Rối loạn lưỡng cực – Khi cảm xúc thay đổi vượt ngoài tầm kiểm soát

[Clinic & Pharmacy Hoàng Yến]

Rối loạn lưỡng cực là một trong những rối loạn cảm xúc phức tạp nhất của tâm lý học hiện đại. Người mắc phải thường trải qua những giai đoạn hưng cảm cực độ xen kẽ với trầm cảm sâu sắc, khiến cuộc sống, công việc và các mối quan hệ bị đảo lộn. Theo các chuyên gia tâm thần học, đây không chỉ là vấn đề về cảm xúc mà còn liên quan chặt chẽ đến sự mất cân bằng của hoạt động não bộ. Chúng tôi sẽ cùng bạn tìm hiểu sâu hơn về nguyên nhân, triệu chứng và hướng điều trị hiệu quả cho rối loạn này.

Xem thêm: https://phongkhamtamthanhoangyen.com/roi-loan-luong-cuc/

---

Hiểu đúng về rối loạn lưỡng cực

Rối loạn lưỡng cực không đơn thuần là sự “thay đổi tâm trạng thất thường” như nhiều người vẫn lầm tưởng. Đây là bệnh lý tâm thần mãn tính, có thể kéo dài cả đời nếu không được kiểm soát và điều trị đúng cách.

Rối loạn lưỡng cực là gì?

Theo Hiệp hội Tâm thần Hoa Kỳ (APA), rối loạn lưỡng cực (Bipolar Disorder) là tình trạng cảm xúc thay đổi theo chu kỳ, với hai cực đối lập: hưng cảm (mania) và trầm cảm (depression). Trong giai đoạn hưng cảm, người bệnh có thể cảm thấy tràn đầy năng lượng, nói nhanh, hành động bốc đồng hoặc tự tin thái quá. Ngược lại, khi rơi vào giai đoạn trầm cảm, họ trở nên mệt mỏi, mất hứng thú với mọi thứ và có thể xuất hiện ý nghĩ tự hại.

Các thể bệnh phổ biến

Các chuyên gia chia rối loạn lưỡng cực thành ba thể chính:

1. Lưỡng cực I: xuất hiện ít nhất một giai đoạn hưng cảm kéo dài, có thể kèm theo trầm cảm.

2. Lưỡng cực II: xen kẽ giữa trầm cảm nặng và hưng cảm nhẹ (hypomania).

3. Cyclothymic disorder: là dạng nhẹ hơn, nhưng các triệu chứng vẫn kéo dài trên hai năm.

---

Nguyên nhân dẫn đến rối loạn lưỡng cực

Rối loạn lưỡng cực có nguồn gốc phức tạp, thường do sự kết hợp của yếu tố sinh học, di truyền và môi trường. Việc hiểu rõ nguyên nhân giúp định hướng điều trị phù hợp.

Yếu tố di truyền và sinh học

Nghiên cứu cho thấy, rối loạn lưỡng cực có tính di truyền mạnh, với nguy cơ mắc bệnh cao gấp 10 lần ở người có người thân bị ảnh hưởng. Ngoài ra, các chuyên gia còn phát hiện sự mất cân bằng của chất dẫn truyền thần kinh như serotonin, dopamine và norepinephrine trong não là nguyên nhân trực tiếp gây rối loạn cảm xúc.

Tác động từ môi trường sống

Những biến cố tâm lý như mất người thân, áp lực công việc, hoặc stress kéo dài có thể kích hoạt giai đoạn khởi phát. Đặc biệt, việc sử dụng chất kích thích, thiếu ngủ thường xuyên hoặc thay đổi múi giờ đột ngột cũng là tác nhân làm trầm trọng thêm bệnh lý này.

---

Dấu hiệu nhận biết rối loạn lưỡng cực

Việc nhận biết sớm các triệu chứng giúp người bệnh được can thiệp kịp thời và ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm.

Giai đoạn hưng cảm

Trong giai đoạn này, người bệnh thường cảm thấy phấn khích quá mức, nói nhanh, hành động liều lĩnh, chi tiêu bừa bãi hoặc dễ nổi nóng. Một số người còn có xu hướng tự tin quá mức, tin rằng mình có thể làm được mọi thứ.

Giai đoạn trầm cảm

Ngược lại, khi bước vào trầm cảm, họ mất năng lượng, mất hứng thú, hay cảm thấy tội lỗi, vô dụng và có thể xuất hiện ý nghĩ tự sát. Nhiều trường hợp còn gặp rối loạn giấc ngủ, thay đổi khẩu vị hoặc suy giảm khả năng tập trung.

---

Chẩn đoán và điều trị rối loạn lưỡng cực

Rối loạn lưỡng cực không thể tự chẩn đoán qua cảm nhận cá nhân. Người bệnh cần được đánh giá bởi bác sĩ chuyên khoa tâm thần, dựa trên tiền sử và biểu hiện cụ thể.

Phương pháp chẩn đoán lâm sàng

Bác sĩ sẽ tiến hành phỏng vấn, khai thác tiền sử tâm lý, gia đình và theo dõi hành vi của bệnh nhân trong thời gian dài. Một số trường hợp cần xét nghiệm máu hoặc chụp não để loại trừ nguyên nhân thực thể khác.

Hướng điều trị hiện nay

Điều trị rối loạn lưỡng cực thường kết hợp giữa thuốc ổn định khí sắc, liệu pháp tâm lý và điều chỉnh lối sống. Thuốc thường dùng gồm lithium, valproate, lamotrigine và một số thuốc chống loạn thần. Liệu pháp nhận thức – hành vi (CBT) giúp người bệnh kiểm soát suy nghĩ tiêu cực và cải thiện tương tác xã hội.

---

Cách chăm sóc và phòng ngừa tái phát

Điều trị chỉ là bước đầu, việc duy trì thói quen sống lành mạnh đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa tái phát.

Xây dựng lối sống khoa học

Người bệnh nên duy trì giấc ngủ đều đặn, tránh thức khuya và sử dụng chất kích thích. Việc tập thể dục nhẹ như yoga hoặc thiền định giúp cải thiện tâm trạng, giảm căng thẳng và ổn định cảm xúc.

Sự hỗ trợ từ gia đình và xã hội

Theo chuyên gia tâm lý, sự thấu hiểu và đồng hành của gia đình chính là “liều thuốc tinh thần” quý giá. Việc duy trì giao tiếp, lắng nghe và tránh chỉ trích có thể giúp người bệnh cảm thấy an toàn và hợp tác hơn trong quá trình điều trị.

---

Kết luận

Rối loạn lưỡng cực không phải là bản án mà là một hành trình cần được đồng hành và thấu hiểu. Với sự tiến bộ của y học hiện nay, người bệnh hoàn toàn có thể kiểm soát được triệu chứng và sống một cuộc sống bình thường nếu tuân thủ điều trị, duy trì lối sống lành mạnh và nhận được hỗ trợ đúng cách. Chúng tôi tin rằng, hiểu đúng và hành động sớm chính là chìa khóa giúp mỗi người vượt qua căn bệnh này, hướng tới cuộc sống cân bằng và trọn vẹn hơn.

#RoiLoanLuongCuc #SucKhoeTamThan #HieuVeLuongCuc #ChamSocTamLy #LanToaHieuBietTamThan #tamthanhoangyen #tamlyhoc #tamthan