizzante <h> (portughese, manche).
· crochare , fuja → crociare [cɾoʧaɾe], fugia [fuʤa]:
o Lo neolatino usa los dígrafos <ci> ed <gi> por representare los sònos [ʧ] ed [ʤ] ante las vocales a, o, u.
· correja, facha, molhare, pigna, plaza → correggia, faccia, molliare, pinnia, plattsa:
o La consonante se escrive dople quando se pronuntia dople, exceptuando <sci> (ascia, non asscia).
· collegio, edificio, rebellione, decènnio → collegïo/collegio, edificïo/edificio, rebellïone, decènnïo:
o En las variantes semiadaptatas au non adaptatas de los préstetos, que son preferèntes en neolatino, una dièrese indica que la vocale <ï> sí se pronuntia, con jod ([j]). Ex: collegïo [kolleʤjo], edificïo [edifiʧjo].
o Pòs l e n doples, la dièrese indica altrosí que la consonante non è palatale: rebellïone [rebelljone], decènnïo [deʧɛnnjo].
· (Lat facio, sapiam, habeam, video >) faccio/facio, sappia/sapia, habbia/havia, vejjo/vedo:
o En formas verbales con iod, lo neolatino ha una forma heredetata geminata ed una variante analògica regulare.
· (Lat casĕu, cerasia, cervēsia, camĭsia >) caiso, cereisa/ceraisa, cerveisa, camisa → casio, cerasia, cervesia, camisia:
o /sj/ + vocale non evòlve.
· (Lat februarium >) febrairo/litt febrário → febrario:
o /ɾj/ + vocale non evòlve (altronón /rj/ + vocale: Lat horreu > hòrrio).
· (Lat *bassiare, *ingrossiare >) bassare, engrossare → bassiare, engrossiare:
o /ssj/ + vocale non evòlve.
· (Lat vul molliare, Lat fīliam, Lat vul coaglare, ŏclu < ŏculum >) molhare, filha, coalhare, òclo → molliare, fillia, coaglare/coalliare, òclo/òllio:
o /ʎʎ/ escripto <lli>;
o Lat /gl/, /kl/ non evòlven au evòlven a /ʎʎ/.
· (Lat vīnia, pŭgnu >) vigna, pogno → vinnia, pogno/ponnio:
o /ɲɲ/ escripto <nni>;
o Lat /gn/ non evòlve au evòlve a /ɲɲ/.
· (Lat exire, sĕx >) exire [ss], sèis → exire [ks] / [ss], sèx [ks] / [s]
o /ks/ (escripto <x>) non evòlve au evòlve a /ss/
· (Lat ascĭa, fascia >) asha, fasha → ascia, fascia:
o /scj/ + vocale evòlve a /sʧ/ au /ʃʃ/, escripto <sci>.
· (Lat maium, hŏdie >) maio, hòie → majjo, hòjje:
o /jj/ (escripto <i> en latino) e /dj/ intervocàlicos evòlven a /jj/ au /dʤ/, escriptos <jj>.
· quinto, kilogramma, orazione, zona, havere, sexanta, jorno, maiore → quinto/cuinto, kilogramma/chilogramma, oratione/oratsione, zona/dzona, havere/avere, sexanta//secsanta/sessanta, jorno//giorno/iorno, majjore//maggiore/maiiore.
o En qualques casos, lo neolatino òffere doas grafías possíbiles: una etimològica ed una altra simplificata. È preferíbile la grafía etimològica en lo caso de <j, qu, x, k, ti, z, h>.
· grafia, teatro, còro, retòrica, tipo, pena, cèco, sete, bocca → grafía/graphía, teatro/theatro, còro/chòro, retòrica/rhetòrica, tipo/typo, pena/poena, cèco/caèco, sete/sìte, bocca/bùcca.
o È preferíbile la grafía simplificata en lo caso de <ph, th, ch, rh, y, oe, aè, ì, ù>.
· altrosí, ja (con refortsamènto fonèticosintàctico / sene RF) → altrosí, ja (sene RF / con RF)
--
Hai ricevuto questo messaggio perché sei iscritto al gruppo "Fòro Neolatino" di Google Gruppi.
Per annullare l'iscrizione a questo gruppo e non ricevere più le sue email, invia un'email a neolatino+...@googlegroups.com.
Per altre opzioni visita https://groups.google.com/d/optout.
<respòsta Jorju 1-sep.pdf>
Cata mèmbro de una communitate linguística face contributos a la lengua, modificando-la unilateralemente (a soo réseco). En plus, si bène qualcunos lo pròvan con molta determinatione e estudio, necuno è capace de favolare (au escrívere) a lo 100% secondo lo referènte de los dictionarios e las grammàticas (lo quale, donque, non cèssa de èssere uno ideale de correctione). Quesso ha como resultato que, en cata momènto, cata favolante/escrivènte/gesticulante usa, de facto, uno lècto particulare, nomenato tècnicamente idiolècto (de lo grèco ídios ‘peculiare’), que è plus au menos differènte de los altros idiolèctos e de lo referènte compartito (lo hiperlècto). Queste desaccòrdo de còdice, evidèntemente, pòte condúcere a malentesos (a errores de communicatione), mais questos pòten generalemente esclarare-se en lo momènto e, en toto caso, non han las dramàticas consequèntias que havería non compartire uno metéssimo còdice de semàforos. La lengua, donque, son moltos lèctos.
--
Salve compannîones:
Gràtias, Martín, per la toa respòsta!
Vos envío una seconda versione,
ampliata et mellîorata (espèro!) de la propòsta de reforma de lo neolatino
2012.
Ja non èst necessario usare la dièresi en prèstetos como regïone aut edificïo (cuesto èst, quando la i sí sòna) perqué hao introducto lo uso de lo circumflèxo î quando èst una nota palatalizzante et non sòna: arannîa [ɲɲ], battallîa [ʎʎ], fugîa [ʤ], crocîare [ʧ], fassîa [ʃʃ]. Cosí la grafía NON marcata represènta la pronuntiatione non marcata, et la grafía marcata <î> se usa quando la léttera have una functione divèrsa de la habituale. La ortografía èst plus intuitiva. Et los usuarios romànicos pòten dedúcere qué valore have lo circumflèxo perqué sapen que la pronuntiatione de cuessas paraulas èst palatale.
Lo uso de <î> (au <ï> en la prima versione de la propòsta), cèrtamente, augmenta lo número de diacríticos en neolatino (altros son <à, è, é, í, ò, ó, ú>). Non obstante, la frequèntia de létteras (vocales aut consonantes) modificatas en neolatino èst inferiore ad la de las lenguas romànicas:
Neolatino: 3,41 % de los caràcteres de uno tèxto (includèndo <î>).
Mèdia de las 6 grandes lenguas romànicas: 3,51 %
(Por: 5,42 %; Rum: 5,39; Fra: 3,34; Cas: 3,34; Cat: 2,57; Ita: 1,00 %)
Con la introductione de la nòva
nota palatalizzante <î>, la nota <h> pèrde la functione de
palatalizzante que altrosí haveva en 2012 (crochare,
filho). Acora <h> èst solamente una nota despalatalizzante, como en
<chi>, <ghi>. Gratias ad cuesso, acora èst possíbile inclúdere en
lo neolatino la ortografía etimològica (orthographía etymològica), que ante
impossibilitava la nota <h> (bracho
non permetteva choro). Cuesta
grafía etimològica èst en casos como orthographía,
etymología optionale, una variante
(non la forma principale). Lo motivo de inclúdere-la èst integrare en lo
neolatino ad los usuarios que aman cuessas florituras, legítimamente.
En la metéssima línea, hao
incluso los dopletes sete/sìte, en/ĭn, bocca/bùcca, con/cŭn por integrare en lo neolatino una vecla demanda de
Francisco, que non vòle abbandonare los romances que haven per base uno sistèma
vocàlico divèrso de lo majoritario (principalemente lo sardo e, partialemente,
lo rumèno). Cuesto sí augmenta consideràbilemente la frequèntia de diacríticos
en neolatino, mais èst uno prettso que deverà pacare lo usuario que vòllîa uno
neolatino tanto luxoso.
De altra parte, con lo
circumflèxo en la nota î, despare en
casos como braccîo (variante de brattso) la possíbile lectura errònea
[brakʧo], que
èo non haveva contemplato. Gràtias, Martín, per lo aviso! Hao revisato altrosí
la questione de las assimilationes consonànticas. Acora ja non èst necessario
sapere si una paraula èst hereditaria aut non por sapere si besonnîa
pronuntiare-la con assimilatione consonàntica necessariamente: nòcte (ante [tt]) et nocturno (ante [kt / tt]) haven acora,
ambodoas, [kt] et [tt]. En plus, en altros gruppos consonànticos hao
contemplato la possibilitate de pronuntiare-los con una reductione: excursione à excursione [(k)sk]. Con cuesto sistèma, lo neolatino íntegra
una tendèntia de lo romance ad la assimilatione et simplificatione
consonànticas (initiata ja en latino, per exèmplo en lo prefixo ad-!) sene abbandonare los romances que
non assimilan en paraulas hereditarias et attendèndo ad los moltos romances que
non assimilan en paraulas prestatas.
En quanto a <jj> (hòjje, majjo < Lat. hodie, maiu), comprèndo que non te placîa, Martín. Èst altrosí por mi extràneo. Existe la possibilitate de substituire-la por <ggî> aut <i> en la ortografía simplificata. Mais <jj> have avantagges: èst una grafía unitaria, que permette las doas pronuntiationes ([dʤ] et [j] –con [j] símplice, credo que doble non exsiste en romance–); et, fronte a <ggî>, èst plus etimològica. En plus, combina bène con la <j> símplice en casos projècto que mentionas, que have altrosí tanto la pronuntiatione [j] quanto [ʤ] en romance. De altra parte, concòrdo que potemos usare <i> en casos como papaia.
Pènsa que èst inevitàbile que lo
neolatino introduca qualques innovationes. Cata ortografía romànica ha “inventato”
la manaria de gestionare las soas necessitates. Nós, en neolatino, havemos
altros problemas, et fòrse èst inevitàbile usare qualque grafía insòlita fino
ad acora. Cuesto applica tanto a <jj> quanto a <î>.
Dicto cuesto, èst altrosí
possíbile redúcere uno pauco la frequèntia de <jj>: en lo sufixo -agge/-ajjo,
presènte en gallicismos (avantagge, garagge, viagge, villagge,
etc.), potemos priorizzare la variante -gge,
plus pròxima ad lo originale (de facto, fòrse potemos elimiare la variante –ajjo, con –o como èst típico de los substantivos masculinos, perqué havèndo
cònto de la quantitate de substantivos masculinos con –e, como sole, la regularizzatione
que appòrta la forma –ajjo resulta en
uno benefício limiato, fòrse nullo). Potemos evitare <jj> altrosí en
qualques formas verbales, gratias ad las variantes regularizzatas (ja
desveloppatas por qualques romances). Per exèmplo: Lat vidĕo, habĕo > vejjo/vedo, hajjo/hao.
Hao revisato, altrosí, la questione de la refortsamènto foneticosintàctico. Los romances con consonantes doples (como lo neolatino) han reducto lo número de lèxemas que finivan per consonante en latino et que provòcan RF en romance (lo resultato èst divèrso en cata romance; en sardo, ja solamente son 5); et en italiano, tres de cuestos 5 lexèmas de lo sardo, los plus frequèntes (et, aut, ad) consèrvan (optionalemente) la consonante ante vocale. Gratias ad cuesto, pènso que lo neolatino pòte havere /ed, aud, ad/ con assimilatione ante consonantes. Cuesto èst plus símplice, ja non èst RF, solamente assimilatione. En plus, nos permette recuperare las grafías etimològicas et, aut, ad, que pènso que són conoscutas et ajjutan ad identificare cuessas frequèntes paraulas (e, au, a haven uno còrpo sonoro et gràfico mínimo, fòrse confuso).
Finalemente, te placerà sapere, Martín, que hao revisato lo caso de metéssimo/mesmo et altras paraulas con una variante longa et una brève. Hao visto que cuessos cassos se dividen en tres gruppos. Et en lo gruppo de metéssimo/mesmo, la forma plus beneficiosa èst la brève. Donque, mesmo ;)
En conjuncto, credo que con cuesta reforma, lo neolatino èst plus símplice, have una ortografía plus intuitiva et íntegra usuarios plus divèrsos, con plus prefferèntias.
Espèro los vòstros commentarios.
Cordialemente,
Giòrgio (ja non Jòrjo, haha).
--
Salve, Martín:
En la toa rèplica insistes que non appòrto argumèntos por non acceptare la toa propòsta:
Non obstante, tu non appòrtas sufficièntes argumèntos por non acceptare la mèa propòsta, facta anterioremente!
En agosto vos hao presentato una propòsta de reforma, con una justificatione en PDF, securamente insuficiènte, mais longa, molto longa. Días pòs, en septèmbre, has respòsto con lo sequènte anàlisi, brevíssimo: “Cello che en generale encòntro problemático èst la altíssima necessitate de diacrítica, che non vedo che haya diminuito con la toa nuova propòsta (mi paret al contrario che hat augmentato en frequentzia e varietate!).”. En base ad cuessa crítica, ad continuatione la toa “respòsta ad acquesta propòsta èst una contrapropòsta” (altrosí en PDF, de doas pàginas et sene una argumentatione que la justifiche).
Èo te hao replicato, mais non ad la toa propòsta, mais ad la crítica sopre la que se basa. Et, con la adaptatione de uno tèxto ad lo modèllo de lengua propòsto per mi, hao mostrato que non hi ha uno augmènto en la frequèntia de los diacríticos. Cuesto, por mi, ja face innecessaria la contrapropòsta, que non se basa en altras críticas. (Posterioremente, como sapes, hao comparato la frequèntia de los diacríticos en las lenguas romànicas et hao comprovato que la mèa reforma resultaría en uno modèllo de lengua con menos diacríticos que la mèdia romànica!).
Fòrse èst conveniènte que faccîa uno clarimènto metodològico. Lo nòstro (en Vía Neolatina) ponto de partita èst lo modèllo de lengua que publicai en 2012, pòs annos de lavoro intenso con la ajjuta de Bruno, Alexis et Daniel. Qualonque propòsta de cambio facto en lo marco de cuesto projècto deve argumentare per qué sería mellîore que la optione de 2012. Naturalemente, qualonque contrapropòsta deve argumentare per qué sería mellîore que lo modèllo de 2012 et altrosí per qué sería mellîore que la proposta contestata. Si non, havemos uno diàlogo de sordos: cata uno presènta la soa propòsta sene attèndere la propòsta de lo altro!
Per
exèmplo, lo anno passato tu has facto en lo too blog una propòsta por inclúdere
en lo neolatino lo plurale vocàlico et la declinatione rumèna. Bène. Èo hao
contraargumentato extensamente, en lo mèo blog, ad favore de lo modèllo de
2012. Et lo hao facto applicando una metodología de codificatione que publicai
lo anno passato, imperfècta mais molto elaborata. La respòsta toa et de
Francisco fou messagges en Facebook! Amicos, en Facebook et en WhatsApp non se
pòte fàcere scièntia! La sciència besonnîa mètodo. Et lo mètodo besonnîa órdene,
sistematicitate.
Resumièndo:
Martín, si vòles que analizze la toa contrapropòsta, analizza tu la mèa propòsta, con órdene et sistematicitate.
Dicto questo, devo dícere que por mi los intercambios con vós et altros èst sèmpre molto positivo, vèramente :)
Cordialemente,
Giòrgio.
--
Salve, Martín:
Interprèto de lo too último
messagge que credes que hi havería havuto uno malentèso entre nós. Lo motivo de
lo malenteso sería que “le criterie de Lamuela e celle toe [mèos]” son por ti
solamente una referèntia mèntre que por mi son una “veritate absoluta”. En
plus, dices que exigîo que cuessos critèrios sèan acceptatos (donque, que vòllîo
imponere-los) et que cosí non pòtes continuare collaborando en lo projècto Vía
Neolatina.
La cuestione de los critèrios
potemos tractare-la, con molto gosto, en una altra línea de debatto. Et ante,
en una altra línea, deveríamos discutere sopre los objectivos de la codificatione
(que mescolas con los critèrios). Quí, en lo mèo último messagge, la questione
de la metodología de la codificatione èra totalemente secundaria. Estava
parlando de metodología de la discussione, de lo debatto: te demandava
solamente anàlisi et argumentatione, con órdene et sistematicitate. Son fondamèntos
de la scièntia, non una follía mèa.
Attèntamente,
Giòrgio.
--
Hai ricevuto questo messaggio perché sei iscritto al gruppo "Fòro Neolatino" di Google Gruppi.
Per annullare l'iscrizione a questo gruppo e non ricevere più le sue email, invia un'email a neolatino+...@googlegroups.com.
Per altre opzioni visita https://groups.google.com/d/optout.