Kelka questioni

[Gilles-Philippe Morin]

Saluto,

Dum mea poka libera tempo interyarala, yen kelka – ne omna! – questioni qui semblas a me ankore diskutinda pri nia linguo.

Wikivortaro havas la landonomo Togo: https://io.wiktionary.org/wiki/Togo

Sur ta pagino, me lektas: "Togoano", "Togoana", "Togoala".

Pro quo ne "Togano", "Togana", "Togala"?

Pro quo ni havas Mexikia vice Mexiko, Egiptia vice Egipto, Chinia vice Chino o China, edc., ma… Marok-o, Marok-ano e Togo, Togo-ano, inter altri? Pro quo ne Marokia?

Pro quo mea provinco nomizesas da kelka Idisti kom Kebekia e ne Quebekia?

Me foye lektas Peru, foye Peruvia, ka nia komunitato ne interkonsentas pri ta landonomo? Me ne vidas la sama problemo kam pri Brazilia/Brasilia. Ma: pro quo Kanada, Kanad-ano, Maroko, Marok-ano, ma Peru, Peru-ano vice *Per-ano? Ka pro to Peruvia ne esas preferinda? Ka nia linguo havas celita regulo pri la litero U fine di nomo?

Pro quo ni havas la yena situaciono:

1. Izrael esas oficala prenomo trovebla en plura dicionarii (ed en derivuri tala kam "Izraelido")

2. La Kompleta Gramatiko rekomendas Latina baptonomi, do pro quo ne Israel vice Izrael? Me anke remarkis ke dicionarii ante la KGD rekomendis "Jesu" vice "Iesu".

3. Ni versimile distingas inter la lando Israel e la prenomo Izrael, ma pro quo ne Izraelia quale Egiptia, Persia, edc.?

Pro quo Judo/Judea kande ni povus havar Iuda/Iehuda por la prenomo, Iudea por la olima lando, e *Judeo por la substantivo?

La Vocabulaire Usuel indikas ke "ego" esas radiko (ego/, ne eg/o), ma la Kompleta Gramatiko indikas ke la pluralo esas "egi", ne "ego-i" o "le ego". Ka to ne kontredicas ula principi pri nia linguo, inter altri la derivuri "egoismo" e "egoisto" qui ne esas "egismo" ed "egisto"? Me remarkis plura diskuti en ica grupo pri -o kontre -oo, metroo, judoo, edc., esas stranja ke ni havas eg/o ed ego/ismo. Pro quo ne "ego"-i nedefinita e le "ego" definita? O ka ni bezonas la substantivo "egoo" quale en Esperanto?

Parolante pri -ismo ed -isto, pro quo ni dicas "sexuismo" e "sexuisto" vice "sexismo" e "sexisto", plu internaciona e mem forsan plu logikoza? Nam ka sexologo e ginekologo/andrologo ne esas logikale sexuisti, quale dento-mediko esas dentisto?

Ka ni ne devus dicar "piano-pleisto" e "piano-pleero" vice la simpla "pianisto", qua logikale inkluzas la pian-vendisti e pian-akordigisti? Se on ne esforcas distingar inter ta qua vendas, ta qua akordigas e ta qua pleas, pro quo ni devus distingar inter la profesionana "pianisto" e la hobiana "pianero"?

Pro quo segun uli (ankore) la diftongi AI-EI-OI ne havas senco, ma la diftongo EU havus senco kom aparta regulo di nia linguo? La vorto "neutra", exemple, venas de la Latina "neuter", qua esas kompozajo ek "ne" ed "uter" (qua signifikas "una od altra"), pro quo fa-I-ro havus senco ma ne ne-U-tra? "feudo" versimile venas de la Franka *fehu, do itere la du vokali ne esis originale diftonga. (Aleuti acentizesez sur la U naturale, ma ol esas propra nomo.) Do kad aparta diftongo-regulo nur pro ta du originale ne-diftonga kazi, ma nula diftongo-regulo pro "naiva" e "maizo" – ita qua ne havas diftongo pro ke olim okuris la litero T qua desaparis? La cetera kazi quala "Europa" esas radiki plursilaba ed es komparebla a "boikotar" edc.

Danko ad omni pro la diskuti hoyaral en ica letrolisto, malgre mea manko di intereso e libera tempo por partoprenar ol!

Gilles-Philippe

[Che Partaka]

Tu pozas tre multa questioni, kara Filipo, ma me probos respondizar, adminime kelki de li, mem se telegramatre. 

- La lando-nomo Togo perdas la lasta -o en nula linguo, do Togo e togoano esas justa; e pluse, existas en Ido la formo "tog.o" altra-sence. 

- Mexikia, me konjektas, probas dicernar inter la lando e la chef-urbo (Mexikia e Mexiko). 

- Egiptia e Chinia permisas derivuri, quala "egiptiano" e "chiniano" (mem "chino"), multe plu bona kam "egiptano" e "chinano". Maroko e marokano bonesas, ma anke Marokia e marokiano povus existar. 

- Urbo: Québec (Kebék). Provinco/stato/lando: Kebekia (ne "Quebekia", Que vice Ke). 

- Peru ne darfas perdar la -u, do Peru e peruano (en la hispana ed en Ido). 

- Brazil e brazilano. Kanada e kanadano. Nula problemo. 

- Israel od Israelia, israelano od israeliano. (Atencez la derivuri!). 

- Me preferas Jesu kam Iesu ne nur skribe, sed anke parole. Jesu es klare du-silaba.  

- Judea e judeano esas bona. Anke Judo/judo bonesas. 

- Me ipsa preferas "ego/ego-i/le ego" kam "eg.o/eg.i. Yes: egoism.o, egoist.o. 

- La formi "metro.o", "judo.o", edc. aprobesis dal grupo LINGUO. 

- Me konjektas, ke ni dicas "sexuismo" pro ke ni havas la formo "sexu.o" e ne "sex.o". 

- Semblas a me, ke "pianisto" suficas por la pleisto. Do, piano-vendisto, -akordigisto... 

- Nun-tempe, vorti quala "neutra" e "feudo" pronuncesas diftonge. Se ne, ka ni preferus "neütra" e "feüdo", same kam "naïva" e "maïzo"? 

Standez bone, e til nexta komuniko! 

 (Partaka)

Missatge de Gilles-Philippe Morin <gphm...@gmail.com> del dia dj., 18 de des. 2025 a les 21:42: