|
İşte o şuûnat iktiza ettikleri hayretnümâ faaliyet içinde,
mevcudat, tebdil ve tağyirle, zevâl ve fenâ içinde sür’atle sevk ediliyor,
mütemadiyen âlem-i şehadetten âlem-i gayba gönderiliyor. Ve o şuûnâtın
cilveleri altında, mahlûkat, daimî bir seyir ü seyelân, bir hareket ve
cevelân içinde çalkanmakta ve ehl-i gafletin kulaklarına vâveylâ-yı firak
ve zevâli ve ehl-i hidayetin sem’ine velvele-i zikir ve tesbihi
dağıtmaktadırlar.
Bu sırra binaen, herbir mevcut, Vâcibü’l-Vücudun
bâki şuûnâtının tezahürüne bâki birer medar olacak mânâları, keyfiyetleri,
hâletleri vücutta bırakıp öyle gidiyorlar. Hem o mevcut, bütün müddet-i
hayatında geçirdiği etvar ve ahvâli, ilm-i ezelînin ünvanları olan İmam-ı
Mübîn, Kitab-ı Mübîn, Levh-i Mahfuz gibi vücud-u ilmî dairelerinde vücud-u
haricîsini temsil eden mufassal bir vücut dahi bırakıp öyle giderler.
Demek, her fâni, bir vücudu terk eder, binler bâki vücutları kazanır,
kazandırır.
Meselâ, nasıl ki harikulâde bir fabrika makinesine âdi
bazı maddeler atılır; içinde yanarlar, zâhiren mahvolur, fakat o
fabrikanın imbiklerinde çok kıymettar kimya maddeleri ve edviyeler
teressüp eder. Hem onun kuvvetiyle ve buharıyla o fabrikanın çarkları
döner; bir taraftan kumaşları dokumasına, bir kısmı kitap tab’ına, bir
kısmı da şeker gibi başka kıymettar şeyleri imal etmesine medar oluyor, ve
hâkezâ... Demek, o âdi maddelerin yanmasıyla ve zâhiren mahvolmasıyla
binler şeyler vücut buluyor. Demek, âdi bir vücut gider, âli çok vücutları
irsiyet bırakır. İşte, şu halde, o âdi maddeye “Yazık oldu” denilir mi?
“Fabrika sahibi neden ona acımadı, yandırdı; o sevimli maddeleri
mahvetti?” şikâyet edilir mi?
|
Lügatler
:
âdi : basit
ahvâl : haller,
durumlar
âlem-i gayb : gayb âlemi, görünmeyen âlem
âlem-i
şehadet : görünen âlem, dünya
âli : yüce,
yüksek
âsâr : eserler
bâki : devamlı,
kalıcı
bilmüşahede : gözle görerek
binaen :
dayanarak
cevelân : dolaşma, gezme
cilve : yansıma,
görüntü
edviye : ilâçlar
ehl-i gaflet : âhirete,
Allah’ın emir ve yasaklarına karşı duyarsız olan kimseler
ehl-i
hidayet : doğru yolda olanlar, iman etmiş olanlar
etvar :
tavırlar, hâller
fâni : gelip geçici
fenâ : geçip
gitme, yok olma
ferah-ı münezzeh : salt sevinç
hâkezâ
: bunun gibi
hâlet : durum, hâl
harikulâde :
olağanüstü
hayretnümâ : hayret verici
iktiza etme :
gerektirme
ilm-i ezelî : Allah’ın herşeyi ve bütün zamanları
kuşatan sonsuz ilmi
İmâm-ı Mübîn : Allah’ın ilim ve emirlerinin,
eşyanın geçmiş ve geleceğe ait kaidelerinin yazıldığı
defter
imbik : süzme âleti
irsiyet bırakma : miras
bırakma
keyfiyet : durum, özellik
kıymettar :
değerli
Kitâb-ı Mübîn : Allah’ın apaçık kudret defteri olan
kâinat, Allah’ın kudret ve iradesinin genel kanunlar defteri
Levh-i
Mahfuz : herşeyin bütün ayrıntılarıyla yazıldığı kader levhası;
Allah’ın ilminin bir adı
mahlûkat : yaratılmışlar
medar
olma : dayanma sebep olma
mevcudat :
varlıklar
mevcut : varlık
mufassal :
ayrıntılı
müddet-i hayat : hayat süresi
mütemadiyen :
sürekli olarak
sem’ : işitme
seyelân : akma,
akış
seyir : gezme
sür’at : hız
şuûnât :
Cenâb-ı Hakkın yüce sıfatlarının mahiyetlerinde bulunan ve onları
tecelliye sevk eden Zâtına ait kutsal özellikler
şuûnât-ı
rububiyet : idare ve terbiye edici Rabbimizin zâtına mahsus kutsal
özellikler, temel nitelikler
tab’ etmek : basmak
tağyir
etme : değiştirme, başkalaştırma
tebdil etme : başka bir
şeyle değiştirme
temsil : analoji; kıyaslama tarzında
benzetme
teressüb etme : süzülme
tesbih : Allah’ı her
türlü kusurdan yüce tutarak şanına lâyık ifadelerle anma
tezahür
: belirme, görünme
Vâcibü’l-Vücud : varlığı zorunlu olan ve var
olmak için hiçbir sebebe ihtiyacı bulunmayan Allah
vâveylâ-yı
firak : ayrılık feryadı
velvele-i zikir : zikir
sesleri
vücud : varlık
vücud-u haricî : maddî vücut,
beden
vücud-u ilmî : ilim seviyesinde olan
varlık
vücut : beden, varlık
zâhiren : görünüş
itibariyle
zevâl : batış, koyboluş
|
