Ledena Epoha 3

[Margaret Sigars]

Pleistocenskaepoha je dio geološke kronologije. Naziv pleistocen dolazi od grčkih riječi pleistos (većina) i ceno (nov). Pleistocen slijedi pliocensku epohu i prethodi holocenskoj epochi. Pleistocen je treća epoha neogenskog perioda ili 6. epoha kenozojske ere. Trajao je od prije 1,81 miliona do prije 11.550 godina.

Godine 2005. je Međunarodna komisija za stratigrafiju (tijelo Međunarodne unije geoloških nauka) odredila da pleistocen počinje 1,81 miliona, a 11.550 godina prije našeg vremena, s time da je kraj izražen u radiokarbonskim godinama. On pokriva veći dio perioda učestalih glacijacija, sve do konačnog zahlađenja zvanog Mlađi Dryas. Kraj Mlađeg Dryasa je datiran oko 9600. pne. (prije 11.550 kalendarskih godina).

GSSP za početak pleistocena je u referentnoj sekciji u Vrici, 4 km južno od Crotonea na Kalabriji u južnoj Italiji, lokaciji čije je točno datiranje nedavno bilo potvrđeno analizom izotopa stroncijuma i kisika, isto kao i planktonskim foraminiferama.

Kao i s drugim geološkim periodima, naslage stijena koje definiraju početak pleistocena su dobro definirane, ali točni datumi početka i kraja perioda nisu skroz sigurni. Ime je trebalo pokrivati period učestalih glacijacija; međutim, početak je određen prekasno jer se danas zna da je zahlađenja i glacijacija bilo u pliocenu. Neki klimatolozi drže da bi se datum trebao pomjeriti na oko 2,5 miliona prije današnjeg vremena. izraz plio-pleistocen se danas koristi za opis posljednjeg ledenog doba.

Konstante u klimatskoj historiji pliocena i pleisticenu su jedan od razloga zašto je Međunarodna komisija za stratigrafiju obeshrabrila korištenje izraza "Kvartar". Zato se danas pleistocen drži epohom neogena.

Pleistocensku klimu su karakterizirale učestali ledeni ciklusi gdje su kontinentalni ledenjaci napredovali do 40. paralele na nekim mjestima. Smatra se kako je na vrhuncu glacijacija 30% Zemljine površine bilo pokriveno ledom. Uz to se zona vječnog leda prostirala nekoliko stotina kilometara južno od ledenog pokrivača, u Sjevernoj Americi i u Euraziji.

Svaki prodor leda je vezao velike količine vode u kontinentalnim ledenjacima debljine 1500-3000 m, što je dovelo do privremenog pada razine mora od 100 m ili više na cijeloj površini Zemlje. Tokom međuledenih doba, nalik na ovo u kojem danas živimo, često je bilo poplavljivanje obala, ponekad ublaženo izostatskim ili nekim drugim pomacima u određenim regijama.

Efekti glacijacije su bili globalni. Antarktika je bila kroz cijeli pleistocen pokrivena ledom, isto kao i prethodnom pliocenu. Ande i Patagonija su također bile pokrivene polarnom kapom. Ledenjaci su postojali na Novom Zelandu i Tasmaniji. Trenutno nestajući ledenjaci na Mount Kenyiji, Kilimanjaru i Gorju Ruwenzori na istoku i središtu Afrike su bili daleko veći. Ledenjaci su postojali u planinama Etiopije i na zapadu u gorju Atlas.

Na sjevernoj hemisferi se veliki broj manjih ledenjaka stopio u jedan veliki. The Cordillerski ledeni pokrov se prostirao na sjeverozapadu Sjeverne Amerike; istok je bio pokriven Laurentideom. Skandinavski ledeni pokrov je pritiskao sjevernu Evropu, uključujući Britaniju; alpski ledeni pokrov je pritsikao Alpe. Manji dijelovi ledenog pokriva su se mogli naći u Sibiru i na arktičkoj ploči. Sjeverna mora su bila zamrznuta.

Južno od ledenog pokrova su se akumulirala ogromna jezera zahvaljujući blokadi vodenih tokova te manjem isparavanju zbog hladnijeg zraka. Sjeverni dio središta Sjeverne Amerike bio je u potpunosti pokriven jezerom Agassiz. Oko 100 bazena, sada uglavnom isušenih, su bili ispunjeni vodom na zapadu Amerike. Jezero Bonneville, na primjer, je stajalo gdje danas stoji Veliko slano jezero. U Euraziji su se velika jezera stvorila kao rezultat prodora ledenjaka. Rijeke su bile veće, imale stabilniji tok, te imale više pritoka. I afrička jezera su bila veća, vjerojatno zbog smanjenog ispravanja.

Suma prijelaznih faktora koji djeluju na Zemljinu površinu je ciklična: klima, oceaske struje i drugi pomaci, struje vjetrova, temperature itd. To je sve posljedica cikličnih promjena u kretanju planeta koji s vremenoms sve te faktore uravnotežuje. Ti su faktori izazvali učestale glacijacije u pleistocenu.

Glacijacija u pleistocenu je bila niz glacijalija i interglacijacija, stadijala i inetrstadijala koji su pratili periode promjene klime. Danas se vjeruje da su glavni faktor u klimatskim promjenama bili Milankovićevi ciklusi. To su periodičkle varijacije u regionalnoj solarnoj radijaciji uzrokovane promjenama u kretanju Zemlje.

Milankovićevi ciklusi nisu mogli biti jedini faktor, jer oni ne mogu objasniti početak ni kraj pleistocenskog ledenog doba, kao ni učestala ledena doba. Najbolje služe kao model unutar pleistocena te se na temelju njega mogu odrediti ledena doba svakih 100.000 godina.

U analaizi razine izotopa kisika, varijacije u odnosu O-18 prema O-16 (dva izotopa kisika) u masi (mjereni spektrometrom mase) prisutnih u kalcitu s oceanskih temeljenih uzoraka se koriste kao dijagnostičko sredstvo za određivanje promjena oceanske temperature, a samim tim i promjene klime. Hladniji oceani su bogatiji s O-18, prisutnim u školjkama mikroorganizama koje luče kalcit.

Modernija verzija uzimanja uzoraka koristi moderne ledene pokrove. Iako siromašniji s O-18 od morske vode, snijeg koji je pada na ledenjake svake godine je svejedno sadržavao O-18 i O-16 u razini ovisnoj o srednjoj temperaturi.

Temperatura i promjene klime su ciklične kada se od njih stvori temperaturni grafikon. Temperaturne koordinate se pojavljuju u obliku devijacije od današnjih srednjih godišnjih temperatura koje predstavljaju nulu. Ova vrst grafikona se temelji na drugoj razini izotopa kroz vrijeme. Razine se pretvaraju u razlike u postocima (δ) od odnosa pronađenog u stanardnoj srednjoj oceanskoj vodi(SMOW).

Grafikon u oba oblika se pojavljuje kao val s alikvotnim tonovima. Jedna polovica perioda je morski izotopni stadij (MIS). On označava glacijal (ispod nule) ili interglacijal (iznad nule). Alikvotni tonovi su stadijali ili interstadijali.

Stadiji se po običaju numeriraju od holocena, koji predstavlja MIS1. Glacijali dobijaju parni a interglacijali neparni broj. Prva veća glacijacija bila je MIS22 prije 850.000 YA. Najveće se glacijacije su bile 2, 6 i 12; najtoplije inetrglacijacije 1, 5, 9 i 11.

Za pleistocen ili holocen nisu određeni nikakvi faunalni stadiji. I morska i kontinentalna fauna je u suštini bila moderna. Većina naučnika vjeruje da je čovjek evoluirao u svoj moderni oblik tokom pleistocena.

Masovno izumiranje krupnih sisavaca (megafaune), koje je uključivalo mamute, mastodonte, sabljozube tigrove, gliptodonte i kopnene ljenivce je započelo krajem pleistocena te se nastavilo u holocenu.

Kvartar[1] je sadašnji i najnoviji od tri perioda po Međunarodnoj komisiji za stratigrafiju (ICS).[2] Slijedi iza neogenskog perioda i proteže se od prije 2.588 0.005 miliona godina do danas.[2] Kvartarni period podijeljen je u dvije epohe:

Kvartar se obično definira cikličnim porastom i opadanjem kontinentalnog ledenog sloja, povezanih s Milankovićevim ciklusima i pratećim klimatskih i okolišnim promjenama koje su se dogodile.[4][5]

Ovo stavlja početak kvartara na početak glacijacije Sjeverne hemisfere prije otprilike 2,6 miliona godina. Prije 2009. godine definirano je da pleistocen traje od prije 1,805 miliona godina do danas, pa trenutna definicija pleistocena uključuje dio onoga što je prije 2009. godine definirano kao pliocen.

Stratigrafi kvartara obično su određivali regionalne pododjele. Od 1970-ih, Međunarodna komisija za stratigrafiju (ICS) pokušala je napraviti jedinstvenu geološku vremensku skalu, na temelju GSSP, koja bi se mogla koristiti na međunarodnoj razini. Kvatarni pododjeljci definirani su na temelju biostratigrafije umjesto paleoklime. To je dovelo do problema da je predložena baza pleistocena bila prije 1.805 miliona godina, dugo nakon početka glavnih glacijacija na Sjevernoj hemisferi. ICS je zatim predložio da se u potpunosti ukine naziv kvartar, što se činilo neprihvatljivim Međunarodnoj uniji za kvartarna istraživanja (INQUA).

U 2009. odlučeno je da se kvartar učini najmlađim razdobljem kenozojske ere sa bazom na 2,588 miliona godina, uključujući stadij Gelazijan, koji se ranije smatrao dijelom neogenog perioda i pliocenske epohe.[13]

Kao treća epoha predložen je antropocen, kao znak antropogenog utjecaja na globalno okruženje počevši od industrijske revolucije, ili prije otprilike 200 godina.[14] ICS nije službeno odredio antropocen, ali radna skupina radi na prijedlogu za stvaranje njegove epohe ili potperioda.[15]

Oko 2,6 miliona godina kvartara predstavlja vrijeme tokom kojeg su se pojavili prepoznatljivi ljudi. U ovom kratkom geološkom vremenskom razdoblju došlo je do relativno malih promjena u distribuciji kontinenata zbog pomjeranja tektonskih ploča.

Glavne geografske promjene u ovom vremenskom razdoblju uključivale su nastanak tjesnac Bosfora i Skagerraka, za vrijeme ledenjačkih epoha, koji su pretvorili Crno i Baltičko more u slatkovodna, praćeno njihovim poplavama (i povratkom u slanu vodu) porastom razine mora; periodično punjenje Engleskog kanala, tvoreći kopneni most između Britanije i evropskog kopna; periodično zatvaranje Beringovog moreuza, tvoreći kopneni most između Azije i Sjeverne Amerike, te periodične poplave sa ravnim uzdignućima isprepletanim kanalima ledenjačkog ili fluvioledničkog porijekla i sa lošim tlom i malo vegetacije, posebno na visoravnima američkog sjeverozapada sa ledenom vodom.

Trenutni opseg Hudson Baya, Velikih i ostalih većih jezera Sjeverne Amerike posljedica je prilagodbe Kanadskog štita od posljednjeg ledenog doba. Tokom kvartarnog vremena postojale su različite obale od današnjih.

Klima bila je obilježena periodičnim glacijacijama s kontinentalnim ledenjacima koji su se udaljavali od polova za 40 stepeni geografske širine. Na kraju pleistocenske epohe, došlo je do velikog izumiranja velikih sisara u sjevernim područjima. Mnogi oblici kao što su sabljasta mačka, mamuti, mastodonti, gliptodonti itd., izumrli su širom svijeta. Ostali, uključujući i konje, kamile i američkog geparda izumrli su u Severnoj Americi.[16][17]

3a8082e126