Беларускія назвы вуліц

[Wladislaw Czechowicz]

Звяртаю ўвагу супольнасці на тое, што напісанне назваў элементаў вулічна-дарожнай сеткі Беларусі рэгулюецца правіламі, якія коратка выкладзены на сайце Нацыянальнага кадастравага агенцтва. Сярод усяго асобна хачу адзначыць наступныя пункты:
5. Порядковые числительные, входящие в состав наименования на белорусском и русском языках, необходимо указывать арабскими цифрами, соединёнными с последней буквой грамматических окончаний. Например: 

правильно: зав. Жуко́ўскага 2-і – пер. Жуко́вского 2-й; 

неправильно: зав. Жуко́ўскага 2-гі – пер. Жуко́вского 2-ой. 

В остальных случаях числительные не сопровождаются буквенными наращиваниями: 

Например: правильно: пл. 8 Сакавіка – пл. 8 Марта, зав. III Інтэрнацыяна́ла – пер. III Интернациона́ла; 

неправильно: пл. 8-ага Сакавіка – пл. 8-ого Марта, зав. III-га Інтэрнацыяна́ла – пер. III-го Интернациона́ла.

У актуальных правілах беларускай мовы 2008 года гэта тэма незакранута, згадваецца толькі, што трэба пісаць праз злучок:
3. Пішуцца праз злучок: парадкавыя лічэбнікі, напісаныя лічбамі, пры спалучэнні іх з канчаткамі, часткамі канчаткаў, састаўнымі часткамі ў выглядзе слоў: 25-ы, на 10-м км, 31-га, 10-мільённы, 18-мільярдны;

Як бачыце, у прыкладах 25-ы, а не 25-ты. Зараз жа на ГуглКартах амаль паўсюдна маем 1-шы, 2-гі, 3-ці, 4-ты замест правільных 1-ы, 2-і, 3-і, 4-ы і г.д.

На карце Мінска гэтага няма, але вось у іншых населеных пунктах вельмі папулярным з'яўляецца выкарыстанне ініцыялаў замест поўнага імя.

6. Необходимо отказаться от употребления инициалов в наименованиях элементов улично-дорожной сети, присвоенных в честь лиц, имеющих заслуги перед государством и обществом, если не установлены решения, которыми закреплены инициалы в наименованиях. Такое наименование должно состоять из имени и фамилии выдающейся личности или псевдонима во всех случаях (решение Топонимической комиссии при Совете Министров Республики Беларусь от 26 ноября 2014 г., протокол № 11). 

Например: 

правильно: вул. Уладзі́міра Жыляка́ – ул. Влади́мира Жиляка́; 

неправильно: вул. Жыляка́ У.В. – ул. Жиляка́ В.В.

Чаму гэта важна? Справа ў тым, што ініцыялы могуць заблытаць карыстальніка, які няправільна іх расшыфруе:
Вуліца Ф. Скарыны ў Маладзечне гэта не вуліца Францыска Скарыны, а вуліца Францішка Скарыны.

Вуліца С. Баторыя не вуліца Стафана Баторыя, а вуліца Стэфана Баторыя.

У Мінску іншая праблема - поўная адсутнасць імя перад прозвішчам. Многія бачылі вуліцу Караткевіча каля Мінск-1 і палічылі, што яе назвалі ў гонар беларускага класіка, але гэта не так. У гэтым выпадку імя ў назве не было ад пачатку, але многія вуліцы Мінска маюць імя ў афіцыйна зацверджанай форме напісання, хоць зараз на ГуглКартах пазначана толькі прозвішча: вул. Сердзіча, вул. Берута, вул. Ясеніна і інш. замест вул. Данілы Сердзіча, вул. Баляслава Берута, вул. Сяргея Ясеніна і інш. Думаю не трэба казаць, што павінна прыводзіцца поўная форма назвы, а не яе палова (нікому ж у галаву не прыходзіць пісаць Калода замест Ліпавая Калода). 

Ну яшчэ хачу нагадаць, хоць упэўнены ў вашай асвечанасці, што ул. Будавников, ул. Полночная, ул. Полдневая, ул. Великодная, ул. Утульная гэта не памылка, а афіцыйна замацаваная транслітарацыя з беларускай мовы на рускую. У такіх выпадках перакладныя варыянты беларускіх назваў (Строителей, Северная, Южная, Пасхальная, Уютная) не павінны быць асноўнымі для рускай мовы, бо гэта ўводзіць у зман карыстальнікаў.

Калі хто мне не верыць, то праверыць напісанне вуліц можна на тым жа сайце Нацыянальнага кадастравага агенцтва (НКА). Трэба выбраць населены пункт, а потым увесці 3 прабелы, каб атрымаць поўны спіс афіцыйных назваў вуліц (і не толькі) на рускай і беларускай мовах.

[czyk]

Дзякуй за лайфхак пра тры прабелы. 

Але не магу пагадзіцца з «зав. Жуко́ўскага 2-і». Такое напісанне супярэчыць правілам мовы і маўлення, якімі карыстаюцца жывыя людзі ў адрозненне ад праграмных алгарытмаў. 

1. Нарашчэнне павінна быць адналітарным, калі апошняй літары парадкавага лічэбніка папярэднічае галосны гук. І двухлітарным, калі апошняй літары папярэднічае зычны: 4-ты Радыятарны завулак, 2-я Шостая лінія (RUS 4-й, 2-я). 

Але тут моцны аргумент — адсылка да радзькоўскіх правілаў § 37.3, дзе 25-ы. Правілы гэтыя не вытрымліваюць крытыкі, але маюць статус закона. Таму не адкідаю варыянту, што давядзецца падпарадкавацца невукам.

Але варта ўлічваць, што неабходнасць напісання непісьменнай формы дэматывуе карыстальніка, які ведае, што пісьменная форма інакшая.

Лічу, напісанне 4-ты ці 4-ы (чатыр-ы?) не ёсць прыярытэтнай праблемай беларускага GMM.

2. Парадак слоў у сказе. Правільна (паводле мовы, а не інструкцыі): 2-гі завулак Жукоўскага (У GMM скарачэнні не дапускаюцца). 

Жывы чалавек не скажа «зав. Жуко́ўскага 2-і», калі толькі ён не напіўся да ікаўкі ;). (Плюс націск аформлены не надрадковым сімвалам, а мадыфікаваным знакам літары о). А мапа робіцца не для бюракратаў, а тым больш не для робатаў з кадастравага агенцтва.

[Wladislaw Czechowicz]

1. Нарашчэнне павінна быць адналітарным, калі апошняй літары парадкавага лічэбніка папярэднічае галосны гук. І двухлітарным, калі апошняй літары папярэднічае зычны: 4-ты Радыятарны завулак, 2-я Шостая лінія (RUS 4-й, 2-я). 

А можна спасылку на крыніцу?

 

2. Парадак слоў у сказе. Правільна (паводле мовы, а не інструкцыі): 2-гі завулак Жукоўскага (У GMM скарачэнні не дапускаюцца). 

Жывы чалавек не скажа «зав. Жуко́ўскага 2-і», калі толькі ён не напіўся да ікаўкі ;). (Плюс націск аформлены не надрадковым сімвалам, а мадыфікаваным знакам літары о). А мапа робіцца не для бюракратаў, а тым больш не для робатаў з кадастравага агенцтва.

НКА фіксуе, напрыклад, у Брэсце: 1-я Ружанская вул., Вішнёвая 2-я вул., Пушчанскі 1-ы зав., 2-і Астрамечаўскі зав., т.б. з розным парадкам назвы і парадкавага лічэбніка.

 

[Wladislaw Czechowicz]

Верагодна, што правільна пісаць 1-я Ружанская вуліца, 2-я вуліца Вішнёвая, 1-ы завулак Пушчанскі, 2-і завулак Астрамечаўскі. Параўнайце з маскоўскімі назвамі 1-я улица Бебеля, 3-й переулок Тружеников (У Рускай Вікіпедыі ёсць амаль усе вуліцы Масквы, можаце глянуць, калі цікава), на карце OSM яны маюць аналагічныя назвы, а вось на ГуглКарце - ул. Бебеля 1-я, але ул. 2-я Бебеля (відаць, не дамовіліся :) ).

[czyk]

Парадкавы лічэбнік, прыментнік, назоўнік, — усе прыклады ідэнтычныя, усе павінны пісацца аднолькава:
1-я Ружанская вуліца, 2-я Вішнёвая вуліца, 1-шы Пушчанскі завулак, 2-гі Астрамечаўскі завулак. 

Прыгледзеўся да радзькоўскіх правілаў, прыводзяцца прыклады: «25-ы, на 10-м км, 31-га». Нармальна так: 25-ы, але 31-га. Далей: «1-га (студзеня)». Пры тым што з датамі нарашчэнні ўвогуле не пішуцца: 1 студзеня, плошча 8 Сакавіка (бо назва свята), вуліца 17 верасня (бо проста гістарычная дата). 

Калі ёсць пад рукой карэктарскі даведнік, там павінна гэта быць. Можна пагугліць нарашчэнні лічэбнікаў і наращения числительных. 

У горадзе на шыльдах — 2-гі (завулак Баграціёна).

Прыгадалася, што ў 2012 годзе абмяркоўвалі гэтую тэму, у выніку — https://docs.google.com/spreadsheets/d/1UC1ZUfXZSCOJUfMzvmDICBBWWNW5uM8jtDKPizFC8QQ/edit#gid=0.

[Wladislaw Czechowicz]

У горадзе на шыльдах — 2-гі (завулак Баграціёна).

а яшчэ П. Броўкі, Пятруся Броўкі, Петруся Броўкі і нарэшце Петруся Бровки. Вось цікавы дакумент - http://pravo.levonevsky.org/bazaby/org384/basic/text0024.htm :

РАШЭННЕ МІНСКАГА ГАРАДСКОГА САВЕТА ДЭПУТАТАЎ
                       13 ліпеня 2006 г. № 253

АБ ПРЫСВАЕННІ НАЙМЕНАВАННЯ ЗАЕЗДАМ У КВАРТАЛЕ
ЗАБУДОВЫ ВУЛІЦ АДЗІНЦОВА-ЦІМАШЭНКІ-ПАС. МЯДЗВЕЖЫНА Ў
Г. МІНСКУ

     У  адпаведнасці з артыкулам 15 Закона Рэспублікі Беларусь ад  5
мая  1998 года «Об административно-территориальном делении и порядке
решения    вопросов   административно-территориального    устройства
Республики  Беларусь» і ў сувязі з увядзеннем у  эксплуатацыю  жылых
дамоў  у квартале забудовы вуліц Адзінцова-Цімашэнкі-пас. Мядзвежына
ў г. Мінску (ГП-01.072) Мінскі гарадскі Савет дэпутатаў ВЫРАШЫЎ:
     1.  Новаўтворанаму  заезду  з вуліцы К.С.Цімашэнкі  ў  квартале
забудовы    вуліц    Адзінцова-Цімашэнкі-пас.    Мядзвежына    (дамы
№   12.1-12.17,  13.1-13.6)  прысвоіць  найменаванне   1-ы   завулак
К.С.Цімашэнкі і надалей называць яго «1-ы завулак К.С.Цімашэнкі».
     2.  Новаўтворанаму  заезду  з вуліцы К.С.Цімашэнкі  ў  квартале
забудовы    вуліц    Адзінцова-Цімашэнкі-пас.    Мядзвежына    (дамы
№  13.7-13.11)  прысвоіць найменаванне 2-і завулак  К.С.Цімашэнкі  і 

надалей называць яго «2-і завулак К.С.Цімашэнкі». 

Як бачыце, нават 10 гадоў таму нормай было 1-ы, 2-і. Таксама звярніце ўвагу на парадак слоў у назвах. 

[czyk]

Дакумент — узор неахайнасці з гледжання карэктуры. 
Цікава, Мядзвежына ў іх таксама — норма?

А парадак слоў у тапонімах слушны, бо Цімашэнка — не прыметнік.

[czyk]

Прапаную ўносіць пры жаданні назвы з базы НКА, адрозныя парадкам слоў і перадачай нарашчэнняў, асобна з пазнакай Official. 
Як чалавек, які працуе з мовай і стылем, пагадзіцца на непісьменнае напісанне ў якасці Primary я не магу.

[Glum]

Тут есть проблема: Когда подружатся названия во всех реестрах с названиями на табличках на улицах, тогда и можно говорить о том, чтобы на картах появлялись названия Будавников, Полночные, Полдневые и Утульные.

Раньше - не стоит.

среда, 6 июля 2016 г., 0:54:38 UTC+3 пользователь Wladislaw Czechowicz написал:

[czyk]

Было дзесь тлумачэнне, ці мае гэты закон адваротную сілу (то бо транслітаруюцца толькі новыя назвы, ці старыя таксама)? Я нешта сумняюся, што мае.

--
--
You received this message because you are subscribed to "Mapping Belarus / Картограф в Беларуси" group.
To post to this group, send email to mapmaker...@googlegroups.com
To unsubscribe from this group, send email to
mapmaker-belar...@googlegroups.com.

---
Вы получили это сообщение, поскольку подписаны на одну из тем в группе "Mapping Belarus / Картограф в Беларуси".
Чтобы отменить подписку на эту тему, перейдите по ссылке https://groups.google.com/d/topic/mapmaker-belarus/0ZXlJzJFvE8/unsubscribe.
Чтобы отменить подписку на эту группу и все ее темы, отправьте письмо на электронный адрес mapmaker-belar...@googlegroups.com.
Чтобы настроить другие параметры, перейдите по ссылке https://groups.google.com/d/optout.

[Wladislaw Czechowicz]

І як вы плануеце давецца, што гэтыя светлыя часы надышлі? Будзеце кожны год аб'язждаць усе гарады і вёскі Беларусі і адсочваць сітуцыяю з таблічкамі на дамах? Калі для Вас праблема складаецца толькі ў надпісах на таблічах, то хочацца спытаць, адкуль такая ўпэўненасць у тым, што у Маладзечене на іх няма "ул. Будавников", "ул. Полночная", "ул. Полдневая"? Мо ўжо  былі там з "рэйдам"?

Гэта Маладзечна, як бачыце, такія таблічкі ёсць. І калі загугліць "молодечно будавников", то можна пераканацца, што менавіта такой формай назвы карыстаюцца ўстановы, размешчаныя на гэтай вуліцы, пры гэтым Гугл выдае карту з подпісам "ул. Строителей, Молодечно". Сапраўды, тут ёсць праблема, праблема ў недакладнасці і памылковасці прыведзеных звестак, якія ўводзяць карыстальнікаў карты ў зман.

воскресенье, 17 июля 2016 г., 11:05:35 UTC+3 пользователь Glum написал:

[czyk]

Чарговы затуп у НКА: 

Н.Н.Александрова ул. Н.Н.Аляксандрава вул.

Хоць Аляксанраў — ён Мікалай Мікалаевіч