İşsizlik maaşı şartları ve tutarı

[Faik YILDIZ]

İşsizlik maaşı şartları ve tutarı

İşsizlik Maaşı Nedir:

İşsizlik maaşı, 4447 sayılı Kanunda belirtilen şartları sağlayan kişilere, kendi istekleri dışında işsiz kalmaları sonucunda yine Kanunda belirtilen sürelerde yapılan parasal ödemedir. İşsizlik maaşı alabilmek için öncelikle işsizlik sigortası kapsamında olmak gerekmektedir. İşsizlik sigortası kapsamında olanlara işsizlik maaşının yanı sıra adlarına genel sağlık sigortası primlerinin ödenmesi, yeni bir iş bulma, meslek geliştirme, edindirme ve yetiştirme eğitimi verilmesi hizmetleri sağlanmaktadır.

Kimler İşsizlik Sigortası Kapsamındadır:

• Bir hizmet akdine dayalı olarak çalışan sigortalılar, (4/a’lılar)
• Banka sandıklara tabi sigortalılar,
• İstekleri halinde kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan sigortalılar, (işsizlik sigortası primi ödemek şartıyla)
• Yine istekleri halinde ticari taksi, dolmuş ve benzeri nitelikteki şehir içi toplu taşıma aracı işyerleri ile Kültür ve Turizm Bakanlığınca belirlenecek alanlarda kısmi süreli iş sözleşmesiyle çalıştırılan ve çalıştıkları kişi yanında ay içerisinde çalışma gün sayısı 10 günden az olan kişiler (işsizlik sigortası primi ödemek şartıyla) işsizlik sigortasının kapsamındadır.

İşsizlik Sigortasından Yararlanma Şartları:

• Kendi istek ve kusuru dışında işsiz kalmak, (Örnek; kovulma, işyerinin kapanması, iş sözleşmesinin işçi tarafından haklı nedenle feshi vb.)
• Hizmet akdinin feshinden önceki son 120 gün içinde prim ödeyerek sürekli çalışmış olmak, (hastalık, ücretsiz izin, disiplin cezası, gözaltına alınma, hükümlülükle sonuçlanmayan tutukluluk hali, kısmi istihdam, grev, lokavt, genel hayatı etkileyen olaylar, ekonomik kriz ve doğal afet nedenleriyle işyerinde faaliyetin durdurulması veya işe ara verilmesi halleri kesinti sayılmaz.)
• Son üç yıl içinde en az 600 gün süre ile işsizlik sigortası primi ödemiş olmak,
• Hizmet akdinin feshinden sonraki 30 gün içinde en yakın İŞKUR birimine şahsen ya da elektronik ortamda başvurmak, (Mücbir sebepler dışında 30 gün içerisinde başvurulmaz ise, başvuruda gecikilen süre hakkedilen işsizlik maaşı süresinden düşülür.)

İşsizlik Maaşı Ne Kadar Süre Ödenir:

Hizmet akdinin feshinden önceki son üç yıl içinde;

• 600 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 180 gün,
• 900 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 240 gün,
• 1080 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olan sigortalı işsizlere 300 gün, süre ile işsizlik maaşı ödenir.

İşsizlik Maaşının Miktarı Nedir:

Günlük işsizlik maaşı, sigortalının son 4 aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının %40’ıdır. Hesaplanan işsizlik maaşı, aylık asgari ücretin brüt tutarının %80’ini geçemez. Örneğin, son 4 ayda asgari ücretle çalışan işsizin işsizlik maaşı 711 TL iken aylık 5.000 TL ücret ile çalışan işsizin işsizlik maaşı 1.422 TL olarak hesaplanır. Hesaplanan işsizlik maaşından yalnızca damga vergisi kesilir.

şsizlik Maaşı Nasıl Ödenir:

İlk işsizlik maaşı, hak kazanılan tarihi izleyen ayın sonuna kadar ödenir. İşsizlik maaşına hak kazanan işsiz, nüfus cüzdanı ile birlikte herhangi bir PTT şubesine başvurarak işsizlik maaşını alabilir.

İşsizlik Maaşı Hangi Hallerde Kesilir:

• İŞKUR tarafından teklif edilen kendisine uygun bir işi haklı bir nedene dayanmaksızın reddeden işsizin maaşı tekrar başlatılmamak üzere kesilir.
• Denetim ve kontrolle görevli memurlar veya kamu idarelerinin denetim elemanları tarafından yapılan denetimlerde işsizlik maaşı aldığı dönemde sigortasız olarak çalıştığı tespit edilenlerin işsizlik maaşı tekrar başlatılmamak üzere kesilir.
• İşsizlik maaşı aldığı süre içinde yaşlılık aylığı almaya başlayanların maaşı yaşlılık aylığını almaya başladığı tarih itibarıyla kesilir.
• İŞKUR tarafından önerilen meslek geliştirme, edindirme ve yetiştirme eğitimini haklı bir neden göstermeden reddeden veya kabul etmesine rağmen devam etmeyen ve haklı bir nedene dayanmaksızın Kurum tarafından yapılan çağrıları zamanında cevaplamayan, istenilen bilgi ve belgeleri belirlenen sürede vermeyenlerin işsizlik maaşları kesilmektedir. Bu hallerin sona ermesi durumunda, ödemelere yeniden başlanır.

Sağlık Hizmetinden Yararlanma:

İşsizlik sigortası primi, sigortalının prime esas aylık brüt kazançları üzerinden hesaplanan % 1 sigortalı, % 2 işveren ve %1 devlet payından oluşur. İsteğe bağlı işsizlik sigortası primini ödeyenlerden ise % 1 sigortalı ve % 2 işveren payı alınır.

İşsizlik maaşı alanlar genel sağlık sigortası kapsamında olup bakmakla yükümlü olduğu kişiler de genel sağlık sigortalısı kapsamında sağlık hizmetlerinden yararlanır. İşsizlik ödeneği ödenirken sadece genel sağlık sigortası primleri yatırıldığı için, işsiz adına ödenen primler emeklilik yönünden dikkate alınmamaktadır.

İşsizlik Maaşı Alırken Yapılması Gerekenler:

İşsizlik maaşı alınan süre içinde; ikamet adresinin değişmesi, yaşlılık aylığı alınması, yetkili sağlık kuruluşunca istirahatli kılınması, silahaltına alınılması (işten çıkarak askere gidenler döndükten sonra işsizlik maaşına başvurabilirler), yurtdışına çıkılması, bir işte çalışmaya başlanması ve mahkeme kararıyla işe iade edilmesi hallerinde durum en yakın İŞKUR birimine 15 gün içinde bildirilmelidir Aksi takdirde işsiz kendi kusuru ve bilgilerdeki eksiklik veya yanlışlık nedeniyle yapılan fazla ödemeleri yasal faizi ile birlikte ödemek zorundadır.