"Fornybardirektiv"
9 views
Skip to first unread message
Jan Hoel
Jan 30, 2009, 6:30:44 AM1/30/09
to Mediespråk
I en notis i avisen i dag -- for med vilje å ikke være mer presis! --
finner jeg overskriften "Norge innfører fornybardirektiv", og dette er
altså en bokmålstekst.
På nynorsk har man i mange år anvendt kortnavnet "offentleglova" for
det som på bokmål kalles "offentlighetsloven". I nynorsk er jo ikke
endelsen "-heit" akseptert og brukelig i sin alminnelighet. Det kan
altså virke som om den sjeldne nynorske konstruksjonstypen er i ferd
med å avgi smitte til andre sammensetninger og til bokmål.
Behøver vi denne typen konstruksjon, som jo ville kunne avstedkomme
sammensatte ord som "lesbarindeks" og "høfligfrase"? Er den uttrykk
for en tendens til økonomisering i språket og et virkemiddel i den
sammenhengen?
Jan Hoel
finner jeg overskriften "Norge innfører fornybardirektiv", og dette er
altså en bokmålstekst.
På nynorsk har man i mange år anvendt kortnavnet "offentleglova" for
det som på bokmål kalles "offentlighetsloven". I nynorsk er jo ikke
endelsen "-heit" akseptert og brukelig i sin alminnelighet. Det kan
altså virke som om den sjeldne nynorske konstruksjonstypen er i ferd
med å avgi smitte til andre sammensetninger og til bokmål.
Behøver vi denne typen konstruksjon, som jo ville kunne avstedkomme
sammensatte ord som "lesbarindeks" og "høfligfrase"? Er den uttrykk
for en tendens til økonomisering i språket og et virkemiddel i den
sammenhengen?
Jan Hoel
Roald Toskedal
Jan 30, 2009, 4:56:06 PM1/30/09
to medie...@googlegroups.com
Jan,
Eg trur du gjer deg 'skuldig' i ein litt for rask konklusjon når det
gjeld kva som ville vera naturleg på nynorsk!
I mange høve kan ein bruka omskriving med -ing i staden for -het.
Så det mest naturlege på nynorsk ville nok vera "fornyingsdirektivet".
For å sitera Sylfest Lomheim, har nynorsk hatt ein "overrislande effekt"
på bokmål, der ord som "vedtak" og "gravferd" no er rimeleg vanlege
endåtil hjå "tanta" i Akersgata...
Men eg trur ikkje du treng vera redd for at sjeldne
nynorskkonstruksjonar vil overta bokmålet "ved osmose", for å sitera ein
annan ordkunstnar (hugsar ikkje kven - Odd Børretzen?).
Om det skulle vera ein trend ute og går her, har eg meir tru på at den
skuldast dagsens tendens til å svelgja stavingar på bokmål/austlandske
dialektar. Me har sikkert alle høyrt "et 'nerområde' kommer inn over
'Skaraksjysten'" og "gradvis lettere vær i 'Møromsdal'" i vêrmeldinga på
rikskanalen.
Ikkje veit eg kva dette skuldast; det kan vel kanhenda vera ei
'rasjonalisering' når ein skal ha sagt mykje på ei tilmælt tid, men eg
tykkjest å høyra at mange synst det er flott å kunna snakka fort, og så
får det våga seg med diksjonen...
Jaja, det er så mangt og mykje som er skeivt i den norske språkverda,
men eg *veit* at ingen treng vera redde for 'geriljaåtak' frå nynorsken!
Det kan også henda at litt av problematikken ligg hjå alle dei som sov i
nynorsktimane på vidaregåande fordi dei hadde eit prinsipielt
motsetnadstilhøve til nynorsk?
Desse finn du i dag mange av kring i kommunar og i
statsadministrasjonen, der dei sit med tunga i munnviken og
nynorskordboka i venstrehanda og freistar å skrive noko som *minst* ser
nynorsk ut... :)
Å ja, du finn dei i ymse nynorskaviser óg...
Endå om eg er oppvaksen med nynorsk og greier meg godt på skriftleg
nynorsk, ønskjer eg denne hersens språkstriden dit peparen gror!
Det er då "tussaskap" (godt nynorskord...) å tru at ein med ei lov kan
avgjera korleis folk skal snakka og skriva! Det er heilt andre krefter
som styrer dette! Eg kan jo berre visa til den nye teljemåten frå
50-talet, me veit jo alle kor 'vellukka' den vart...
Det hadde vore mykje betre om me konsentrerte oss om *innhaldet* i det
me skriv og seier i staden!
Og litt vørnad for talemålet hadde heller ikkje gjort noko...
I dag kan ein diverre rett som det er høyra folk i media som ikkje
tenkjer langt nok fram når dei snakkar, og kjem med stakkarslege uttrykk
som "Vi må nødt til å tenke langsiktig..."
Eller denne aukande misfortståinga med å hengja fleirtalsending på
adverb: "Det er forferdelige store problemer vi står overfor".
Eg kunne gjerne halda fram i det vide og breie her, men eg trur nok eg
har fått fram eit par poeng... :)
Venleg helsing
Roald Toskedal
Eg trur du gjer deg 'skuldig' i ein litt for rask konklusjon når det
gjeld kva som ville vera naturleg på nynorsk!
I mange høve kan ein bruka omskriving med -ing i staden for -het.
Så det mest naturlege på nynorsk ville nok vera "fornyingsdirektivet".
For å sitera Sylfest Lomheim, har nynorsk hatt ein "overrislande effekt"
på bokmål, der ord som "vedtak" og "gravferd" no er rimeleg vanlege
endåtil hjå "tanta" i Akersgata...
Men eg trur ikkje du treng vera redd for at sjeldne
nynorskkonstruksjonar vil overta bokmålet "ved osmose", for å sitera ein
annan ordkunstnar (hugsar ikkje kven - Odd Børretzen?).
Om det skulle vera ein trend ute og går her, har eg meir tru på at den
skuldast dagsens tendens til å svelgja stavingar på bokmål/austlandske
dialektar. Me har sikkert alle høyrt "et 'nerområde' kommer inn over
'Skaraksjysten'" og "gradvis lettere vær i 'Møromsdal'" i vêrmeldinga på
rikskanalen.
Ikkje veit eg kva dette skuldast; det kan vel kanhenda vera ei
'rasjonalisering' når ein skal ha sagt mykje på ei tilmælt tid, men eg
tykkjest å høyra at mange synst det er flott å kunna snakka fort, og så
får det våga seg med diksjonen...
Jaja, det er så mangt og mykje som er skeivt i den norske språkverda,
men eg *veit* at ingen treng vera redde for 'geriljaåtak' frå nynorsken!
Det kan også henda at litt av problematikken ligg hjå alle dei som sov i
nynorsktimane på vidaregåande fordi dei hadde eit prinsipielt
motsetnadstilhøve til nynorsk?
Desse finn du i dag mange av kring i kommunar og i
statsadministrasjonen, der dei sit med tunga i munnviken og
nynorskordboka i venstrehanda og freistar å skrive noko som *minst* ser
nynorsk ut... :)
Å ja, du finn dei i ymse nynorskaviser óg...
Endå om eg er oppvaksen med nynorsk og greier meg godt på skriftleg
nynorsk, ønskjer eg denne hersens språkstriden dit peparen gror!
Det er då "tussaskap" (godt nynorskord...) å tru at ein med ei lov kan
avgjera korleis folk skal snakka og skriva! Det er heilt andre krefter
som styrer dette! Eg kan jo berre visa til den nye teljemåten frå
50-talet, me veit jo alle kor 'vellukka' den vart...
Det hadde vore mykje betre om me konsentrerte oss om *innhaldet* i det
me skriv og seier i staden!
Og litt vørnad for talemålet hadde heller ikkje gjort noko...
I dag kan ein diverre rett som det er høyra folk i media som ikkje
tenkjer langt nok fram når dei snakkar, og kjem med stakkarslege uttrykk
som "Vi må nødt til å tenke langsiktig..."
Eller denne aukande misfortståinga med å hengja fleirtalsending på
adverb: "Det er forferdelige store problemer vi står overfor".
Eg kunne gjerne halda fram i det vide og breie her, men eg trur nok eg
har fått fram eit par poeng... :)
Venleg helsing
Roald Toskedal
Jan Hoel
Feb 2, 2009, 5:21:55 AM2/2/09
to Mediespråk
Du skriver til slutt:
"Eg kunne gjerne halda fram i det vide og breie her, men eg trur nok
eg
har fått fram eit par poeng... :) "
Det hadde kanskje vært bedre om du hadde holdt deg til temaet! Du
sneier så vidt innom poenget innledningsvis når du mener at
"fornyingsdirektivet" kunne erstatte "fornybardirektivet". Spørsmålet
blir da om "fornying/fornyelse" betyr det samme som "fornybarhet". Jeg
mener de to ordene har ulik betydning, hhv. 'det å fornye' og 'det å
kunne bli fornyet'. I det sistnevnte ordet dreier det seg altså om en
egenskap. Jevnfør "lesing" og "lesbarhet".
Jan Hoel
"Eg kunne gjerne halda fram i det vide og breie her, men eg trur nok
eg
har fått fram eit par poeng... :) "
sneier så vidt innom poenget innledningsvis når du mener at
"fornyingsdirektivet" kunne erstatte "fornybardirektivet". Spørsmålet
blir da om "fornying/fornyelse" betyr det samme som "fornybarhet". Jeg
mener de to ordene har ulik betydning, hhv. 'det å fornye' og 'det å
kunne bli fornyet'. I det sistnevnte ordet dreier det seg altså om en
egenskap. Jevnfør "lesing" og "lesbarhet".
Jan Hoel
Roald Toskedal
Feb 2, 2009, 8:47:02 AM2/2/09
to medie...@googlegroups.com
Mja...
Du kan vel ha rett i det.
Eg er vel litt den typen som berre let tanken finna sine eigne vegar, og
så ser eg etterpå om det vart noko interessant ut av det... :)
Men hovudpoenget mitt var no at det ikkje i det heile teke kan vera
nynorsken som har 'laga' "fornybardirektiv", i så fall må det vera frå
ein av dei nemnde dilettantane som berre synst det høyrest nynorsk ut!
Elles er eg heilt samd med deg i at "fornying" ikkje er det same som
"fornybarhet"!
Nei, eg meinte ikkje at "Fornyingsdirektivet" kunne erstatta
"Fornybardirektivet", eg uttalte meg berre om korleis det truleg ville
ha sett ut dersom det verkeleg kom frå nynorsk.
Eigentleg meinar eg vel at "-barhet" er ein bastard som ikkje burde vore
brukt i norsk i det heile, men til no har eg ikkje funne noko betre...
I det heile finst det mykje utryggleik kring dette med å danna
substantiv av verb, særleg av typen "forsking/forskning" og
"undervising/undervisning". Dette med skilnaden mellom handling og
resultat sit tydeleg vis langt inne for mange, så det vert ofte at dei
vel -ning, som ser mest 'korrekt' og 'elevert' ut.
Nei, no er eg visst på veg ut på "feil jorde" att... :)
Eg trur ikkje ein kjem utanom ei omskriving dersom ein skal få brukande
norsk ut av dette direktivet.
Til vanleg er me så livredde for å skriva om eit engelsk uttrykk/ord frå
engelsk at me berre lagar eit samanskrive ord (i beste fall!) over same
leisten, utan å tenkja på at på engelsk kan same ordet fungera som både
substantiv, verb, adjektiv og adverb, noko som vert rimeleg framand på
norsk.
Prøv å omsetja "For chemical inventory regulatory control listing
information, see the MSDS", så ser du vanskane.
Eg enda opp med "Se MSDS-dokumentet for opplysninger om oppføring i
stofflister over regulerte, kjemiske stoffer" - gjerne ikkje så elegant
og lettlese(?) som originalen, men fullt ut norsk!
Men så var det dette direktivet vårt; kunne "Direktiv om mogeleg
fornying" vera brukande? Det er på ingen måte noko verbatim omsetjing,
men det formidlar meininga, etter mitt syn.
Roald
Du kan vel ha rett i det.
Eg er vel litt den typen som berre let tanken finna sine eigne vegar, og
så ser eg etterpå om det vart noko interessant ut av det... :)
Men hovudpoenget mitt var no at det ikkje i det heile teke kan vera
nynorsken som har 'laga' "fornybardirektiv", i så fall må det vera frå
ein av dei nemnde dilettantane som berre synst det høyrest nynorsk ut!
Elles er eg heilt samd med deg i at "fornying" ikkje er det same som
"fornybarhet"!
Nei, eg meinte ikkje at "Fornyingsdirektivet" kunne erstatta
"Fornybardirektivet", eg uttalte meg berre om korleis det truleg ville
ha sett ut dersom det verkeleg kom frå nynorsk.
Eigentleg meinar eg vel at "-barhet" er ein bastard som ikkje burde vore
brukt i norsk i det heile, men til no har eg ikkje funne noko betre...
I det heile finst det mykje utryggleik kring dette med å danna
substantiv av verb, særleg av typen "forsking/forskning" og
"undervising/undervisning". Dette med skilnaden mellom handling og
resultat sit tydeleg vis langt inne for mange, så det vert ofte at dei
vel -ning, som ser mest 'korrekt' og 'elevert' ut.
Nei, no er eg visst på veg ut på "feil jorde" att... :)
Eg trur ikkje ein kjem utanom ei omskriving dersom ein skal få brukande
norsk ut av dette direktivet.
Til vanleg er me så livredde for å skriva om eit engelsk uttrykk/ord frå
engelsk at me berre lagar eit samanskrive ord (i beste fall!) over same
leisten, utan å tenkja på at på engelsk kan same ordet fungera som både
substantiv, verb, adjektiv og adverb, noko som vert rimeleg framand på
norsk.
Prøv å omsetja "For chemical inventory regulatory control listing
information, see the MSDS", så ser du vanskane.
Eg enda opp med "Se MSDS-dokumentet for opplysninger om oppføring i
stofflister over regulerte, kjemiske stoffer" - gjerne ikkje så elegant
og lettlese(?) som originalen, men fullt ut norsk!
Men så var det dette direktivet vårt; kunne "Direktiv om mogeleg
fornying" vera brukande? Det er på ingen måte noko verbatim omsetjing,
men det formidlar meininga, etter mitt syn.
Roald
Tom Helge Berglie
Feb 2, 2009, 9:32:43 AM2/2/09
to medie...@googlegroups.com
Hei,
Bare ut fra en rent spontan nysgjerrighet, hvorfor skulle "-barhet" være en bastard på norsk? Ord som sårbarhet, holdbarhet, forutsigbarhet og fruktbarhet hopper fram i hodet -- hva skulle være galt med slike ord?
Vennlig hilsen
Tom Helge
--
Tom Helge Berglie
t...@berglie.no
-----Opprinnelig melding-----
Fra: medie...@googlegroups.com [mailto:medie...@googlegroups.com] På vegne av Roald Toskedal
Sendt: 2. februar 2009 14:47
Til: medie...@googlegroups.com
Emne: mediesprak Re: mediespråk "Fornybardirektiv"
Bare ut fra en rent spontan nysgjerrighet, hvorfor skulle "-barhet" være en bastard på norsk? Ord som sårbarhet, holdbarhet, forutsigbarhet og fruktbarhet hopper fram i hodet -- hva skulle være galt med slike ord?
Vennlig hilsen
Tom Helge
--
Tom Helge Berglie
t...@berglie.no
-----Opprinnelig melding-----
Fra: medie...@googlegroups.com [mailto:medie...@googlegroups.com] På vegne av Roald Toskedal
Sendt: 2. februar 2009 14:47
Til: medie...@googlegroups.com
Emne: mediesprak Re: mediespråk "Fornybardirektiv"
Roald Toskedal
Feb 2, 2009, 1:15:31 PM2/2/09
to medie...@googlegroups.com
Selvfølgelig sier jeg ikke at det *er* det, bare at jeg *synes* det er
det...
Stor forskjell på det...! :)
Det er nå enda så med de dagligdagse, godt innarbeidede eksemplene du
nevner, men jeg greier ikke komme fra at "fornybarhet" virker ganske så
konstruert!
Men slik er det nå engang her i livet - jeg reagerer på mitt og du på
ditt, og slik bør det vel også være, eller? :)
Roald
det...
Stor forskjell på det...! :)
Det er nå enda så med de dagligdagse, godt innarbeidede eksemplene du
nevner, men jeg greier ikke komme fra at "fornybarhet" virker ganske så
konstruert!
Men slik er det nå engang her i livet - jeg reagerer på mitt og du på
ditt, og slik bør det vel også være, eller? :)
Roald
Reply all
Reply to author
Forward
0 new messages