A CHHIAR PEIH TAN CHUH ARTICLE

152 views
Skip to first unread message

Enga

unread,
Feb 17, 2015, 11:05:43 PM2/17/15
to myo...@googlegroups.com


US UNAUTEN KAN TAWNG, LITERATURE LEH CULTURE HUMHALH KAN MAMAWH

 

                                                                                                                            Biakenga

 

          US rama thlangtla Zofate hian, kan tawng kan hloh nual tawh a, kan literature leh cultural lamah pawh kan tla hniam tawlh tawlh niin a lang a; chhan tlak kan la awm lai hian, siam thatna lamah eng ruai al tham lo mah ila, thaikawi talin han tial ve phawt mai teh ang.

          Mithiamten literature hian hnam a hruai an timathlawn lo va, England ram lo chawr chhuahna bulpui nia an sawite zingah, khang hun lai khan literature lamah an sang a; thuziakmi William Shakespeare-a te vang lai kha a ni an ti hial.

          Ka khualzin thin lain kan thian Haka pa thusawi  ka la hriat reng chu, “ Tlangmi (Chin) zingah nangni Mizote hi  Literature-ah in lo sang ber a nih hi! Kum 20 hnu lamah tuna in dinhmun ang hi kan la pha lo maithei cheu a ni,” a tih hi a ni.

          He kan thianpa tehna hi eng dang vang a ni lo ve; Burma rama Mizote hi chu archil zat lek kan ni a, literature-ah eng kan al tham lo. Mahse, Mizoram unaute literature lamah an san vang a ni kan ti lo thei lo vang. Mizoram khaw lian deuh deuhte han fan chuan, nitin chanchin phek atanga weekly news leh lehkhabu tha chitinreng zawrhna dawr lian pui pui hmuh tur a tam hle a; chu mai bakah hlaphuahthiam zaithiam an tam a, chawlhkar tin mai hian CD album tlangzarh an awm thei reng bawk. Hengte avang hian an ram a changkang a, an zarah kan Chin unauten tluk loh ena min lo en ruk nachhan chu a ni tih hai rual a ni lo. Mahse, US rama cheng Chin unau zingah erawh Mizo kan tlem ber a, kan Literature kan chhawm nun zel loh phei chuan, kan unauten tan an la ropui si a, an hnungah kawlek kan thai kan thai mai dawn ani.

          US-a cheng Mizote hi sanghnih tha vel kan nih hmel a, zirna leh thiamna duh vanga khualzin cham mai kan ni lo va, Pi leh Pute tawngkam takin, “ Khua leh tui thatna uma awmhmun bengbel tura thlangtlate kan ni. Zo kawtchhuah KL leh Delhi atanga thlangtla turin kan la insangmar mek zel zawng a nih hi! Hnampui karah buhpawl kara hriau tla ang lek kan ni a; Angur sappui nun hian min lem zawh vek palh a hlauhawm hle. Literature leh culture inhumhalh nachang hre lo hnam apiang chu an buzuih ral zel dawn a nih hi! Hnampui apiangin an hnam tawng, literature-te an sit lo va, an chhawm nung zel thin. Korean leh Chinese hnamte-ah hian an hriat khawp mai.

          US -a thlangtla hmasa, thangkhat lian awmhmun lo bengbel tawh thenkhatte nun ram han thlir hian, moral a down duh hle. Nu leh pate Mizo dik tak nisi, an faten Mizo tawng an thiam ta lo tlat mai hi zawng lairil a fan ngei e. An fate pawh an lainat awm narawh e. Mizo nih inhre reng chung siin tun hnua Zo lanu leh val rual thlangtlate zingah an kimki zo ta! Mahni tawng pawh hre tawh lo chu, hei baka hnam bo hi an awm tawh dawn em ni? Tu mawh nge nita ang le? Yangone-Taa ( Rangoon chhulchhuak ) Mizo tawng pai tak, Kawl Tluanga / Kawl Muanpuia kan tihte kha chu nep tak an ni tawh zawk. Kan insiamthat loh zawngin US-ah pawh thangkhat a liam meuh chuan, an dungthulin Sapenga/Sapdika etc.. tia a ruka koh tur kan awm ve nuk mai ang.

          Nu leh paten kan fanaute kan biakin, mahni inchhung khurah hi chuan Mizo tawng i hmang theuh ang u khai. Kan fanauten saptawng an thiam loh hlauh chi a ni lo, an sikulah a ram thlifimin a chhem dam vek thin a, understood a ni tawp.

          Hun lo kal zel tur (chhuan thar) ah Kan Mizo hmam pachal hi, US President atan thlan tlin a la ni lovang tih tunnge sawi thei? Chung hunah mahni hnam tawng an thiam loh chuan, a hnampuiten kan ngaisang hauh lo vang. 1972 kum khan, Mandalay University-a Mizo zirlaiten graduate turte thlahna (farewell) an neihnaah, Mizo lanu pakhat ( Maymyo sipai officer fanu, a hming sawi lo mai ila) pawh a graduate a, a chinlai lenrualten Mizo nula i ni a, Mizo tawng ngeiin thu i sawi tur a ni, an ti moh mai a. Hreh tak chungin a ding chhuak a, Pastorin Mizotawnga a ziak sak lehkha chu bahlah takin an chhiar ve ngei a, a chhiar (sawi) zo thei ta tlat lo mai; tap zawih zawih chungin a thut hmun a pan leh an tih chu! Nula fel tak zawng a ni phawt ang, Mizo tawng thiam tumin Aizawlah a chhuk thla a; hna a zawng a, pasal tha tak neiin chhungkua an din an tih chu.

          MD-a Mizo United Methodist kohhrana Education Ministry chuan heng boruak rimchhia sut kian nan tiin, Naupang Sunday School-ah Mizo tawng ( A AW B ) zirna subject pakhat chu an telh ve a; good idea a ni e. An Sunday school zirlai hun chhung zawngin, Mizo tawng chauh hman tur a ni bawk. Heng hian kori a tu ve ngei kan beisei.

          Chutiangbawkin Evangelism Ministry hmalakna in, Chhungkua leh mimal Pathian biak nana hman chi lehkha by ( “Ni tin chaw tak” by - Upa Malsawmdawngliana ) 70 an sem darh a, tangkai pui leh pui lo survey-na an nei a; 81.25% in an tangkai pui a, lehkha chhiarmi kan la tam zawk hle tih a hriat theih avangin, literature lama hmalak pawh a la phur awm hle a ni.

          Indiana Zofate pawh an duai lo bawk. An ni hi US Mizo khawvelte literature lama kan hnukpui berte an ni ta e. “The Mizo” tih lehkhabu chu, Mizo Literary Journal, USA hmalaknain an chhuah leh zauh thei a, an fak awm hle. US Mizo society hian, Thu leh Hla lama intihsiakna lam chena hmalak theih zel hi a va duhawm dawn em! Iowa lam Zofate pawh an duai bik lo. Hmeichhiaten Pathian biak inkhawmna hmunah Hnam puanchei silhfen inbel veka an inkhawm thei hi, Pathian biak an tizahawm a, an tipuithu bawk. Kan hnam incheina silhfen hi, international level-ah pawh a zahpuiawm lo a nia.

          Chapchar kut leh Mizo Day-ahte hian, Kan hnam nunphung kalsiam inzirtirna lamte hian hmun luah ve nual se a va duhawm dawn ve le! YouTube atangin Lehkhabu chhuar lian tak tak nei Zofa mithiamte, state hrang hrangah kan awm tih han hmuh phei chuan ( hei bakah state 2 ah interview show tur a la awm hmel bawk ), kan duai lo hle a, heng kan mithiamte hian sakhuana lam chauh nilovin, kan community tan pawh theihtawp chhuah ve tura cho chhuah thiam i tum ang u hmiang.

          Tin, Zohnahthlak Chin te hian tunah rih chuan, kan common language-ah Kawl tawng  kan la hmang thei a; Chhuan thar (generation) ah chuan, a zuih ral hun la awm dawn. Avang chu, - US ah Myanmar atanga a nawl puia refuge pawm loh hun a la awm dawn. Tin, tuna leikang chin kawltawng thiamte hian US-ah kan fanau lo piangthar lehzelte hnenah tumah hian Burmese tawng kan zirtir tawh dawn lo a; chuvangin tuna kawltawng thiam zawngte kan boral vek hnu chhuan tharah chuan, kawl tawng aiah sap tawng (or) Tlangmi zinga literature nei sang ber leh huvang ngah ngah hnam-te tawng hi kan hman tur a ni ta ringawt mai.

          Chuvangin, kan tawng leh literature hi kan humhalh-a, kan unau Zohnahthlakte hnenah pawh Mizo tawng apar rimtuina len thiam tir hi a va pawimawh dawn em! Tunlai thangtharten hmuhnawm an tih an en tam ber chu, Action film lam a ni deuh ber a. Mizoramin Koria leh Vai film Mizo tawnga an lehlin film-ah te hian, letlingtute tawngkam a mawiin a hausa hle mai a; entawn (copy) tur kan ngah em em a ni. Theihchang se, letlingtute business tih hre reng chungin, an lehlin film hlui lam, a thlawna tlangzarh tlaka an ngaihte hi chu, YouTube-ah te hian huang bik neiin min han hlui phal ve se chu, US unauten kan tangkai pui dawn teh a nia!

          US unaute tawng kauchheh thluk pawh hi siam that tur a tam ta hle mai. Kan thalaite chauh nilovin, kohhran upa te nen lamin kan bang bik lo. Sawi tur tam tak zinga langsar zual thin ber chu, “g” kan hman belh uar lutuk hi a ni a, nuai bo a hun ta. 

Entir nan – (1) Artui kan ka hmeh. ( dik )   -  Noun a ni

                     (2) Artui ka kang.  (dik) – Verb a ni

                     (3) Artui kang ka hmeh. (dik lo) –  Hetiang zulzui hian hmun tam takah “g” kan belh ta vek mai hi a dik lo a ni.

          Awle, khawvel zawng zawnga chanchin ngaihnawm leh hlun ber hnam chu Juda hnam an ni. Chanchin an nei tha ber a, kum sangli a liam hnu pawhin boral lam aiin lar lam an la pan zel. Khawvel pumpui zirlai an ni tak meuh a; Heng thil thleng hi mithiamten avang nia an sawi pakhat chu Bible-a kan hmuh angin, “ An hnam nun leh sakhua hi hruaihrual anga an kal tlan tir theih zel vang a ni ”  an ti.

          Chuvangin, Tuantulna ram US ah hi chuan, kan hun awl neihchhun weekend-a kan Pathian biak inhmuhkhawm theihna hun remchang tak ni bawk si-ah hian; Hawh u, Kohhrantinte hian Khawtlang nun (Pathianin min pek kan tawng mawi tak te, kan literature leh culture-te ) in humhalhna lamte hi lentir tum ve thei ila, hnam ropuiah kan la zichhuak ngei ang.

 


Lalri Mawia

unread,
Feb 21, 2015, 12:03:35 PM2/21/15
to myo...@googlegroups.com

Ka chhiarchhuak dap e. Van tha ve, kan chhungkaw mamawh tak ani.

--
You received this message because you are subscribed to the Google Groups "myohla" group.
To unsubscribe from this group and stop receiving emails from it, send an email to myohla+un...@googlegroups.com.
For more options, visit https://groups.google.com/d/optout.

Nghak Liana

unread,
Feb 21, 2015, 12:22:28 PM2/21/15
to myo...@googlegroups.com
Tepuii pa, ti tha lu tuk ,,han ti leh zel teh MGM hi a ngawi rei thei hle mai
Mei chher lah ngawi vung2 

zamte...@gmail.com

unread,
Feb 21, 2015, 3:49:17 PM2/21/15
to lrmawi...@gmail.com, myo...@googlegroups.com

Unless r


Sent from my LG Optimus L70™, a Cricket 4G smartphone

------ Original message------

From: Lalri Mawia

Date: Sat, Feb 21, 2015 12:03 PM

To: myo...@googlegroups.com;

Subject:Re: [myohla] A CHHIAR PEIH TAN CHUH ARTICLE

Lal Thanga

unread,
Feb 22, 2015, 9:42:08 AM2/22/15
to myohla

Ti tha hle mai. Amaherawh   Group mail or  boruakah hetia vawrh  chhuah ringawt ai chuan USA a Mizo kohhranah emaw, a remchanna apiangah  inhrilh ho ta ula a sawt deuh zawkin ka ring ma nge..

Enga

unread,
Feb 22, 2015, 7:18:15 PM2/22/15
to myo...@googlegroups.com
Nia, kohhran mailah te, burma group mail zinga lian ber ber leh US mite luh tamna berah te... kn post nual bawk a nia.

Sent from my iPhone
Reply all
Reply to author
Forward
0 new messages