چابهار؛ گنج پنهان لجستیک تجاری ایران

[Logistics & Supply Chain]

چابهار؛ گنج پنهان لجستیک تجاری ایران

📚📙📘📗📕

 

نویسنده: مجتبی سلیمانی سدهی؛ مدیرعامل موسسه آمادگران 

(amad...@gmail.com)

تاریخ تهیه: 16/10/1400

 

بندر چابهار به عنوان تنها بندر اقیانوسی کشور است که با اجرای طرح‌های توسعه پیش‌بینی شده، قادر خواهد بود در میان بنادر تمامی کشورهای منطقه به عنوان یک بندر با قابلیت‌های فوق‌العاده (Mega Port) و در قامت یك «شهر لجستیكی» فعالیت كند.

 

نقش چابهار در اقتصاد بین‌الملل و منطقه به گونه‌ای حایز اهمیت است که این منطقه در مرکز طلایی کریدور شماره ۹ اقتصاد تجارت جهانی قرار گرفته است و به شکل بارز و اثرگذاری بر کوتاه کردن زمان و قیمت تمام شده حمل کالاهای تجاری نقش دارد.

 

طی یک دهه اخیر، تلاش‌های ارزشمندی برای توسعه بندر چابهار صورت گرفته و ظرفیت تخلیه بارگیری این بندر از 2.5 میلیون تن به حدود 15 میلیون تن افزایش یافته است. چشم انداز توسعه بندر تا پایان فاز پنج توسعه، رسیدن به ظرفیت تخلیه و بارگیری 86 میلیون تن بار است.

 

اما سیاست اشتباهی که در توسعه آن منطقه صورت گرفته است، غفلت از توسعه متوازن کل زنجیره لجستیک چابهار بوده است؛ به گونه‌ای که به دلیل عدم توجه به رشد و ظرفیت‌سازی متناسب در حلقه‌های پیشین (خطوط کشتیرانی که به بندر چابهار سرویس می‌دهند) و حلقه‌های پسین (شبکه ریلی و جاده‌ای متصل به بندر چابهار در داخل ایران) زنجیره لجستیک بندر چابهار، در بهترین شرایط شاهد بهره‌گیری از حدود 30 درصد از ظرفیت بندر چابهار بوده‌ایم.

 

خوشبختانه این نقیصه بزرگ، طی یکی دو سال اخیر مورد توجه دولتمردان قرار گرفته است و اکنون شاهد تلاشی وافر در ارتقای ظرفیت و اتصال مسیرهای جاده‌ای و ریلی کشور به این بندر استراتژیک هستیم؛ هرچند که همچنان ظرفیت‌سازی و بازاریابی بین‌المللی برای رفت و آمد خطوط کشتیرانی به بندر چابهار مورد توجه جدی قرار نگرفته است.

 

دلایل استراتژیک بودن بندر چابهار

 

·        در ورودی خلیج فارس و مدخل اقیانوس هند از موقعیت جغرافیایی منحصربفرد و مناسبی برخوردار است .

·        تنها بندر اقیانوسی ایران است.

·        بیش از ۳۰۰ کیلومتر مرز دریایی دارد.

·        منطقه آزاد بودن چابهار

·        تاثیرپذیری كمتری نسبت به سایر بنادر كشور از تحولات بالقوه سیاسی و امنیتی منطقه دارد (به دلیل دوری از خلیج‌فارس).

·        تنها منطقه ایران که از تحریم‌های آمریکایی و بین‌المللی مستثنا شده است.

·        نقش بی‌بدیل چابهار در توسعه شرق کشور که غالبا از مناطق محروم و توسعه نیافته هستند.

·        نزدیک‌ترین فاصله زمینی تا کشورهای افغانستان ، پاکستان و آسیای میانه را داشته و ترانزیت کالا از طریق این بندر به مثابه اقتصادی‌ترین بندر برای انجام مبادلات بازرگانی با کمترین هزینه حمل به شمار می‌رود .

·        چابهار در چشم‌انداز اقتصادی و جغرافیایی بین‌المللی برای چین، هند، افغانستان، روسیه و جمهوری‌های آسیای میانه (ترکمنستان، ازبکستان، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان) بسیار اهمیت دارند.

·        بهترین راه ترانشیب کالا به بنادر دیگر خلیج فارس می باشد .

·        طرح‌های توسعه عظیمی که تحت مگاپروژه توسعه سواحل مکران در حال سرمایه‌گذاری و اجرا است.

 

برخی چالش‌های توسعه بندر چابهار

 

·        عدم جذب و ناکارآمدی سرمایه‌گذاران خارجی در توسعه بندر چابهار

·        عدم حضور و فعالیت بازیگران بین‌المللی لجستیک بندری در چابهار

·        اقتصاد بسیار ناپایدار افغانستان به عنوان اصلی‌ترین کشور هدف چابهار

·        نبود زیرساخت ریلی و جاده‌ای متصل به بندر چابهار و کندی زیاد در توسعه ریلی منطقه

·        ضعف زیرساخت حمل‌ونقل هوایی (فرودگاه) در چابهار

·        دور بودن از مراكز صنعتی، تجاری و جمعیتی

·        بالا بودن هزینه‌های حمل دریایی (کانتینری و فله) به بندر چابهار

·        ضعف در بازاریابی بین‌المللی و ناشناخته بودن بندر چابهار برای خیلی از خطوط کشتیرانی بین‌المللی

·        فعال نبودن شرکت‌های حمل‌ونقل جاده‌ای توانمند در مسیر چابهار (به دلیل یکسره بودن بار)

 

جمع‌بندی

 

با توجه به مزیت‌های استراتژیك منطقه بلوچستان و بندر چابهار، بدون شک بندر چابهار را می‌توان یكی از بهترین مكان‌های كشورمان برای تبدیل شدن به یک «شهر لجستیكی» در قامت بین‌المللی و با رویکرد پوشش نیازهای تجاری و ترانزیتی کشورهای محصور در خشکی منطقه دانست.

 

بهترین تصمیم دولت سیزدهم که قطعا کلید موفقیتش در آینده نزدیک خواهد شد، در این است که توسعه همگن و متوازن «کریدور شرق» با مرکزیت چابهار را به عنوان اصلی‌ترین مگاپروژه پیشران کشور دنبال کند و با ایجاد «شهر لجستیکی چابهار» با محوریت بخش خصوصی واقعی، به این منطقه مستعد و در عین حال مظلوم، نقشی حتی فراتر از یك «مگاپورت» بخشد.

 

در یک کلام، «چابهار» (و لجستیک آن) چنانچه به درستی و به سرعت تدبیر شود، می‌تواند نقش فرشته نجات تجارت به گِل نشسته ایران و چراغ جادوی این سرزمین برای شکست پروژه حذف خاموش ایران از نقشه تجاری دنیا و منطقه را به خوبی بازی کند و برعهده گیرد.

 

پی‌نوشت:

 

این یادداشت به بهانه بازدید لجستیکی مدیرعامل آمادگران به همراه مشاور محترم استاندار سیستان و بلوچستان از بندر چابهار و منطقه پسکرانه ای آن که در 20 و 21 آذر 1400 انجام شد، به رشته تحریر در آمده است.

 

 

🟢🔵🟣🔴🟠🟡

اندیشکده لجستیک و زنجیره تامین ایران

📱موبایل/تلگرام 09912801240

☎️ تلفن: 42498900 (21) 98+

📩 ایمیل:  Logis...@gmail.com

کانال تلگرام اندیشکده:

@Logiscm

👥 پیوستن به شبکه ایمیلی اندیشکده:

https://groups.google.com/g/Logiscm