Mayda Madencilik
maden
Yılda beş milyon ton kömür işliyor
YDA Group, Çiftay İnşaat ve Özdoğanlar İnşaat ortaklığında 2004 yılında kurulan Mayda Madencilik, kömür yıkama ve zenginleştirme alanında Türkiye`nin en büyük kapasiteli tesisini işletiyor. Soma`daki 25 bin metrekare alana sahip olan tesis yılda 5 milyon ton tüvenan kömür işleyebilme kapasitesine sahip.
“Enerji Konusunda Kaybedecek Zamanımız Yok”
Tesisin İşletme Müdürü Turhan Sağlam: Yerli kaynağımız olan kömürümüzü İş sağlığı – güvenliği ve çevre mevzuatına en üst düzeyde riayet ederek üretmek zorundayız. Burada en büyük görev devletimize düşmektedir. Çünkü enerji konusunda kaybedecek zamanımız yok diye düşünüyorum.
Mayda Madencilik, TKİ`nin Soma sahalarında üretilen tüvenan kömürlerinin yıkanması ve zenginleştirilmesini sağlıyor. Soma`daki 25 bin metrekare alana sahip olan tesis yılda 5 milyon ton tüvenan kömür işleyebilme kapasitesine sahip. Soma Kömür yıkama Tesisi`nin İşletme Müdürü Turhan Sağlam, tesislerinin çalışma prensipleri, üretim şeması ve kapasitelerinin yanında YDA Grup`un enerji üzerindeki gelecek dönem projeleri hakkında bilgi verdi. Kömür yıkama tesislerinin en yalın halleriyle; kömürü, kirliliğinden bir sıvı ortamında ayırma işlemi yapan tesisler olduğunu söyleyen Sağlam, işleyiş kapasitesi olarak yılda 5 milyon ton ile en yüksek kapasiteye sahip tesis olduklarının altını çizdi. Soma’da yaşanan elim kazadan en çok etkilenen firmalar arasında olduklarını söyleyen Sağlam; “Kaza olan ocaktan çıkan tüvenan kömür tesisimizde zenginleştirilmekte idi. Kaza sonucu ocağın kapanmasından dolayı sadece düşük üretime sahip diğer ocakların ürettiği kömürü zenginleştirmek durumunda kaldık. Önce 3 vardiyadan 1 vardiyaya, daha sonra da yeterli miktarda kömür üretiminin olmamasından dolayı 5 ay süre ile (Temmuz 2015 sonuna kadar) faaliyetlerimize ara vermek durumunda kaldık” diyor.
Mayda Madencilik’in faaliyetleri hakkında bizleri bilgilendirir misiniz?
Mayda Madencilik; 2004 yılında YDA Group, Çiftay İnşaat ve Özdoğanlar İnşaat ortaklığında kurulmuş bir madencilik kuruluşudur. Tesis Soma Dereköy mevkiinde 25.000 m2 alana kurulmuştur. Yaptığımız iş, TKİ’nin Soma sahalarında üretilen tüvenan kömürlerin Hizmet alımı (Yap-İşlet) yoluyla yıkanması ve zenginleştirilmesi işidir.
Tesisimiz Dorr-Oliver Eimco firması (şimdi FL-Scmitdh çatısı altında olan) tarafından projelendirilmiş olup, ekipmanının %80’i yurtdışındaki değişik firmalardan tedarik edilmiştir.
Tesisimizde 5 Maden Mühendisi, 1 Makina Mühendisi, 1 Elektrik Mühendisi, 1 A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı, 1 İşyeri Hekimi, 12 Makina-Elektrik-Elektronik Teknikeri ve 84 işçi olmak üzere toplamda 105 kişi çalışmaktadır.
Soma Kömür Yıkama Tesisi kapasite açısından Türkiye ve Avrupa’nın en büyük kömür yıkama ve zenginleştirme tesisi olarak geçiyor. Bu önemli tesis hakkında bizleri bilgilendirir misiniz? Ne kadar üretim kapasitesine sahip, ne kadar enerji üretiyor?
Tesisimiz yılda 5 Milyon Ton tüvenan kömür işleyebilme kapasitesine sahiptir. Devreye alındığı 2006’nın 2. Yarıyılından günümüze kadar 35 Milyon Ton tüvenan kömürü zenginleştirmiştir. Bu rakam çalışılan yıllar aralığında Türkiye’de en yüksek üretime tekabül etmektedir.
Soma Kömür Yıkama Tesisi’nde termik kömürü ve ince toz da üretiliyor. Bu üretimle ilgili bilgi verir misiniz?
Evet, tesisimizde sanayi ve teshin (ısınma) amaçlı kömürün yanında, 2700 kcal/kg’lık termik santral kömürü de (-150+0,5 mm boyut aralığında) çıkarılmaktadır. Bu ürünün, termik santrallerin veriminin artmasına önemli ölçüde katkısı vardır.Çünkü biz tesisimizde tüvenan kömürün içinde serbest olarak bulunan kömür harici süreksizliklerin (kül) tamamını atık olarak ayırmaktayız. Ayrıca, kömür yıkama zenginleştirme tesislerinden çıkan termik kömürü homojen kaloriye sahip olduğundan, termik santralde enerji üretiminde dalgalanmalar minimuma inmekte ve sürekli çalışma olanağı sunmaktadır.Bu şekilde santral verimi artmaktadır.
Ayrıca, (-0,5+0,1mm) spiral ürün diye tanımladığımız, 4000 kcal/kg altısıl değere sahip ince toz kömürü de kazanmaktayız.Bu ürün,sahalarda bulunan düşük kaloriye sahip kömürlere karıştırılarak (paçallama) termik santrale uygun hale getirmekte kullanılmaktadır.Böylelikle ekonomik değeri olmayan kömürler de ekonomiye kazandırılmaktadır.
Böylesi büyük bir tesisinin günlük çalışma akışı hakkında bizlere bilgi verir misiniz? Çimento fabrikaları gibi 7/24 çalışan tesisler midir, işleyişinde otomasyon sistemlerinden ve yeni teknolojilerden ne ölçüde yararlanılıyor?
Evet, 7/24 düzeninde 3 vardiya esasında çalışmaktayız. İdarenin 6 farklı üretim sahasından gelen tüvenan kömürü, hazırlama-yıkama ve zenginleştirme işine tabi tutuyoruz.Elde ettiğimiz ürünleri daha sonra boyutlarına göre sınıflandırıyoruz.Sınıflandırmadan sonra bazı ürünleri susuzlandırma işlemine sokuyoruz ve en son olarak pazarlamaya hazır halde idareye (T.K.İ) silolarda teslim ediyoruz.
Tesisimizi bu işleri yaparken kısmi otomasyon ve kamera sistemiyle takip ediyoruz.
Yıkama ve zenginleştirme denildiğinde neler anlamamız gerekiyor? Bu işlemler kömürün kalitesine ne gibi artılar getiriyor?
Evsel ve endüstriyel yakıt olarak kullanılan kömürlerin kaliteleri, çevre koruma ve hava kirliliği nedeniyle günümüzde büyük önem arz etmektedir. Oluşum ve üretim koşullarına bağlı olarak kaçınılmaz şekilde, kömürün kalitesini etkileyen çeşitli safsızlıklar mevcuttur. Bunlar; inorganik maddeler, kül ve nemdir. Kömürün zenginleştirilmesi açısından, inorganik maddeler arasında, külü oluşturan küçük minerallerden çok, kömürde serbest olarak bulunan iri boyutlu inorganik maddeler önem taşımaktadır. Bu tür safsızlıklar boyut küçültme işlemleriyle serbestleşebilmekte ve daha sonra da fiziksel zenginleştirme yöntemleri ile kömürden ayrılabilmektedirler. Soma da çalışılan bazı pano ve aynalarda üretilen kömür, piyasanın talep ettiği özellikte değildir. Bu kömürlerin satışa sunulabilmesi için kalitesinin yükseltilmesi gerekmektedir ve bu nedenle kömürler yıkama işlemine tabii tutulurlar.
Kömür yıkama tesisleri en yalın halleriyle; kömürü, kirliliğinden bir sıvı ortamında ayırma işlemi yapan tesislerdir. Genel olarak bir lavvar tesisi; iri devre yıkama, ince devre yıkama, şlam alma ve kullanılan su ve ağır ortamı tekrar kazanma ünitelerinden oluşur.
Ağır ortam ayırmasında, temiz kömürle artıkların birbirinden ayrılmasında yerçekimi kuvveti ve ortamın direnci etkilidir. Bu ayırımın verimli olabilmesi için ağır ortama beslenen parçaların özdeş hacimli olması önemlidir. Kömürün ve yan taşın yoğunlukları arasında bir yoğunlukta ağır ortam oluşturulur ve tüvenan ağır ortama beslenir, ortamda ağır malzeme çökerken, hafif olanın yüzmesiyle ayırım gerçekleşir. Kömür söz konusu olduğu için yüzen malzeme kömür, batan kısım ise atık (kireçtaşı, marn,kil v.b.) tır.
Termik santral ve kömür üretimi denilince akıllara çevre ve insan sağlığı geliyor. Sizin firma olarak bu konularda izlediğiniz politikalar nelerdir?
Firmamız, OHSAS 18001:2007 İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Yönetim Sistemi, ISO 14001:2004 Çevre Sistem Belgesi ve ISO 9001:2008 Kalite Sistemi belgelerine sahiptir.
Kömür yıkama ve zenginleştirme işlemi sonucu tabi ki atıklar oluşmaktadır.Bunlar katı ve sıvı atıklar olarak adlandırmaktayız.Katı atıklarımız, kireçtaşı, kil, marn v.b. şeklindeki inorganik atıklardır. Bunlar atık sahalarında depolanmaktadır. Sıvı atıklarımız, yağ v.b. olanlar uygun şekilde toplanıp depolanır ve Bakanlıktan onaylı firmalarca alınıp yok edilir. Diğer sıvı atığımız ise şlam dediğimiz 100 mikrondan küçük tane boyutuna sahip katı malzeme içeren katı+su karışımıdır. Bunu da idarenin gösterdiği gölete basmaktayız. Katısını çöktürüp suyunu geri kullanmaktayız. Bu çalışmalar, atıkların düzenli depolanmasına dair yönetmelik esaslarına uygun şekilde gerçekleştirilmektedir.
Termik santrallere kömür sağlayan bir firma olarak, ülkemizdeki termik santrallerin durumu hakkındaki fikirleriniz nelerdir? Türkiye, kömür enerjisinden yeterince faydalanıyor mu?
Ülkemizde kömüre dayalı termik santrallerle enerji üretimi payını var olan kömür rezervlerimizi göz önüne alırsak toplam enerji üretiminde daha yüksek değerlere taşımamız gerekir. Son dönemlerde bu konuyla ilgili gerek özelleştirme çalışmaları gerekse yeni kömür santrallerinin kurulması sevindiricidir. Fakat burada dikkat edilmesi gereken çok önemli bir husus vardır. Yeni kurulacak termik santralin, hangi bölgeye kurulacaksa o bölgenin kömür karakteristiğinin çok iyi saptanması ve bu karakteristiğe uygun santralin seçilmesi, santralin enerji üretim verimliliği açısından çok önemlidir.
İyi bir şekilde fizibilitesi ve projelendirilmesi yapılmış,kömüre dayalı termik santrallerin sayısının artması, artan enerji ihtiyacını karşılayacağı gibi,cari açığın da ciddi oranda düşmesini sağlayacaktır.
Ülkemizde kömür kaynağı konusunda sıkıntı olmamakla birlikte ithal kömür oranı halen geniş yer tutuyor. Bunun sebepleri ve çözümleri size göre nelerdir?
Sanırım ithal kömüre verdiğimiz tutar 2013’te 3,5 Milyar Dolar civarında. Çok ciddi bir rakam. Tabi ki bunu sıfırlamak mümkün değil. Çünkü ithal edilen kömür kalorifik değeri yüksek, nemi düşük, kükürdü düşük olmasından dolayı sanayinin bazı sektörlerinde zorunlu olarak kullanılmak durumundadır. Fakat ısınma amaçlı ve enerji üretme amaçlı ithal edilen kömürün önüne geçebilme imkanımız var. Bunu nasıl yapabiliriz?
1.Kurulması planlanan yeni termik santrallerin yerli kömürle çalışacak şekilde projelendirerek,
2.Kömür madenciliğini geliştirme ve teşvik etmekle,
3.Arama ve sondaja önem vererek yeni kömür rezervleri ortaya çıkararak,
4.Yerli kömürün üretildiği yerden, ülkemizin diğer illerine nakliye maliyetlerini düşürerek yani demiryolu ve denizyolu nakliyesini kullanma olanaklarını geliştirerek, ithal kömürün önüne geçebilme imkanımız doğabilir.
Mayda Madencilik olarak kömür alanında yakın zaman hedefleriniz nelerdir? Yeni yatırımlar olacak mı?
Mayda Madencilik olarak değil ama iştirakçisi olduğumuz YDA Group, enerji sektöründe YDA Enerji markasıyla faaliyet göstermektedir. YDA Enerji başta biyogaz, biyokütle, jeotermal enerji olmak üzere, yenilenebilir enerji alanlarının tamamında faaliyet göstermektedir. Enerji yatırımlarını gerçekleştirmeye başlayan YDA Enerji, Türkiye’nin farklı bölgelerinde kurulacak olan farklı enerji kaynaklarına ait santraller için kapsamlı geliştirme faaliyetlerini ve fizibilite çalışmalarını sürdürmektedir.
Şu an üzerinde çalıştığınız ya da yakın zamanda başlamayı planladığınız bir proje var mı?
Evet, Türkiye’de ilk olacak bir projenin sonlarındayız. Daha önceden atık olarak atılan ve henüz kazanılamayan çok ince tane boyutuna sahip (43 mikrona kadar) kömürleri kazanmak için kurduğumuz bir tesisimiz var. Şu an oldukça başarılı bir şekilde çalışıyor ve atıl olan bu kömürleri ülke ekonomisine kazandırmaya başladık. Bu konuyla ilgili olarak ülkenin dört bir tarafından kömür madenciliği sektöründe faaliyet gösteren kamu ve özel sektör temsilcilerinin ziyaretçi akınına uğradık. Bizi tebrik ettiler. Açıkçası bizler de bunu başardığımız için gururlandık.
TKİ’den aldığımız mevcut işimizin yürütümü ile ilgili çalışmalar devam ettirilmektedir. TKİ’den alınan 5 yıllık kömür yıkama ve zenginleştirme işinin son 1 yılındayız. Yeni ihale dönemine ilişkin hazırlıklarımız sürmektedir.
2015 yılını yarıladık. Kömür madenciliği genelinde ve şirketiniz özelinde nasıl bir yıl geçiriyorsunuz?
Bildiğiniz üzere Soma’mızda elim bir kaza meydana gelmiştir. Kaza olan ocaktan çıkan tüvenan kömür tesisimizde zenginleştirilmekte idi. Kaza sonucu ocağın kapanmasından dolayı sadece düşük üretime sahip diğer ocakların ürettiği kömürü zenginleştirmek durumunda kaldık. Önce 3 vardiyadan 1 vardiyaya, daha sonra da yeterli miktarda kömür üretiminin olmamasından dolayı 5 ay süre ile (Temmuz 2015 sonuna kadar) faaliyetlerimize ara vermek durumunda kaldık. Kaza sonrasında Soma’daki madencilik paydaşlarının içerisinde en çok etkilenen firmalardan biri de firmamız oldu. 1 Ağustos 2015’ten itibaren yeni yer altı sahaları ve açık işletmelerden gelecek kömürlerle beraber sözleşmeden kalan yaklaşık 3 milyon 200 bin ton üretimimizi 1 yıl içinde bitirmeyi planlıyoruz.
Yakın zamanda kapasite artırımı, yeni yatırımlar gibi atılımlarınız olacak mı?
Şu an gözükmemektedir. Fakat Soma’da oldukça düşen kömür üretiminin artırılmasına ilişkin projeler ve politikalara istinaden firmamız, gerekli çalışmaları yürütecektir.
Yerli kaynağımız olan kömürümüzü İş sağlığı – güvenliği ve çevre mevzuatına en üst düzeyde riayet ederek üretmek zorundayız. Burada en büyük görev devletimize düşmektedir. Kömür madenciliğinin sekteye uğramaması açısından gerçekçi fiyatlandırma ve teşvik koşullarının hayata geçirilmesi gerekmektedir.
Çalıştığımız sektör enerji sektörü. Bu sektörde yatırımlar çok büyük rakamlar tutmaktadır. Ülkede siyasi çalkantılar ekonomiyi direkt etkilemektedir. Enerjiye yatırımların devam edebilmesi için siyasi istikrarın çok kısa zamanda ve güçlü bir biçimde oluşturulmasını bekliyorum. Çünkü enerji konusunda kaybedecek zamanımız yok diye düşünüyorum.
Kömür ve diğer madenlerimiz milyonlarca yılda oluşmuş, tüketildiğinde de yenilenemeyen enerji kaynaklarımızdır. Bu kaynaklarımızı en etkin bir şekilde projelendirerek, işçi sağlığı- iş güvenliği ve çevre bilincini de en üst düzeyde tutarak üretmemiz gerektiğini düşünüyorum. Üzerlerinde bu sorumluluğu taşıyan tüm madencilik ve enerji camiasına da sonsuz başarılar diliyorum.