Yönetici
Düalizm nedir sorusunu şöyle yanıtlamak mümkündür: Herhangi bir alanda birbirlerine indirgenemeyen iki karşıt ilkenin varlığını ileri süren felsefi akıma düalizm denir.
Konu Başlıkları
Varlığın insan zihninden bağımsız olarak var olduğunu savunan bazı realist filozoflar onun hem madde hem de düşüncenin (tin, ide) ürünü olduğunu savunmuşlardır. Bu filozoflara felsefe tarihinde düalist (ikici) filozoflar adı verilir. Düalizm, monizm ve plüralizm terimlerinin karşıtıdır.
Türkçeye ikicilik olarak çevrilen ve “iki” anlamındaki Latince “duo” sözcüğünden türetilmiş olan düalizm, birbirine indirgemeyen iki farklı tözün olduğunu savunan felsefi bir yaklaşımdır.
Bu iki töz genel anlamda dişi-erkek, iyi-kötü, ruh-beden ya da aydınlık-karanlık gibi çiftlerdir. Bu yönüyle tüm varlıkların tek bir tözden kaynaklandığını ileri süren monizm ve ikiden fazla sayıda töz olduğu iddiasındaki plüralizm yaklaşımlarından ayrılır.
Düalizm, tek bir alana ya da konuya ilişkin değildir.Düalizm, felsefe ve din biliminde başta olmak üzere, çeşitli öğretilerden bahsetmek ve bunları tanımlamak için geliştirilen yöntem olarak da adlandırılabilir.
Bu öğretilerin tamamında iki temel maddenin (genelde zıt) bulunduğu fikri yer alır. Bu iki temel madde, özellikle de zıt güçler veya varlıklar olabilir. Bu bağlamda makalemizin devamında felsefe için düalizm ve dinler için düalizm başlıkları ele alınacaktır.
Felsefi Açıdan DüalizmTemel olarak gerçekliğin birbirinden bağımsız, biri diğerine indirgenemeyen iki temel tözden, ögeden ya da kategoriden oluştuğunu savunan felsefe akımıdır. Bu teori tek bir alana ya da konuya ilişkin değildir.
Örneğin düalist teoriyi varlık konusuna uyguladığımızda açığa çıkan görüşe göre varlık, birbirine indirgenemez iki temel tözden veya kategoriren oluşur. Örneğin beden ve ruh, insanın varoluşunu oluşturmaktadır. Dikkat edelim ki burada her iki unsur da bir diğerine indirgenemez veya bu iki unsura tek bir açıklama getirilemez.
Felsefe alanında ilk düalist, Antik Çağ Yunan düşünürü Anaksagoras’tır. Anaksagoras, özdek’le ruh’u kesin olarak birbirinden ayırıyor ve sonsuza kadar da birbirlerinden ayrı kalacaklarını söylüyordu. Anaksagoras’ın nus (nous N.) adını verdiği bu ruh özdeksel yapıdadır ama yaratan olmak bakımından yaratılan’ın karşısında bulunmakla birbirine indirgenemeyen temelli bir ikilik meydana getirir.
Ayrıca Fransız düşünürü Descartes da evrendeki bütün gerçekleri, birbirlerine indirgenemeyen ruh ve özdek ikiliğinde toplar. Düalistlerin tümü düşüncecidir (idealisttir), çünkü özdeksel yapı’nın karşısında bir de ruhsal yapı olduğunu kabul ederler.
Rene Descartes, düalizm akımının en bilindik temsilcisidir.Felsefi düalizm, günümüze kadar sürüp gelmiş bulunmaktadır. Örneğin İngiliz gökbilimcisi James Jeans dalga fiziğini ruhsal ve parçacık fiziğini özdeksel olarak niteler ve birincisinin bilgileri, ikincisinin de nesneleri verdiğini savunur. İnsan düşüncesinin bu ikili tarihsel serüveni, sonunda, eytişimsel özdekçiliğin evrensel birliğine ulaşmıştır.
Dinsel Açıdan DüalizmDüalizmin din felsefesine uygulanmış hâli iki Tanrı’yı esas alır. Buna göre birbirine indirgenemez iki Tanrı mevcuttur. Bu görüşe giden yol temelde kötülük probleminden ortaya çıkmaktadır.
Kötülük problemi, tanımı gereği mutlak iyi olan Tanrı’nın bu dünyada somut olarak gözlemlenen kötülükleri neden ve nasıl yarattığı ve bunun da ötesinde bu kötülüklerin neden var olduğu konusuna odaklanan bir problemdir.
Düalist teorinin bu konudaki çözümü eş değer iki Tanrı’nın varlığı ve iyi ve kötü arasındaki bir mücadeleyi esas almaktadır. Bu bağlamda düalizm, politeizm ayrımı altında yer almaktadır; fakat kendisini iki Tanrı ile sınırlamaktadır. (Kötülük Problemi Nedir?)
İkicilik, temelde tanrılık yer (öte dünya) ile insanlık yer (Dünya) ayrımını ileri süren dinsel ikicilikten yansımıştır ve evrenin özdeksel birliğini yadsıyan gerici bir görüştür.
Dinsel alanda ikicilik çok daha eskidir, mallılar (güçlüler) ile malsızlar (güçsüzler) ikiliğine dayanan iyilik ve kötülük karşıtlığı üstünde üstünde yükselmektedir.
Sümerlerin yer ve gök tanrıları, eski Mısır’ın iyilikçi ve kötülükçü tanrıları; eski Çin’in, Hind’in, İran’ın karanlık ve aydınlık ilkeleri (Çin’de: Yin-Yang, Hind’te: Tamus-Satva, İran’da Ahura Mazda-Angra mainyu) hep bu karşıt ikiliklerin dile getirilmesidir.
Video Anlatım: Düalizm Nedir?Düalizm Hakkında Konu Başlıkları- Descartes ve düalizm
- Düalizm Bağlamında Kötülük
Derleyen: Sosyolog Ömer YILDIRIM
Kaynak: Atatürk Üniversitesi Sosyoloji Bölümü 1. Sınıf “Felsefeye Giriş” ve 3. Sınıf “Çağdaş Felsefe Tarihi” Dersi Ders Notları (Ömer YILDIRIM); Açık Öğretim Felsefe Ders Kitabı
Kaynak: https://bit.ly/373Tn9k