Tristan Tzara "Sami Rosenstock'dır"

[necmi]

Tristan Tzara (d. Moineşti, Romanya, 16 Nisan 1896 - ö. Paris, Fransa,
25 Aralık 1963) Rumen asıllı Fransız şair, yazar, Dadacılık akımının
kurucularından.


Asıl adı Sami Rosenstock'dır. Dadacılık hareketinin adındaki "dada"
kelimesini 1916 yılında arkadaşlarıyla birlikte Larousse sözlüğünün
rastgele bir sayfasını açarak buldu. Dadacı Manifesto aynı yıl Tristan
Tzara tarafından yazıldı. Tamamen rastlantılara dayalı ve geleneksel
yazın kurallarının dışında bir edebiyat anlayışı geliştiren Tzara,
şiirlerini gazeteden kesilen sözcükleri bir şapkada karıştırıp
rastgele çekerek oluşturmuştur. 1921'de Paris'e yerleşerek, André
Breton, Philippe Soupault, Louis Aragon ve Paul Eluard gibi şair ve
yazarlarla, dilin yapısında ve kullanımında yaptıkları değişik ve
çarpıcı denemelerle kamuoyunu ve sanat çevrelerini sarstılar.

Dil ve estetik kurallarını, bunların denetlemesini, mantık dizgesini
yok sayan ve sözcük anlamlarına değer vermeyen, alabildiğine bağımsız
çağrışımlarla ilkel ve doğrudan anlatım biçimi arayan bir sanat akımı
olan Dadacılık; dünyanın, insanlığın yaşadığı yıkımdan umutsuzluğa
düşmüş, hiçbir şeyin sağlam ve sürekli olduğuna inanmayan anlayışa
sahip bir felsefi yapıdan etkilenmiş, I. Dünya Savaşı'nın yarattığı
umutsuzluktan, boğuntu ve dengesizlikten, burjuva değerleri karşısında
duyduğu tiksintiden kaynaklanan protesto eylemleri yapan ve
güvensizlik ve umutsuzluk içeren yıkıcı bir devinimdi.

André Breton'un Dadacılıktan sıyrılması ve bir grup yazarın da bu
sıyrılmayı taşkınlıkla dönemin kamuoyuna taşımasından sonra Dadaizm
her ne kadar yaşatılmaya devam edilse de, Breton'un kurduğu
Gerçeküstücülük etkisini arttırdıkça, Dadacılık da giderek ortadan
kaybolmuştur. Tzara Dadacılık sonrası şiirlerini gerçeküstücülüğe
yakın bir tarzda yazmıştır.

Tzara 1937'de Fransız Komünist Partisi'ne katılmış ve II. Dünya
Savaşı'nda Fransız direnişçileri arasında yer almıştır