De Bello Gallico - Liber 4 - Pars 3
Membrum Gentis Iuliae
accipiendas arbitrabatur ab iis qui per dolum atque insidias petita pace
ultro bellum intulissent; expectare vero dum hostium copiae augerentur
equitatus reverteretur summae dementiae esse iudicabat, et cognita Gallorum
infirmitate quantum iam apud eos hostes uno proelio auctoritatis essent
consecuti sentiebat; quibus ad consilia capienda nihil spatii dandum
existimabat. His constitutis rebus et consilio cum legatis et quaestore
communicato, ne quem diem pugnae praetermitteret, oportunissima res
accidit, quod postridie eius diei mane eadem et perfidia et simulatione usi
Germani frequentes, omnibus principibus maioribusque natu adhibitis, ad eum
in castra venerunt, simul, ut dicebatur, sui purgandi causa, quod contra
atque esset dictum et ipsi petissent, proelium pridie commisissent, simul
ut, si quid possent, de indutiis fallendo impetrarent. Quos sibi Caesar
oblatos gavisus illos retineri iussit; ipse omnes copias castris eduxit
equitatumque, quod recenti proelio perterritum esse existimabat, agmen
subsequi iussit.
Acie triplici instituta et celeriter octo milium
itinere confecto, prius ad hostium castra pervenit quam quid ageretur
Germani sentire possent. Qui omnibus rebus subito perterriti et celeritate
adventus nostri et discessu suorum, neque consilii habendi neque arma
capiendi spatio dato perturbantur, copiasne adversus hostem ducere an
castra defendere an fuga salutem petere praestaret. Quorum timor cum
fremitu et concursu significaretur, milites nostri pristini diei perfidia
incitati in castra inruperunt. Quo loco qui celeriter arma capere potuerunt
paulisper nostris restiterunt atque inter carros impedimenta proelium
commiserunt; at reliqua multitudo puerorum mulierum (nam eum omnibus suis
domo excesserant Rhenum transierant) passim fugere coepit, ad quos
consectandos Caesar equitatum misit.
Germani post tergum clamore audito,
eum suos interfiei viderent, armis abiectis signis militaribus relictis se
ex castris eiecerunt, et eum ad confluentem Mosae et Rheni pervenissent,
reliqua fuga desperata, magno numero interfecto, reliqui se in flumen
praecipitaverunt atque ibi timore, lassitudine, vi fluminis oppressi
perierunt. Nostri ad unum omnes incolumes, perpaucis vulneratis, ex tanti
belli timore, cum hostium numerus capitum CCCCXXX milium fuisset, se in
castra receperunt. Caesar iis quos in castris retinuerat discedendi
potestatem fecit. Illi supplicia cruciatusque Gallorum veriti, quorum agros
vexaverant, remanere se apud eum velle dixerunt. His Caesar libertatem
concessit.
Germanico bello confecto multis de causis Caesar statuit sibi
Rhenum esse transeundum; quarum illa fuit iustissima quod, cum videret
Germanos tam facile impelli ut in Galliam venirent, suis quoque rebus eos
timere voluit, cum intellegerent et posse et audere populi Romani exercitum
Rhenum transire. Accessit etiam quod illa pars equitatus Usipetum et
Tencterorum, quam supra commemoravi praedandi frumentandi causa Mosam
transisse neque proelio interfuisse, post fugam suorum se trans Rhenum in
fines Sugambrorum receperat seque cum his coniunxerat. Ad quos cum Caesar
nuntios misisset, qui postularent eos qui sibi Galliae bellum intulissent
sibi dederent, responderunt: populi Romani imperium Rhenum finire; si se
invito Germanos in Galliam transire non aequum existimaret, cur sui
quicquam esse imperii aut potestatis trans Rhenum postularet? Ubii autem,
qui uni ex Transrhenanis ad Caesarem legatos miserant, amicitiam fecerant,
obsides dederant, magnopere orabant ut sibi auxilium ferret, quod graviter
ab Suebis premerentur; vel, si id facere occupationibus rei publicae
prohiberetur, exercitum modo Rhenum transportaret: id sibi ad auxilium
spemque reliqui temporis satis futurum. Tantum esse nomen atque opinionem
eius exercitus Ariovisto pulso et hoc novissimo proelio facto etiam ad
ultimas Germanorum nationes, uti opinione et amicitia populi Romani tuti
esse possint. Navium magnam copiam ad transportandum exercitum
pollicebantur.
Caesar his de causis quas commemoravi Rhenum transire
decrevat; sed navibus transire neque satis tutum esse arbitrabatur neque
suae neque populi Romani dignitatis esse statuebat. Itaque, etsi summa
difficultas faciendi pontis proponebatur propter latitudinem, rapiditatem
altitudinemque fluminis, tamen id sibi contendendum aut aliter non
traducendum exercitum existimabat. Rationem pontis hanc instituit. Tigna
bina sesquipedalia. paulum ab imo praeacuta dimensa ad altitudinem fluminis
intervallo pedum duorum inter se iungebat. Haec cum machinationibus immissa
in flumen defixerat fistucisque adegerat, non sublicae modo derecte ad
perpendiculum, sed prone ac fastigate, ut secundum naturam fluminis
procumberent, iis item contraria duo ad eundem modum iuncta intervallo
pedum quadragenum ab inferiore parte contra vim atque impetu fluminis
conversa statuebat. Haec utraque insuper bipedalibus trabibus immissis,
quantum eorum tignorum iunctura distabat, binis utrimque fibulis ab extrema
parte distinebantur; quibus disclusis atque in contrariam partem revinctis,
tanta erat operis firmitudo atque ea rerum natura ut, quo maior vis aquae
se incitavisset, hoc artius inligata tenerentur. Haec derecta materia
iniecta contexebantur ac longuriis cratibusque consternebantur; ac nihilo
setius sublicae et ad inferiorem partem fluminis oblique agebantur, quae
pro ariete subiectae et cum omni opere coniunctae vim fluminis exciperent,
et aliae item supra pontem mediocri spatio, ut, si arborum trunci sive
naves deiciendi operis causa essent a barbaris missae, his defensoribus
earum rerum vis minueretur neu ponti nocerent.
--------------------------------
Inviato via http://usenet.iol.it